-
1 чиләкле
прил.1) с ведро́м, име́ющий ведро́чиләкле кое — коло́дец с ведро́м
2) в сочет. с колич. числ. -ведёрный, ёмкостью в... вёдерике чиләкле — двухведёрный, двухвёдерный
-
2 чиләклек
сущ.1) материа́л, предназна́ченный (го́дный), для изготовле́ния ведра́чиләклек калай — жесть (жестяно́й лист) предназна́ченный для изготовле́ния ведра́
2) см. чиләкле 2)бер чиләклек самавыр — ведёрный самова́р
-
3 кырык
числ. колич.1)а) в разн. знач. со́рок (40)кырык кеше — со́рок челове́к
кырык мичкә бал — со́рок бо́чек мёда
б) в составе определенных сочетаний: сорока-кырык градуслы — сорокагра́дусный
кырык литрлы — сорокалитро́вый
кырык яшьле — сорокале́тний
2) перен. мно́го, мно́го раз, без счёту, несчётное коли́чествокырык хат килде инде безгә — нам пришло́ уже́ несчётное коли́чество пи́сем
бер түгел, кырык уйладым инде — я поду́мал (об э́том) не раз, без счёту (букв. со́рок раз)
ул кырыкта — ему́ со́рок ( лет)
аңа кырыклар бар — ему́ (уже́) о́коло сорока́ ( лет)
4) в притяж. ф. кырыгы этногр. сорочи́ны, сорокови́ны ( поминки на сороковой день после смерти)кырыгын укыту — отме́тить сорокови́ны
5) в ф. кырыктан ( ничә) сорокова́якырыктан бер — одна́ сорокова́я ( часть)
кырыктан өч — три сороковы́х (ча́сти)
6) в знач. нареч. многокра́тно; мно́го разбармам дигән җиреңә кырык барырсың — (посл.) туда́, куда́ зарека́лся не ходи́ть, ещё со́рок (мно́го) раз пойдёшь
•- кырык еллыгы
- кырык итәкле
- кырык кат
- кырык катлама
- кырык катлы
- кырык корама
- кырык тартма
- кырык теш
- кырык тырнак
- кырык чөй
- кырык фарыз
- кырык ясин
- кырык ясин чыгу••кырыкка җиткәч, шырыкка китә — (посл.) дожи́л до сорока́ - счита́й нача́ло конца́
кырыгына бер иман — всей сво́ре цена́ грош; (все они́) одного́ по́ля я́года; одни́м ми́ром ма́заны (букв. одна́ ве́ра на со́рок душ)
кырык бер (кырык та бер) кабат (кат, мәртәбә) — ещё и ещё раз, без конца́
кырык даланың кырыена — за три́девять земе́ль
кырык кабат (кат, мәртәбә, тапкыр) — многокра́тно - со́рок раз, сто раз, ты́сячу раз
кырык чөйләре кырылмагае (кырылып ятсын) — ≈≈ ну и пусть - мне-то что?
кырык эшем кырылып ята — разрыва́юсь на ча́сти ( много дел одновременно)
кырыкка теленү (телгәләнү) — вконе́ц излохма́титься
кырыкка ярылу — разрыва́ться на ча́сти
кырыкка ярылырдай булып — гото́вый разрыва́ться на ча́сти
кырыктан артык кыңгыр яу — у́йма недоста́тков
-
4 агач
1. сущ.1) де́рево (лиственное, хвойное, южное, плодовое) || древе́сныйвак агачлар — ме́лкие дере́вья (деревца́)
агач каерысы — древе́сная кора́
агач төрләре — поро́ды дере́вьев
клуб тирәли агач утырту — поса́дка дере́вьев вокру́г клу́ба
2) собир. (материал, сырьё) де́рево, древеси́на, лес || древе́сный (уголь, спирт); древеси́нныйагач чыгару — вывози́ть лес (древеси́ну)
эшкә яраклы агач — делова́я древеси́на; делово́й лес
агач агызу — сплавля́ть лес
комбинаттагы агач калдыклары — древе́сные (древеси́нные) отхо́ды на комбина́те
3) в сочет. лесо-; дерево-; древо-агач склады — лесоскла́д
агач сәүдәсе — лесоторго́вля; торго́вля ле́сом
агач хәзерләү участогы — уча́сток лесоразрабо́ток (лесозагото́вок); лесосе́чный уча́сток, лесосе́ка
агач хәзерләүче (хәзерләүдә эшләүче) — лесозаготови́тель; лесозагото́вщик
агач ташу юлы — лесово́зная доро́га
агач агызу сезоны — лесоспла́вный сезо́н
агач кисүдә эшләү — быть на лесору́бочных (лесору́бных) рабо́тах
агач кисә торган — древоре́жущий
агач эшкәртү — деревообрабо́тка
агач утырту — поса́дка дере́вьев
4) перен.; бран. болва́н, дуби́на, чурба́н2. прил.1) деревя́нный, из де́реваагач күпер — деревя́нный мост
агач көрәк — деревя́нная лопа́та
агач йорт — деревя́нный дом
агач табанлы чана — са́ни на деревя́нных поло́зьях
агач терәү — подпо́рка из де́рева; деревя́нная подпо́рка
2) бреве́нчатый; ру́бленый (сарай, барак)яңа гына салган агач мунча — свежеру́бленая ба́ня
3) тесо́вый, из тёса ( забор)4) щепно́й, из щепы́агач әйберләр — щепны́е изде́лия (това́ры)
5) ирон.; прост.а) деревя́нный, одеревене́лый, окостене́лый, тупо́й, (как), неживо́й (рот от холода, руки и пальцы от старческой дряблости или отсутствия движения)б) топо́рный (о чьём-л. языке); аляпова́тыйагач тел белән язган мәкалә — статья́, напи́санная топо́рным языко́м
в) бран. горе-; -дубина, -чурбан, -пень; -болван, -тупицаагач каравылчы — сто́рож-болва́н; го́ре-сто́рож; не сто́рож, а болва́н
агач хисапчы — го́ре-счетово́д; счетово́д-тупи́ца
•- агач ат
- агач аяк
- агач бакасы
- агач бакчасы
- агач гөл
- агач гөмбәсе
- агач җилеме
- агач кадак
- агач кистерүче
- агач кисүче
- агач корты
- агач куышы
- агач күбәләге
- агач мае
- агач материалы
- агач өйле
- бүрәнә өйле
- агач сирәк үскән җир
- агач суын алу
- агач тараканы
- агач тарттыру
- агач ташучы баржа
- агач ташучы машина
- агач төбе
- агач тыгылу
- агач утырту
- агач үзәге
- агач череге
- агач чиләк
- агач чүкеч
- агач эшкәртүче
- агачка әйләнү
- агачка әверелү••агач атка атландыру — оста́вить с но́сом; обвести́ вокру́г па́льца, надува́ть/наду́ть
агач атка атлану (атланып калу) — оста́ться с но́сом; сесть в лу́жу прост.
агач башыннан йөрми, кеше башыннан йөри — не по ле́су хо́дит, а по лю́дям (о беде, болезни, смерти, горе, несчастье, стихийных бедствиях, жизненных невзгодах и т. п.) (букв. не по верши́нам дере́вьев, а по голова́м люде́й хо́дит)
агач җан — см. агач йөрәк
агач җанлы — см. агач йөрәкле
агач мылтык — ирон. пустоме́ля, болту́н, пустозво́н, пустосло́в
агачны яшьтән (яшьли, яшь чагында бөгү) — гнуть де́рево, пока́ мо́лодо (т.е. воспитывать с малых лет)
агач авызланып — гру́бо, ре́зко, по-ха́мски
- агач башында үсмиагачтан сандугач кына ясамый — ма́стер на все ру́ки; всё уме́ет; всё де́лает
- агач йөрәк
- агач йөрәкле
- агачын күреп урманын күрмәү
- агачын күреп тә урманын күрмәү -
5 авыз
сущ.1)а) рот (человека, животного, птицы, рыбы); зев, пасть (зверя, крупного животного, хищной рыбы) || ротово́йавыз кырые (чите) белән генә елмаю — улыба́ться кра́ешком рта
авызым кипте — (у меня́) во рту пересо́хло
авызга бармак кую — приложи́ть па́лец ко рту (т. е. делать кому-л. предупредительный знак, чтобы замолчал или помолчал)
авыз куышлыгы — ротова́я по́лость
авызың кыек (чалыш) булганга көзгегә үпкәләмә — (посл.) не́ча пеня́ть на зе́ркало, ко́ли ро́жа крива́
авыз пешкәч (пешсә), салкын (суык) суны да өреп эчәсең — (посл.) обжёгшись на молоке́, ду́ешь и на во́ду
бүре авызына эләгү — попа́сть (угоди́ть) в пасть во́лку (к во́лку)
авызы кыек булса да, бай баласы сөйләсен — ирон.; посл. пусть говори́т байчо́нок, хоть у него́ и рот криво́й (на сто́рону); бога́тый врёт, никто́ не уймёт
б) перен.; разг. рот, едо́ксигез авыз бит бер гаиләдә — во́семь ртов ведь в семье́
в) уста́ ед. нетавызы белән сөйләү — говори́ть уста́ми (кого-л.)һәр кешенең авызында шул гына — у всех на уста́х одно́ и то́ же
г) говори́ло грубo-прост.яп авызыңны — закро́й своё говори́ло
2) обычно авыз|ыа) го́рло, го́рлышко (графина, горшка); горлови́на (цистерны, парового котла)авызы китек шешә — буты́лка с отби́тым го́рлышком
фляганың авызыннан эчү — пить из го́рлышка фля́ги
б) у́стье (печи, скважины, оврага, ложбины, балки)киң авызлы мич — печь с широ́ким у́стьем
кылыч кынының авызы — у́стье са́бельных но́жен
морҗа авызы — у́стье печно́й трубы́
в) ра́стру́б (музыкальной трубы, шланга)г) чело́ (плавильной печи, горна); хайло́ спец. ( технической печи)мич авызын еш агарту — ча́сто бели́ть чело́ пе́чи
д) жерло́, зев (печи, паровозной топки); пасть (водосточной трубы, туннеля); ду́ло (ружейного ствола, пушки)әллә ничә авызлы вулкан — вулка́н с не́сколькими же́рлами
эре калибрлы туп авызы — ду́ло (жерло́, зев) крупнокали́берного ору́дия
е) вход, лаз, прохо́д (в шалаш, шахту, пещеру); лаз (в нору, логово, конуру)кышкылыкка лапас авызын томалау — закры́ть на́ зиму вход (прохо́д) в наве́с-хлев
штольня авызында көтеп тору — поджида́ть у вхо́да в што́льню
баз авызына килү — подойти́ к вхо́ду в по́греб
мәгарә авызы — вход в пеще́ру; лаз пеще́ры; вы́ход (из) пеще́ры
аралык авызында туктап калу — останови́ться у прохо́да
ачык капка авызында тору — стоя́ть в проёме откры́тых воро́т; стоя́ть в воро́тах
з) отду́шина, хайло́ прост. ( проруби)бәке авызын киңәйтү — расши́рить проду́шину (в) про́руби
и) отве́рстие, зев ( люка)сыерчык оясының авызы — отве́рстие скворе́чника
к) верх (чего-л.)кисмәк авызына иелү — наклони́ться к каду́шке; склони́ться над каду́шкой
киң авызлы чиләк — ведро́ с широ́ким ве́рхом; ведро́, расширя́ющееся кве́рху
силос чокырының авызы киң булган — верх си́лосной я́мы получи́лся широ́ким
л) вы́рез, проре́з, верх ( кармана)кесә авызын киң итү — сде́лать вы́рез (верх) карма́на широ́ким
кулны кесә авызна китерү — поднести́ ру́ку к карма́ну
м) свищ, отве́рстие (в нарыве, ране), сви́щикн) перен. (са́мое) пе́кло, (са́мая) пасть (чего-л.)ут авызында булып чыгу — побыва́ть в (са́мом) пе́кле (огня́)
куркынычның авызына ук эләгү — угоди́ть пря́мо в пасть (пе́кло) опа́сности
о) в знач. нареч. авызыннан до́верху (наполнить какой-л. сосуд, яму)почта әрҗәсе авызыннан тулган иде — почто́вый я́щик был наби́т до́верху
•авыз ачып бару — см. авыз ачып йөрү
авыз ачып торучы — ротозе́й, ротозе́йка; зева́ка, рази́ня
авыз ашка тую — см. авыз ипигә тую
авыз (ни, нәрсә) әйткәнне (сөйләгәнне) колак ишетмәү — не отдава́ть себе́ отчёта в том, что говори́шь; говори́ть безотве́тственно; броса́ться слова́ми; не слы́шать того́, что говори́шь
авыз бармау — не (невозмо́жно) вы́говорить (вы́сказать); язы́к не повора́чивается (повернётся) (сказа́ть)
авыз белән карау — ирон. ртом гляде́ть (смотре́ть); рот разева́ть, ротозе́йничать
авыз белән тыңлау — ирон. ртом слу́шать (выслу́шивать/вы́слушать, прослу́шать, прослу́шивать/прослу́шать) ртом; уша́ми хло́пать; слу́шать и глаза́ми хло́пать (морга́ть)
авыз буяу — см. авыз пычрату
авыз (да) ачырмау (ачтырмау) — (и, да́же) рта раскры́ть (откры́ть) не дава́ть; (и, да́же) заикну́ться (сло́ва сказа́ть) не дава́ть
авыз еручы — неодобр.; см. ерык авыз 3)
авыз ерып алу — неодобр. позубоска́лить прост.
авыз җәелү — прост.; см. авыз ерылу
авыз җебетү — см. авыз чылату 2)
авыз җебү — распуска́ть/распусти́ть ню́ни (слю́ни)
авыз йомдыру — см. авыз каплау
авыз йомып бару — идти́ мо́лча
авыз йомып утыру — сиде́ть молчко́м (с закры́тым ртом)
авыз кабарту — см. авыз бүлтәйтү 1)
авыз каплану — замолча́ть, прикуси́ть (закуси́ть) язы́к
авыз килмәү — см. авыз оешмау
авыз күпертү (күптерү) — см. авыз бүлтәйтү 1)
авыз кыегайту — см. авыз кыйшайту
авыз кыймылдату — шевели́ть (пошеве́ливать/пошевели́ть) губа́ми
авызда (авыз тулы) (кара) кан булса да (кеше алдында) төкермәү — терпе́ть (не хны́кать, не пла́каться), не вы́дать себя́ (ни при каки́х обстоя́тельствах; что бы ни случи́лось)
авыз тутыру — см. авызга тутыру
авыз тую — см. авыз ипигә тую
авыз чалшайту — см. авыз кыйшайту
авыз ябышмау — см. авыз оешмау
авызга каптыру — см. авызга салу
авызга кергәнне йотмау (чәйнәмәү) — ирон. отка́зываться от того́, что само́ (в ру́ки) идёт (плывёт, даётся)
авызга керердәй (кереп китәрдәй) булып — о́чень внима́тельно, затаи́в дыха́ние
авызга килү — см. телгә килү
авызга салганны көтмәү — не дожида́ться, пока́ тебе́ в рот поло́жат
авызга су алу — см. авызга су кабу
авызга су кабып калу — набра́ть в рот воды́ (и промолча́ть); промолча́ть (набра́в воды́ в рот)
авызга тастымал тыгып булмый (тыга алмыйсың) — рот (гло́тку, го́рло) не заткнёшь, рот не закро́ешь (прикро́ешь) (кому-л.)
авызга уймак кабу — редко; см. авызга су кабу
авызга уймак капкан кебек (шикелле, сыман, төсле) — редко; см. авызга су капкан кебек
авызда (гына) тотарлык — язы́к прогло́тишь
авызда кош сайрату (уйнату) — в разн. знач. соловьём петь (залива́ться, разлива́ться)
авызда сер тормау — прогова́риваться/проговори́ться; проба́лтываться/проболта́ться разг.; не мочь (уме́ть) держа́ть язы́к за зуба́ми; не уме́ть храни́ть секре́тов
авызда сүз тормау — не уме́ть (мочь) держа́ть язы́к за зуба́ми (на при́вязи); язы́к распуска́ть/распусти́ть
авыздагыны алдыру — прозева́ть (упуска́ть, упусти́ть) своё; оказа́ться ротозе́ем (рази́ней, растя́пой, шля́пой, лопухо́м прост.)
авыздан йолып алу — см. авыздан тартып алу в знач. 2), 4)-6)
авыздан күбек чәчеп — неодобр. с пе́ной у рта (кричать на кого-л.), с пе́ной на уста́х ( похвалиться)
авыздан сүзне аркан белән дә (тартып) алып булмау (ала алмау) — см. авыздан сүз ала алмау; ≈≈ (из, у кого-л.) сло́ва арка́ном не вы́тянуть (вы́рвать)
авыздан сүзне келәшчә белән дә (тартып, йолкып) алып булмау (ала алмау) — см. авыздан сүз ала алмау; (из, у кого-л.) сло́ва клеща́ми (наси́льно) не вы́тянуть (вы́рвать)
авыздан тартып алырга торучы — рвач; хапу́га, хапу́н прост.
авыздан тере саескан очыру (очырту) — плести́ (нести́, говори́ть) чушь (вздор, околе́сицу, ерунду́, чепуху́), моло́ть (вздор, чушь, ерунду́, чепуху́); залива́ть, трепа́ться, бреха́ть прост.; пуска́ть (пусти́ть, запуска́ть/запусти́ть, распуска́ть) у́тку книжн.
авыздан төкерек килү — прост.; см. авызга төкерек килү
авыздан төкерек чәчеп — неодобр. с пе́ной у рта, бры́згая слюно́й (кричать на кого, ругать кого, хвастаться)
авыздан ут бөркү — см. авыздан ут чәчү 1), 2)
авызны кара канга буяу — см. авызны кан итү 1)
авызны кызылга буяу — см. авызны кан итү 1)
авызны чөйгә элеп — см. авыз күтәреп 1)
авызына саескан төкергән — см. авызына шайтан төкергән 1), 2)
авызыннан чыкканны эт җыймас (ашамас) — скверносло́в; тот, кто говори́т непристо́йности (непристо́йные и́ли неприли́чные слова́); выража́ться непристо́йно (непристо́йными слова́ми)
авызының тупсасы, теленең туктасы юк — прост. трещо́тка, соро́ка, тарато́рка, балабо́лка; бесстру́нная балала́йка прост.; говори́т день до ве́чера, а слу́шать не́чего
- авыз ачу- авызәдәбияты
- авыз гармуны
- авыз итү
- авыз итеп карау
- авыз иҗаты
- авыз пешү
- авыз тәме
- авыз эче
- авызга кабу
- авыз алдау
- авыз алдалау
- авыз ачып йөрү
- авыз ачып калу
- авыз ачып карап тору
- авыз ачып карап утыру
- авыз ачып тору
- авыз ачып тыңлау
- авыз ачып тыңлап тору
- авыз балда-майда булу
- авыз бал-май булу
- авыз бал да май булу
- авыз белән кош тоту
- авыз белән кош тотучы
- авыз бикләү
- авыз бозу
- авыз бүлтәйтү
- авыз бөршәйтү
- авыз бәлшәйтү
- авыз ачмау
- авыз да ачмау
- авыз еру
- авыз ерылу
- авыз ерып
- авыз җәеп
- авыз җебегән булу
- авыз җыеру
- авыз җыю
- авыз җыя алмау
- авыз ипигә тую
- авыз икмәккә тую
- авыз йому
- авыз йомып
- авыз йомып калу
- авыз йомып тору
- авыз йомып үткәрү
- авыз каплау
- авыз котырту
- авыз күтәреп
- авыз кыйшайту
- авыз кычыту
- авыз майлау
- авыз оешмау
- авыз күнмәү
- авыз пычрату
- авыз салындыру
- авыз салыну
- авыз сулары килү
- авыз сулары кору
- авыз суы кору
- авыз суларын агызу
- авыз суларын китерү
- авыз суын китерү
- авыз суларын корыту
- авыз суын корыту
- авыз сүздән бушамау
- авыз тидерү
- авыз тидереп карау
- авыз тишек булу
- авыз туйганчы
- авыз турсайту
- авыз тутырып
- авыз тыю
- авыз чайкау
- авыз чите белән
- авыз чите белән генә
- авыз чылату
- авыз ыржайту
- авыз эчендә ботка пешерү
- авыз эчендә ботка кайнату
- авыз эченнән
- авыз эченнән ботка пешерү
- авыз эченнән ботка кайнату
- авыз ябу
- авыз ямьшәйтү
- авызга авыз куеп
- авызга авыз карап
- авызга алгысыз
- авызга алу
- авызга гына карап тору
- авызга йокмау
- авызга да йокмау
- авызга карату
- авызга карау
- авызга керергә тора
- авызга керәм дип тора
- авызга керү
- авызга салганны йотмау
- авызга салу
- авызга су кабу
- авызга су капкан кебек
- авызга су капкан шикелле
- авызга су капкан төсле
- авызга су капкан сыман
- авызга су капкан диярсең
- авызга сугу
- авызга тел сыймау
- авызга тию
- авызга төкерек килү
- авызга тутыру
- авызга чәйнәп салу
- авызга чәйнәп каптыру
- авызда бал-май булу
- авызда бал да май булу
- авыздан алу
- авыздан алып әйтү
- авыздан ана сөте кипмәгән
- авыздан җан чыгарга тору
- авыздан җан чыгу
- авыздан җан чыкканчы
- авыздан өзелмәү
- авыздан өзеп
- авыздан өзеп алу
- авыздан өзеп алып әйтү
- авыздан өзмәү
- авыздан селәгәй килү
- авыздан селәгәйләр килү
- авыздан селәгәй агу
- авыздан селәгәйләр агу
- авыздан сүз ала алмау
- авыздан сүз алып булмау
- авыздан сүз чыкмау
- авыздан тартып алу
- авыздан төшермәү
- авыздан ут чәчү
- авыздан ут чәчрәтү
- авыздан чыгу
- авыздан ычкындыру
- авыздан ычкыну
- авызны ачсаң, үпкәң күренү
- авызны ачсаң, үпкәң күренергә тору
- авызны кара кан белән юу
- авызны кан итү
- авызны кара кан итү
- авызны чамалап ачу
- авызны чөйгә элү
- авызы пешмәгән
- авызына шайтан төкергән
- авызына иблис төкергән
- авызыңа бал да май
- авызыңнан җил алсын
- авызыңнан чыкмасын! -
6 җыю
перех.1) собира́ть/собра́ть ( воедино), созыва́ть/созва́ть (кого-л.)җыелыш җыю — созва́ть собра́ние
дусларны җыю — собра́ть друзе́й
халыкны җыю — созва́ть наро́д
2) собира́ть/собра́ть, набира́ть/набра́ть || сборуңыш җыю — собира́ть урожа́й
гөмбә җыю — собира́ть грибы́
бер чиләк кыяр җыю — набра́ть ведро́ огурцо́в
мамык җыю — сбор хло́пка
3) копи́ть, нака́пливать, накопи́ть, собира́ть/собра́ть, коллекциони́ровать (что-л.) || скопле́ниесәнгать әсәрләрен җыю — собира́ть произведе́ния иску́сства
акча җыю — копи́ть де́ньги
4) собира́ть/собра́ть, монти́ровать, смонти́ровать, составля́ть/соста́вить (что-л.) ||а) сбо́рка (мотора, часов и т. п.)корабль моделен җыю — смонти́ровать моде́ль корабля́
станок(ны) җыю — сбо́рка станка́
б) сбо́рочныйҗыю цехы — сбо́рочный цех
5) собира́ть/собра́ть, взима́ть || сборвзнос җыю — собира́ть взно́сы
налог җыю — сбор нало́га
кирәкле мәгълүматлар җыю — собра́ть ну́жные све́дения
6) перен. собра́ть, мобилизова́ть себя́; набра́ться ( чего)бөтен кыюлыкны җыю — набра́ться сме́лости (ду́ху)
бөтен көчне җыю — собра́ть все си́лы
көч җыю — копи́ть си́лы, собра́ться с си́лами, накопи́ть си́лы
акыл җыю — набра́ться ума́ (ра́зума)
7) прибира́ть/прибра́ть, убира́ть/убра́ть, прибира́ться/прибра́ться, убира́тьсяурын-җирне җыю — убра́ть посте́ль
бүлмәне җыю — прибра́ться в ко́мнате
8) диал. хорони́ть/похорони́ть ( кого)мәетне җыю — похорони́ть поко́йника
9) подбира́ть, подтя́гиватьчәчне толымга җыю — подобра́ть во́лосы в ко́су́
10) принима́ть/приня́ть, набира́ть/набра́тьзаказлар җыю — набира́ть зака́зы
11) в разн. знач. набира́ть/набра́ть ( что-кого)телефон номерын җыю — набра́ть но́мер телефо́на
мәкаләнең текстын җыю — набра́ть текст статьи́
төзелешкә эшчеләр җыю — набира́ть рабо́чих на строи́тельство
12) скла́дывать/сложи́ть, подбира́ть/подобра́ть, поджима́ть/поджа́тьаякларны җыеп утыру — сиде́ть подобра́в но́ги
13) перен. впи́тывать/впита́ть (влагу, запахи)14) полигр. набира́ть/набра́ть || набо́рмәкаләне петит белән җыю — набра́ть заме́тку пети́том
•- җыеп алу- җыеп алынмалы
- җыеп кую
- җыеп чыгу -
7 тире
I 1. сущ.1) ко́жа ( внешняя оболочка организма животных) || ко́жныйтире бизләре — ко́жные же́лезы
тире күзәнәге — кле́тка ко́жи
тире асты мае — подко́жный жир; см. тж. чел 2)
2) шку́ра, ко́жа ( необработанная)тире җыю — собира́ть шку́ры
үтерелмәгән аюның тиресен бүлешмиләр — (посл.) шку́ру неуби́того медве́дя не де́лят
2. прил.бер тиредән тун тегелми — (посл.) из одно́й шку́ры шу́ба не шьётся
1) ко́жаный (в знач.: сшитый, сделанный из кожи, шкуры с шерстью)тире бияләй — ко́жаные рукави́цы ( с мехом внутрь)
тире чиләк — ко́жаное ведро́
тире капчык — ко́жаный мешо́к
2) ко́жистыйтире тышча — ко́жистая оболо́чка; ко́жистый чехо́л
•- тире иләү
- тире иеләү
- тире тунау••тире җыеп, күн эшлим — нарочито бессмысленный ответ на вопрос нишлисең? что де́лаешь? (букв. собира́ю шку́ры, де́лаю юфть)
тире дә (белән) сөякләре генә калган (тиресе сөягенә ябышкан; тире эчендә сөякләре генә калган; тиресе сөягенә ябышкан) — ко́жа да ко́сти, худю́щий, о́чень худо́й
тиресе калын — толстоко́жий (о человеке, не реагирующем на критику, либо не понимающем тонкие намёки)
- тиресенә сыймаутиресен тунау — драть (сдира́ть) шку́ру ( с кого)
- тиресеннән чыгардай булу
- тиресеннән чыга язу
- тиресенә сыймас булу II сущ.; лингв.тире́ ( знак препинания) -
8 тулы
1. прил.1) в разн. знач. по́лныйтулы чиләк — по́лное ведро́
тулы савыт — по́лный сосу́д
тулы җыелма — по́лное собра́ние
тулы җиңү — по́лная побе́да
тулы әйләнеш — по́лный оборо́т
тулы ирек — по́лная свобо́да
аның тулы исеме — его́ по́лное и́мя
тулы исемлек — по́лный спи́сок
тулы ачыклык — по́лная я́сность (в вопросе, в сообщении)
2) в определит. слож. сочет. полно-тулы күкрәкле — полногру́дый
тулы сулы — полново́дный
тулы тәнле — полноте́лый
тулы хокуклы — полнопра́вный
3) в постпозиции к сущ. обозначающему место, вместилище и т. п. полно́, по́лный (по́лон) чего, чем, в чёмамбар тулы бодай — амба́р, по́лный пшени́цей
авыл тулы кыз — дере́вня полна́ де́вушками; в дере́вне де́вушек полно́
урам тулы халык — по́лная у́лица наро́ду
күкрәге тулы орден — грудь покры́та ордена́ми; вся грудь в ордена́х
эче тулы явызлык — его́ нутро́ полно́ зло́бы
4) запо́лненный, напо́лненный чемсу белән тулы — запо́лненный водо́й
вакыйгалар белән тулы гомер — жизнь, напо́лненная собы́тиями
5) по́лных, це́лых2. нареч.алда әле тулы өч ай — впереди́ ещё це́лых три ме́сяца
1) см. тулысынчатулы күрсәтү — показа́ть со всей полното́й
тулы әйтү — сказа́ть со всей я́сностью
ишекне тулы ачу — откры́ть две́ри до конца́ (на́стежь)
2) в по́лном, запо́лненном ви́демашиналар бик тулы килә — маши́ны иду́т в перепо́лненном ви́де
•- тулы вәкаләтле
- тулы дистәләр
- тулы канлы
- тулы квадрат
- тулы квадрат сан
- тулы көенчә
- тулы көч белән
- тулы көчкә
- тулы кыйммәтле
- тулы метражлы
- тулы почмак
- тулы терсәк
- тулы хаким
- тулы хакимият
- тулы ход
- тулы ходка
- тулы ходта
- тулы хокуклы
- тулы тавыш белән
- тулы тавыштан
- тулы ышаныч
- тулы үлчәүле
- тулысы белән
См. также в других словарях:
штоф — I. иск. Чиләкнең уннан бер өлеше күләмендәге аракы үлчәү берәмлеге. Гадәттә шул күләм сыешлы дүрт кырлы аракы шешәсе. II. ШТОФ – Өй җиһазларын тышлау, шторлар ясау һ. б. өчен кулл. тор. , үзеннән чыккан эре бизәкле, калын авыр йон яки ефәк тукыма … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге