-
1 чебиләнү
неперех.появле́ние цы́пок; см. тж. чебиләүчебиләнеп бетү — оконча́тельно, оби́льно покры́ться цы́пками
-
2 чебиләтү
понуд. от чебиләүдопуска́ть появле́ние цы́покаякларын чебиләтеп бетергән балалар — де́ти с оби́льными цы́пками на нога́х
-
3 чебиләү
неперех.покрыва́ться/покры́ться цы́пками || появле́ние цы́поккуллар (аяклар) чебилә́де — на рука́х (нога́х) появи́лись цы́пки; ру́ки (но́ги) покры́лись цы́пками
-
4 чебиләү
глпокрываться цыпками -
5 чебиләү
Risse m. / pl. bekommen -
6 чебиләргә
-
7 çebilärgä
-
8 чеби
сущ.1) цыплёнок; см. тж. чебешчебиләр — цыпля́та
бер оя чебиләре — цыпля́та одного́ вы́водка
язгы чеби — весе́нний цыплёнок, молода́я ку́рица
әнәч (ана) чеби — цыплёнок-са́мка, цыплёнок-ку́рица
әтәч чеби — цыплёнок-пету́х, цыплёнок-саме́ц
2) цы́пки (трещинки, мелкие ранки на руках и ногах, появляющиеся от воды, грязи и обветривания)•- чеби тавык
- чеби борынлау
- чеби ите
- чеби караучы
- чеби фермасы
- чеби сарае
- чеби абзары -
9 аяк
I сущ.1) нога́, но́ги (у человека, некот. животных и птиц); ла́па, ла́пы ( у крупных хищников); (кечкенә, нечкә) но́жка (у ребёнка, грибов, рюмки); ла́пка (у кошки, тетерева) || ножно́й (тормоз, насос), для ног (рычаг управления, педали)аякта басып тору — стоя́ть на нога́х
аягы чебиләгән — у него́ цы́пки на нога́х
аяк арган — но́ги уста́ли, уста́лость в нога́х
аяк бармаклары — па́льцы ног ( на ногах); ( у хищника) па́льцы лап (на ла́пах)
аяк кымырҗу — зуд в нога́х
аякны кузгатып кую — дви́нуть (пошевели́ть) ного́й (нога́ми)
аякка кияргә юк — не́чего наде́ть на́ ноги; не́чего обу́ть
балаларның аягына алу — купи́ть де́тям на́ ноги; купи́ть де́тям о́бувь
арт аякларына басу — встать на за́дние ла́пы ( о медведе)
аяк богавы — ножны́е кандалы́
аягың ләпелдәмәсә, авызың чәпелдәмәс фольк. — не поша́ркаешь нога́ми, не поча́вкаешь губа́ми; нога́ми не подви́гаешь, ртом не зача́вкаешь
2) но́жка (стола, табуретки), разно́жка; нога́ (крана, экскаватора, буровой установки)урындыкның бер аягы селкенә — но́жка у сту́ла шата́ется
3) в функ. сказ.; разг.а) аяктакөне буе аякта — це́лый день на нога́х
бабай хәзергә аякта әле — де́душка пока́ хо́дит
•- аягы белән колачлау
- аягы белән кочу
- аягына су төшерү
- аягына су төшү
- аяк аксау
- аяк башы
- аяк бөкләп
- аяк йоны
- аяк йөзе
- аяк киеме
- аяк киендерү
- аякка кию
- аякка киенү
- аяк кию
- аяк киенү
- аяк куя торган
- аяк машинасы
- аяк очы
- аяк очында
- аяк салмыйча
- аякны салмыйча
- аяктан салмыйча
- аяк табаны
- аяк таю
- аяк чишендерү
- аяк чишенү••аягы авыр — см. авыр аяклы
аягы керсә, башы кермәгән (башы керсә, аягы кермәгән) — ещё поступи́ть (офо́рмиться, зачи́слить, прийти́) не успе́л; бе́з году неде́ля (как появи́лся) ( работает в новом коллективе)
аягы (аякка) таза (нык) — на́ ногу кре́пкий (кре́пок)
аягы тик тормый — но́ги не стоя́т на ме́сте (у кого-л.); ≈≈ не стои́тся на ме́сте (кому-л.)
аягына сыер басмаган — прост. ли́ха не хвати́л (хлеба́л, ню́хал, испыта́л, отве́дал), го́ря ещё не знал (ве́дал, отве́дал, вида́л); ещё не зна́ет, почём фунт ли́ха; мо́лодо да зе́лено
аягың төкле булсын! — да бу́дет счастли́вым (све́тлым, сча́стьем), к сча́стью твой прихо́д (прие́зд, возвраще́ние, вход в но́вую семью́, посеще́ние, поселе́ние)! входи́ со счастли́выми нога́ми, ступи́ счастли́вой ного́й; пусть твой прихо́д принесёт сча́стье (бу́дет к сча́стью, к ра́дости)
аяк арасында буталу (буталып йөрү, чуалу) — в разн. знач. пу́таться ме́жду ног (нога́ми)
аяк асты итү (ясау); аяк астына әйләндерү — проходны́м дворо́м сде́лать ( лестничную площадку в большом доме); в проходно́й двор превраща́ть/преврати́ть, обраща́ть/обрати́ть; зата́птывать/затопта́ть (газон, садик)
аяк астына егылу — см. аякка егылу
аяк астына палас (келәм) җәю (түшәү) — путь (доро́гу, доро́жку) ковро́м выстила́ть (вы́стлать, устила́ть/устла́ть); путь кра́сной доро́жкой выстила́ть
аяк астына ташлау — см. аяк астына салу 3)
аяк астында (аунап) ятмый — под нога́ми не валя́ется, на у́лице (доро́ге, полу́) не валя́ется
аяк астында буталу (буталып йөрү, чуалу) — в нога́х пу́таться, под нога́ми пу́таться (меша́ться)
аяк астында туфрак булырга тору (әзер булу) — гото́в стать пра́хом (пыли́нкой) ( под чьими) стопа́ми (нога́ми); гото́в (согла́сен) но́ги мыть ( кому)
аяк атлаган саен — см. адым саен
аяк атлар (басар) җир (урын) юк (калмаган) — ша́гу не сде́лаешь (шагнёшь, сту́пишь), ша́гу нельзя́ (невозмо́жно, не́где) сде́лать
аяк басмаган — ( чья) нога́ не ступа́ла (ступи́ла); де́вственный ( лес)
аяк белән эшләү (язу, ремонтлау) — прост. ле́вой ного́й де́лать (выполня́ть, кра́сить, писа́ть, ремонти́ровать); де́лать спустя́ рукава́
аяк бетереп йөрү (бару, килү) — см. аяк ите ашатып йөрү
аяк бетү — см. аяктан калу 2)
аяк калмас — но́ги не отни́мутся (отва́лятся; отпаду́т)
аяк (аяклар) калмау — см. аяктан калу 2)
аяк киеме туздыру — ирон.; шутл. (понапра́сну, зря, без то́лку) о́бувь сна́шивать (сноси́ть, ста́птывать/стопта́ть, изна́шивать/износи́ть, сбива́ть/сбить, бить); бесполе́зная (бестолко́вая, никчёмная) ходьба́ (хожде́ние)
аяк кыздыру (кыздырып йөрү) — промина́ть/промя́ть (жеребца, собаку); де́лать/сде́лать проми́нку ( лошади); проми́нка
аяк кыскарту — прост. но́ги (но́жки) укора́чивать/укороти́ть ( кому) прост.
аяк кычыту — см. аяксу
аяк очына (очы белән генә) басып — на цы́почках (носо́чках, носка́х)
аяк сузу — прост. но́ги (но́жки) протя́гивать (протяну́ть, вы́тянуть, отки́дывать/отки́нуть) прост. ( чаще о животных); (о мелких животных, птицах) но́жки (ла́пки) кве́рху прост.; дух испуска́ть/испусти́ть прост.
аяк талдырып (әрәм итеп) йөрү (бару, килү) — см. аяк ите ашатып йөрү
аяк тартмый (бармый) — но́ги не иду́т (несу́т); не тя́нет (не хо́чется, не охо́та) идти́ (пойти́, ходи́ть/сходи́ть) безл. ( куда)
аяк терәп каршы тору — встава́ть/встать на дыбы́
аяк тибү — ( в гневе) ного́й (нога́ми) то́пать (зато́пать, то́пнуть, прито́пнуть); ( на такт музыки) нога́ми (ного́й) прито́пывать (то́пать)
аяк тигән җиргә тия, тимәгән җиргә тими (юк) — см. аяк җиргә дә тимәү
аяк тыну — см. аяк басылу
аяк урынына тояк — взаме́н; как-ника́к заме́на (кака́я ни на есть, хоть кака́я-то); хоть кака́я-нибудь, да заме́на; ( о человеке) Ива́н ли, Си́дор ли, как-ника́к заме́на
аяк үзеңнеке түгел (кебек) — но́ги (но́жки) (как, бу́дто, сло́вно, то́чно) чужи́е (не свои́); ног (под собо́й) не чу́ешь (чу́вствуешь)
аяк эштән чыгу — см. аяктан калу
аяк яздыру — см. яраландыру
аяк ялгыштыру (саташтыру, бутау) — с ноги́ сбива́ться/сби́ться
аякка аяк куеп — нога́ на́ ногу ( усесться полукругом на траве)
(аякка) аяк чалыну (эләгү, уралу, чорналу) — ≈≈ нога́ за́ ногу захо́дит (заплета́ется, зашла́, цепля́ется)
аякка баскан — на нога́х
аякка бастыру — в разн. знач. на́ ноги ста́вить (поста́вить, поднима́ть/подня́ть); взбудора́живать/взбудора́жить, восстана́вливать/восстанови́ть, возрожда́ть/возроди́ть
аякка басып — см. аяк өсте 1)
аякка гер таккан (аскан, бәйләгән) кебек — бу́дто (сло́вно) ги́ри на нога́х (вися́т, привя́занные)
аякка егылып сорау (үтенү, ялыну, ялвару, баш ору) — в но́ги (но́жки) па́дать (упа́сть, пасть, бро́ситься, ки́нуться); к нога́м ( чьим) па́дать; в но́ги кла́няться (поклони́ться) (кому-л.)
аякка нык (таза) — на́ ноги (ногу) кре́пок, ступа́ет кре́пко; но́ги кре́пкие ( у кого)
аякка тагылган (бәйләнгән) таш (гер) кебек — как (бу́дто, сло́вно, то́чно) ги́ри (балла́ст, ка́мень) на нога́х
аякны алыштырып кую (басу, алу) — переступи́ть (перемина́ться) с ноги́ на́ ногу
аякны - ат, кулны канат итеп (итәсең дә) — (брать/взять) но́ги в ру́ки (оха́пку) и...; как на кры́льях
аякны төреп кую (тору) — зара́нее (заблаговре́менно, пора́ньше) пригото́виться (гото́виться, подгото́виться, забо́титься, позабо́титься, шевели́ться/пошевели́ться, предусмотре́ть); быть нагото́ве (настороже́, начеку́)
аяктан егу — в разн. знач. (о ветре, сильном течении, болезни, качке во время шторма, тяжёлой вести и т. п.); с ног вали́ть (свали́ть, повали́ть)
аяктан егылырдай булу; аяктан егылыр хәлгә (чиккә) җитү — см. аяктан калу 2)
- аягыннан тотып селкесәң дә булмыйаяктан таякка калу — но́ги на костыли́ (па́лки) смени́ть; оста́ться с костыля́ми (на костыля́х), лиши́вшись ног
- аягыннан тотып селкесәң дә чыкмый
- аягыннан тотып селкесәң дә бер тиен төшми
- аяк асты
- аяк астына салу
- аяк астына салып таптау
- аяк астында
- аяк астында уралу
- аяк астындагы
- аяк астындагы җир
- аяк астындагы җирлек
- аяк атлаган якка
- аяк атлар хәл булмау
- аяк атлар хәл калмау
- аяк атлар чама булмау
- аяк атлар көч булмау
- аяк атлар рәт булмау
- аяк атлар дәрман булмау
- аяк атлау
- аяк баскан җир яну
- аяк баскан туфрак яну
- аяк басу
- аяк басылу
- аяк җиргә дә тимәү
- аяк идәнгә дә тимәү
- аяк ите ашатып йөрү
- аяк ите ашап йөрү
- аяк ите бетереп йөрү
- аяк өсте
- аяк өстеннән
- аяк өсте йоклый
- аяк өстеннән йоклый
- аяк өсте йоклап йөри
- аяк өстеннән йоклап йөри
- аяк өсте төш күрү
- аяк өсте төш күреп йөрү
- аяк өстеннән төш күрү
- аяк өсли төш күрү
- аяк атламау
- аяк та атламау
- аяк та атлап карамау
- аяк атлыйсы булмау
- аяк атлатмау
- аяк та атлатмау
- аяк атларга бирмәү
- аяк та атларга бирмәү
- аяк басмау
- аяк та басмау
- аяк басып карамау
- аяк та басып карамау
- аяк басасы булмау
- аяк та басасы булмау
- аяк бастырмау
- аяк та бастырмау
- аяк терәп
- аяк тыгу
- аяк чалу
- аяк ялы
- аякка басу
- аякка егылу
- аякны көчкә атлау
- аякны көч-хәл белән атлау
- аякны чак атлау
- аякта көчкә басып
- аяктан егылу
- аяктан калу
- аяктан язу II сущ.; диал.ча́шка, ча́ша; бока́л -
10 булашу
неперех.вози́ться с кем, чем-л. копоши́ться, тра́тить вре́мя (на кого, что), уделя́ть ( кому), чему-л. мно́го вре́мени, внима́ниябер кунак белән булашып, икенчесен күрмәгәнмен дә — занима́ясь одни́м го́стем, друго́го и не заме́тил
чебиләр белән булашып, эшкә дә соңга калдым — провози́вшись с цыпля́тами, опозда́л на рабо́ту
-
11 йолкыш
1. прил.; разг.1) обо́рванный, бе́дный, ни́щиййолкыш бала-чага — обо́рванные де́ти
йолкышка әйләнү — станови́ться ни́щим (бе́дным)
2)а) невзра́чный, плюга́вый, уро́дливый; замухры́шистый прост. ( о человеке)карап торуга егет йолкыш кына иде — на вид па́рень был невзра́чным
б) уро́дливый, убо́гий, то́щий ( о животном)йолкыш ат — то́щая кля́ча
чебиләр бигрәк йолкышлар, йоннары коелган — цыпля́та о́чень обле́злые
в) уро́дливый, убо́гий, некази́стый (о растениях, вещах, строениях)йолкыш йортлар — некази́стые дома́
йолкыш киемдә — в уро́дливой оде́жде
3) перен. уро́дливый, убо́гий, се́рый (о произведениях искусства, о мыслях, чувствах и т. п.)йолкыш тел белән язылган әсәр — произведе́ние, напи́санное се́рым языко́м
йолкыш күңел — уро́дливая душа́
йолкыш фикерләр — убо́гие мы́сли
4) перен. слабово́льный, беспо́мощный2. сущ.; прост.үземне бик йолкыш хәлдә сиздем — почу́вствовал себя́ кра́йне беспо́мощным
1) голь, голытьба́, голодра́нец прост.2) оборва́нец, оборва́шка, обо́рвыш ( чаще о детях), замухры́шка3) обормо́т прост.йолкышлар төркеме — гру́ппа обормо́тов
-
12 кәртәлек
сущ.те́терев, тетёрка, куропа́тка || тетереви́ный; куропа́чий, куропа́тковыйак кәртәлек — бе́лая куропа́тка
кәртәлек чебиләре — тетереви́ный вы́водок
кәртәлек оясы — куропа́тковое гнездо́
-
13 көртлек
сущ.те́терев, тетёрка, куропа́тка || тетереви́ный; куропа́чий, куропа́тковыйак көртлек — бе́лая куропа́тка
көртлек чебиләре — тетереви́ный вы́водок
көртлек оясы — куропа́тковое гнездо́
-
14 тәүлеклек
прил.1) су́точныйтәүлеклек хәрәкәт — су́точное движе́ние
тәүлеклек үсеш — су́точный приро́ст
җиде тәүлеклек атна — семису́точная неде́ля
өч тәүлеклек запас — трехсу́точный запа́с
2) односу́точный, выполня́емый за одни́ су́ткитәүлеклек юл — односу́точная доро́га
3) дневно́й, су́точный ( при указании возраста)биш тәүлеклек чебиләр — пятису́точные цыпля́та
-
15 чебешкеләү
неперех.; диал.; см. чебиләү 2) -
16 чеп-чеп
1) межд. писк цыплят цып-цып-цып2) возглас, которым скликивают цыплятчеп-чеп, чебиләр! — цып-цып, цыпля́тки!
-
17 чыгу
неперех.1) выходи́ть/вы́йти, выезжа́ть/вы́ехать || вы́ход, вы́ездбүлмәдән чыгу — вы́йти из ко́мнаты
шоссе юлга чыгу — вы́ехать на шоссе́йную доро́гу
юлга чыгуны кичектерделәр — вы́езд отложи́ли
бакчага чыгу — вы́йти в сад
юлдан чыгу — вы́йти, сойти́ с доро́ги
2) перен. вы́йти, переста́ть уча́ствовать в чём-л., переста́ть быть чле́ном чего-л.сугыштан чыгу — вы́йти из бо́я
уеннан чыгу — вы́йти из игры́
партиядән чыгу — вы́йти из па́ртии
3) выходи́ть/вы́йти (из своих пределов, границ, берегов) проступа́ть/проступи́ть, выступа́ть/вы́ступить || вы́ходелга ярларыннан чыкты — река́ вы́шла из берего́в
күздән яшьләр чыкты — на глаза́х вы́ступили слёзы
битенә тир бәреп чыкты — на лице́ вы́ступил пот
4) выступа́ть/вы́ступить с чем (с лекцией, докладом, речью, с концертным номером)5) вы́йти (на пенсию, отставку), вы́писаться ( из больницы); освобожда́ться ( из заключения)6) в сочет. с некот. сущ. вы́йти на... (на добычу, на охоту)йөрергә чыгу — вы́йти на прогу́лку
эшкә чыгу — вы́йти на рабо́ту
ярышка чыгу — вы́йти на соревнова́ние
7) переходи́ть/перейти́, переезжа́ть/перее́хать, переправля́ться/перепра́виться; проходи́ть/пройти́, проезжа́ть/прое́хать (через что-л.); перелеза́ть/переле́зть || перехо́д, перее́зд, перепра́вакиртә аша чыгу — переле́зть че́рез и́згородь
елга аркылы чыгу — перейти́ че́рез ре́ку
урам аркылы чыгу — перейти́ у́лицу
чик аша чыгу — перейти́ грани́цу
фронт сызыгы аша чыгу — перейти́ ли́нию фро́нта
8) перейти́ от кого-чего-л. к кому, чемудошман ягына чыгу — вы́йти на сто́рону врага́
безнең якка чыктылар — перешли́ на на́шу сто́рону
9) перейти́, вы́йти за что; переступи́ть, перешагну́ть чточиктән чыгу — вы́йти за преде́л; перейти́ ме́ру; см. тж. чиктән ашу
10) пойти́, перевали́ть ( о возрасте)биш яше тулды, алтынчыга чыкты — испо́лнилось пять лет, шесто́й пошёл
кырыкның теге ягына чыкты — перевали́ло за со́рок
11) дожива́ть/дожи́ть до (о сезонах года и т. п.)язга чыктык — дожи́ли до весны́ (ле́та), (вот и) начала́сь весна́
12) разг.; редко. конча́ться, проходи́ть; быть на исхо́де (о месяце, о временах года)13)а) проре́зываться/прореза́ться || прореза́ние зубо́в, пробива́ться/проби́ться || пробива́ние ( усов)б) всходи́ть, прораста́тьчәчелгән игеннәр чыга башлады — посе́вы на́чали всходи́ть
үлән үсеп чыккан — трава́ проросла́
14) выступа́ть, высыпа́ть ( о сыпи), вы́скочить, вскочи́ть (о прыщике и т. п.)күзенә арпа чыкты — на глазу́ вскочи́л ячме́нь
муенына чуан чыкты — на ше́е вы́скочил чи́рей (фуру́нкул)
15) восходи́ть, всходи́ть/взойти́, пока́зываться/показа́ться, появля́ться/появи́ться || восхо́д; см.; тж. калкукояш чыкты — взошло́ со́лнце
ай чыкты — взошла́ луна́
16) выходи́ть/вы́йти, исходи́ть, распространя́ться/распространи́ться; поднима́ться/подня́ться (о запахе, паре, теплоте и т. п.)казаннан пар чыга — из котла́ поднима́ется пар
морҗадан төтен чыга — из трубы́ идёт дым; труба́ дыми́т
баздан бәрәңге исе чыга — из подва́ла исхо́дит за́пах карто́феля
бакчада сирень исе чыккан — в саду́ распространи́лся за́пах сире́ни
17) звуча́ть, прозвуча́ть, раздава́ться/разда́тьсяҗырчының тавышы көчле чыкты — го́лос певца́ прозвуча́л мо́щно
тавыш-тыны чыкмау — не издава́ть ни зву́ка
18) уходи́ть/уйти́ с..., увольня́ться/уво́литься ( с работы); освобожда́ться/освободи́ться ( от должности)19) выходи́ть/вы́йти, уходи́ть/уйти́ из...; удаля́ться/удали́ться, исключа́ться/исключи́тьсяуеннан чыгу — вы́йти из игры́
бюро составыннан чыгу — вы́йти из соста́ва бюро́
беренче курсны ташлап чыгу — уйти́ с пе́рвого ку́рса
20) выходи́ть/вы́йти, избавля́ться/изба́виться, спаса́ться/спасти́сь, освобожда́ться/освободи́ться || избавле́ние, спасе́ние, освобожде́ние; см. тж. котылумондый газаптан ничек чыгарга? — как изба́виться от тако́го муче́ния?
катлаулы хәлдән чыгу — вы́йти (спасти́сь) из сло́жного положе́ния
21) истека́ть/исте́чь, иссяка́ть/исся́кнуть, ока́нчиваться/око́нчиться; выходи́ть/вы́йти (о сроке, возрастном периоде) || истече́ние, оконча́ниесрогы чыкты — вы́шел (истёк) срок
балалык яшеннән чыккан — из де́тского во́зраста вы́шел
22) выходи́ть/вы́йти, уходи́ть/уйти́ на... || вы́ход, ухо́диреккә чыгу — вы́йти на свобо́ду, вы́йти на во́лю
пенсиягә чыгу — вы́йти на пе́нсию
ялга чыу — вы́йти в о́тпуск
23) возника́ть/возни́кнуть, начина́ться/нача́ться; см. тж. башлану; разража́ться/разрази́ться || возникнове́ние; нача́лоянгын чыкты — возни́к пожа́р
сугыш чыкты — начала́сь война́
тавыш-гауга чыкты — разрази́лся сканда́л
җил чыкты — подня́лся ве́тер
24) получа́ться/получи́ться, представля́ться/предста́виться, выпада́ть/вы́пастьмөмкинлек чыкты — предста́вилась (возмо́жность)
өлеш чыкты — вы́пала до́ля
отыш чыкты — вы́пал вы́игрыш
25) находи́ться/найти́сь, оты́скиваться/отыска́ться, обнару́живаться/обнару́житьсятөрле сәбәпләр чыга — возника́ют ра́зные причи́ны
күп кенә комачаулыклар чыкты — обнару́жилось дово́льно мно́го поме́х
барыбызга да эш чыкты — всем нашла́сь рабо́та
26) получа́ться/получи́ться, ока́зываться/оказа́ться, выходи́ть/вы́йти, удава́ться/уда́ться, быва́ть/бытьфикерләр таркау чыга — мы́сли получа́ются беспоря́дочные
үзен тотышы көлкеле чыкты — поведе́ние его́ получи́лось смешны́м
эш файдалы булып чыкты — рабо́та оказа́лась поле́зной
27) происходи́ть/произойти́, выходи́ть/вы́йти (из какой-л. среды) || происхожде́ниеэшче катлавыннан чыккан — происхо́дит из рабо́чего сосло́вия
28) выходи́ть/вы́йти из печа́ти, публикова́ться, издава́ться || изда́ние, опубликова́ниекитап басылып чыкты — кни́га вы́шла из печа́ти
бу вакыйга басылып чыкты — об э́том собы́тии опублико́вано в газе́те
закон чыкты — вы́шел зако́н
29) появля́ться/появи́ться (о песнях, частушках, поговорках, анекдотах); распространя́ться/распространи́ться (о вестях, слухах и т. п.)шомлы хәбәр чыкты — распространи́лась трево́жная весть
яңа көй чыкты — появи́лась но́вая мело́дия
яман аты (даны) чыгу — приобрести́ дурну́ю сла́ву, осла́виться
30) обнару́живаться/обнару́житься гдеюгалган китап шүрлектән чыкты — поте́рянная кни́га обнару́жилась на кни́жной по́лке
31) добыва́ться/добы́тьсяДонбасста ташкүмер чыга — в Донба́ссе добыва́ется ка́менный у́голь
алтын чыга торган җирләр — места́, где добыва́ется зо́лото; золотоно́сные зе́мли
32) о чем-л. желанном, ожидаемом достава́ться/доста́ться, попада́ть/попа́стьяхшы чабулык чыкты — доста́лся хоро́ший поко́с
жирәбә буенча китаплар чыкты — по жре́бию доста́лись кни́ги
33)а) осно́вываться на чём-л., исходи́ть из чегошушы хәлдән (шартлардан) чыгып... — исходя́ из э́того обстоя́тельства (усло́вий)
ачы тәҗрибәдән чыгып — исходя́ из го́рького о́пыта
эш күләменнән чыгып — исходя́ из объёма рабо́ты
әйтелгәннәрдән чыгып нәтиҗәләр ясау — сде́лать вы́вод, осно́вываясь на изло́женном
тематик планнан чыгып — осно́вываясь на темати́ческом пла́не; исходя́ из темати́ческого пла́на
б) исходи́ть от когобөтен усаллык аннан чыга — всё зло исхо́дит от него́
34) расхо́доваться, истра́чиваться, тра́титься, истра́титься || расхо́дование, истра́чиваниетуйга күп акча чыкты — на сва́дьбу израсхо́довано мно́го де́нег
35) вылупля́ться/вы́лупитьсятавык чебиләре чыкты — вы́лупились цыпля́та
36) разреша́ться/разреши́ться || разреше́ние;см. тж. чишелү 2)мәсьәлә тиз чыкты — зада́ча разреши́лась бы́стро
37) прям.; перен. отклоня́ться/отклони́ться, отходи́ть/отойти́ || отклоне́ние, отхо́д; см. тж. тайпылу 1), 3)туры юлдан читкә чыгу — отклони́ться от прямо́го пути́
төп мәсьәләдән читкә чыгу — отойти́ от основно́го вопро́са
темадан читкә чыгу — отклони́ться от те́мы
38) выходи́ть/вы́йти, получа́ться/получи́ться с чего; хвата́ть чего на что, оказа́ться (как следствие чего-л.)бу тукымадан бер күлмәк кенә чыга — из э́той тка́ни полу́чится то́лько одно́ пла́тье
бу йоннан бер пар бияләйлек җеп чыкты — из э́той ше́рсти пря́жи вы́шло на одну́ па́ру ва́режек
39) в знач. вспом. гл. служит для образования сложных отымённых глаголовкыш чыгу — прозимова́ть
төн чыгу — переночева́ть
ачу чыгу — разгне́ваться
каршы чыгу — возража́ть
40) в знач. вспом. гл. переводится с приставками вы-, про-, на-, о (об)- и обозначает:а) де́йствие, движе́ние, напра́вленное сквозь, че́рез что-л.тишеп чыгу — проколо́ть, продыря́вить, пройти́ наскво́зь
б) зако́нченность, исче́рпанность де́йствияукып чыгу — прочита́ть
сөйләп чыгу — пересказа́ть
күчереп чыгу — переписа́ть
карап чыгу — просмотре́ть
йөзеп чыгу — проплы́ть
очып чыгу — вы́лететь
буяп чыгу — вы́красить и т. п.
в) де́йствие, соверша́ющееся во всём объёме в определённых простра́нственных преде́лахйөреп чыгу — обежа́ть всю окру́гу
г) де́йствие, продолжа́ющееся в тече́ние определённого промежу́тка вре́мениутырып чыгу — просиде́ть (весь день, всю ночь)
д) де́йствие, распространя́ющееся во всей полноте́ на весь предме́тбуяп чыгу — вы́красить
күчереп чыгу — переста́вить всё
е) неожи́данное де́йствиекилеп чыгу — вы́йти, набрести́ (на незнакомую местность, на поляну, на чащобу и т. п.)
•- чыгып йөрү
- чыгып керү
- чыгып китү
- чыгып тору••чыкмаган җаны гына бар — е́ле-е́ле душа́ в те́ле; на чём душа́ де́ржится (букв. име́ется лишь душа́, ещё не поки́нувшая те́ло)
-
18 чыелдашу
совм. от чыелдаувизжа́ть, пища́ть, взви́згивать ( о многих) || писк, визгчебиләр чыелдаша — цыпля́та пища́т
-
19 як-якка
нареч.1) по сторона́м, в ра́зные сто́роныяк-якка карану — озира́ться по сторона́м
чебиләр як-якка сибелделәр — цыпля́та рассы́пались (разбежа́лись) в ра́зные сто́роны
2) в о́бе сто́роныяк-якка ачылмалы ишек — открыва́ющаяся в о́бе сто́роны дверь; ство́рчатая дверь
3) из стороны́ в сто́рону, с бо́ку на́ бокяк-якка әйләндерү — перевора́чивать с бо́ку на́ бок
-
20 вывести
сов.1) ( кого-что) чыгару, алып чыгу2) ( кого-что) чыгару3) ( что) чыгару4) чыгару5) ( кого-что) китереп чыгару, барлыкка китерү6) ( что) (построить) төзү, ясау, салу, чыгару7) ( кого-что) (уничтожить) бетерү, юкка чыгару8) ( что) (старательно написать) чыгару, язып кую9) ( кого-что) (изобразить) тасвирлау, сурәтләү•- вывести наружу
- вывести в люди
- вывести из равновесия
- вывести из себя
- вывести из строя
- вывести на дорогу
- вывести на чистую воду
- 1
- 2
См. также в других словарях:
чебиләнү — (ЧЕБИЛӘТҮ) – Аяк кулга чеби (3) чыгу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чебиләү — (ЧЕБИЛӘТҮ) – Аяк кулга чеби (3) чыгу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чип-чип — I. Тавык чебиләренең, каз бәпкәләренең һ. б. ш. тавышын белдерә. II. ЧИП ЧИП ЧИП – Тавык чебиләрен һ. б. кайбер кош балаларын чакыру тавышы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пи-пи — Каз бәпкәләре, чебиләр, вак кошлар кычкырганда яки радиосигналлар биргәндә чыккан тавышны белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пип-пип — Каз бәпкәләре, чебиләр, вак кошлар кычкырганда яки радиосигналлар биргәндә чыккан тавышны белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тавык-чебеш — Тавыклар, әтәчләр һәм чебиләр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тавык-чеби — Тавыклар, әтәчләр һәм чебиләр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге