-
1 ҡаты кеше
жёсткий человек; зачерствелый человек -
2 ҡаты күңелле кеше
жестокий человек; чёрствый человек -
3 ҡаты тәртипкә өйрәнгән кеше
человек строгих правил -
4 зачерствелый
1. прил.иҫкергән, ҡатҡан2. прил. перен.күңеле ҡатҡан, ҡаты бәғерле, ҡаты, мәрхәмәтһеҙ -
5 жёсткий
1. прил.твёрдый, крепкийҡаты, шырт2. прил. перен.суровыйуҫал, тупаҫ, ҡаты3. прил. перен.неуклонный, безоговорочныйкиҫкен, ҡырҡа, бик ҡатыжёсткий вагон ж. -д. -ҡаты вагон; жёсткая вода — татырлы һыу
-
6 крепкий
1. прил.ҡаты, ныҡ, баҙыҡ2. прил.здоровый, сильныйныҡлы, таҙа3. прил.стойкийныҡ, тотороҡло4. прил.надёжныйышаныслы, ныҡлы5. прил.о голосе, чувствахкөслө6. прил.достигающий сильной степениҡаты, көслө7. прил.насыщенныйҡаты, ҡуйы, ҡеүәтле8. прил. разг.хәлле, иркен йәшәгәнкрепкое слово — һүгенеү һүҙе, әсе һүҙ
-
7 ат
I сущ.1) ло́шадь, конь; лоша́дка, конёк ласк.; коня́га прост. || лошади́ный, ко́нный, ко́нскийат көтүе — табу́н лошаде́й (коне́й), ко́нский табу́н
ат заводы — ко́нный заво́д
ат базары — ко́нный база́р
менге ат — верхова́я ло́шадь
җигү аты — ездова́я ло́шадь
чабыш аты — скакова́я (бегова́я) ло́шадь
йөк аты — вью́чная (ломова́я) ло́шадь
ат кешнәве — лошади́ное ржа́нье
ат эзләре — следы́ лошади́ных копы́т
ат дирбиясе — ко́нская сбруя́
атка атланып бару — е́хать верхо́м на ло́шади
ат азгыны тайга иярә — (посл.) дурно́й конь к стригунка́м пристаёт (т. е. дурной человек с недорослями якшается)
ат тартмый, солы тарта — (посл.) не ло́шадь (конь) везёт, а овёс
ат юк, арба юк, аннан кала бары да юк ирон.; шутл. — всего́ (реши́тельно ничего́) нет; ни коня́, ни теле́ги, ни всей про́чей у́пряжи; гол как соко́л
атны чыбыркы белән кума, солы белән ку — (посл.) не гони́ коня́ кнуто́м, а гони́ овсо́м (т. е. корми его лучше, чтоб был резвым)
аттан ала да, кола да туа — ≈≈ в одно́ перо́ и пти́ца не роди́тся; от одно́й ма́тки, да не одни́ ребя́тки; в семье́ не без уро́да
ат аунаган җирдә төк кала — (посл.) где конь валя́ется, тут и шерсть остаётся; о́коло пе́чки нельзя́ не гре́ться
атым юк урамда, кайгым юк буранда ирон. — (посл.) моя́ ха́та с кра́ю; над на́ми не ка́плет; моё де́ло теля́чье
атын урлаткач, сараен (абзарын) бикләгән (ныгыткан) — (посл.) ≈≈ хвати́лся за ша́пку, когда́ головы́ не ста́ло (букв. за́пер сара́й, когда́ коня́ увели́)
атыңны Аллага тапшыр, дилбегәне үзең тот — (посл.) поручи́ коня́ Алла́ху, но правь сам (т. е. действуй, рискуй с умом)
2) спорт. конь (снаряд в спортзале, фигура в шахматах)ат белән йөрү — ходи́ть (сходи́ть, сде́лать ход) конём
3) как первый компонент сложн. сл. коне-, конево́дческийат совхозы — конево́дческий совхо́з; конесовхо́з
ат фермасы — конево́дческая фе́рма; конефе́рма
•- ат асрау
- ат асраучылык
- ат башы
- ат башында йөрү
- ат бәйләү урыны
- ат белән
- ат борчагы
- ат җигеп
- ат заводы
- ат ите
- ат йөртү
- ат йөртүче
- ат карагы
- ат карау
- ат караучы
- ат кәмите
- ат койрыгы кисү
- ат кузгалагы
- ат куучы
- ат көтүче
- ат көтүчесе
- ат көче
- ат менү
- атка менү
- ат остасы
- ат өйрәтү
- ат печүче
- ат саклау
- ат сакларга бару
- ат сәүдәгәре
- ат тоту
- ат тотып бару
- ат тотучы
- ат чабышы
- ат чабыштыру
- ат чаптыру
- атка атланган
- ат атланган
- атка атлану
- ат атлану
- атка атланып
- ат атланып
- атка салып
- атка төяп
- атка утырып
- атка утыртып
- аттан төшерү
- ат өстеннән төшерү
- аттан төшү
- ат өстеннән төшү••ат белән чыпчык куу — ирон. ≈≈ гоня́ться с о́бухом за му́хой; стреля́ть из пу́шек по воробья́м (букв. гоня́ться на коне́ за воробья́ми)
ат җене кагылган (кеше) — лоша́дник, поме́шанный на лошадя́х (коня́х)
ат җигә башлау — заиме́ть (заводи́ть, завести́) ло́шадь (коня́), обзаводи́ться (обзавести́сь) ло́шадью (конём)
ат кебек таза — здоро́в как ло́шадь (бык); с лошади́ным здоро́вьем
аттан таякка калу — усил.; см. аттан тайга калу; стать ни́щим; вконе́ц разори́ться
ат белән дә, җәяү дә үтәрлек түгел — ни прое́хать (и), ни пройти́
- ат кебек- аттан тайга калу II сущ.1) устар.; фольк.; прям.; перен. и́мя; назва́ние; репута́ция, честь, почётчакырып килгәннең аты олы, чакырмый килгәннең хакы олы — (посл.) кто зван - тому́ больша́я честь, кто пришёл незва́ный - пе́ред ним большо́й долг
аты олы, кабыргасы коры — посл.; ирон. назва́ние гро́мкое, а то́лку (смы́сла, содержа́ния и т.п.) (в чём-л.) ма́ло
2) диал. про́звище, кли́чка•- ат алу- ат казану
- ат кушу
- ат кую
- ат күтәрү
- ат тагу
- аты чыгу••- аты коргыры -
8 жестокий
1. прил.безжалостныйаяуһыҙ, ҡанһыҙ, ҡаты күңелле, шәфҡәтһеҙ, миһырбанһыҙ2. прил.сильныйҡаты, көслө3. прил.ҡаты, сатлама -
9 казак
1. мказак ир-атыРәсәйҙә ХV-ХVII бб. Яйыҡ, Дон, Кубань буйҙарына ҡасҡан крәҫтиәндәрҙән, ҡала ярлыларынан торған ирекле кеше2. мказак ир-атышуларҙан ойошҡан, ХVIII б. Урыҫ дәүләтенең сик буйҙарын һаҡларға тейеш булған айырым хәрби сословие вәкиле -
10 жгучий
1. прил.горячийэҫе, ҡыҙыу, көйҙөргөс2. прил.причиняющий больбик ҡаты, әрнеткес, өтөп барған3. прил.мучительныйасы, ныҡ, ҡаты, тәрән -
11 суровый
I1. прил.о человекеҡырыҫ, ҡаты күңелле, уҫал2. прил.трудный для жизниҡаты, һалҡын3. прил.ҡаты4. прил.тяжёлыйауыр, әсеIIприл.грубый, небелёный – о ткани и т.п.сей, ағартылмаған -
12 железный
1. прил.тимер...ы2. прил.тимер, ҡалай3. прил. перен.ныҡ, ҡаты4. прил. перен.ҡоростай, ныҡжелезный век археол. — тимер быуаты (тәүтормош кешеләре тимер ҡуллана башлаған осор)
-
13 чёрствый
1. прил.ҡатҡан, кипкән2. прил. перен.ҡаты күңелле, рәхимһеҙ, ҡаты, ҡанһыҙ, туң -
14 и
I 1. межд.1) выраж. одобрение, похвалу, радушие; о, о-о, уи, дөнья бәясе кеше ул! — о, он бесце́`нный челове́к!
и-и, хуш киләсез, кадерле кунаклар! — о-о, добро́ пожа́ловать, дороги́е го́сти!
2) изумление, восхищение, восторг; ух, о, у, эх, ну и, ну-ну, вот э́то даи, нинди матур рәсем! — о, кака́я краси́вая карти́на!
и, аты да аты! — ну и конь! конь так конь!
и-и, нинди матур күренеш! — о, како́е краси́вое зре́лище!
3) удивление, догадку, недоумение, изумление; ну, ба, ба-аи-и, сез икәнсез! Күрми дә торам — ба, э́то вы! Я и не замеча́ю
и, тиздән cәгать сигез тула икән! — о, ско́ро уже́ во́семь часо́в!
и, таптың сөйләр нәрсә! — ну, нашёл о чём говори́ть!
4) несогласие; ах, ой, тьфу, ну, ну и, ну и ну, э-эхи, бу нинди сафсата! — тьфу, что за вздор!
и, җебегән авыз! — ну и размазня́!
и, менә син ничек! — э, вон ты как!
и, шулай эшләргә ярыймы соң! — ну ра́зве мо́жно так поступа́ть!
5) равнодушие, порицание; фи, нуи, безнең өчен яңалыкмыни бу! — фи (ну), ра́зве э́то но́вость для нас!
2.и, синең белән бәхәсләшеп торам ди! — фи, была́ нужда́ спо́рить с тобо́й
частица усил. при повторах гл. ох, и, ох и, ну ии орышты, и орышты соң мине! — ох, брани́ла, ох и брани́ла же меня́
IIи кычкырырга, и бәхәсләшергә тотынды — и дава́й крича́ть, и дава́й спо́рить
••игә-чөйгә килү — см. игә килү 1)
игә-чөйгә китерү — см. игә китерү 1)
игә-юньгә килү — остепени́ться
ие килү — нала́живаться, нала́диться, ула́диться
ие килсә, көе килми — (погов.) то но́ров него́ж, то хара́ктером не приго́ж
- и булу- игә кертү
- игә килү
- игә китерү -
15 бессердечный
прил.ҡаты бәғерле, ҡаты күңелле, шәфҡәтһеҙ, рәхимһеҙ, миһырбанһыҙ -
16 бесчувственный
1. прил.иҫһеҙ, иҫ белмәгән (тоймаған)2. прил.бессердечныйҡаты күңелле (бәғерле), рәхимһеҙ, шәфҡәтһеҙ3. прил.равнодушныйвайымһыҙ, иҫе китмәгән -
17 короткий
1. прил.ҡыҫҡа, тоҡос2. прил. разг.төпөш, тоҡор3. прил.малый по времениҡыҫҡа, әҙ4. прил.быстрый, решительныйтиҙ, ҡаты5. прил.близкий, дружественныйдуҫтарса, яҡынкороткое замыкание — физ. ҡыҫҡа ялғаныш
-
18 непреклонный
-
19 сердитый
1. прил.асыулы2. прил. разг.көслө, ҡаты -
20 сильный
1. прил. в разн. знач.көслө, ҡеүәтле2. прил.твёрдый, стойкийкөслө, ныҡлы3. прил.значительный по степени проявленияҡаты, көслө4. прил.оҫта, һәләтле, көслөсильные слова (выражения) — әшәке һүҙҙәр, һүгенеү һүҙҙәре
См. также в других словарях:
оңаты келмеу — (Монғ.; Тау., Қош.) реті келмеу, ыңғайы болмау. Осы іс көптен бері ойда жүрсе де, орындап тастауға бір о ң а т ы к е л м е й д і (Тау., Қош.) Кеше бармайын деп ем, о ң а т ы к е л м е д і (Монғ.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
көжеқатық — зат. Кеспе көже жасауға қажетті ет, май т.б. заттар. Арон тұқымы, Малға кедей жан едім. К ө ж е қ а т ы қ қой сұрап, Дүйсен деген біреуге Кеше күндіз кеп едім (Сүйінбай: Нар заман., 271) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
Translations of The Lord's Prayer — The Lord s Prayer is a common tool used to compare languages. Since the publication of the Mithridates booksTwo examples are Mithridates de differentis linguis , Conrad Gessner, 1555; and Mithridates oder allgemeine Sprachenkunde mit dem Vater… … Wikipedia
авыз — 1. Ашкайнату каналының азык кабул итә торган алгы өлеше 2. Эче куыш нәрсәләрнең алгы өлешендәге тишек. Чиләк, стакан һ. б. ш. эче куыш тирән әйберләрнең өске өлеше 3. Көпшәле, каналлы нәрсәләрнең алгы як тишеге 3. Урман, әрәмәлек кебекләрнең чите … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
атлы — I. с. 1. Аты бар, аты булган 2. Ат җигелгән. и. Ат менгән яки ат җигелгән арбага (чанага) утырган кеше 3. Ат көче белән эшли торган. АТЛЫ ГАСКӘР – Кавалерия. II. АТЛЫ – 1.... исемле,... дип атала торган,... дигән 2. Сыман, кебек белгән атлы булып … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тирчән — Тирләүчән, тиз тирли торган кеше аты тирчән, кеше киеме керчән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җайдак — 1. Атка атланган, ат менгән кеше. с. Җигү өчен түгел, атланып йөрү өчен генә файдаланыла торган җ. аты 2. ВАККОРСАК – Личинкасы башка бөҗәкләр тәнендә паразит булып яши торган вак бөҗәк; рус. Наездник … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иҗат — 1. Кешенең рухи, матди байлыклар, культура хәзинәләрен төзүгә юнәлдерелгән мөстәкыйль эшчәнлеге. с. Шундый эшчәнлек белән бәйләнгән 2. Шул эшчәнлек нәтиҗәсе; берәр кеше яки коллектив тарафыннан барлыкка китерелгән хезмәтнең җыелмасы халык иҗаты.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
адас — 1 (Көкш.: Щуч., Еңб.; Жезқ., Ағад.; Рес., Орын.; Орал, Жән.; Сем.: Көкп., Ақс.; Тау., Қош.; Монғ.) аттас. Екеуміздің есіміміз бір болса, а д а с деп айтамыз (Орын., Ад.). Түйе фермасының меңгерушісі мен Мұқамбетжанның баласы а д а с, екеуінің аты … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
бір — адым жер. Жүрген кездегі екі аяқтың аттау (басу) қашықтығы; 60 70 см, мөлшеріндегі ұзындық. Бір айдың жүзі болды. Бір айдай уақыт өтті. Шүйінші беруіңе болады. Жездең, міне, б і р а й д ы ң ж ү з і б о л ы п қалды, жынды суды ұрттап алмайды (Қаз … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
нәски — зат. Аяқкиімнің ішінен киетін жұқа шұлық. Әппақ деген аты ғана, әйтпесе сорлы н ә с к и әбден кірлеп, түрі оңып кеткен (Ж.Әлмашұлы, Тар дүние, 6). Сол н ә с к и д і ң бас жағы екі жерден тесіліп, арғы жағынан саусақтар мені көре қал дегендей… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі