-
1 шуннан
1) исх. п.; мест. шула) отту́да; от (с, из) того́ ме́стамәктәптә булдым, шуннан килешем — был в шко́ле, то́лько что отту́да
б) отту́да, с э́того (того) вре́мени, с тех по́рике авыл арасындагы низаг шуннан башланган — тя́жба меж двух сёл начала́сь с того́ (случая, времени)
2) нареч.; см. шуннан соңшуннан нәрсә булды дисеңме? — пото́м чем, ду́маешь, ко́нчилось?
шуннан мин кердем — по́сле э́того (пото́м, зате́м) зашёл я
3) в знач. предик. сл. ( отношение к рассказу собеседника) так, да́льше, пото́мйә, шуннан? — ну, ну, что да́льше?
4) см. шунлыктанашарга ярата, симерүе дә шуннан — лю́бит пое́сть, и ожире́ние по э́той причи́не
уйга калуы да шуннандыр — ви́димо, оттого́ и заду́мчивость
5) в знач. союза в составе соотносит. сл. кайда..., шуннан где... там; отку́да... отту́датәгәрмәчнең алды кайдан, арты да шуннан — (посл.) куда́ иго́лка, туда́ и ни́тка (букв. где пройду́т пере́дние колёса, там и за́дние)
җил кайсы яктан булса, яңгыр да шуннан — (погов.) отку́да ве́тер, отту́да и дождь
кайда нечкә, шуннан өзелә — (посл.) где то́нко, там и рвётся
•- шуннан башка
- шуннан башлап
- шуннан бирле
- шуннан да
- шуннан соң -
2 шуннан да
образует ф. сравн. ст. прил. или нареч.шуннан да яхшырак — лу́чше э́того
шуннан да яманрак — ху́же э́того
шуннан да шәбрәк — лу́чше э́того; быстре́е э́того; бы́стрее, чем сейча́с и т. п.
-
3 шуннан соң
1) по́сле э́того2) пото́м, зате́м, да́льше, там3) в знач. союза в составе соотносит. сл. башта (элек, әүвәл, беренче...); шуннан соң снача́ла (сперва́, первонача́льно)..., пото́м (зате́м)башта уйла, шуннан соң эшлә — снача́ла поду́май, пото́м (то́лько) де́лай
-
4 шуннан
von dort; von hierшуннан ары außerdemшуннан соң danach -
5 шуннан
-
6 шуннан
мест. 1) оттуда 2) потом ▪ şunnan soñ после этого, после того, потом -
7 шуннан ары
-
8 шуннан башка
кро́ме того́ -
9 шуннан башлап
1) отту́да, с того́ ме́ста, начина́я отту́да2) с того́ моме́нта; с тех по́р -
10 шуннан бирле
с тех по́р; с э́того дня, с э́того моме́нта, с той поры́ -
11 после того, как
-
12 вслед за тем
шуннан соң, соңыннан -
13 şunnan
-
14 дальше
2) нареч. ( затем) аннары, аннан (моннан) ары, аннан (шуннан, моннан) соң3) нареч. ( продолжая начатое) соңрак, түбәндәрәк; алга табан•- не дальше как
- не дальше чем -
15 последующий
-
16 ал
I сущ.1)а) пере́дняя (лицева́я) сторона́; пере́дняя часть (чего-л.) пе́ред, передо́к ( чего)арбаның алды — передо́к теле́ги
көзгенең алдын да, артын да яхшылап сөртү — хороше́нько протере́ть лицеву́ю и оборо́тную сто́роны зе́ркала
күлмәкнең алды чигешле — пла́тье спе́реди вы́шито; пе́ред пла́тья вы́шит
машинаның алды канауга төшкән — пе́ред (передо́к) маши́ны сошёл (сел) в кана́ву
шкафның алды буялган — шкаф спе́реди покра́шен
б) спе́редибөтен алдыма он буялды — я весь вы́мазался спе́реди муко́й
в) коле́ниалдыңа ал әле баланы — возьми́-ка ребёнка к себе́ на коле́ни
әбисе алдыннан бер дә төшми ул — он не схо́дит с коле́н свое́й ба́бушки
ул гармунын алдына куеп уйнап җибәрде — он взял гармо́нь на коле́ни и заигра́л
г) подо́лкузгалакны алдыма (алга) җыйдым — я набрала́ щавеля́ в подо́л
бинаның алдын бизәү — укра́сить фаса́д зда́ния
3) переводится в своих косв. ф.а) ме́сто, простра́нство, пло́щадь (перед чем, кем, впереди кого, чего)атларның алларына печән салу — дать се́на лошадя́м
барган транспортның алдыннан үтәргә маташма — не пыта́йся пройти́ впереди́ дви́жущегося тра́нспорта
баскыч алларын себереп алу — подмести́ у (вокру́г) крыльца́
витрина алларын якты тоту — содержа́ть витри́ны освещёнными; пе́ред витри́нами всегда́ име́ть свет
театр алды тулы яшьләр — пе́ред теа́тром (напро́тив теа́тра) полно́ молодёжи
үз алдыңдагын гына ал, кеше алдына үрелмә — бери́ то́лько то, что пе́ред тобо́й, не тяни́сь к тому́, что пе́ред други́ми
б) о ме́сте (перед кем, впереди кого) (в ряду, в очереди)чиратта торганда алдына кеше кертү — пусти́ть ( кого) в о́чередь пе́ред собо́й
кил, минем алдыма (алга) бас — станови́сь впереди́ (спе́реди) меня́ (передо мно́й)
4) пе́рвый (пере́дний) ряд (ряды́) (демонстрантов, очереди, автоколонны); голова́, нача́лодемонстрациянең алды еракмы моннан? — далеко́ отсю́да голова́ (пе́рвый ряд) демонстра́ции?
чиратның алды кайда? — где нача́ло о́череди?
5) с.-х. полоса́, поло́ска (на жатве, прополке); заго́н, заго́нка (при вспашке, севе, косьбе, жатве); проко́с ( при косьбе); уча́сток, деля́нкабу минем ал, үзем чабам — э́то мой заго́н, сам скошу́
алларыбызны бетерми кайтмыйбыз — не пойдём домо́й, пока́ не зако́нчим свои́ по́лосы
кеше алын (алдын) бетерешергә булышу — помо́чь зако́нчить полосу́ ( кому)
хәзер яңа алга керәбез — сейча́с зайдём на но́вый уча́сток ( при севе)
6) обычно алды нос (корабля, теплохода, лодки)7) в знач. послелога алдыреволюция алды — кану́н (преддве́рье) револю́ции
сугыш алды еллары — предвое́нные го́ды; го́ды пе́ред войно́й
сайлау алды җыелышлары — предвы́борные собра́ния
б) вре́мя (пора́, пери́од, час) пе́ред ( чем) пред-таң алды — вре́мя пе́ред рассве́том; предрассве́тная пора́
в) в составных геогр. названиях и т. п. при-; пред-Каспий алды түбәнлеге — Прикаспи́йская ни́зменность
Урал алды — Предура́лье
8) в знач. послелога алга, алдына пе́ред, к, намузей алдына җыелу — собра́ться пе́ред музе́ем
көзге алдына килү — подойти́ к зе́ркалу
халык алдына чыгу — вы́йти к лю́дям; выступа́ть пе́ред пу́бликой
трибуна алдына чыгып басу — вы́йти на трибу́ну
9) в знач. послелога алды, алдында пе́ред (кем, чем), при ( ком), на виду́ ( у кого), в прису́тствии ( кого)халык алдында җаваплы булу — быть отве́тственным пе́ред наро́дом
кыенлыклар алдында каушап калмау — не робе́ть пе́ред тру́дностями
шаһитлар алдында әйтү — сказа́ть при свиде́телях (в прису́тствии свиде́телей)
10) в знач. послелога алдан, алдыннана) ра́ньше, до (кого, чего), перед (кем, чем)сез директорга безнең алдыбыздан гына кереп чыгыгыз — вы посети́те дире́ктора непосре́дственно пе́ред на́ми (до нас)
билетны минем алдан гына алды ул — он купи́л биле́т то́лько что пе́редо мной (до меня́)
армиягә китәр алдыннан — пе́ред ухо́дом в а́рмию
ятыр алдыннан йөреп керү — прогуля́ться перед сно́м
кинога сеанс башланыр алдыннан гына килеп керү — прийти́ в кино́ пе́ред са́мым нача́лом сеа́нса
в) пе́ред ( чем) до, накаку́не, в кану́н, пре́жде, в преддве́рии книжн. (чего) (больших событий, великих открытий); подо ( что)юбилей алдыннан — пе́ред юбиле́ем; накану́не (в кану́н) юбиле́я
концерт алдыннан бирелгән телевизион тапшыру — телевизио́нная переда́ча, состоя́вшаяся до конце́рта
даруны йокы алдыннан эчү — пить лека́рство перед сно́м (до сна)
зур фәнни ачышлар алдыннан — в кану́н (преддве́рии) кру́пных нау́чных откры́тий
ял көне алдыннан балыкка бару — под выходно́й день сходи́ть на рыба́лку
•- алдына басу
- алга карау
- алдыңа карау
- алга килеп басу••- алга төшү
- алдыңа төшү II прил.пере́днийсм. тж. алгыал аяк — пере́дняя нога́ (ла́па)
ал сан — пере́дняя часть (ту́ши)
ал тәгәрмәч каян барса, арты да шуннан бара — (посл.) куда́ ка́тят пере́дние колёса, туда́ же и за́дние (т.е. все сле́дуют за веду́щим отве́тственным и т. п.)
- ал арба- ал сан
- ал як III прил.1) ро́зовый, румя́ный, а́лый, я́рко-кра́сный (бантик, шар, цветок розы); румя́ный (полоска заката, осенние листья); мали́новыйал шәфәкъ — мали́новая (а́лая) заря́
ал яулык — а́лый плато́к
ал төс — ро́зовый цвет
2) перен. благоро́дный; высо́кийал кеш — благоро́дный со́боль
ал тәхет — высо́кий трон
3) фольк. волше́бный, чуде́сныйал балдак — чуде́сное кольцо́
ал көзге — волше́бное зе́ркало
ал бишек — волше́бная колыбе́ль ( в которой ребёнок-богатырь спит до возмужания)
4) в знач. сущ.; народно-поэт.; в противопоставлении со словом "гөл" употр. как обозначение радужного, красивого, светлого; обычно индив.ал булмый булмас инде, гөл булмый булмас инде — ( песня) ста́ну я и а́лым цве́том, ста́ну цве́том ро́зовым
алым түгел, гөлем түгел - җаным жәл түгел сиңа — ( песня) всё моё хоро́шее, и жизнь саму́, для тебя́ не жаль
ал да булырбыз әле, гөл дә булырбыз әле — ( песня) бу́дем и хоро́шими, бу́дем и приго́жими
алларын алга манам, гөлләрен гөлгә манам — ( песенный зачин) а́лое кра́шу в а́лое, а ро́зу - в ро́зовое
• -
17 ал-ял
сущ.; собир.; разг.ро́здых, переды́шка, о́тдых, переды́х прост.- ал-ял белмәүалы-ялы (ал-ял; алы да, ялы да) шуннан соң булыр — пото́м передохнёте (отдохнёте); ро́здых (и ро́здых, и о́тдых) бу́дет пото́м
- ал-ял күрмәү
- ал-ялны белмәү
- алны-ялны белмәү
- ал-ялны күрмәү
- алны-ялны күрмәү
- ал-ялны оныту
- алны-ялны оныту -
18 ары
1. нареч.1) да́льше, пода́льше, да́лее (пойти, расположиться, находиться)бездән йөз адымнар ары — от нас шаго́в на сто да́льше (пода́льше)
туктап тормайча, ары киттек — не остана́вливаясь, пошли́ да́льше (да́лее)
2) да́льше, бо́льшешуннан арыга көч җитмәү — сде́лать бо́льше не в си́лах
3) бо́льше, бо́лее; до́льше; да́лее; вы́ше; длинне́е; сильне́е; тяжеле́е; глу́бже; ста́ршеаңа кырыктан ары юк — ему́ не бо́льше сорока́; он не ста́рше сорока́
өч көннән ары түзеп булмый — бо́лее трёх дней не вы́терпеть
2. прил.; разг.; см. аргы 1) - ары да биресәгать әле уннардан ары түгел — вре́мя ещё не бо́льше десяти́ часо́в
- ары таба
- ары табан
- ары як••ары китмәгән — недалеко́ ушёл (от кого, чего), не лу́чше (кого, чего)
арысын ары, биресен бире китерү — см. ары-бире китерү 1)-3)
-
19 бавырга боз урнашу
1) си́льно замёрзнуть, кочене́ть2) окамене́ть се́рдцемшуннан соң бавырыма боз урнашты минем — по́сле того́ моё се́рдце окамене́ло
-
20 бирле
послелог; с исх. п.с, соиртәдән бирле — с утра́
күптәннән бирле — с да́вних пор
нэп заманыннан бирле — со времён нэ́па
- 1
- 2
См. также в других словарях:
шуннан — а. 1. Шул алмашлыгының чыгыш килеше формасы, алда әйтелгән әйбер һәм күренеш атамасын алмаштырып килә: шуңардан, шул кеше яки әйбердән. Шул урыннан, шул җирдән. Шул вакыттан, шул моменттан; шул вакыйгадан 2. ШУННАН СОҢ – 1) Аннан соң, шул… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
какао — 1. Тропик агач, орлыгыннан шоколад ясала 2. Шуннан ясалган порошок һәм шуннан әзерләнгән эчемлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тугма — и. 1. Нәсел, токым. Карындагы яралгы туманың нормаль үсеше 2. с. диал. Бертуган тума тәкә – тума ага 3. Теге яки бу урында туып үскән, шуннан чыккан кеше авыл тумасы – йорт тумасы сарык Билгеле бер социаль тирәлектән чыккан, шуннан күчкән кеше… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тума — и. 1. Нәсел, токым. Карындагы яралгы туманың нормаль үсеше 2. с. диал. Бертуган тума тәкә – тума ага 3. Теге яки бу урында туып үскән, шуннан чыккан кеше авыл тумасы – йорт тумасы сарык Билгеле бер социаль тирәлектән чыккан, шуннан күчкән кеше… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
антрекот — Сыерның кабырга ите. Шуннан котлет. Кыздырылган кабырга ите … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әдрәс — Ярым ефәк чуар тукыма. с. Шуннан тегелгән. ӘДРӘС ГӨЛЕ (ТАЛЫ) – Яфрак җепселләре кызыл төстәге бүлмә гөле ( кычыткан гөле дә диләр) ; рус. Колеус … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әйләнү — Үз күчәре тирәсендә борылу; әйләнә буенча хәрәкәт итү. Берәр нәрсә тирәли йөреп чыгу. күч. Кайда да булса яки кем янында да булса даими йөрү, булу, бөтерелү галимнәр тирәсендә ә. . күч. Нин. б эш белән мәшгуль булу, ыгы зыгы килү 2. Бер яктан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
башаяк — рәв. 1. Бөтенләйгә, тулысынча, тәмам б. риза булдым 2. кис. БАШАЯГЫ – Нибары, бары тик б. утыз сум бирде 3. Четерекле эш яки бәләчел кеше тур. : шуннан тизрәк котылырга кирәк мәгънәсендә әйтелә тавышыннан башаяк дип … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бикләнү — 1. (Бикләү) 2. Нәр. б. эчендә калып, башка кешеләр кермәсен өчен ишекне бикләп кую. күч. рәв. БИКЛӘНЕП – Үзең генә калып, беркемне дә кабул итмичә 4. күч. Нин. б. урынга яки эшкә бәйләнеп, мавыгып, шуннан китә алмау; тар бер эшчәнлек белән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
болонья — 1. Юка капрон плащ тукымасы 2. Шуннан тегелгән плащ … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бохар — с. Бохара якларында эшләнгән; шуннан килгән. БОХАР КЫНАСЫ … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге