-
21 квартирмейстер
мквартирмейстерҡайһы бер илдәрҙә, шулай уҡ революцияға тиклем Рәсәйҙә ғәскәрҙе фатирҙарға урынлаштырыу, аҙыҡ-түлек таратыу эшен башҡарыусы -
22 клерк
мклеркҡайһы бер илдәрҙә контора хеҙмәткәре -
23 конвент
мконвентҡайһы бер илдәрҙә махсус хоҡуҡ менән һайлана торған закон сығарыусы ойошмаНациональный конвент — Милли конвент (беренсе Франция Республикаһында 1792 й. 21 сентябренән алып 1795 й. 26 октябренә тиклем иң юғары һайланма орган)
-
24 конгресс
1. мконгрессҙур, ғәҙәттә, халыҡ-ара әһәмиәте булған ҡоролтай, кәңәшмә2. мконгрессАҠШ-та һәм Латин Америкаһының ҡайһы бер илдәрендә закон сығарыу органы -
25 консул
1. мдип.консулил мәнфәғәтен һаҡлау өсөн икенсе илгә ебәрелгән рәсми кеше2. м ист.консулҡайһы бер илдәрҙә юғары хөкүмәт кешеләре исеме -
26 магистрат
ммагистратҡайһы бер илдәрҙә ҡала идаралығы, шул идаралыҡ урынлашҡан йорт -
27 майорат
ммайоратҡайһы бер илдәрҙә мираҫ булып ҡала торған ер, шулай уҡ ерҙе мираҫ итеп ҡалдырыу тәртибе -
28 мосьё
м; нескл.әфәнде, мосьёФранцияла, революцияға тиклем Рәсәйҙә һ.б. ҡайһы бер илдәрҙә ирҙәрҙең исем-фамилияһына ҡушып әйтелгән һүҙ йәки ирҙәргә өндәшеү һүҙе -
29 мсьё
м; нескл.әфәнде, мосьёФранцияла, революцияға тиклем Рәсәйҙә һ.б. ҡайһы бер илдәрҙә ирҙәрҙең исем-фамилияһына ҡушып әйтелгән һүҙ йәки ирҙәргә өндәшеү һүҙе -
30 префект
1. м ист.префектБоронғо Римда административ һәм хәрби вазифа; шул вазифалағы кеше2. мпрефектФранцияла департамент башында торған кеше3. мпрефектҡайһы бер илдәрҙә полиция башлығы -
31 ратуша
1. ж ист.ратушаХVIII-ХIХ бб. Рәсәйҙәге ҡала идараһы органы2. жратушаҡайһы бер илдәрҙә ҡала идараһы урынлашҡан бина -
32 резидент
1. мрезидентурта быуаттарҙа: сит илдең ҡайһылыр бер илдә торған дипломатик вәкиле2. мрезидентимпериалистик дәүләттең протектораттағы ғәмәлдә хакимлыҡ иткән вәкиле3. мрезидентҡайһылыр илдең сит дәүләттә йәшәгән гражданы4. мрезидентразведканың сит дәүләттәге вәкиле -
33 сейм
1. сеймҡайһы бер илдәрҙә ҡатламлы-вәкәләтле ойошмалар атамаһы2. сеймРәсәй империяһы составында 1809-1917 йй. автономия хоҡуғында торған Бөйөк Финляндия кенәзлегенең атамаһы3. сеймПольша парламенты -
34 сенат
мсенатБоронғо Римда юғары властың дәүләт органы; ҡайһы бер илдәрҙә парламенттағы юғары палатаСенатмСенатреволюцияға тиклем Рәсәйҙә юғары хөкөм функцияһын үтәп, хөкүмәт аппараты эшмәкәрлеген күҙәткән орган -
35 синдикат
1. мсиндикатмонополистик берекмә2. мсиндикатФранция һ.б. ҡайһы бер илдәрҙәге профсоюздар3. мсиндикатРәсәйҙә 1920 й. аҙағына тиклем трестарҙы берләштергән хужалыҡ ойошмаһы -
36 граница
ж; в разн. знач.сикне знать границ в чём-л. — берәй нәмәлә сик белмәү
-
37 с
1. предлогс род. п.при обозначении предмета, места, с поверхности которого или от которого удаляется, отделяется кто-что-л.-дан/-дән2. предлогс вин. п.при указании на приблизительную меру, примерное количество чего-л.самаһы, тиклем, саҡлы, -лап/-ләп, -дай/-дәй, -ға/-гә яҡын3. предлогс твор. п.при обозначении совместности, указывая на предмет или лицо, участвующее в чём-л. вместе с кем-чем-л.менән4. предлогс твор. п.при указании на наличие чего-л. в чём-л.-лы/-ле, -ған/-гән5. предлогс твор. п.при обозначении характера, образа действия-ып/-еп6. предлогс твор. п.при обозначении предмета, лица, посредством или с помощью которого осуществляется действиеменән, арҡыры, -лап/-ләп7. предлогс твор. п.при указании на лицо или предмет, с которым что-л. происходит, который испытывает, претерпевает что-л.-ды/-де, менән, -ға/-гә8. предлогс твор. п.при обозначении цели действияменән9. предлогтвор. п.при обозначении лица или предмета, к которому устанавливается какое-л. отношение другого лица или предметаменәнс миру по нитке – голому рубашка — ил төкөрһә – күл булыр
илдән еп йыйһаң, яланғасҡа күлдәк булыр10. предлогпри обозначении места, откуда направлено движение, действие-дан/-дән11. предлогс род. п.при обозначении места, предмета, характеризующего какое-л. лицо или предмет по происхождению, пребыванию где-л. и т.п....ы, -дан/-дән килгән (алынған)12. предлогс род. п.при указании на время, являющееся начальным моментом в развитии какого-л. действия, состояния-дан/-дән (алып, башлап, бирле13. предлогс род. п.при обозначении лица, предмета, от которого берётся, получается, требуется что-л.-дан/-дән14. предлогс род. п.при обозначении предмета, лица, служащего образцом для подражания, воспроизведения-дан/-дән, -дың/-дең15. предлогс род. п.с существительными `согласие`, `разрешение`, `позволение` при указании на основание для совершения действияменән, буйынса, нигеҙендә16. предлогс род. п.при указании причины состояния, действия-дан/-дән17. предлогс род. п.при обозначении предмета, орудия, с помощью которого совершается действиеменән (башлап), -дан/-дән (башлап) -
38 свет
I1. мяҡтылыҡ, яҡты, нурдневной свет — көндөҙгө яҡтылыҡ, көн яҡтыһы
2. м разг.рассветтаң, таң атыу3. мисточник освещенияут4. м перен.сатҡы, нурни свет ни заря — бик иртә, ҡара таңдан, таң тишегенән
пролить свет — асыҡлау, асыҡлыҡ индереү, төшөндөрөп биреү
II1. мвселеннаядонъя, ер йөҙө, йыһан2. м уст.обществобарлыҡ кешеләр, халыҡ3. мвысшее обществойәмғиәттең (иң) алдынғы вәкилдәре (кешеләре), элитана край света — ҡош та осоп етмәҫ ергә, ер сигенә, йәһәннәм тишегенә
ни за что на свете — һис бер ваҡытта ла, бер ҡасан да, һис тә, бер нисек тә
явиться (появиться) на свет: — 1) донъяға килеү (тыуыу)
2) донъяға сығыу, донъя күреү (баҫылып сығыу – китап һ.б.); на чём свет стоит (ругать) — эттән алып эткә һалыу, эт тиреһен битенә ҡаплау
сжить со света — көн күрһәтмәү, яҡты донъянан ебәреү, башына етеү, ҡәбергә индереү
-
39 цент
мцентАҠШ-та һәм ҡайһы бер башҡа илдәрҙә аҡса берәмегенең йөҙҙән бер өлөшөнә тигеҙ ваҡ аҡса -
40 коммуна
1. жкоммунахеҙмәт һәм мөлкәт уртаҡлығы нигеҙендә берләшкән коллектив2. жкоммунаҡайһы бер сит илдәрҙә түбәнге административ-территориаль берәмекПарижская коммуна ист. — Париж коммунаһы
См. также в других словарях:
миграция — 1. Халыкның бер өлкәдән икенчегә яки бер илдән икенчегә күчүе 2. Тереклек шартлары үзгәрү яки билгеле бер үсеш циклы сәбәпле, тереклек ияләренең бер урыннан икенчегә күчүләре 3. Нин. б. элементларның, күзәнәкләрнең бер урыннан икенчегә күчүләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
транзит — 1. Бер илдән икенче илгә өченче ил аша, бер пункттан икенче пунктка арадаш пунктлар аша юлчылар һәм товарлар ташу эше 2. с. Шул эшкә нигезләнгән. Билгеләнгән урынга кадәр транзит белән бара торган; транзит юлы белән башкарыла торган. Аэропортта,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иләт — иск. кит. Билгеле бер илдә, өлкәдә, төбәктә яшәп торган барлык кешеләр ил иләте белән, бай келәте белән көчле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
контрабанда — 1. Пошлина салынган яки тыелган товарларны, кыйммәтле әйберләрне яшерен рәв. дәүләт чиге аша бер илдән икенчегә чыгару 2. Шундый юл белән кулга төшерелгән яки шундый максат өчен билгеләнгән товар, кыйммәтле әйберләр 3. күч. Нин. б. тыелган… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ваем — Берәр нәрсә турында кайгырту, борчылу. Гомумән борчу, кайгы хәсрәт яшь картайтмый, ваем картайта – бөтен илдә сугыш ваемы. ВАЕМ ЧИГҮ … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
киночелтәр — Берәр төбәктә яки илдә кинотеатрлар, кино күрсәтү урыннары җыелмасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
лып-лып — Берәр әйбер җилдә җилфердәгәндә барл. кил. тавышны белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
рецепция — Берәр җәмгыятнең башка илдә яки башка дәвердә барлыкка килгән культура һәм социологик формаларны кабул итүе һәм үзләштерүе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
халык — 1. Нин. б. илдә, дәүләттә яшәүче кешеләр. с. Бөтен илгә, дәүләткә караган халык хуҗалыгы 2. Милләт 3. Илдә яшәүчеләрнең төп өлешен тәшкил итүче хезмәт иясе массасы халык җилкәсен кимерү. с. Шул массаның рухына, культурасына, дөньяга карашына туры … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җибәрү — 1. Билгеле бер урынга берәр йомыш яки максат белән кем. б. озату. Юнәлеш бирү, билгеле бер юнәлеш буенча озату. Нин. б. эшкә билгеләү, шул эшкә озату 2. Китәргә мәҗбүр итү, куу. Билгеле бер яшәү урыныннан, илдән еракка куу, сөрү 3. хат җ. сүз җ.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җирдәш — сир. 1. Туып үскән җирләре бер булган, бер як кешесе; якташ. Ватандаш, илдәш 2. Чәчүлек җирләре, иген басулары бер, уртак яки янәшә булган, ызандаш кеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге