-
1 уым
-
2 уымæ
уымæ гæсгæ – к тому же; поэтому; следовательно
-
3 уымæй
-
4 уымæл
1. влажный, сыройуымæл зæхх – сырая земля
2. влага, сырость -
5 уымæн
уымæн æмæ – потому что; поэтому, потому, для этого; так как; для того, чтобы
-
6 уымæй дарддæр
идиом. помимо этогоМ.М. Шаталов зæрдæ бавæрдта: «Горæххæсткомы ацы аз мартъийы мæй уынаффæ рахастам Нигеры номыл номарæн къæй сæвæрыны тыххæй. Уымæй дарддæр ын рæхджы йæ номыл уынджы сараздзыстæм йæ бюст…». – М.М. Шаталов пообещал: «Мы в горисполкоме в марте этого года вынесли постановление об установке плиты, посвященной Нигеру. Помимо этого на улице, носящей его имя, мы установим бюст писателя…». (Хъодзаты Æ., Æмæ дзырд уыди Хуыцау)
-
7 уымæлад
-
8 уымæлбын
влажный, сыроватый -
9 уымæлдзинад
-
10 уымæлхор
бот. сыроежка -
11 уый
мест.1) личн. указат. им. п. он, она, оно; тот, та, тород п., вин. п. его, ее; того, той( уымæн ему, ей; тому, той; уымæ к нему, к ней; к тому, к той; уымæй от него, от нее; от того, от той; уым там; ууыл на нем; на ней; на том, на той; уыйау подобно ему; ей; подобно тому, той; уыимæ с ним, с ней; с тем, с той)- уый æдде2) притяж. полный вид его -
12 уæлдай
1. прил.(мн. уæлдæйттæ)1) лишний; излишний2) особенный, особый2. сущ.(мн. уæлдæйттæ)избыток, излишек, остаток3. нареч.1) как, подобно2) особо; сугубо; особенно4. послел.1) кроме, помимоуымæй уæлдай – кроме того; вдобавок
уымæй уæлдай æз никæй федтон – кроме него, я никого не видел
уымæй уæлдай ма – больше того; помимо того
Немыцаг студенты ирон æвзагыл ахуыр кæнынæй уæлдай ма ме ’мкусджытимæ дарддæр арæзтам ирон æвзаджы грамматикæ. – Помимо преподавания немецким студентам осетинского языка, мы со своими коллегами продолжали создавать грамматику осетинского языка. ( «Мах дуг», 2008, №3)
2) свыше -
13 интимон
в разн. знач. интимныйУымæй уæлдай, интимон лирикæ æргом кæны иууыл æмбæхстдæр æнкъарæнтæ, иууыл уаздæр бæллицтæ, æмæ уыдон æвдисынæн хъæуы фидар дæсныйад – уым бæлвырдæй разыны поэты хъару – Помимо этого, интимная лирика обнажает самые потаенные чувства, самые высокие мечты, а для этого нужно подлинное мастерство (Джыккайты Ш., Поэзийы адæмон æууæлтæ)
интимон дзыманды – интимный разговор
-
14 рахæцæн
исток, первопричина, источник, начало, исходная точка; мотивЦы фарстайыл дзурæм, уымæн йæ уидæгтæ, йæ рахæцæн скъолайы сты, æмæ хъуамæ уымæ саразæм нæ ных. – Корни, истоки вопроса, который мы обсуждаем, находятся в школе, поэтому необходимо обратить свой взор на нее. (Хъодзаты Æ., Æмæ дзырд уыди Хуыцау)
Кæй зæгъын æй хъæуы, поэзийы рифмæ сæйрагдæр рахæцæн нæу. – Разумеется, рифма не самое главное в поэзии. (Журнал «Мах дуг»)
-
15 уæдмæ
до тех пор, до того времени, дотоле; к тому времени; уже (в будущем, в прошлом)Уæдмæ мад дæр æрбахæццæ. – К тому времени и мать пришла. (Гæлуаты А., Худæг æмæ Дудæг)
Фарастмæ-иу æрбацу, æз та уæдмæ уым уыдзынæн. – Ты к девяти (часам) приходи туда, а я уже (к тому времени) там буду.
уæдмæ уым уыдтæн – я был уже там, к тому времени я был там
-
16 фæллойаг
(мн. фæллойæгтæ)опасность, угроза (чего-л.); вероятность, возможностькуы фæуазалтæ кæна, уымæй фæллойаг у – грозит опасность, что будут заморозки
изæры куы ныууара, уымæй фæллойаг у – очень вероятно (вполне возможно), что вечером пойдет дождь
-
17 æфсæрмиаг
см. æфсæрмагДæ цæстытæ уымæл куы нæ уой, уæд уым æфсæрмиаг хъуыддагæй ницы ис. – Если твои глаза не будут влажными, то в этом не будет ничего постыдного. (Малиты Васо, Сурмейы хæдзар)
-
18 авг
(мн. æвгтæ)1) стеклоавг æвæрын – стеклить
кæсæнцæстыты æвгтæ – стёкла очков
органикон авг – органическое стекло
рудзынджы авг сæвæрын хъæуы – надо застеклить окно
2) бутылка; склянкаавджы хъуыр – горлышко бутылки
Къахетаг сæны авг нын ферох кæнын кодта нæ хæринæгты чысыл хыгъд; нæ разы уыдис æрмæст иунæг хæринаг, æмæ лулæтæ ссудзгæйæ мах æрбадтыстæм, æз – рудзынджы раз, уый та судзгæ пецы фарсмæ, уый тыххæй æмæ бон уыдис уымæл æмæ уазал – Бутылка кахетинского помогла нам забыть о скромном числе блюд, которых было всего одно, и, закурив трубки, мы уселись: я у окна, он у затопленной печи, потому что день был сырой и холодный (Михаил Лермонтов, Максим Максимыч)
-
19 азгæ уын
поржаветь, заржаветь, стать ржавым, покрыться ржавчинойгутон уымæлы азгæ ис – плуг в сырости покрылся ржавчиной
-
20 айфыццаг
нареч. как-то; недавно; прошлый раз; несколько дней (недель) назадАйфыццаг Хъæдгæроны уыдтæн, æмæ уым дæр иу ахæм лæппу. – Недавно я был в Кадгароне, так там тоже один такой паренек есть. (Брытъиаты Е., Уæрæседзау)
См. также в других словарях:
УЫМÆ ДÆ КЪАХДЗÆФТÆ ХЪÆУЫ — тж. МÆНМÆ УÆ КЪАХДЗÆФТÆ ХЪÆУЫ Чидæр кæмæйдæр бæрзонддæр лæууы, кадджындæр у. Дæ къæлæт зон! Нырма уегасы дæр уымæ (капитанмæ) къахдзæфтæ хъæуы. (Ф. 1987, 9.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
УЫМÆЙ ДÆ ГАЛ – ÆГÆВДÆС, ДÆ ХЪУГ – ÆХХОРМАГ — тж. УЫМÆЙ МÆ ГАЛ – ÆГÆВДÆС, МÆ ХЪУГ – ÆХХОРМАГ Æвдисы, кæйдæр цы хъæуы, чидæр цы домы, уый йæ къухы нæ бафтдзæн, нæ йын сырæздзæн, чидæр ын ницы ратдзæн. Кæд ма сæм искуы иу хатт исчи бафысым кæны, уæддæр, Черчесоны хъарм бынаты чи æрбадт,… … Фразеологический словарь иронского диалекта
уым — з.б.п., фæрсдз … Орфографический словарь осетинского языка
уымæл — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
уымæн — з.б.п., номив … Орфографический словарь осетинского языка
уымæн æмæ — з.б.п., бæтт … Орфографический словарь осетинского языка
уымæлад — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
уымæлбын — з.б.п., мин … Орфографический словарь осетинского языка
уымæлгомау — з.б.п., мин … Орфографический словарь осетинского языка
уымæлдзинад — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
уымæлдзæф — з.б.п., мин … Орфографический словарь осетинского языка
