-
21 гарпун
спец.; сущ.гарпу́н ( метательное орудие для охоты на крупных рыб) || гарпу́нныйгарпун бавы — гарпу́нный линь
гарпун белән аулау — охо́титься с гарпу́ном (гарпу́нить) ( акулу)
-
22 җәйрән
-
23 киек
сущ.1) дичь || ди́кийурман киекләре — лесна́я дичь
киек каз — ди́кий гусь
киек хайваннар — ди́кие живо́тные
2) зверь (дикий, промысловый)ерткыч киекләр аулау — охо́титься на хи́щных звере́й
•- Киек каз юлы -
24 корык
сущ.1) шест, жердь (обычно, длинная)корык белән куу — (погов.) гнать наси́льно, прогна́ть
2) укрю́к обл. ( длинная палка с петлёй на конце)корык белән куй аулау — укрю́чить ове́ц, лови́ть ове́ц укрю́ком
елкычы корыксыз йөрмәс — табу́нщики не е́здят без укрю́ка
корыгы булса, аты табылыр — был бы укрю́к, а коня́ добу́дем (мо́жно пойма́ть)
3) ист. лассо́, укрю́к ( для захватывания вражеского всадника)корал юкта корык та корал — когда́ нет ору́жия - и лассо́ ору́жие
-
25 котик
1. сущ.; зоол.ко́тик, морско́й ко́тик ( а также его мех) || ко́тиковыйко́тикларны аулау (тоту) — охо́та на (морско́го) ко́тика
ко́тик тиресе — ко́тиковая шку́ра
ко́тиктан бүрек тегү — шить ша́пку из ко́тика
2. прил.читенә ко́тик тоткан капор башлык — капо́р-башлы́к, опушённый ко́тиком
ко́тиковый, из (ме́ха) ко́тикако́тик яка — ко́тиковый воротни́к
-
26 краб
сущ.; зоол.краб || кра́бовыйЕрак Көнчыгыш крабы — дальневосто́чный краб
краб консервасы — консе́рвы из кра́бов
краб кыскычы — клешня́ кра́ба
- краб тотукраб җәтмәсе — кра́бовые се́ти
-
27 краб тоту
-
28 күңел
I сущ.1) душа́, се́рдце || душе́вный, серде́чныйкүңелне тынычландыру — успоко́ить ду́шу (сер́дце)
күңел кичерешләре — душе́вные (серде́чные) пережива́ния
күңел җылысы — душе́вная теплота́
күңел кыйналу — душе́вно страда́ть
күңел пошыну — душа́ не на ме́сте
күңел рәхәтләнү — блаже́нствовать душо́й
күңел теләү — захоте́ть
кеше күңеле - кара төн — (посл.) чужа́я душа́ - потёмки
2)а) вну́тренний, духо́вный миркүңел байлыгы — бога́тство духо́вного ми́ра
күңеле шундый — духо́вный мир его́ тако́в
б) хара́ктер, сво́йство хара́ктеракүңеле каты - теле татлы — (погов.) хара́ктер его твёрд, (но) речь сла́дка
3) расположе́ние духа́; настрое́ние, дух; самочу́вствиекүңелем бозылды — у меня́ испо́ртилось настрое́ние (от чего-л.)
4)а) симпа́тия, любо́вь; расположе́ние, устремле́ние к кому, чему-л.минем сиңа күңелем бар — у меня́ есть симпа́тия к тебе́
ана күңеле балада, бала күңеле далада — (посл.) любо́вь ма́тери - к дитя́ти, а у того́ - к степи́
б) диал. жела́ниекүңелем шул — моё жела́ние таково́
5) ду́мы, мысль, мы́сли; созна́ниекүңеле бу эштән ерак — ду́мы его́ далеки́ от э́того де́ла
6) па́мятькүңелдә йөртү (саклау) — храни́ть в па́мяти
7) интуи́ция, душа́күңеле белән сизенү — чу́вствовать, чу́ять душо́й; интуити́вно дога́дываться
күңелем алдамый — интуи́ция (меня́) не обма́нывает (меня́ не подво́дит)
8) в знач. нареч. күңелдә в уме́бишне язабыз, бер күңел(дә) — пять запи́шем, оди́н в уме́
•- күңел аздыру
- күңел аздыручы
- күңел азу
- күңел белән
- күңелем белән
- күңелең белән
- күңеле белән
- күңел белән уйлап
- күңел белән уйлау
- күңел беркетү
- күңел биздергеч
- күңел кайтаргыч
- күңел биздерү
- күңел кайтару
- күңел боегу
- күңел борчылу
- күңел тынычсызлану
- күңел бушату
- күңел газабы
- күңел газаплары
- күңел йомшару
- күңел йомшау
- күңел кайту
- күңеле кайту
- күңел киңлеге
- күңел күтәрелү
- күңел күтәрү
- күңел күтәрмәү
- күңел күтәрә алмау
- күңел нечкәртү
- күңел нечкәрү
- күңел өчен
- күңелен күрү
- күңелен табу••күңел белән дә, тәне белән дә — душо́й и те́лом
күңел(е) буш — (мне, тебе́, ему́) ску́чно, в (мое́й, твое́й, его́) душе́ пустота́
күңел даруы — бальза́м для души́; лека́рство от душе́вных мук
күңел җиңеләю — полегча́ть на душе́
күңел(не), күңелен җиңеләйтү — облегчи́ть (отвести́) ду́шу; изли́ть ду́шу
күңел иләсләнү — искуша́ться душо́й
күңел йогышу (йогу) — см. күңел яту
күңел курку — опаса́ться всей душо́й, си́льно боя́ться, тру́сить
күңел капчыгын чишү — изли́ть ду́шу (букв. развяза́ть мешо́к души́)
күңел (күңеле) киңәю — расще́дриться душо́й
күңел (күңеле) китек (сынык) — оби́женный (жизнью, обстоятельствами); впа́вший в уны́ние; нужда́ющийся в подде́ржке
күңел котырыгы (азынуы) — распу́щенность, жа́дность (до наслаждений, славы и т. п.)
күңел кошы — поэт. возлю́бленная (букв. пти́чка души́)
күңел кылы (кыллары) — поэт. стру́ны души́
күңел кылына тию — затро́нуть чу́вствительные стру́ны (души́)
күңел кымырҗу — беспоко́иться, име́ть жела́ние
күңел кытыклану — зуде́ть || зуд в душе́; лёгкое возбужде́ние в душе́
күңел кәгъбәсе (күңелгә кәгъбә) итү (кылу) — де́лать, сде́лать возлю́бленной (возлю́бленным); сде́лать да́мой се́рдца
күңел күге — поэт. духо́вный мир (букв. небеса́ души́)
күңел сүрелү — разочарова́ться; охладе́ть душо́й
күңел сыну — па́дать/пасть ду́хом; надломи́ться (вследствие неудач, разочарований и т. п.)
күңел (күңеле) тар — чёрствый, злой (душо́й); зави́стливый; скупо́й
күңел тарлыгы — чёрствость, злость в душе́; зави́стливость; ску́пость
күңел тарлыгыннан — от за́висти
күңел тартуы — влече́ние се́рдца
күңел тартылу — вле́чься, тяну́ться (о душе, сердце)
күңел (күңеле) төзек — с до́брыми чу́вствовами; добронра́вный, благонра́вный
күңел төзеклеге — до́брый настро́й души́, добронра́вие, благонра́вие
күңел (күңелеңне) төшерү — поддава́ться, подда́ться уны́нию
күңел тулу — расчу́вствоваться, доходи́ть до слёз; пла́кать от полноты́ чувств
күңел түгелү — см. күңел ташу
күңел үсү (үсеп китү) — окрыля́ться/окрыли́ться душо́й (после хорошего обращения, одобрения, успеха и т. п.)
күңел (күңеле) хуш — в до́бром расположе́нии ду́ха
күңел хушлану — удовлетворя́ться, умиротворя́ться ( малым)
күңел хушлыгы — удовлетворе́ние, умиротворе́ние, дово́льство ( малым)
күңел эрү — отта́ять душо́й
күңелгә авыр булу (килү, тоелу) — быть в тя́гость душе́; душа́ не лежи́т; дави́ть на ду́шу
күңелгә авырлык — тя́жесть на душе́
күңелеңә авыр алма, ләкин... — не воспринима́й тяжело́, но... (при нелицеприятном высказывании кому-л.)
күңелгә (кереп) утыру — ( навсегда) запомина́ться; запечатле́ться в душе́
күңелгә китерү — вспомина́ть, вспо́мнить (усилием воли, специально)
күңелгә таш булу (булып төшү) — лечь ка́мнем на́ душу (на́ сердце)
күңелгә төен (төер) — оса́док на душе́
күңелгә ут салу (ягу) — см. ут салу
күңелгә якын алу — принима́ть/приня́ть бли́зко к се́рдцу
күңелгә яту — нра́виться, понра́виться
күңелгә ятышлы (ятымлы) — уго́дный душе́
күңелдән алып ташлау — забы́ть насовсе́м, предава́ть забве́нию
күңелдән китмәү — остава́ться в па́мяти; ника́к не забыва́ться
күңелем синдә генә — то́лько к тебе́ лежи́т моё се́рдце
яшь чагында кемне сөйсәң, күңелең шуңарда була — ( песня) кого́ лю́бишь в мо́лодости, к тому́ и лежи́т се́рдце
күңелләр күтәренке — дух ( наш) бодр; настрое́ние припо́днятое
күңелең булсын! — будь по-тво́ему!
күңелне йомшарту — смягча́ть/смягчи́ть ду́шу (кого-л.), ублажа́ть (кого-л.)
- күңел җитүкүңелемне (өметемне) өзмим әле — я ещё наде́юсь на твою́ любо́вь
- күңел капчыгы
- күңел чиләге
- күңел чүлмәге
- күңел каралу
- күңел киң
- күңеле киң
- күңел китеклеге
- күңел кубу
- күңел кузгалу
- күңел кәгъбәсе
- күңел көзгесе
- күңел күзе
- күңел өшеткеч
- күңел салу
- күңел тарту
- күңел төбе
- күңел төшү
- күңел туңу
- күңел түре
- күңел түреннән
- күңел утыру
- күңел яту
- күңелгә яту
- күңелгә беркетү
- күңелгә керү
- күңелгә килү
- күңелгә салу
- күңелгә тию
- күңелдә төен булу
- күңелдә төер булу
- күңелдә төер булып калу
- күңелдә төер булып тору
- күңел ташу
- күңелгә утыру
- күңелдән чыгару
- күңелен алу
- күңелен аудару
- күңелен аулау
- күңелен сындыру
- күңелен китү
- күңел ачу
- күңелен ачу
- күңеле булу
- күңел булу
- күңелне биләү
- күңелен биләү
- күңелне бәйләү
- күңелне киң тоту
- күңелеңне киң тот!
- күңелне тырнау II сущ.; диал.грудь; торс, бюсткүңелдән ары күренми ул — то, что ни́же бю́ста, не должно́ быть ви́димым (т. е. неприлично рассматривать)
-
29 промысел
сущ.; в разн. знач.про́мысел || промысло́выйкит аулау про́мыселы — китобо́йный про́мысел
про́мысел кошлары — промысло́вые пти́цы
-
30 тәти
1. прил.1) дет. наря́дный, краси́вый, я́ркий, цвета́стый; разукра́шенныйтәти күлмәк — краси́вая руба́шка
2) дет. чи́стенький; хоро́шенькийтәти кызым — моя́ хоро́шенькая до́ченька
3) разг.; ирон. хоро́ший, краси́вый, молоде́цкийтәти егет — краси́вый джиги́т, краса́вчик, моло́дчик
тәти абзый — краса́вец дя́дя
4) диал. определение, которое даётся третьему по старшинству родственнику, (синонимы: матур, алма)тәти абый — тре́тий ( начиная с самого старшего) ста́рший брат
тәти апа — тре́тья ста́ршая сестра́
тәти каенигәч — тре́тья мла́дшая своя́ченица
•- тәти коңгыз
- тәти көпшә
- тәти кул••2. нареч.; разг.тәти кош аулау — волочи́ться за краса́вицами (букв. охо́титься за цвета́стыми пти́чками)
по-хоро́шему; ми́рно; дру́жественно, любе́зно, прелюбе́зно3. сущ.тәти генә сөйләшик әле — дава́йте прелюбе́зно поговори́м
1) игру́шка; безделу́шка, побряку́шка, погрему́шка и т. п. ( для игры детей)2) обло́мки, оско́лки фарфо́ра, цветно́го стекла́ и т. п. ( для игры детей) -
31 флотилия
сущ.; мор.флоти́лияСебер флоти́лиясе — сиби́рская флоти́лия
кит аулау флоти́лиясе — китобо́йная флоти́лия
-
32 һавылдау
неперех.1) см. һаулау2) в знач. нареч. һавылдап свире́по, с остервене́ниемһавылдап өрү — свире́по ла́ять
-
33 һаулашу
совм. от һаулаузалива́ться гро́мким ла́ем; га́вкать, разга́вкаться ( о многих)авыл кырыенда этләр һаулашты — у око́лицы разга́вкались соба́ки
- 1
- 2
См. также в других словарях:
һаулау — сир. 1. Һау һау тавышлары чыгару; өрү 2. Һау һаулау (2) 3. күч. гади. Бик каты тиргәү, сүгү эт кебек һаулап яманым, күз йомалар яхшыма … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аулау — 1. Берәр җәнлекне, кошны эзәрлекләп, ау корып кулга төшерү, тоту 2. Эзәрлекләү. Эзәрлекләп тозакка төшерү. күч. Хәйлә белән үзенә карату, кулга төшерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
қаулау — (Алм., Шел.) қудалау, тексерту. Әбікештің жұмысын кіші балам қ а у л а п ағарттырды ғой әйтеуір (Алм., Шел.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
һау-һаулау — 1. Һаулау (1) 2. күч. Күп кешеләрнең төрле тавышлар белән (бигрәк тә аңлашылмаган телде) кычкырулары тур. 3. күч. Һаулау (3) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
боғаулау — (ҚХР) бұғаулау. Ұлықтар халықты саяси жақтан б о ғ а у л а п қия бастырмайды («Мұра»). Ақыттың бұл кезі – бала кезінен дін оқып, әбден б о ғ а у л а н ғ а н кезі еді («Мұра») … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
һай-һаулау — Һай һу тавышлары чыгарып кычкыру, шаулашу, шау гөр килү утлар яндырып, һай һулап төннәр буе йөриләр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сырқаулау — (Алм., Шел.) сырқаттану, ауыру. Басым айналып с ы р қ а у л а п тұрғаным (Алм., Шел.). қ. сырқастану … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
алғаулау — сын. жерг. Жұмсақтау, жайлылау, қолайлылау. Сексеуілдің қалыңын тасалаған кейбір ауылдардың тұсының қысы а л ғ а у л а у болып, кей үйлердің қолында қалған бірен саран қара құралары аман шықты (Б.Шаханұлы., 1, 49). Қалай дегенмен, құм аты бар ғой … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
ау — (Алм., Кег.) аң. Ертең а у аулауға баралы! (Алм., Кег.). Ит жүгіртіп, құс салып, жердің а у ы н тауысты (Қисса и Қамбар, 1888). [Түрікше ав: 1) аң аулау; 2) қыр құстары (Тур. рус.,сл., 1977, 76); ұйғ. ов аң аулау (Уйг. рус. сл., 1961, 140); өзб.… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
браконьерлык — Тыелган җирдә, тиешсез вакытта яки тыелган алым белән аулау; корткычларча аулау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Ахимса — (санскр.) – жер бетіндегі тіршілік формаларының (адамның, жануарлардың және бүкіл табиғаттың) өзара байланыстылығы, біртұтастығы, үнді философиясындағы және дінінде тіршілік иелеріне зиян келтірмеу, қиянат жасамау деген этикалық (моральдық)… … Философиялық терминдердің сөздігі