-
41 усану
неперех.; диал.получа́ть/получи́ть отвраще́ниеусал йөздән усану — получа́ть отвраще́ние от неприве́тливого лица́
-
42 фигыль
сущ.1) де́ло; де́йствие, дея́ние, посту́покусал фигыльне ташлау — освободи́ться (отказа́ться) от недо́брых дел
2) хара́ктер; нрав, нату́ра; пова́дка, поведе́ниекеше фигылен ахырынача аңлап та булмый — хара́ктер челове́ка до конца́ и не поймёшь
эшенә карап - акчасы, фигыленә карап - хөрмәте — (посл.) за рабо́ту- пла́та, за поведе́ние - уваже́ние
ишәкнең фигыле иясенә мәгълүм — (посл.) нрав осла́ изве́стен его́ хозя́ину
3) лингв. глаго́л || глаго́льныйхәзерге заман һәм үткән заман фигыльләре — глаго́лы настоя́щего и проше́дшего вре́мени
кушма фигыль — сло́жный (составно́й) глаго́л
фигыль формалары — глаго́льные фо́рмы
-
43 хатын
сущ.1) же́нщина, да́ма || же́нский, да́мскийирле хатын — за́мужняя же́нщина
уңган (кыю, үткен) — хатын расторо́пная (сме́лая, бо́йкая) же́нщина
усал хатын — зла́я ба́ба
күрше хатын — сосе́дка
татар хатыны — тата́рская же́нщина, тата́рка
хатыннар тавышы — же́нский го́лос; го́лос, как у же́нщины
хатыннар күлмәге — же́нское (да́мское) пла́тье
хатыннар логикасы — же́нская ло́гика
2) жена́, супру́га; благове́рная, полови́наСәлим бай хатыны — жена́ Сали́м-ба́я
карт (баш) хатын — ста́рая жена́ уст.; пе́рвая (ста́ршая) жена́ при многожёнстве
яшь хатын — молода́я жена́; уст. после́дняя (мла́дшая) жена́ (при многожёнстве)
булдырган да хатын, бөлдергән дә хатын — (посл.) до́брая жена́ дом сбережёт, плоха́я - рукаво́м разнесёт
•- хатын алу
- хатын кеше -
44 шаярту
I перех.1) понуд. от шаяру 1), 2)баланы шаярту — игра́ть с ребёнком (букв. дать ребёнку поигра́ть)
2) игра́ть, шути́тьшаярталар дип уйладым — ду́мал, что шу́тят
3) заи́грывать, шути́ть, шуткова́ть прост., подшу́чивать/подшути́ть над кем-л., чем-л.; подтру́нивать/подтруни́ть, насмеха́ться над кем-л., чем-л.шаярта белү — уме́ть шути́ть (пошути́ть, подшути́ть)
шаяртырга ярату — люби́ть подшути́ть (подтру́нивать, посмея́ться)
4) разг. в отриц. ф. шаяртмау не дава́ть во́льничать; бы́стро унима́ть/уня́ть; пристру́нивать/пристру́нитьул сезне бик шаяртмас — он вас бы́стро уймёт
•- шаяртып алу II сущ.1) шу́тка(сүзне) шаяртуга алу — приня́ть ( чьё-то слово) за шу́тку
(сүзне) шаяртуга бору — обрати́ть что, (чьё-то слово) в шу́тку
усал шаярту — зла́я шу́тка
шаяртуларны куеп торыйк — шу́тки в сто́рону, не до шу́ток; шу́тка шу́ткой (шу́тки шу́тками)
2) игри́востьсамими шаярту — наи́вная игри́вость
-
45 язмыш
сущ.1) судьба́, фа́тум книжн., рок высок. (обычно грозящий бедами, несчастьями и т. п.)язмышка буйсыну — покори́ться судьбе́
каһәрле язмыш — жесто́кий фа́тум
2)а) у́часть, до́ля, уде́лбәхетле язмыш — счастли́вая у́часть
б) жи́зненный путьминем язмышымда бик күп үзгәрешләр булды — в мое́й судьбе́ (на моём жи́зненном пути́) произошло́ о́чень мно́го измене́ний
3) судьба́ (бу́дущность, бу́дущее)халык җырларының язмышы — су́дьбы наро́дных пе́сен
Каспий диңгезенең экологик язмышы — экологи́ческая судьба́ Каспи́йского мо́ря
ил язмышы — судьба́ страны́
кешелек дөньясының язмышы — судьба́ (бу́дущность) челове́чества
революция язмышы — судьба́ револю́ции
••язмыш ихтыяры белән — во́лею су́деб
язмыш кочагына ташлау — бро́сить на произво́л судьбы́
язмышка баш ию — примири́ться с судьбо́й
язмыштан узмыш юк — от судьбы́ не уйдёшь; чему́ быть, того́ не минова́ть
язмышы шул — на роду́ напи́сано; такова́ судьба́
См. также в других словарях:
усал — с. 1. Кырыс, мәрхәмәтсез, рәхимсез; явыз 2. Үч алу, дошманлык хисләре белән сугарылган. Ачу, кырыслык белдергән; кискен күч. Үткен, чәнечкеле сүз тур. 2. Чукый, тешләшә, тибешә торган (кошлар, хайваннар тур.) 4. Шук; начар холыклы (балалар тур.)… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
усал-унтагай — Һәртөрле начар, явыз кешеләр (караклар, юлбасарлар һ. б. ш.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ажгыр — Усал, явыз, мәрхәмәтсез … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ачулы — с. Ачуланган, ачуы килгән; усал. рәв. Усал итеп, ачу белән, ачуланып, усалланып … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
зәһәр — 1. и. Агу. с. Агулы; агу катнашкан 2. и. Явызлык, усаллык; ачу. с. Явыз, усал, ачулы зәһәр сүзләр 3. с. күч. Бик каты, көчле, үзәккә үтә торган зәһәр җил. Бик суык бик зәһәр көн 4. с. күч. Куәтле, градусы зур булган (эчемлек тур.) 5. күч. Шәп,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
зәһәрләнү — 1. иск. Агулану 2. күч. Бик нык ачулану, күңелдәге усаллык, явызлыктан нишләргә белмәү. рәв. ЗӘҺӘРЛӘНЕП – Ачу белән, явызланып, усал итеп 3. күч. Усаллану, усал, явыз кешегә әйләнү 4. күч. Көчәю, арту тавышы зәһәрләнде … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
зәһәрле — с. 1. Агулы, чага торган 2. күч. Явыз, усал, ачулы. Усал, ачы зәһәрле көлү 3. Бик каты, көчле (суык яки эссе). Кискен, ачы (җил тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
коры — с. 1. Юешләнмәгән, чыланмаган, суланмаган. Дымлы түгел, составында су парлары аз булган (һава тур.). Юеш, пычрак түгел (җир, туфрак) 2. Явымсыз, яңгырсыз; аяз, кояшлы (һава торышы тур.). Кышын була торган ачы, зыкы салкын тур. к. суык 3. Үсүдән,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шаян — с. 1. Җитди яки усал булмаган, шаяртулы, мәзәк, көлкеле. шаяру, шуклык белән тулы. рәв. Шаярып яки шаяртып, шуклык белән 2. Шаярырга, уйнарга, шаян сүзләр сөйләргә ярата торган, мәзәкчән, шук, җор 3. Усал, чая шаян телләр сөйлиләр 4. күч.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ыжгыру — 1. Көчле ыжылдау (1) 2. Усал, ачы итеп тамак төбе тавышы чыгару, сызгыру (елан, ерткыч җәнлекләр тур.) 3. күч. гади. Ямьсез тавыш белән, усал итеп, шелтәләп кычкыру 4. рәв … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ыжгырыну — 1. Көчле ыжылдау (1) 2. Усал, ачы итеп тамак төбе тавышы чыгару, сызгыру (елан, ерткыч җәнлекләр тур.) 3. күч. гади. Ямьсез тавыш белән, усал итеп, шелтәләп кычкыру 4. рәв … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге