-
41 кунгак
-
42 кышлау
I неперех.1) зимова́ть, перезимова́тькүп кошлар җылы якларда кышлый — мно́гие пти́цы зиму́ют в тёплых края́х
2) быть зимосто́йким; вечнозелёнымII 1. сущ.бу гөл кышлый — э́то ко́мнатное расте́ние зимосто́йкое
1) зимо́вка, ме́сто зимо́вки, перезимо́вка2) ма́ленькая дере́вня, дереву́шка, хуторо́к2. прил.1) зиму́ющий, спосо́бный вы́держать зи́мукышла́у гөл — расту́щее и зимо́й ко́мнатное расте́ние
кышла́у елга — незамерза́ющая зимо́й река́
2) перезимова́вший, в во́зрасте одного́ го́да ( о скоте); по второ́му го́дукышла́у башмак — тёлка по второ́му го́ду
• -
43 мурта
-
44 рам
сущ.; в разн. знач.ра́ма || ра́мныйтәрәзә рамы — око́нная ра́ма, око́нный переплёт; око́нница обл.
тупсалы рам — шарни́рная ра́ма
автомобиль (велосипед) рамы — ра́ма автомоби́ля (велосипе́да)
умарта (кәрәз) рамы — ра́ма для сот в у́лье
-
45 төп
1. сущ.1)а) в разн. знач. днокүл төбе — дно о́зера
чокыр төбендә — на дне я́мы
б) дно, до́нце, до́нышко (сосудов, вместилищ)в) перен. оста́ток на дне сосу́датабак төбе — оста́тки на дне блю́да
2) низ, подо́шватау төбе — низ, подо́шва горы́
3)а) основа́ние; осно́ваколонна төбе — основа́ние коло́нны
б) о предметах, служащих основанием чего-л.тәрәзә төбе — подоко́нник, основа́ние окна́
в) ме́сто у основа́ния; ме́сто вокру́г, о́коло чего́г) след основа́ния; оста́ток (чего-л.) на ме́сте хране́ниякибән төбе — то, что оста́лось от сто́га; одо́нье
4) ко́мель ( дерева)төптән кисү — ре́зать (пили́ть, спили́ть) с ко́мля
5) ко́рень, куст, ку́стик ( как счетное слово)бер төп карлыган — (один) куст сморо́дины
6) см. төпкәурмандагы төпләр - тәндәге төкләр — (погов.) пни в лесу́ - что волоси́нки на те́ле
7) ни́жняя часть (чего-л.)төбеннән күтәрү — поднима́ть, держа́ сни́зу
8) перен.а) результа́т (процесса, состояния)сабыр төбе - сары алтын — (посл.) результа́т терпе́ния - чи́стое зо́лото
б) соль, смыслбу сүзеңнең төбе юк — э́ти слова́ твои́ бессмы́сленны
9) перен.; прост. исто́к, исто́ки, ко́рень (рода, племени); пре́дкибезнең төп монда күптәннән яши — на́ши пре́дки в э́тих места́х живу́т и́здавна
10) перен.а) суть; осно́вамәсьәләнең төбе — суть вопро́са
б) усто́ипатшалыкның төбен җимерү — сокруша́ть усто́и ца́рства
11) перен. причи́наачлыкның төбе социаль факторларда — причи́на го́лода в социа́льных фа́кторах
12) перен. глубина́, не́дра (души, памяти)күңел төбендә — в глубине́ (в не́драх) души́
13) в знач. нареч. төптә, төбендәа) в су́щности, по су́ти, в свое́й осно́веб) со́бственно говоря́төптә бу синең фикер — в су́щности э́то твоя́ мысль (принадлежи́т тебе́)
14) в знач. нареч. төптән, төбеннәна) коренны́м о́бразом, основа́тельнотөбеннән җимерү — основа́тельно разруша́ть/разру́шить
б) соверше́нно; в осно́ве, в ко́рнетөптән (төбеннән) ялгыш — соверше́нно (в ко́рне) неве́рно
15) в знач. послелога төбендәа) (под чем-л., у чего-л.)агач төбендә — под де́ревом
ишек төбендә — у двере́й
борын төбендә — под но́сом
б) о́коло, вблизи́, близ2. прил.Мәскәү төбендә — под Москво́й
1) ко́млевыйбүрәнәнең төп ягы — ко́млевый коне́ц бревна́
2) в разн. знач. основно́йтөп закон — основно́й зако́н
төп бурыч — основна́я зада́ча
3) коренно́й, гла́вныйтөп интереслар — коренны́е интере́сы
төп герой — гла́вный геро́й
4) коренно́й, ме́стныйтөп милләт — коренна́я на́ция
5) оригина́льный; пе́рвыйтөп нөсхә — пе́рвый экземпля́р
6) этногр. родно́й, со́бственный ( о родне)төп кода — родно́й оте́ц неве́сты и́ли жениха́
төп кодагый — родна́я мать неве́сты ( в устах родни жениха) и́ли жениха́ ( в устах родни невесты)
7) диал. соверше́нный, то́чно кактөп әтисе — соверше́нный оте́ц, то́чно как оте́ц; весь в отца́
•- төбенә хәтле
- төбенә чаклы
- төп башы
- төп көтү
- төп өер
- төп күч
- төп кушу
- төп йорт
- төп өй
- төп өйгеч
- төп өю
- төп умарта
- төп юнәлеш
- төпкә җигү
- төптән кисү••төп асылда — в действи́тельности; в су́щности
төп кебек — корена́стый и здоро́вый; мо́щный
- төп төбенә тәмәке салутөптән юан (базык) — корена́стый
- төбенә төшү
- төп башына утырту
- төпкә утырту
- төп төбендә
- төпкә җибәрү
- төпкә җигелү
- төпкә җигелеп тарту -
46 чолык
сущ.; уст.1) борть || бортево́йурманда чолык билгеләп кую — приме́тить в лесу́ борть
аерылып киткән корт иленә чолык ясап кую — сооруди́ть у́лей для отдели́вшегося пчели́ного ро́я
См. также в других словарях:
умарта — Бал кортларын асрау өчен эшләнгән әрҗә яки эче куыш юан багана (чолык). Шул әрҗәдә яки багана эчендә яшәүче кортлар. УМАРТА АЕРУ – Яңа күч ясап, ана корт янына җыелу һәм төп умартадан аерылып чыгу; бала аеру. УМАРТА АНАСЫ – Умартадагы ана корт.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төклетура — Умарта кортлары семь. гәүдәсе төкләр белән капланган эрерәк бөҗәк; рус. Шмель … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төп — и. 1. Диңгез, күл, елга һ. б. ш. су астындагы җир. Җир өстендәге батынкы урын, чокырның түбәнге өлеше 2. Җир өстенә карата; ас, түбән, тирән. Берәр нәрсәнең асты тырнак төбе 3. Сыеклык, балчык, җир, вак масса һ. б. ш. ларның өске катламнарыннан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
багана — 1. Вертикаль торышта кузгалмаслык итеп җиргә беркетелгән бүрәнә, юан терәү һ. б.. Һавага текә күтәрелгән ялкын, төтен, тузан һ. б. тур. 2. күч. Яссылык яки өслектә буй буй төшкән нәрсәләр: юллар, сызыклар; мәс. чигүдә, бәйләүдә һ. б. орнаментлы… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
балитәк — Хатын кыз күлмәгенең итәге тирәли матурлык өчен тотылган өстәмә итәк. БАЛА ЙОН – 1) Кеше тәнендәге вак вак төкләр 2) БАЛА МАМЫК – Йомыркадан яңа чыккан кош тәнендәге бик йомшак йончалар. БАЛА КОРТ (БАЛА УМАРТА) – Яңарак аерылып чыккан яшь умарта… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кышлау — I. ф. 1. Кышны үткәрү 2. Кышны үткәрә торган, кышын яши торган урын. КЫШЛАУ УМАРТА – Кышларга тышта калдырылган бүрәнә умарта. II. КЫШЛАУ – с. Туганнан соң бер кыш кышлаган (терлек тур.). КЫШЛАУ ГӨЛ – Кышын да үсә торган гөл … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
түз — и. диал. 1. Үсемлекнең, кисеп яки чабып алгач, җирдән чыгып калган өлеше; төп картлар сүзе – кәбестә түзе 2. Елга тамагы авыл елга түзенде утыра. ТҮЗЛЕК УМАРТА – диал. Агачның төп ягыннан яки түмәрдән ясалган умарта … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
түзлек — и. диал. 1. Үсемлекнең, кисеп яки чабып алгач, җирдән чыгып калган өлеше; төп картлар сүзе – кәбестә түзе 2. Елга тамагы авыл елга түзенде утыра. ТҮЗЛЕК УМАРТА – диал. Агачның төп ягыннан яки түмәрдән ясалган умарта … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чыралану — Чырага әйләнү, чыралар барлыкка китереп телгәләнү. ЧЫРАЛЫ УМАРТА – Корт балны умартаның стенасына җыймасын өчен, аның югары өлешенә чыралар куелган багана умарта (рамлы умартага кадәр) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Турин Турамбар — У этого термина существуют и другие значения, см. Турин (значения). Турин Турамбар Túrin Turambar … Википедия
Мормегил — Турин Турамбар Turin Turambar Раса человек Пол Мужской Годы жизни 465 501 г. П.Э. Оружие меч Гуртанг Турин Турамбар (англ. Túrin Turambar) в пр … Википедия