-
1 включить
-
2 встать
сов.1) тору, басу, торып басувстать на ноги прям.; перен. — аякка басу
2) аякка басу, сәламәтләнү, йөри башлау3) күтәрелү4) ( о светилах) чыгу, күтәрелү5) перен. (перед кем-чем) (возникнуть, появиться) килеп чыгу, алга килеп басу6) (приступить к какой-л. работе, деятельности) басу, башлау7) (покрыться льдом, о реке) туңу8) туктау, йөрми башлау, эшләми башлау•- встать на квартиру
- встать на путь
- встать на сторону
- встать на учёт
- встать поперёк дороги -
3 пустить
сов.1) ( кого-что) җибәрү2) ( кого-что) җибәрү, кертү3) ( что) җибәрү, эшләтә башлау, сафка кертү4) ( что) җибәрү, йөртә башлау5) ( что), разг. тарату6) (что, чем) җибәрү, тондыру, ыргыту•- пустить на дно
- пустить по миру
- пустить пыль в глаза
- пустить слезу -
4 отказать
I сов.1) ( кому в чём) кире кагу, үтенечне үтәмәү2) ( кому от чего), уст. ( уволить) чыгару (эштән, урыннан, хезмәттән һ.б.ш.)3) перен. ( кому в чём) инкарь итү, мәхрүм итү4) ( перестать действовать) эшләүдән туктау, эшләми башлау•- не откажите
- отказать от дома II сов.; уст.( кого-что) (отдать по завещанию) васыять итү, мирас итеп калдыру -
5 отняться
сов....сыз калу; эшләми башлау, йөрми башлау -
6 запустить
-
7 отказаться
сов.1) (от чего и с неопр.) баш тарту, ваз кичү; фикереннән түнү2) с неопр.; разг. ( перестать действовать) ватылу, эшләми башлау; бозылу -
8 сложить руки
-
9 удалиться на покой
картлыкта хезмәттән чыгу, эшләми башлау -
10 за
1) с вин. п. (около, вокруг) янына, янында2) с вин. п. ( при указании на начало действия)...лый башлау,...га тотыну3) с вин. п. (при указании предмета, лица, позади или по другую сторону к-рого что-то помещено, спрятано)...газаткнуть (что-л.) за пояс — нәрсәне дә булса билбауга кыстыру
4) с вин. п. (при указании цены, платы)...га5) с вин. п. (позднее; больше; сверх)...данему за сорок — аңарга кырыктан артык, ул кырыктан узган
6) с вин. п. ( при указании на расстояние)...да7) с вин. п. (раньше на какое-л. время)...нан... элек8) с вин. п. (в течение какого-л. времени)...га,...да, өчен9) с вин. п. (при указании на лицо или предмет, к к-ому прикасаются)...дан,...га10) с вин. п. (ради, в пользу чего-л.) өчен11) с вин. п. (вместо, в качестве кого-л.) өчен, урынына12) с вин. п. (при указании лица или предмета, выступающего в качестве кого-чего-л.)... итеп алу,... дип белүпринять (кого-л.) за своего знакомого — кемне дә булса танышың дип белү
13) с вин. п. (при указании лица, к к-ому возникает какое-л. чувство) өчен14) с вин. п. и с тв. п. (по причине, вследствие) өчен;...лыктан15) с вин. п. и с тв. п. (через, по ту сторону, позади, около) артына, аръягына, артында, аръягында, читенә, кырыена; янында;...га16) с тв. п. (позади, вслед, следом) артыннан, эзеннән17) с тв. п. (во время чего-л.)...да; вакытында, чакта, арада18) с тв. п. (при указании лица или предмета, на к-ые направлено действие)...ны19) с тв. п. (с целью, для чего-л.)...га;...ны20) с тв. п. (при указании лица, от к-ого зависит наступление какого-л. действия, за к-ым числится что-л.)...га,...ның21) с тв. п....ган;...лы22) с тв. п. (при указании на смену действия, состояния, лица, предмета, явления)...дан соң•- кто за?- выйти замуж
- за исключением
- ни за что! -
11 пойти
сов.1) китеп бару, китү, бару2) кузгалу, кузгалып китү, китү3) йөри башлау4) чыга башлау, ага башлау5) ява башлау6) китү, бару7) кабу, эләгү8) керү, укырга керү9) үтү, үтә башлау, сатыла башлау10) бирелү, тапшырылу, җибәрелү11) китү, тотылу, кирәк булу12) килешү13) куела башлау, күрсәтелә башлау14) керү, кагылу•- пойти по дурной дороге
- пошёл вон!
- если на то пошло
- он пошёл в отца -
12 налечь
сов.1) ( на кого-что) [өстенә] яту, таяну, басу, этү2) перен. ( на что) тырышу, тырышып...а башлау -
13 раззудеться
сов.; разг.1) бик нык сызлый башлау, сулкылдап сызлый башлау; әрни башлау2) перен. бик нык теләү ( берәр эш эшләргә), зур теләк уяну; кул кычыту -
14 заработать
-
15 пусковой
-ая; -ое2) сафка керү (кертү)...ы, эшли башлау...ы3) хәрәкәткә китерә торган, [эшләтеп] җибәрү...ы, эшләтә башлый торган -
16 браться
несов.1) ( за что) тотыну2) ( за что) (приниматься) башлау, керешү, тотыну; алыну3) (за что и с неопр.) өскә алу, булубраться помочь (кому-л.) — ( берәр кешегә) ярдәм итәргә булу
4) (появляться, возникать) килү, табылу• -
17 завертеться
I сов.җәфаланып бетү, интегеп бетү, эштән чыгуII сов.( начать вертеться) әйләнә башлау -
18 нажать
I сов.1) (что, на кого-что) басу; кысу2) перен.; прост. ( на кого-что) басым ясау, кысу, мәжбүр итү3) (что, чего) (берникадәр) сыгу, сыгып чыгару4) перен.; прост. ( на что) басым ясау, кызурак эшли башлау, эшне кызулый төшүII сов.(что, чего) (берникадәр) уру, урып алу -
19 стать
I сов.1) басустать на ноги прям.; перен. — аякка басу
ни стать ни сесть — басып та (торып та) булмый, утырып та булмый
2) ( приступить к работе) басу3) туктау, туктап калу, тукталу4) ( расположиться) урнашу, туктау; ( поместиться) урнашу, сыю5) перен. ( подняться для борьбы) күтәрелү6) ( кому-чему во что), разг. төшү•- стать во главе
- стать в тупик
- стать грудью
- стать между
- стать на дыбы
- стать на колени
- стать на короткую ногу
- река стала
- стать у власти II сов.1) употр. в роли вспом. гл.:а) с неопр., входит в состав сложн. сказ. в знач. "начать" башлауб) с неопр., употр. для образования буд. вр. гл. несов. видане стану есть — ашамыйм, ашамаячакмын
в) употр. в знач. связкистать взрослым — олы кеше булу, үсеп җитү
стать постарше — үсә төшү, олыгая төшү
стало светло — яктырып китте, яктырды
2) с кем-чем и без доп. (произойти, случиться) булу3) безл.; с отриц. ( перестать быть в наличии) бетү, юкка чыгу, юк булу; ( умереть) үлү, вафат булу; булмау•- станет III ж1) ( осанка) сын, буй-сын, гәүдә, тышкы кыяфәт, [кешенең] үз-үзен тотышы2) обычно мн. стати (у животного) гәүдә төзелеше3) перен.; уст. холык, характер•- с какой стати?
См. также в других словарях:
тукталу — 1. Йөрешне, хәрәкәтне вакытлыча өзү; хәрәкәтсез калу 2. Эшләүдән туктау, эшләми башлау. Үз эшен, шөгылен вакытлыча өзү, бүлү 3. Чыкмый башлау, ябылу (вакытлы матбугат тур.) 4. Берәр эш эшләүдән тыелу, үз үзен тотып калу 5. Өзелү, тыну, тәмамлану … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кабындыру — 1. Яндыру, яндырып җибәрү 2. Эшләтә башлау, хәрәкәткә китерү моторны к. 3. күч. Хис, тойгы, энергия һ. б. уяту, тудыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
стандартлашу — (СТАНДАРТЛАШТЫРУ) – 1. Стандартка туры килү, стандарт буенча эшләнә башлау 2. күч. Бер формада катып калу, искереп иҗадилыгын югалту, шаблонга әйләнү (фикер, сөйләм һ. б. ш. тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җайлану — 1. Тәртипкә керү, рәтләнү, җайга салыну, көйләнү, үз җае белән бара башлау. Билгеле бер тәртип, эзлеклелек белән бару сүз җайланып китми иде 2. Уңай, җайлы торыш алу. Эшләү өчен җайлы, уңай хәлгә килү, ипләнү (мәс. эш коралы) ; җайга төшү, остару … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туктау — (ТУКТАТУ) – 1. Йөрешне, хәрәкәтне өзү, бүлү, бетерү, хәрәкәтсез калу 2. Теге яки бу эшне эшләүдән тукталу, тыелу, чикләнү. үз эшен, шөгылен вакытлыча өзү, бүлү. Өзелү, бетү, дәвам итмәү 3. Чыкмый башлау, яшәеше бетү (вакытлы матбугат тур.) 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хәрәкәт — и. 1. Әйбернең яки аның кисәкләренең торышы үзгәрү; тынычлык яки тик торышка капма каршы хәл. Нин. б. механизмның, машинаның һ. б. ш. эшләп торышы, йөреше 2. филос. Материянең яшәү рәвеше, аның аерылгысыз гомуми үзлеге, матди дөньяның туктаусыз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
салыну — (САЛЫНДЫРУ) – 1. Сузылып тартылып, бөгелеп сыгылып, түбәнгә таба төшеп тору. Иелеп, бөгелеп төшү (ботак, баш һ. б. тур.). Авыша, янтая башлау (кибән, каралты һ. б. тур.) 2. Үзең эшләмичә, тырышмыйча, кешегә яки техникага һ. б. ышанып тору, шул… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тынлану — 1. Сөйләшүдән, җырлаудан, кычкырудан, атудан һ. б. ш. тавыш чыгарудан туктау, тын калу. Берәр төрле тавыш ишетелми, яңгырамый башлау; туктау 2. Берәр нәрсә эшләргә уйлаудан, фикер йөртүдән яки берәр эш эшләүдән туктау тик ул тынмый, һаман уйлый.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тыну — 1. Сөйләшүдән, җырлаудан, кычкырудан, атудан һ. б. ш. тавыш чыгарудан туктау, тын калу. Берәр төрле тавыш ишетелми, яңгырамый башлау; туктау 2. Берәр нәрсә эшләргә уйлаудан, фикер йөртүдән яки берәр эш эшләүдән туктау тик ул тынмый, һаман уйлый.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алыну — 1. (Алу (13,17,25,26) ) 2. Нәр. б. эшләргә, башкарырга риза булу, риза булып башлау бу эшкә алындым … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аяклану — 1. Аякка басу, йөреп китү. Йокыдан уянып йөри башлау, йокыдан тору 2. күч. Савыгу, тернәкләнү, хәлләнү 3. күч. Кемгә яки нәрсәгә карата кирелек эшләү, баш күтәрү, каршы чыгыш ясау традициягә каршы аякланды 4. күч. Югалган яки урланган нәрсә тур.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге