-
1 дело
с1) эш2) ( кого-чего) эш, бурыч3) эш, шөгыль, йомыш4) вакыйга, хәл, эш5) мәсьәлә, эш6) хәл, эшдела как сажа бела погов. — эшләр хөрти, хәлләр шәптән түгел
7) эш, дело•- виданное ли дело
- вот это дело!
- в чём дело?
- гиблое дело
- говорить дело
- дело вкуса
- дело делать
- дело дошло до...
- дело доходит до...
- дело житейское
- дело за...
- дело идет о...
- дело мастера боится
- дело привычки
- дело с концом
- и делу конец
- делу конец
- дело случая
- дело стало
- другое дело
- иное дело
- есть такое дело!
- за дело
- идти в дело
- пойти в дело
- известное дело
- к делу!
- на деле
- на самом деле
- не у дел
- ну и дела!
- пустить в дело
- употребить в дело
- это дело десятое -
2 ничто
1. мест.ни один, никакой предметбер нәмә лә, бер ни ҙә, һис нәмә, һис бер нәмә, һис ни2. мест. в знач. сущ.; с; нескл. ничтобер кем дә түгел, бер нәмә лә түгелон по сравнению с другими ничто — ул, башҡалар менән сағыштырғанда, бер кем дә түгел
ничего не стоит — бер ни түгел, бик анһат
из ничего (сделать, получить и т.п.) — юҡтан бар итеү
ни во что не ставить (считать) — бер кем менән иҫәпләшмәү, бер кемде һанламау, (ихтирам итмәү)
ни за что — бөтөнләй, бер ҡасан да, һис тә
ни с чем уйти (остаться, вернуться и т.п.) — буш (бер ниһеҙ) китеү (ҡалыу, ҡайтыу һ.б.)
-
3 немного
нареч.аз [гына], бераз, беркадәр, берникадәр; күп түгел -
4 стоить
ст`оитьнесов.1) тору, хакы... булу, бәясе... булубилет стоит два рубля — билетның бәясе (хакы) ике сум, билет ике сум тора
2) ( кого-чего) (быть достойным) лаек булу3) тору; төшүне стоит никакого труда — һичберни тормый, берни түгел
я знаю, чего это ему стоило — аңа моның никадәр кыйммәткә төшүен мин беләм
4) с неопр.; безл. ( имеет смысл) ярый;... торасы,... ып торырга кирәк; ып... торуның кирәге барстоит ли туда ходить? — анда барып торасымы [соң]?
5) с неопр.; безл....дымы,...ды исә,...ырга гына [кирәк]стоит тебе [только] сказать... — сиңа бер тапкыр әйтергә генә кирәк...
•- не стоит- не стоит того, чтобы... -
5 что
I мест.1) вопр. нәрсә, ни2) вопр.; в знач. сказ. ( в каком положении) нихәл, ничек, ни хәлдә3) вопр.; в знач. нареч. ( почему) ник, нигә, нәрсәгәя не поеду. - Что так? — мин бармыйм. - Ник алай?
4) вопр. ( сколько) күпме, ни хак, ни5) ( при выражении сомнения) ни6) неопр.; разг. ( что-нибудь) берәр нәрсә булса, нәрсә дә булса7) ( всё без исключения) бөтен, ниләртут есть всё, что угодно — анда ниләр кирәк - бөтенесе бар
8) относ. ( который) кайсы ки;...гандом, что стоит на углу — почмакта торган йорт
•- а что?- ни к чему
- ни за что
- ни за что, ни про что
- ни с чем
- при чём?
- с чего?
- что до меня
- что касается меня
- что и говорить
- что ли
- что ты!
- что было сил
- что есть духу II союз1) изъясн. дип,...ки;...га,...ганын,...ган, икәнен;...гадосадно, что ты опоздал — синең соңга калуың үкенечле
такой тяжёлый, что не поднять — шул кадәр авыр ки, күтәрерлек тә түгел
я надеюсь, что вы не откажете — сез баш тартмассыз дип ышанам
он счастлив, что видит тебя — сине күрүгә ул шат
2) (с частицей "ни" и без неё) һәр... саен, саенчто ни день, растёт движение за мир — тынычлык өчен көрәш көн саен көчәя бара
что ни взмах, то готова копна — җилпенгән саен чүмәлә әзер
3) разд....мы, әллә...мы; ни,...ничто ты пойдешь, что я - все равно — син барасыңмы, минме - барыбер
-
6 вообще
1. нареч.ғөмүмән, ғөмүмән алғандавообще, вы правы — ғөмүмән, һеҙ хаҡлы
2. нареч.всегдагел, һәр ваҡыт3. нареч.совсембөтөнләйвообще говоря в знач. вводн. сл. — ғөмүмән, ғөмүмән алғанда
-
7 место
1. спространствоурын, ер2. сопределённое пространство, предназначенное для кого-чего-л.урын3. сопределённое положение, занимаемое кем-л.урын4. сслужебное положениевазифа, урын5. собычно мн. местаместностьурын, ер, яҡ6. спредмет, вещь багажакиҫәк, төргәк, әйбер7. с мн. местапериферияурындарместа общего пользования — йәмәғәт файҙаланыу урындары (кухня, бәҙрәф һ.б.)
на месте — урынында, шул уҡ урында, шул уҡ ваҡытта
к месту; у места — урынлы, тейешле
не к месту; не у места — урынһыҙ, тейешһеҙ
не место: — 1) булырға ярамай
2) урыны түгел, ярамай; нет места; не должно быть места кому-чему — урын юҡ, урын булмаҫҡа тейеш
ни с места! — ҡуҙғалма!, тик тор!
с места (брать, взять) — шунда уҡ, бик тиҙ, һуҙмай, туҡталып тормай
на месте уложить (положить, убить) — шунда уҡ атып үлтереү
места себе не находить — үҙеңә урын тапмау, үҙеңде ҡайҙа ҡуйырға ла белмәү
на месте преступления (поймать, застать, накрыть и т.п.) — енәйәт өҫтөндә
с места в карьер — әҙерлекһеҙ, шунда уҡ, уйлап-нитеп тормаҫтан
-
8 случайно
1. нареч.осраҡлы рәүештә, көтмәгәндә, уйламағанда2. в знач. вводн. сл.-мы/-ме икәннет ли у вас, случайно, этой книги? — һеҙҙә ошо китап юҡмы икән?
не случайно — юҡҡа ғына түгел, тик-томалға түгел
-
9 сравнение
-
10 сравнительно
-
11 пока
1. нареч., союз и частица нареч.әлегә, хәҙер(гә), әле2. нареч., союз и частица союз временнойв то время как-ғанда/-гәндә, -ған/-гән саҡта (сағында)пока он учится, надо ему помочь — уҡыған саҡта уға ярҙам итергә кәрәк
3. нареч., союз и частица союз временнойдо того времени как-ғансы/-гәнсе, -ғанға/-гәнгә тиклемжди здесь, пока я не приду — мин килгәнсе, ошонда көтөп тор
4. нареч., союз и частица частица; прост.до свиданияхәҙергә хушну, пока! — ярай, хәҙергә хуш!
-
12 средний
1. прил.урталағы, урта2. прил.второй по возрасту из трёх детейуртансы3. в разн. знач.уртаса4. прил.посредственныйурта ҡул, уртасанечто среднее — тегеләй ҙә, былай ҙа түгел
средней руки — урта ҡул, бер сама
См. также в других словарях:
жеңгелік — зат. көне Жігітті қызбен кездестіргенде, ұрын барғанда жеңгеге берілетін сый сыяпат, кәде … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
аман-түгел — (Гур.: Маңғ., Шевч.; Рес., Орын.; Түрікм.: Таш., Ашх., Көнеүр., Мары) аман есен. Ерештікіне барып а м а н т ү г е л айттың ба? (Гур., Маңғ.). Былай а м а н т үг е л отырғанда ағайынның қадірін қайдан білесің (Рес., Орын.). …өз білетіндерінің а м… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
заряд картузы — (Зарядный картуз) артиллерия мен минаатардан атылатын дәрі зарядының дорбасы. Дәрі зарядтарының, жанғыш қоспалардың, өрт сөндіргіш қоспалардың тұрақты, негізгі және қосымша бөліктерін салуға арналған. З.к. берік, су, шаң өткізбейтін, атқанда… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
тікен жүгері — (Жамб., Шу) жүгерінің кішілеу келген түрі. Т і к е н ж ү г е р і н і қуырғанда түгелімен бадырап кетеді (Жамб., Шу) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
бас — амандық садақасы. Жеке басы үшін берілетін садақа, пітір. Кешкілікті ауызашар, таңертеңгілікті сәресі дейді. Ораза уақытында мұсылмандар семьясының әрбір басына б а с а м а н д ы қ (пітір) с а д а қ а с ы н төлейді (Ана тілі, 26.04.1990, 6). Бас… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
ақ — зат. в ет. Бұзаулы сиырда, қозылы қойда болатын жұқпалы, әрі зілді дерт. Мұндай жағдайда малдың сүті тартылып қалады. Егер бір қой а қ болып ауырса, ол қоралы қойға түгел жұғады (Ж. Бабалықұлы, Мал ауруы., 8). Ақ айыл болды. Көп мініліп, арқасы… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
гына — КЫНА – кис. 1. Ике яки берничә предмет, эш яки хәлнең берсе генә булу булмауны аңлата: бары, тик, фәкать 2. Бөтенләй, гел, тулысынча аяк асты су гына. Байтак, шактый ярыйсы гына зур. Интенсив, еш бирә генә бит. анда кемнәр генә юк нигә генә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
белдемше — зат. 1. Әйелдердің сәнді киімі. XIX ғасырдың аяғына дейін әйелдер көйлек сыртынан юбка тәріздендіріп ойын той кезінде киген. Белдемшенің бұл түрі өте сирек кездеседі. Белдемшенің алдыңғы өңірлері бір біріне тиісіп тұрады да, белінен төмен қарай… … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
сапса-рас — 1. (Ақт.: Шалқ., Қараб.; Гур., Маңғ.; Рес., Орын.) ып рас, тура, дұп дұрыс. Оның бұл айтқаны с а п с а р а с, осы жолмен жүрсең, «Жомарт» колхозына с а п с а р а с барасың (Ақт., Шалқ.). Оның қара нарды бес мың мәнәтқа алғаны с а п с а р а с (Гур … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
жаба — I Жаба аққу. Аққудың бір түрі. Анда санда тынық су бетіне барлық құстың қиқуын ж а б а а қ қ у д ы ң сырнайдай созылған дауысы естіледі (І. Есенберлин, Шығ. жин., 1, 65). II Жаба тоқу. Тоқым аттың арқасын түгел жауып тұратын ерттеу тәсілі. Аттың… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
чукыну — 1. Христиан динен кабул итү йөзеннән үзенә бертөрле дини йола башкару. Үзенә бертөрле дини йола башкарып, христиан динен кабул итү, христиан диненә күчү 2. Уң кул хәрәкәте белән тәре билгесен (христиан дине символын) ясау; төртенү 3. Гыйбадәт… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге