-
1 утырыш
I сущ.заседа́ниебүлекнең киңәйтелгән утырышы — расши́ренное заседа́ние отде́ла
утырыш үткәрү — провести́ заседа́ние
II сущ.утырыш залы — зал заседа́ний
мане́ра сиде́ть, по́заутырышына гына карагыз! — посмотри́те на его́ по́зу
утырыш кыяфәте — мане́ра сиде́ть
-
2 утырыш
oturum, celse -
3 утырыш
заседание -
4 утырыш
Sitzung f.; Tagung f. -
5 утырыш
сущ. заседание -
6 celse
утырыш -
7 oturum
утырыш -
8 utırış
-
9 арт
1. сущ.обычно в притяж.ф.1)арттан этү — толка́ть (подтолкну́ть) сза́ди
артыңа мендәр куй — положи́ за́ спину поду́шку
нигә артыңа яшерәсең уенчыгыңны? — почему́ пря́чешь игру́шку за́ спину?
б) за́дняя (обра́тная, ты́льная, оборо́тная) сторона́ (мебели, здания, сооружения, памятника)шкафның алдын буяган, арты буяусыз — шкаф спе́реди покра́шен, а сза́ди (с обра́тной стороны́) - нет
дәфтәр артындагы тапкырлау таблицалары — табли́ца умноже́ния на обра́тной (оборо́тной) стороне́ тетра́ди
машинаның артына беркетелгән номерлар — номера́, прикреплённые сза́ди маши́ны
в) зад, за́дняя часть (телеги, трактора, вагона, автомобиля, поезда); задо́карбаның артына ябышып — ухвати́вшись за задо́к (зад) теле́ги
2) спи́нка ( стула)пинҗәкне урындык артына элү — пове́сить пиджа́к на спи́нку сту́ла
кресло артына таяну — облокоти́ться о спи́нку кре́сла
3) за́дник, задо́к разг. ( у сапог)арты тапталып беткән тапочка — та́почка со сто́птанным за́дником
4) назаты́льник ( шапки)5) разг. корма́ (у парохода, корабля)6) разг. коне́ц, после́дствие; имеет тж. индив. переводыарты ничек булыр соң бу эшнең? — а како́в же бу́дет коне́ц (после́дствие) э́той зате́и?
арты хәерле (яхшы) булсын — чтоб ко́нчилось (заверши́лось) благополу́чно (хорошо́); пусть ко́нчится добро́м
7)а) в составн.; геогр. названиях за-елга арты — заре́чье
Казан арты — Заказа́нье
Кавказ арты республикалары — закавка́зские респу́блики
бәйрәм арты көннәре — послепра́здничные дни
сугыш арты еллары — послевое́нные го́ды
8) в знач. послелога артыутырыш арты утырыш — заседа́ние за заседа́нием
көн арты көн үтә — прохо́дит день за днём
рәхмәт арты рәхмәт алу — получа́ть благода́рность за благода́рностью
б) разг. за (кем, чем, после кого, чего) (стоять в списке, занимать очередь)синең арты булырмын — я за тобо́й (по́сле тебя́) бу́ду
9) в знач. нареч. артында перен. за спино́й, за глаза́, загла́зноартымда сөйләгән сүзгә игътибар итмәскә тырышам мин — на то, что говоря́т за мое́й спино́й, стара́юсь не обраща́ть внима́ния
артында патшаны да сүгәләр — (посл.) за спино́й (за глаза́) и царя́ руга́ют
10) в знач. послелога артына за (что-л., кого-л.) (спрятаться, положить что-л.); за (кем-л., чем-л.); по, за (что-л.) прост.вокзал артына чыгу — вы́йти за вокза́л
велосипедны койма артына сөяү — прислони́ть велосипе́д за забо́ром
куаклар артына яшеренү — спря́таться за кусты́
11) в знач. послелога артындаклуб артында - бакча — за клу́бом - сад
бу күренеш артында нәрсә ята? — что кро́ется за э́тим явле́нием?
аның артында озын чират — за ним дли́нная о́чередь
артымда кыштырдау ишетелеп китте — за спино́й у меня́ послы́шался шо́рох; позади́ (меня́) послы́шался шо́рох
депутат артында халык тора — за депута́том стои́т наро́д; за спино́й депута́та стои́т наро́д
12) в знач. послелога арттан, артыннансезнең арттан барабыз — идём за ва́ми; идём сле́дом (за ва́ми)
йөгер артларыннан — беги́ вслед; беги́ за ни́ми вдого́нку
үлгән артыннан үлеп булмый — (посл.) вслед за поко́йным не умира́ют (т. е. не следует отчаиваться)
безнең арттан алырсыз — полу́чите по́сле нас (за на́ми)
синең чират минем арттан (артымнан) булыр — твоя́ о́чередь бу́дет за мной (по́сле меня́; позади́ меня́)
в) вслед, в спи́ну, вдого́нкуберәүнең артыннан кычкырып калу — кри́кнуть кому́-то вдого́нку
г) из-за спины́ (кого, чьей) (выглядывать, смотреть, появляться)ашаган артыннан ук — сра́зу по́сле еды́
чәчү артыннан бүтән эшләр башлана — вслед за се́вом начина́ются други́е рабо́ты
е) за (кем, чем); позади́ (сза́ди) (кого, чего), позади́ (себя́), за собо́й (по, за чем) прост.машина артыннан төтен боҗралары калдырып чаба — маши́на мчи́тся, оставля́я позади́ (себя́) ко́льца ды́ма
бия артыннан колыны бара — за кобы́лой идёт её жеребёнок; позади́ (сза́ди) кобы́лы идёт её жеребёнок
юл бара биек таулар артыннан — доро́га идёт за высо́кими гора́ми
ж) за (чем, кем)дан артыннан куу — гна́ться за сла́вой
олау артыннан олау үтеп тора — прохо́дит подво́да за подво́дой
балык артыннан балыкны алып кына тора — так и выта́скивает ры́бу за ры́бой
з) из-за (кого, чего)урман артыннан трактор дөбердәве ишетелде — из-за ле́са донёсся гро́хот тра́ктора
•- артына борылып карау
- артка әйләнеп карау
- артына әйләнеп карау
- артка карап
- артка карап кына
- артка карый-карый
- артка карый-карый гына
- артка карау
- артына карау
- артка тибү
- артка утыру
- арт белән утыру
- артта эшләнгән
- артта әйтелгән
- артта ясалган
- артта тартылган
- артта булган
- арттан барып
- арттан җитеп булмау
- артыннан җитеп булмау
- арттан җитә алмау
- артыннан җитә алмау
- арттан җитү
- арттан ияреп
- арттан иярү
- арттан иярүче
- арттан йөрү
- арттан йөрүче
- арттан карап калу
- арттан килеп
- артын сикертү••арт белән тыңлау — прост. слу́шать за́дом
арт кыздыру — прост. (букв. греть зад) загора́ть (на со́лнце)
арт кысу — прост. прикуси́ть (закуси́ть) язы́к
арт тазарту (чистарту) — см. арт сөртү 1)
арт тайдыру — прост. уви́ливать/увильну́ть (от выполнения поручения, от участия в общем мероприятии)
арт төртергә (дә) вакыт юк — прост. присе́сть (да́же) не́когда
арт чиста (таза, коры) булу — прост. быть чи́стым (чи́стеньким)
арт юеш (чыланган) булу — прост. быть не без греха́; ры́льце в пуху́ ( у кого)
артка әйләнеп (борылып) карарга (да) өлгермәү — не успе́ть огляну́ться
артка да элмәү; колакка да элмәү — прост. и у́хом не ведёт (поведёт); и в ус не ду́ет
артка кул җитмәү — ру́ки не дохо́дят, что́бы сде́лать за собо́й (по́сле себя́) ( что)
артка кыл (да) сыймый (сыярлык түгел) — прост. не́когда (да́же, и) поверну́ться
артка су керү — см. аска су керү
артка тибеп — прост. взаше́й, в ше́ю, в три ше́и, с тре́ском прост. (выставить дебошира, прогнать лентяя с работы)
артка ут кабу — усил.; см. аска су керү
артка ут капкан кебек — прост. как угоре́лый (суетиться, бежать, спешить)
артка ут ягу — прост. жа́рить, пожа́рить, зажа́ривать, поджа́ривать прост.; сде́лать так, что́бы земля́ горе́ла под нога́ми ( у кого)
арттан караганда беренче — пе́рвый сза́ди, после́дний
арттан төтен чыгу — прост. (аж) дым идёт
арттан төшү — см. артка төшү 1)-4)
арттан чыгару — прост. сочиня́ть/сочини́ть; выду́мывать/вы́думать
арттан чыгу — см. артка төшү 3)
- арт белән борылуартыннан төшү — гна́ться ( за кем), пресле́довать
- арт белән киртә җимерү
- арт бирү
- арт борыр урын юк
- арт борыр урын да юк
- арт сөртү
- артка төшү
- артка үтү
- артына төшү
- артыннан йөрү 2. прил.1) за́дний (шина, колесо автомобиля)арт тәгәрмәч — за́днее колесо́
арт кесә — за́дний карма́шек (карма́н)
автобусның арт ишеге — за́дние две́ри авто́буса
2) за́дний (огород, сад, плетень)арт капка — за́дние воро́та
3) разг. за́дний, обра́тный, ты́льный, оборо́тныйбинаның арт ягы — за́дняя сторона́ зда́ния
витринаның арт ягы — обра́тная сторона́ витри́ны
•- арт ишек- арт ишектән
- арт сан
- арт саңаклылар
- арт юл куышлыгы
- арт як••арт аяк белән йөрү — ходи́ть (стоя́ть) на за́дних ла́пках
арт санны онытып — прост. неприли́чно забы́вшись ( спать)
арт ягы йомшак (сыек) — ненадёжный, сла́бый
арт ягы нык (таза) — прост. кре́пкий, спра́вный ( хозяин); чу́вствует себя́ кре́пким (уве́ренным); сиди́т кре́пко; кре́пкий (спра́вный) мужи́к (хозя́ин)
арт якка су керү — см. аска су керү
арт якка тибү — см. артка тибү
арт якка үтү — см. артка үтү
-
10 заседать
несов.утырыш үткәрү, утырыш ясау -
11 байтакка
нареч.надо́лго; значи́тельно, изря́дно, намно́го ( о времени)утырыш байтакка сузылды — заседа́ние изря́дно затяну́лось
запас байтакка җитәрлек — запа́сов хва́тит надо́лго
-
12 берләштерелү
1) страд. от берләштерү; объединя́ться, соединя́ться (с кем-л.; чем-л.) быть объединённым (соединённым)2) в знач. прил. берләштерелгән объединённый, соединённыйберләштерелгән колхозлар — объединённые колхо́зы
берләштерелгән утырыш — объединённое заседа́ние
-
13 кайчанга
нареч.на како́е вре́мя, к како́му вре́мениутырыш кайчанга билгеләнгән? — на како́е вре́мя назна́чено заседа́ние?
-
14 махсус
1. прил.1) осо́бый, отде́льный, специфи́ческий ( режим)махсус шартлар — специфи́ческие усло́вия
махсус милли округлар төзү — созда́ть осо́бые национа́льные округа́
махсус чакыру — осо́бое приглаше́ние
2) специа́льный (автобус, рейс, выпуск, журнал)махсус балалар театры — специа́льный де́тский теа́тр
махсус эш киеме — специа́льная рабо́чая оде́жда; спецо́вка
махсус белемле — со специа́льным образова́нием
авылга гына махсус матурлыклар — красо́ты, прису́щие то́лько дере́вне
4) чрезвыча́йныймахсус чаралар — чрезвыча́йные ме́ры
махсус утырыш — чрезвыча́йное заседа́ние
5) юр. ча́стный2. нареч.махсус билгеләмә — ча́стное определе́ние
1) специа́льномахсус килү — прие́хать специа́льно
махсус билгеләнгән — специа́льно назна́ченный (предназна́ченный)
2) наро́чно, наме́ренно, преднаме́ренно, умы́шленно, специа́льномахсус күренмичә йөрү — наро́чно не пока́зываться (избега́ть встре́чи)
махсус, үч итеп шулай эшләнгән — э́то сде́лано наме́ренно, назло́
•- махсус хәбәрче -
15 нәүбәттәге
-
16 паҗма
-
17 пленар
-
18 соңгы
1. прил.1) в знач. после́днийкитапның соңгы бите — после́дняя страни́ца кни́ги
соңгы звонок — после́дний звоно́к
айның соңгы көне — после́дний день ме́сяца
иң соңгы — са́мый после́дний
соңгы теләк — после́днее жела́ние
соңгы көчен туплап — собра́в после́дние си́лы
2) после́дний, еди́нственный; еди́нственный оста́вшийсясоңгы патронына кадәр — до после́днего патро́на
соңгы таянычым — еди́нственная (моя́) опо́ра
3) после́дний, предсме́ртныйсоңгы сулышка кадәр — до после́днего дыха́ния
соңгы теләк — после́дняя (предсме́ртная) во́ля
4) после́дний, са́мый но́выйсоңгы мәгълүматларга караганда — су́дя по после́дним да́нным
соңгы мода буенча киенгән — оде́т по после́дней мо́де
фәннең соңгы сүзе — после́днее сло́во нау́ки
5) после́дний, предыду́щий, предше́ствующийсоңгы биш ел эчендә — в (за) после́дние пять лет
соңгы вакытта — за после́днее вре́мя
соңгы көннәрдә — в после́дние дни
соңгы килүендә — в после́дний свой прие́зд (прихо́д)
6) после́дний, коне́чныйсоңгы тукталыш — коне́чная остано́вка
7) заключи́тельныйсоңгы утырыш — заключи́тельное заседа́ние
соңгы сүзләре — его́ заключи́тельные слова́
8) после́дний, оконча́тельныйсоңгы вариант — после́дний ( окончательный) вариа́нт
соңгы бәя — оконча́тельная цена́
9) после́дний, вы́сший, кра́йнийсоңгы чара куллану — примени́ть кра́йнюю ме́ру
10) с.-х. по́зднийсоңгы культуралар — по́здние культу́ры
2. послелогсоңгы сортлар — по́здние сорта́
1) в словосочет. с исх. п. соотв. русским приставкам после-, по-сугыштан соңгы — послевое́нный
төштән соңгы — послеобе́денный
реформадан соңгы — порефо́рменный
октябрьдән соңгы — послеоктя́брьский
2) с местоимениями в исх. п. после́дующийшуннан соңгы эшләр — после́дующие дела́
бездән соңгы буыннар — после́дующие поколе́ния
•- соңгы тапкыр
- соңгы сүз
- соңгы хәбәрләр••соңгы бурыч — после́дний долг
соңгы җыр — лебеди́ная пе́сня
соңгы исәптә — на после́днем счету́
соңгы сәгать җитте; соңгы сәгать сукты — про́бил после́дний час
соңгы сулышын алу — испусти́ть дух; сде́лать после́дний вздох
соңгы тамчы канга кадәр — до после́дней ка́пли кро́ви
соңгы тамчыга кадәр; соңгы тамчысына кадәр — до после́дней ка́пли
соңгы тиененә кадәр — до после́дней копе́йки
соңгы чара — кра́йняя ме́ра
соңгы чик — кра́йность, после́дний преде́л, после́дняя черта́
- соңгы юлгасоңгы чиккә кадәр — до после́днего
-
19 тантаналы
прил.торже́ственныйтантаналы вәгъдә — торже́ственное обеща́ние
тантаналы утырыш — торже́ственное заседа́ние
тантаналы җыр — торже́ственная пе́сня
тантаналы туй ясау — устро́ить торже́ственную сва́дьбу
-
20 ябык
I прил.худо́й, худоща́вый, сухо́й, сухоща́вый, исхуда́лый, жи́листый, поджа́рый, то́щий, костля́вый; сухопа́рый, отоща́лыйябык кеше — худо́й (поджа́рый, худоща́вый) челове́к
ябык куллар — худы́е (жи́листые, исхуда́лые) ру́ки
II прил.ябык ат — то́щая ло́шадь
1) закры́тый, за́пертыйябык ишек — закры́тая дверь
2) кры́тый, закры́тый, име́ющий наве́с, кры́шуябык базар — кры́тый ры́нок
ябык машина — закры́тая маши́на
3) перен. закры́тыйябык утырыш — закры́тое заседа́ние
ябык конкурс — закры́тый ко́нкурс
4) мед. закры́тый, вну́тренний; скры́тыйябыксыну — закры́тый перело́м
үпкә авыруының ябык формасы — закры́тая фо́рма туберкулёза
5) закры́тый, глухо́йябык яка — глухо́й воротни́к
ябык күлмәк — закры́тое пла́тье
•- ябык зона
- ябык иҗек
- ябык орлыклар
- ябык туфли
- ябык уку йорты
- ябык хат
- 1
- 2
См. также в других словарях:
утырыш — 1. Нин. б. оешма, коллектив членнарының берәр мәсьәләне карау, хәл итү өчен үткәрелә торган кыска җыелышы, киңәшмә 2. Утыру хәле, утыру рәвеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
киңәшмә — Аерым бер мәсьәлә буенча киңәшләшү, фикер алышу максаты белән үткәрелә торган җыелыш, утырыш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мәҗлес — 1. Җыелыш, утырыш 2. Кунакка, ашка җыю яки җыелу 3. Төркиядә һ. б. кайбер илләрдә: парламент, парламент утырышы. Кайбер халыкларның сайлаулы гомум үзидарә органы милли мәҗлес 4. иск. Пьесада: пәрдә яки күренеш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пленум — Пленар утырыш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
рәсми — с. 1. Хөкүмәт, администрация, урындагы кеше тарафыннан билгеләнгән, расланган, чыгарылган. Хөкүмәт тарафыннан куелган, билгеләнгән. Хөкүмәт документларына, эш кәгазьләренә хас 2. Кабул ителгән форма буенча үткәрелә торган, барлык формаль яклары… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
реплика — 1. Әңгәмәдә катнашучының сөйләүче сүзенә каршы төшеп яки җавап итеп сүз әйтүе, сүз кыстыруы. Берәр тамаша, күренеш вакытында яки җыелыш, утырыш, киңәшмә һ. б. ш. барганда кемнең дә булса каршы сүз әйтеп урыннан кычкыруы, искәрмә ясавы 2. Суд… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге