-
1 चरन्त
චරන්ත caranta(pr.p. of carati) walking or roaming about. -
2 चरन्त
carantam. N. of a man VāyuP. II, 30, 5.
-
3 सञ्चरन्त
සඤ්චරන්ත saसञ्चरन्तncaranta sañcaranta(pr.p. of sañcarati) going about; wandering. -
4 विचरन्त
විචරන්ත vicaranta(pr.p. of vicarati) going about; wandering. -
5 समाचरन्त
සමාචරන්ත samaacaranta samācaranta(pr.p. of samācarati) behaving; acting; practising -
6 क्रौञ्चरन्ध्र
-
7 अभिचर् _abhicar
अभिचर् 1 P.1 To act wrongly towards any one, offend, trespass; तत्र विराधदनुकबन्धप्रभृतयः के$प्यभिचरन्तीति श्रुतम् Mv.2.-2 To be faithless (as wife or husband) पतिं या नाभिचरति मनोवाग्देहसंयता Ms.5.165;9.12.-3 To charm, conjure, exorcise (by spell or incantations), employ spells for magical purposes &c. Rv.1.34. 14; वृष्टपायुःपुष्टिकामो वा तथैवाभिचरन्नपि Y.1.295;3.288.-4 to possess, occupy. -
8 आचर् _ācar
आचर् 1 P.1 To act, practise, do, perform, under- take, exercise; असक्तो ह्याचरन् कर्म Bg.3.19; तपस्विकन्या- स्वविनयमाचरति Ś.1.24 practises rudeness; ˚स्थितिम् R.1.89,12.22; त्वं च तस्येष्टमाचरेः V.5.2,1.19; नाचरे- त्किंचिदप्रियम् Ms.5.156; Y.3.65; न चाप्याचरितः पूर्वैरयं धर्मः Mb.; so सेवाम्, विधिम्, स्नानम्, वृत्तिम्.-2 To act or behave towards (with loc.); तस्यां त्वं साधु नाचरः R.1.76; विष्णा- विवाचरति शिवे Vop.-3 To act, proceed, manage (without loc.); यद्यदाचरति श्रेष्ठः Bg.3.21; जडवल्लोक आचरेत् Ms.2. 11.-4 To treat; पुत्रं मित्रवदाचरेत् Chāṇ.11; पुत्रमिवाच- रति शिष्यम् Sk.; Ms.8.12;-5 To observe the usual formality; Ś.7.-6 To come near; approach (Ved.); आ वां चरन्तु वृष्टयः Rv.8.25.6.-7 To step upon, pass through, wander over or about; frequent, resort to, follow; तस्कराचरितो मार्गः Rām.; श्वापदाचरिते वने Mb.; अगस्त्याचरितामाशाम् R.4.44; परेताचरितां दिशम् Rām.; अविद्वज्जनाचरित एष मार्गः K.173.-8 To have intercourse with; Ms.11.18,189.-9 To devour, eat into, corrode.-1 To help forward, put into; हस्तेनाचरति Kāty. (हस्तेन प्रेरयति प्रक्षिपति). -
9 आर्य _ārya
आर्य a. [ऋ-ण्यत्]1 Āryan, an inhabitant of आर्यावर्त, N. of the race migrated into India in Vedic times.-2 Worthy of an Ārya.-3 Worthy, venerable, respectable, honourable, noble, high; यदार्यमस्यामभिलाषि मे मनः Ś.1.22; R.2.33; so आर्यवेषः respectable dress; oft. used in theatrical language as an honorific adjective and a respectful mode of address; आर्यचाणक्यः, आर्या अरुन्धती &c.; आर्य revered or honoured Sir; आर्ये revered or honoured lady. The following rules are laid down for the use of आर्य in addressing persons:-- (1) वाच्यौ नटीसूत्रधारावार्यनाम्ना परस्परम् । (2) वयस्येत्युत्तमैर्वाच्यो मध्यैरार्येति चाग्रजः । (3) (वक्तव्यो) अमात्य आर्येति चेतरैः । (4) स्वेच्छया नामभिर्विप्रैर्विप्र आर्येति चेतरैः । S. D.431.-4 Noble, fine, excellent.-र्यः 1 N. of the Hindu and Iranian people, as distinguished from अनार्य, दस्यु and दास; विजानीह्यार्यान्ये च दस्यवः Rv.1.51.8.-2 A man who is faithful to the religion and laws of his country; कर्तव्यमाचरन् कार्यमकर्तव्यमनाचरन् । तिष्ठति प्रकृताचारे स वा आर्य इति स्मृतः ॥-3 N. of the first three castes (as opp. to शूद्र).-4 res- pectable or honourable man, esteemed person; वृत्तेन हि भवत्यार्यो न धनेन न विद्यया Mb.; परमार्यः परमां कृपां बभार Bu. Ch.5.6.-5 A man of noble birth.-6 A man of noble character.-7 A master, owner.-8 A preceptor; वैमानि- कार्यसमभूमा Viś. Guṇā.124; Mu.3.33.-9 A friend.-1 A Vaiśya.-11 A father-in-law (as in आर्यपुत्र).-12 A Buddha.-13 (With the Buddhists) A man who has thought on the four chief principles of Buddhism and lives according to them.-14 A son of Manu Sāvarṇa.-र्या 1 N. of Pārvatī.-2 A mother-in-law.-3 A respectable woman; यत्रार्या रुदती भीता पाण़्डवानिदमब्रवीत् Mb.3.12.87.-4 N. of a metre; राजानमुद्दिश्य आर्यामिमां पपाठ K.˚गीतिः f. A variety of the Āry&amacr metre, see Appendix.-5That which comes from truth; आराद् याता तत्त्वेभ्य इति आर्या.-र्यम् 1 Virtue, sacredness; नहि दुष्टा- त्मनामार्यमावसत्यालये चिरम् Rām.3.5.12.-2 Discrimination (विवेक); कोपमार्येण यो हन्ति स वीरः पुरुषोत्तमः Rām.4.31.6.-Comp. -अष्टशतम् title of a work of Ārya Bhaṭṭa consisting of eight hundred verses.-आगमः The appro- aching an Ārya woman sexually; अन्त्यस्यार्यागमे वधः Y.2.294.-आवर्तः [आर्यां आवर्तन्ते अत्र] 'abode of the noble or excellent (Āryas)'; particularly N. of the tract extending from the eastern to the western ocean, and bounded on the north and south by the Himālaya and Vindhya respectively; cf. Ms..2.22; आ समुद्रात्तु वै पूर्वादा समुद्राच्च पश्चिमात् । तयोरेवान्तरं गिर्योः (हिमवद्विन्ध्ययोः) आर्यावर्तं विदुर्बुधाः ॥; also 1.34.-गृह्य a. [आर्यस्य गृह्यः पक्षः]1 to be respected by the noble.-2 a friend of the noble, readily accessible to honourable men; तमार्यगृह्यं निगृहीतधेनुः R.2.33.-3 respectable, right, decorous.-जुष्ट a. liked by or agreeable to noble ones.-देशः a country inhabited by the Āryas.-पुत्रः 1 son of an honourable man.-2 the son of a spiritual preceptor.-3 honorific designation of the son of the elder brother; of a husband by his wife; or of a prince by his general &c.-4 the son of the father-in-law, i. e. a husband (occurring in every drama; mostly in the vocative case in the last two senses).-प्राय a.1 inhabited by the Āryas.-2 a bounding with respectable people; Ms.7.69.-बलः N. of a Bodhisattva.-भट्टः N. of a renowned astronomer, the inventor of Algebra among the Hindus; he flourished before the 5th century of the Christian era. Hence his work is called आर्यभटीय.-भावः honourable character or behaviour.-मतिः One having a noble intellect; संक्षिप्तमार्यमतिना Sāṅ. K.71.-मार्गः the path or course of the respectable, a respectable way.-मिश्र a. respectable, worthy, distinguished. (-श्रः) a gentleman, a man of consequence; (pl.)1 worthy or respectable men, an assembly of honourable men; आर्य- मिश्रान् विज्ञापयामि V.1.-2 your reverence or honour (a respectful address); नन्वार्यमिश्रैः प्रथममेव आज्ञप्तम् Ś.1; आर्य- मिश्राः प्रमाणम् M.1.-युवन् m. an Āryan youth.-रूप a. having only the form of an Āryan, a hypocrite, impostor; आर्यरूपमिवानार्यं कर्मभिः स्वैर्विभावयेत् Ms.1.57.-लिङ्गिन् m. an impostor; Ms.9.26.-वाक् a. speaking the Aryan language; म्लेच्छवाचश्चार्यवाचः सर्वे ते दस्यवः स्मृताः Ms.1.45.-वृत्त a. virtuous, good, pious; Ms.9. 253; R.14.55. (-त्तम्) the conduct of an Āryan or nobleman; Ms.4.175.-वेश a. well-clothed, having a respectable dress, fine.-व्रत a. observing the laws and ordinances of the Āryans or noblemen. (-तम्) the duty of an Aryan.-शील a. Having an honest charac- ter.-श्वेतः a noble or honourable man.-संघः the whole body of the Āryans, especially Buddhists; it is also the name of a renowned philosopher (founder of the school of Yogāchāras).-सत्यम् a noble or sublime truth; (there are four such truths forming the chief principles of Buddhism. In Pāli they are called चत्तारि अरियसच्चानि. They are, (1) life is suffering, (2) Desire of life is the cause of suffering, (3) Extinction of that desire is the cessation of suffering, (4) The eightfold path leads to that extinction).-सिद्धान्तः N. of a work of आर्यभट्ट.-स्त्री An Āryan woman, or a woman of the first three castes.-हलम् ind. forcibly.-हृद्य a. liked by the noble. -
10 चर् _car
चर् 1 P. (चरति, चचार, अचारीत्, चरितुम्, चरित or some- times चीर्ण)1 To walk, move, go about, roam, wander; नष्टाशङ्का हरिणशिशवो मन्दमन्दं चरन्ति Ś.1.15 (चर् may mean here 'to graze' also); इन्द्रियाणां हि चरताम् Bg.2.67; कपय- श्चेरुरार्तस्य रामस्येव मनोरथाः R.12.59; Ms.2.23,6.68; 8.236;9.36;1.55.-2 (a) To perform, do, act; रचयति रेखाः सलिले यस्तु खले चरति सत्कारम् Bv.1.98. (b) To practise, perform, observe; चरतः किल दुश्चरं तपः R.8.79; Y.1.6; Ms.3.3.-3 To act, behave towards, con- duct oneself (oft. with loc. of the person); चरतीनां च कामतः Ms.5.9;9.287; आत्मवत्सर्वभूतेषु यश्चरेत् Mb; तस्यां त्वं साधु नाचरः R.1.76 (where the root may be also आचर्).-4 To graze; सुचिरं हि चरन् शस्यम् H.3.9.-5 To eat, consume.-6 To be engaged in, be busy with.-7 To live, continue to be, continue in any state.-8 To spread, be diffused.-9 To live, be, exist.-1 To move, travel through, pervade, go along, follow. -Caus. (चार- यति)1 To cause to move or go.-2 To send, direct, move.-3 To drive away.-4 To cause to perform or practise.-5 To cause to copulate.-6 To cause to graze, pasture.-7 To obtain knowledge of, acquaint oneself with.-8 To doubt. [cf. L. curro.] -
11 अतिकृच्छ्र _atikṛcchra
अतिकृच्छ्र [प्रादि˚ स.] a. Very difficult.-च्छ्रम्-च्छ्रः [अतिक्रान्तं कृच्छ्रं प्राजापत्यम्] Extraordinary hardship, a kind of severe penance to be finished in 12 nights एकैकं ग्रासमश्नीयात् त्र्यहाणि त्रीणि पूर्ववत् । त्र्यहं चोपवसेदन्त्यमतिकृच्छ्रं चरन् द्विजः ॥ Ms.11.213. -
12 अनिपद्यमान _anipadyamāna
अनिपद्यमान a. Not falling down (to sleep), untiring; अपश्यं गोपामनिपद्यमानमा च परा च पथिभिश्चरन्तम् Rv.1. 164.31 and 1.177.3. -
13 अनिमिषम् _animiṣam _षा _ṣā _मेषम् _mēṣam
अनिमिषम् षा मेषम् ind. Ved. Without winking, vigilantly; incessantly. नेमा आपो अनिमिषं चरन्तीः Rv.1. 24.6; अनिमेषं रक्षमाणस्तव व्रते Rv.1.31.12 and 164.21.Sanskrit-English dictionary > अनिमिषम् _animiṣam _षा _ṣā _मेषम् _mēṣam
-
14 अनुचर् _anucar
अनुचर् 1 P.1 To follow, pursue, go after; to serve, attend or wait upon; पित्रोः पादाननुचरन् K.368 serving.-2 To traverse, seek after, go through, wander.-3 To conduct oneself, behave. -
15 अन्नावृध् _annāvṛdh
अन्नावृध् [अन्नं वर्धते अनेन वृध्-करणे क्विप्, पूर्वपददीर्घः] Increasing food; त्वा पितृभृतो जनित्रीः अन्नावृधं प्रति चरन्ति अन्नैः Rv.1.1.4. -
16 अपचर् _apacar
अपचर् 1 P.1 To depart.-2 To go astray, trans- gress; offend, commit a fault, act wrongly; यो यस्तेषामपचरेत्तमाचक्षीत वै द्विजः Mb.; तदङ्गनास्वपाचरन्नरेन्द्रः Dk. 162 outraged; ते ह्येनमपचरन्तमपि न त्यजन्ति Kau.A.1. -
17 अभिचक्ष् _abhicakṣ
अभिचक्ष् 2 A.1 To look at, view, perceive, see; अभि यो विश्वा भुवनानि चष्टे (सूर्यः) Rv.7.61.1.-2 To call to or address.-3 To address sharply, to assail with sharp words. यो मा पाकेन मनसा चरन्तमभिचष्टे अनृतेभिर्वचोभिः Rv.7.14.8.-4 To name, call.-5 To look graciously upon; कदा चिकित्वो अभिचक्षसे नो Rv.5.3.9. -
18 अभिमानः _abhimānḥ
अभिमानः 1 Pride (in a good sense), self-respect, honourable or worthy feeling; सदाभिमानैकधना हि मानिनः Śi.1.67; त्यक्त्वा जातिकुलाभिमानमुचितम् Bh.3.5. अभिमानधनस्य गत्वरैः Ki.2.19; संकल्पयोनेरभिमानभूतम् Ku.3.24.-2 Self- conceit, pride, arrogance, haughtiness, egotism, high- opinion of oneself; शिथिल˚ नाः संवृत्ताः M.2, Bh.3.46, Bg.16.4.; (अतिमानः is another reading) ˚वत् proud, conceited.-3 Referring all objects to self, the act of अहंकार, personality, misconception (मित्याज्ञानम्), see अहंकार.-4 Conceit, conception; supposition, belief, opinion; मुनिरस्मि निरागसः कुतो मे भयमित्येष न भूतये$भिमानः Ki.13.7.-5 Knowledge, consciousness (बुद्धि, ज्ञान); साधारण्याभिमानतः S. D.-6 Affection, love.-7 Desire, wishing for.-8 Laying claim to.-9 Injury, Killing, seeking to injure.-1 A sort of state occasioned by love.-नम् Authority (प्रमाण); ये चरन्त्यभिमानानि सृष्टार्थ- मनुषङ्गिणः Mb.12.168.23.-Comp. -शालिन् a. proud.-शून्य a. void of pride or arrogance, humble. -
19 अभ्याचर् _abhyācar
अभ्याचर् 1 P.1 To approach. विशो अदेवीरभ्याचरन्ती Rv.8.96.15.-2 To use, practise, perform. -
20 अभ्याहित _abhyāhita
अभ्याहित p. p.1 Laid down, put on; यथाद्रैधाग्नेरभ्या- हितात्पृथग्धूमा विनिश्चरन्ति Bṛi. Up.2.4.1. ˚पशुः a sort of gift or present; P.VI.3.1 Sk.-2 Increased, full blown; यथा सौम्य महतो$भ्याहितस्यैको$ङ्गारः खद्योतमात्रः परिशिष्टः स्यात् Chān. Up.6.7.3.
Страницы
См. также в других словарях:
caranta — चरन्त … Indonesian dictionary
Shiva Tandava Stotra — (िशवताण्डवस्तोत्रम्) is a hymn of praise in the Hindu tradition that describes Shiva s power and beauty. It was sung by the demon king Ravana. Both the fourth and fifth quatrains of this hymn conclude with lists of Shiva s epithets as destroyer,… … Wikipedia
Kalicharan Brahma — ( br. कालिचरन ब्रह्मा 1862 1938), originally Kalicharan Mech, was a 20th century social and religious reformer of Bodo society. He joined a new religion called Brahmo Dharma / Brahmoism Adi Brahmo Samaj faction in Calcutta around 1906, and he is… … Wikipedia
krauñcá-randhra — क्रौञ्चरन्ध्र … Indonesian dictionary
