-
21 шефствовать
несов.шеф булыу, шефлыҡ итеү, шефҡа алыу -
22 обезличить
1. сов.кого-чтошәхси үҙенсәлектәрен (шәхсиәтен) бөтөрөү2. сов. чтояуап биреүсеһеҙ ҡалдырыу, айырым кешегә беркетмәү -
23 строгий
1. прил.требовательныйталапсан, талап итеүсән2. прил.ҡаты, ҡәтғи3. прил.теүәл, ныҡ, ныҡлы4. прил.әҙәп ҡағиҙәләрен тотҡан (һаҡлаған)5. прил.күҙгә ташланып (айырылып) тормаған, ябай, килешле6. прил.ҡоро, ҡырыҫ, ҡәтғи -
24 трогать
1. несов.кого-чтотейеү, ҡағылыу, ороноу, сиртеү2. несов. перен.волноватьтәьҫир итеү, күңел нескәртеү, тулҡынландырыу3. несов.кого-что; разг.беспокоитьборсоу, ҡағылыу4. несов.без доп.; разг.начинать движениеҡуҙғалып китеү, юлға сығыу5. несов.повел. трогайҡуҙғалвсё готово, трогай — барыһы ла әҙер, ҡуҙғал
6. несов. что; разг.брать, пользоватьсяҡағылыу, тейеү, рөхсәтһеҙ тотоноу7. несов. чтокүренә башлау, беленеү -
25 убавить
1. сов. что, чегоуменьшить по величине, количеству; уменьшить по степени, силе; по ширине, длине – об одеждекәметеү, аҙайтыу, әҙәйтеү; кимәлен (дәрәжәһен) түбәнерәк итеү, төшөрөү; тарайтыу, ҡыҫҡартыу, кесерәйтеү, кәметеүубавить в швах — йөйҙәренән тарайтыу, кесерәйтеү
2. сов.обычно в сочетании со словами `в весе`ябығыу, һурылыу, һурығыу -
26 ау
I сущ.1) охо́та, лов, ло́вля || охо́тничий, охо́тницкий прост. (сезон, рожок); ло́вчийауга чыгу — выходи́ть на охо́ту
ау мылтыгы — охо́тничье ружьё
ау кагыйдәләрен бозу — наруша́ть охо́тничьи пра́вила
ау этләре — охо́тничьи соба́ки
ау кошлары — ло́вчие пти́цы
ау чокыры — ло́вчий ров
2) собир. лову́шка (лову́шки), сило́к (силки́), западня́, западни́ (для ловли зверей, птиц); тенёта ( на зверей); сеть, се́ти (для ловли птиц, мелких зверей и т. п.), сеть, не́вод ( для ловли рыб) || силко́вый, сетево́йҗәнлеккә ау кую — ста́вить (расставля́ть) лову́шки на зве́ря (звере́й)
3) редко охо́тничий сезо́н, охо́тничья пора́; охо́таауны яптылар — охо́ту (охо́тничий сезо́н) закры́ли
4) ( вообще) добы́ча, дичь, лов, уло́в5) перен.; в косв. ф. западня́, сеть (се́ти), лову́шкадошман авына эләгү — оказа́ться в лову́шке врага́
•- ау ите- ау кошы
- ау эте
- ауга йөрү••ау кору — устра́ивать (устро́ить, гото́вить/пригото́вить, ста́вить/поста́вить) западню́; плести́ (сплести́), расставля́ть/расста́вить се́ти (сеть); гото́вить (пригото́вить, стро́ить, устра́ивать/устро́ить, ста́вить/поста́вить) лову́шку
ауга төшерү (эләктерү; каптыру) — пойма́ть в се́ти
II подр.ауга төшү (эләгү; кабу) — попада́ть (попада́ться/попа́сть, угоди́ть) в западню́ (се́ти)
см. тж. һауIII аау, аауумежд."ау (аау)" дип эндәшү (кычкыру, аваз бирү) — ау́кнуть, ау́кать || ау́канье
"ау (аау)" дип эндәшү (аваз биреш) — ау́каться/ау́кнуться
-
27 чебеш
сущ.1) цыплёнок; цыпля́та || цыпля́чийязгы чебешләр — весе́нние цыпля́та
бер оя чебеш — одна́ вы́сидка цыпля́т
көзге чебешләр — осе́нние цыпля́та
чебеш мамыгы — цыпля́чий пух
чебеш азыгы — цыпля́чий корм
2) перен.; прост. замухры́шка•- чебеш ите••чебеш алырга килгән тилгән кебек — как ко́ршун, налете́вший на цыплёнка
чебешләрен алдырган тавык кебек — как насе́дка, у кото́рой ко́ршун схвати́л цыпля́т
чебешләрне көзли (көзен; көз көне) саныйлар — цыпля́т по о́сени счита́ют
-
28 смотреть
смотрю, смотришь, παθ. μτχ. παρλθ. χρ. смотренный, βρ: -рен, -а, -оρ.δ.1. βλέπω, κοιτάζω, θωρώ• παρατηρώ•смотреть в дэль κοιτάζω μακριά στο βάθος•
смотреть на часы κοιτάζω το ωρολόγι•
смотреть в зеркало κοιτάζω στον καθρέφτη•
смотреть в бинокль παρατηρώ με τη διόπτρα•
новую кинокартину βλέπω νέα κινηματογραφική ταινία.
|| μτφ. σκέπτομαι, στοχάζομαι•смотреть в будущее κοιτάζω στο μέλλον.
|| μτφ. δίνω προσοχή•вы на это не -ите εσείς αυτό μην το κοιτάτε (μη δίνετε προσοχή).
2. μτφ. ενδιαφέρομαι, νοιάζομαι, προσέχω. || μτφ. θεωρώ, λογίζω. || υπολογίζω, υποθέτω.3. επιβλέπω, παρακολουθώ•смотреть за детьми κοιτάζω τα παιδιά.
|| εξετάζω•доктор -ел сольного ο γιατρός κοίταξε τον άρρωστο.
|| (παλ.) επιθεωρώ•генерал -ел полк ο στρατηγός επιθεώρησε το σύνταγμα.
4. είμαι εστραμμένος•окна -ят в сад τα παράθυρα βλέπουν προς τον κήπο•
пулемты -ят ва вражеские позиции τα πολυβόλα είναι εστραμμένα κατά των εχθρικών θέσεων.
5. διαφαίνομαι, διακρίνομαι.6. με μερικά ουσ. σημαίνει: ομοιάζω• θυμίζω•смотреть зверем κοιτάζω σαν θηρίο•
смотреть сентябрм μοιάζω με τον Σεπτέμβρη•
смотреть сычом μοιάζω με το μπούφο.
7. θέλω να γίνω•она в невесты смотретьит αυτή θέλει να γίνει νύφη (να παντρευτεί).
8. προστκ. -и, -те κοίτα, -άτε: α) φυλάξου, πρόσεξε, β) σημαίνει θαυμασμό• για (ι)δές.9. προστκ. -и κ. 2ο πρόσ. ενστ. -ишь ως παρνθ. λ. α) βλέπε, βλέπεις• στο μεταξύ, β) πολύ πιθανόν, πιθανότατα.10. -ю, -им ως παρνθ. λ. βλέπω, -ομε• τι να δω, δούμε.εκφρ.смотреть в гроб (в могилу) – είμαι προς το τέλος, είμαι του θανατά•смотреть в оба глаза – τα μάτια σου τέσσερα•смотреть за собой – φροντίζω (περιποιούμαι) τον εαυτό μου•смотреть не на что – δεν. αξίζει να κοιτάζεις• смотреть (с надеждой) на кого-что στηρίζω τις ελπίδες στον, στο•смотреть смерти – βλ. στη λ. смерть- -я как; -я где; -я когда κ.τ.τ. εξαρτάται από το πως, που, πότε•- я по чему – κρίνοντας από το ότι•что (чего) -ит? куда -ит! – τι κοιτάζει; που κοιτάζει; (γιατί δεν προσέχει, δε φροντίζει).1. κοιτάζομαι, βλέπομαι•смотреть в зеркало κοιτάζομαι στον καθρέφτη.
2. απρόσ. φαίνομαι• διακρίνομαι•фильм хорошо -ится το φιλμ καλά φαίνεται.
-
29 благо
I1. сблагополучие, счастье, добробәхет, именлек, мәнфәғәт2. собычно мн. блага чего или какиебайлыҡтар, рәхәтлектәр, муллыҡтарни за какие блага! — һис тә, һис бер хәлдә лә!
IIсоюз; разг.да/дә, ҙа/ҙә, ла/лә, -ғас/-гәс, -ҡас/-кәс, икән, ярай индебери, благо дают — бирәләр икән, ал
-
30 брезжить
1. несов.слабо светитьсяйылтырап (емелдәп) күренеү, емелдәү, ем-ем итеү2. несов. безл.светатьтаң беленеү (һыҙылыу), яҡтыра башлау, яҡтырып килеү -
31 вандал
1. м мн. вандалывандалРим империяһының бер өлөшөн баҫып алып, тар-мар итеүсе боронғо герман ҡәбиләһе2. мвандал, вәхишмәҙәниәт ҡиммәттәрен емереүсе3. мтупаҫ, әҙәпһеҙ, наҙан кеше -
32 вменить
сов. кому-чему, во что; офиц.-дел.һанау, иҫәпләү, табыувменить в вину кому — ғәйепле тип һанау, ғәйепле тип табыу
вменить в обязанность — йөкмәтеү, вазифаһы итеү
-
33 диагональ
1. ж мат.диагональкүпмөйөштөң йәки күп ҡырҙың ҡаршы мөйөштәрен тоташтырған тура һыҙыҡ2. ждиагональҡыя ҡырлы туҡымапо диагонали (идти, двигаться, располагаться) — ҡыя, ҡыялап, ҡыйғас, ҡыйғаслап (барыу, хәрәкәт итеү, урынлашыу)
-
34 заключить
1. сов.кого-чтоябыу, ябып ҡуйыу, ҡулға алыу, ултыртыузаключить под стражу — ҡулға алыу, ултыртып ҡуйыу
2. сов.во чтопоместить внутрьэсенә алыу3. сов. чемтамамлау, тамам итеү, бөтөрөү4. сов. с союзом `что`һөҙөмтә (һығымта) яһау, һығымтаға килеүиз его слов я заключил, что — мин уның һүҙҙәренән... тигән һөҙөмтәгә килдем
5. сов. чтосоглашение и т.п.төҙөү -
35 знак
1. мбилдәвопросительный знак грам. — һорау билдәһе
знак равенства мат. — тигеҙлек билдәһе
знаки препинания грам. — тыныш билдәләре
2. мтамға, келәймә, билдә3. мэҙ, билге4. м см. значок 15. мым, ишараводяные знаки — күҙгә күренмәҫ билдәләр, һыу билдәләре (ҡайһы бер ҡағыҙ төрҙәрендә яҡтыға ҡарағас ҡына күренә торған тамға)
в знак памяти — иҫтәлек йөҙөнән, иҫтәлеккә
знаки различия — дәрәжә билдәләре (значок, погон, петлица һ.б.)
подать знак — белдереү, иҫкәртеү
ставить знак равенства между кем-чем — бер тигеҙ баһалау, тигеҙ күреү
-
36 интернирование
1. стотҡонлау, битарафлауҡапма-ҡаршы һуғышыусы дәүләт ғәскәрҙәрен икенсе бер нейтраль илдә ҡулға алыу һәм ҡоралһыҙландырыу2. стотҡонлау, битарафлауҡаршы һуғышыусы ил граждандарын һуғыш бөткәнгә тиклем иркенән мәхрүм итеү -
37 круглить
-
38 непризнание
-
39 нигилизм
1. мнигилизмХIХ б. 60-сы йй. Рәсәйҙә дворян ғөрөф-ғәҙәттәренә ҡырҡа ҡаршы сығыусы интеллигент-разночинецтар йүнәлеше2. мнигилизмдөйөм ҡабул ителгән нормаларҙы инҡар итеү, ҡабул итмәү -
40 оправиться
1. сов.төҙәтенеү, яһаныу2. сов.от чегояҙылыу, арыуланыу, һауығыу, төҙәлеү3. сов.иҫкә килеү, иҫ йыйыу, үҙ-үҙеңде ҡулға алыу4. сов.рәтләнеү, аяҡҡа баҫыу5. сов. разг.отправить естественную надобностьтышҡа сығыу, ярау итеү, бушаныу
См. также в других словарях:
мъногыи — (мъногыи4000) пр. 1.Многочисленный, значительный по количеству: съдравьствѹите же мънога лѣ(т). съдрьжѧще порѹчение || свое. ЕвОстр 1056–1057, 294в–г (запись); Да чл҃вкъ ѹбо обѣштѧ сѧ. ˫ако чѧ˫а многа лѣта быти въ пока˫ании (πολυχρονίσαι) Изб… … Словарь древнерусского языка (XI-XIV вв.)
йорт — 1. Тору өчен, төрле оешмалар, предприятиеләр өчен билгеләнгән корылма, бина; өй һәм аңа караган каралты 2. Бер хуҗалык булып яшәүче кешеләр, гаилә. Бер йортта яшәүче бер яки берничә гаилә кешеләре. Аерым гаилә хуҗалыгы җиде йорт бергә оешып 3.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге