-
81 рейд
Iм; мор.рейдпортта йәки портҡа яҡын ерҙә караптарҙың якорҙа тороу урыныII1. рейдвоен. атлыларҙың, партизан отрядтарының йәки башҡа хәрби частарҙың дошман тылына үтеп инеп, һөжүм яһауҙары2. рейдҡапыл эшләнгән тикшереү -
82 рывок
1. мҡапыл (кинәт, киҫкен) тартыу, тартылыу, ынтылыш, ырғылыш2. м перен.ырғылыш, ырғылыу, көсөргәнеш3. м спорт.ырғымауырлыҡты күтәреү ысулы -
83 смерть
1. жүлем, үлеү, әжәл2. ж перен.гибельюҡҡа сығыу, юҡ булыу3. ж в знач. нареч.; прост.оченьбик көслө, бик ныҡ, сикһеҙ, үлепдо смерти — бик, үтә ныҡ
как смерть бледный — мәйет кеүек аҡ, ап-аҡ
быть (лежать) при смерти — үлеп барыу, үлем түшәгендә ятыу
двум смертям не бывать, одной не миновать — үлем ике килмәй, бер генә килә
-
84 снег
мҡаркак прошлогодний снег нужен — кәрәге бер тин, кәрәкле кишер япрағы, былтырғы ҡар кеүек кәрәк
как снег на голову (упасть, свалиться) — көтмәгәндә, ҡапыл, күктән төшкәндәй
-
85 сорваться
1. сов.өҙөлөү, ысҡыныу, төшөү, өҙөлөп (ысҡынып) төшөү2. сов.емерелеп (ишелеп, ватылып) төшөү, йығылып төшөү3. сов.ысҡыныу, ысҡынып китеү4. сов. перен.үҙеңде тота (тыя) алмау, үҙ-үҙенә баш була алмауон совсем сорвался и наговорил много лишнего — ул үҙ-үҙенә бөтөнләй баш була алмайынса артығын әйтеп ташланы
5. сов.ҡапыл (яңылыш, ихтыярҙан тыш) ысҡыныу6. сов.боҙолоу7. сов.боҙолоу, ҡарлығыу, үҙгәреүтауышҡа ҡарата8. сов. перен., разг.барып сыҡмау, өҙөлөүкак (будто, словно, точно) с цепи сорвался — бәйҙән ысҡынған (эт) кеүек (тотанаҡһыҙ кеше тураһында)
-
86 спохватиться
сов.; разг.ҡапыл иҫкә килеү (төшөрөү), иҫкә төшөрөп өлгөрөү, абайлап (һиҙеп) алыу -
87 стоп
1. межд.командатуҡта, туҡтат, туҡтатырға2. межд. в знач. сказ.; разг.туҡтаны, туҡтаныларедем и вдруг – стоп — китеп барабыҙ һәм ҡапыл туҡтаныҡ
3. межд. в знач. сущ. м; нескл. стоптуҡтатыу -
88 стукнуть
1. сов. кого, чем и без доп.ударитьһуғыу, һуғып ебәреү, дөп итеп һуғыу2. сов. кого, чем и без доп.постучатьтуҡылдатыу, шаҡылдатыу3. сов. кого, чем и без доп.кому безл.; разг.наступить, исполнитьсятулыустукнуло в голову кому; — (ҡапыл) башына килде
-
89 схватиться
1. сов.за кого-чтототоноу, тотоношоу, йәбешеү2. сов.алышыу, айҡашыу, көрмәкләшеү3. сов. разг.спохватитьсяҡапыл иҫкә төшөрөү (килеү), иҫкә төшөрөп өлгөрөү, абайлап (һиҙеп) алыу -
90 треснуть
1. сов.сатнау, шартлау, ярылыу; ярылыу2. сов.кого-что и без доп.; прост.ударитьһуғып ебәреү, ҡундырып алыу, тондороу3. сов.шарт итеү -
91 ударить
1. сов. что, по чему, во чтоһуғыу, ҡағыу, сабыу, һуғып (бәреп, ҡағып) ебәреү2. сов. что, во чтоҡағыу, һуғыу3. сов.һөжүм итеү, ташланыу4. сов. что; перен.һуғыу5. сов. о явлениях природыебәреү, башлау6. сов.во что, на что; разг.бәреү, бәрелеүударить по карману — кеҫәгә һуғыу, аҡсаһыҙ ҡалыу
ударить по рукам — ҡул бирешеү, килешеү
-
92 упорхнуть
1. сов.вспорхнув, улететьпырхылдап (пырылдап) осоп китеү2. сов. разг.быстро удалитьсяҡапыл (йүгереп, осоп тигәндәй, еңел атлап) сығып китеү -
93 шаркнуть
1. сов.; прост. см. шаркать 22. сов.; прост.неожиданно ударитькинәт һуғып (атып) ебәреү3. сов.; прост. с силой броситьташлап (һирпеп) ебәреү4. сов.; прост.неожиданно и стремительно броситься куда-л.ҡапыл сабып (йүгереп) сығып китеү -
94 экспромт
1. мэкспромталдан әҙерләнмәй, ҡапыл ижад ителгән оҫта шиғыр, тапҡыр һүҙ2. мэкспромтирекле формала яҙылған кескәй музыкаль әҫәр -
95 яма
1. жсоҡор, баҙ2. жместо хранения чего-л.баҙ3. жнизина, впадинауйһыулыҡ, уйпат ер4. ж уст.тюрьмазиндан, баҙне рой другому яму, сам в неё попадёшь — кешегә соҡор ҡаҙыһаң, үҙең төшөрһөң
водяная яма — сөмгөл, сөмбәй
воздушная яма — һауа упҡыны (осоусы аппараттарҙы ҡапыл түбән төшөп китергә мәжбүр итә торған башҡа температуралағы һауа ҡатламы)
-
96 запал
вет.яныушәп, ҡыҙыу сабып, ныҡ тирләп ҡапыл һыу эсеүҙән зыянланыу – йылҡы малына ҡарата
См. также в других словарях:
ғапыл — ар. үст. кітаб. Қапы, қапыда … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қапыл — (Орал: Жән., Казт.; Рес., Орын.) асығыс, шұғыл, тез. Ол бір қ а п ы л қызметпен келді ау тегі (Орал, Казт.). Мына жерді қ ап ы л тестім (Рес., Орын.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
қапыл жүру — жылдам жүру (С. Аман., ВДИКЯ, 427) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ғапыл қалмау — (Қост.: Жанг., Аман., Камыш.) қапы қалмау, өкініп қалмау. Қашан кемеліне келтірем деп жүріп, ғ а п ы л қ а л м а (Қост., Жанг.). Қалар бос жалқау құлақ берген сыйдан, тыңдамай қ а л м а ғ а п ы л болып бейқам (Н. Ахмет., Аман.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
мұтқапыл — қ. матқапыл … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
матқапыл — Қ орда., Арал) қапелімде, қапылыста. Бір ешегім бар еді, сол ешегім м а т қ а п ы л д а өліп қалды Қ орда., Арал) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
мәтқапыл — зат. жерг. Кесепат, кесір; қауіп қатер. Бұлардың ісі де солай. Артқа қарап алып, алға ұмтылады. Көзомақа, жаппай шабыстың бір м ә т қ а б ы л ғ а соқтырарын жақсы біледі (Жалын, 1969, №4, 99) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
қапылт — қапыл етістігінен жасалған өзгелік етіс.Сұржекеймен арасы жақсытын Ждақайдың. Сондықтан Қозбағар қ а п ы л т қ а н ы м е н Ждақай нығызсынған қалпын бұзбады (С.Елубай, Ақ боз., 260) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
жебе сауу — 1 (Қ орда: Сыр., Жал.) қойдың қозысын емізбей, екінші рет сауып алу 2 (Рес., Орын.) жедел сауу. Биені тәу сауғанда сүт қапыл қапыл келіп тұрады ғой, сонда ж е б е с а у у керек (Рес., Орын.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
өлке бидай — (Рес., Орын.) ұшында қылшығы жоқ бидай. Ө л к е б и д а й дәні ұсақ болады. Ө л к е б и д а й қапыл пісіп, жерге қапыл құйылады (Орын., Ад.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
сыры қарағай — (Рес., Орын.) қарағайдың бір түрі. С ы р ы қ а р а ғ а й суға қапыл (қ.) беріледі, қапыл сынады. С ы р ы қ а р а ғ а й нәстүрікке (қ.) жонуға жеңіл (Орын., Бөр.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі