-
1 йуғары
угорі, вгору ВН-СМ, У; йуғары т'етий іде вгору, підіймається СМ; кӧтэрлий тэрек йуғары дерево підіймає віти вгору СМ; йуғарыға вгору О; йуғарыдан зверху О; йуғарысы верхній О; йуғарысна ал- брати вище — про спів У; пор. йохары, йукары, йухарсы, йухары, йухуры. -
2 йоғары
угору, догори, вертикально У. -
3 арик
техн. ары́к -
4 дэве
верблюд; дэве бала (сы) верблюженя БТ, СГС; бир (эт'и) ӧрчекли дэве одногорбий (двогорбий) верблюд СМ; дэве йӱреги міцне — верблюже серце СЛ; дэве хадар уланың болғанчас карға хадар хоҗаң босун ніж мати сина великого, як верблюд, краще мати чоловіка з грака П; дэве маҗары велика гарба, в яку початково запрягали верблюда СМ, У; дэве дэведэн халса, хуйруғун т'есий якщо верблюд відстане від верблюда, то він відріже собі хвоста — про уперту людину СБФ; у меним хадар болғанчах мен дэве хадар болим поки воно буде з мене, я буду з верблюда СБЧ. -
5 йохары
вгору, угорі, вертикально СЛ; пор. йуғары, йукары, йухарсы, йухары, йухуры. -
6 йукары
вгору, вгорі, зверху (де) М; йукарда вище, вгорі М; пор. йохары, йуғары, йухарсы, йухары, йухуры. -
7 йухарсы
софа, піл СГ; пор. йохары, йуғары, йукары, йухары, йухуры. -
8 йухары
1. вгорі, зверху, вгору ВН, Б, Г-К, МГ; йухары т'итийси підеш угору МГ; софаан йухар (ы) сы верх софи, полу К; суйун йухарысы верхня течія річки СЛ; йухарыда вище, раніше Г; йухарыйа доғру прямо вгору Г.2. софа, піл Г; пор. йохары, йуғары, йукары, йухарсы, йухуры. -
9 йухуры
угорі, вгору СГ; пор. йохары, йуғары, йукары, йухарсы, йухары. -
10 кӧтэр-
піднімати, підіймати, підносити, здіймати, підтримувати, тримати на собі; путахлар кӧтэрмей фишне гілки не витримують ваги вишень У; кӧтэр (ип) ат викинь Б, К, СГ; кӧтэринҗе йылдыз піднявши зірочку — випивши СБ; арпа алдлар — эндир кӧтэрмей набрали ячменю — не поміщається на току СБ; йуғары кӧтэр- піднімати вгору П; ӧзӱн кӧтэр- підносити себе П; бостанны энди кӧтэрмед'е т'ерек уже треба збирати баштан СМ; буз халхын кӧтэрий крига витримує людей Б; о хадар чошхун чалай эриф — йӱректэн кӧтэрий до того завзято грає чоловік — до самого серця діймає Г. -
11 маҗар
мажара, гарба (прямокутна, широка внизу, з драбинами) СМ, У, СГ; дэве маҗары велика гарба СМ, У. -
12 талай
Iдоля, талан, щастя О.IIвелика кількість ВН, П, Б, У, СЛ, К; йырладым талай ший я проспівала багато речей У; талай хызметт'ары багато його слуг Б; бир талай халх багато людей ВН; бир талай абурчубур ший айттың ти набалакав дуже багато необдуманого СБФ; бир талай йарамаз лафлар чығай виникає багато непристойних розмов П; бир талай йымырта хабуху чимало шкаралупи з яєць Б; бир талай бала эдик биз нас, дітей, було багато СЛ; бир талай масраф великі витрати К; хырх талай т'етэйлер йувунмаға душ сорок числом пішли купатися Б; талайдан недавній, недавно НБЄ.стомлений К.
См. также в других словарях:
ары́к — арык … Русское словесное ударение
АРЫ — Аркалык код аэропорта Тургайская область авиа, Казахстан Источник: http://www.vinavia.com/airports/67887981008243257.shtml … Словарь сокращений и аббревиатур
ары — рәв. 1. Нин. б. урыннан читкәрәк, ераграк 2. Күбрәк, артык уннан ары бирмәсләр 3. с. Каршы, теге, аргы, аръяк ары яктан бире якка 4. бәйл. боларны җибәр, аннан ары бүлешербез … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ары — къэзгъэп гущыIэгъус да; частица Джэуап ат зыхъукIэ, зэрэразэр, зэреуцуалIэрэр къырагъэкIэу агъэфедэ Тыгъуаса укъызыкIожьыгъэр? Ары Мыекъуапа узщеджэрэр? Ары ЗытегущыIэрэр зызэблахъукIэ, зыгорэ агу къэкIыжь зыхъукIэ, зыгорэм егупшысхэ зыхъукIэ… … Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ
арық — 1 (Шымк., Түлк.) соқамен жер жыртқан кездегі жал мен із 2 (ҚХР) таза, пәк, әділ, адал. Ежелгі этностардың атындағы «арық» көбінесе осы мағынада келеді. Қазақ ертегілеріндегі «арық мерген» де әділ, көпшіл мерген деген ұғымды білдіреді … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
қарық — зат. кәсіб. Егін арасындағы кішкентай арық … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
арық тұр ғой — (Сем.: Ақс., Көкп.) арық, таза екен. Мынау ат шапқыш болуы керек, а р ы қ т ұ р ғ о й (Сем., Көкп.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
арық-тұған — (Жамб., Жам.) арық тоған. А р ы қ т ұ ғ а н д а р ы м ы з қазылып, тазаланып бітті («Кол шы», 1935, 29) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
қарық — 1. (Қ орда: Арал, Сыр., Жал., Қарм.; Шымк., Шәу.; Жамб., Шу; Қарақ.) егін арасындағы кішкене арық. Шығырдың қ а р ығ ы н шауып келдім Қ орда., Арал). 2. (Қарақ.) мақтаның қатар аралығы. 3. Қ орда., Арал) жиналған шөпке мал түспеу үшін және… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
арықшы — зат. Арық қазушы. Терістіктен соққан жел а р ы қ ш ы л а р ғ а шаң қаптырды (Т. Әбдіков, Өліара, 123) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
қарық — I зат. Қауын қарбыз егетін тақта жер. – Келер көктемде мына қ а р ы қ қ а әңгелек, мынаған қарбыз егіңдер (Т.Тобағабылов, Тағдыр., 59). Қорадан, әжемнің жылда көкем әскерден келеді деп таза торлама тұқымын бөлек тігетін қ а р ы қ т а р ы н а н… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
