-
21 кан
сущ.1) кровь || кровяно́й; кровено́сныйак кан тәнчекләре (бөртекләре) — бе́лые кровяны́е тельца́
кан группасы — гру́ппа кро́ви
күп кан югалту — потеря́ть мно́го кро́ви
артерия каны — артериа́льная кровь
2) перен. кровь ( о близком кровном родстве)ата-баба каны — кровь отцо́в и де́дов
•- кан агу- кан агып тору
- кан агучанлык
- кан агучылык
- кан азлык
- кан алдыру
- кан басымы
- кан бирү
- кан бирүче
- кан йөреше
- кан әйләнеше
- кан кардәш
- кан кардәшлеге
- кан кызыл
- кан кебек кызыл
- кан килү
- кан китү
- кан сарку
- кан күрү
- кан салу
- кан сыегаю
- кан тамчысы
- кан тамыры тыгылу
- кан төсе
- кан үче••кан агулау — см. кан бозу
кан аралаш яшь — крова́вые слёзы
кан белән түләү — отда́ть (поже́ртвовать) жизнь (за что-л.)
кан белән язу — писа́ть кро́вью (се́рдца)
кан бутау (катыштыру) — кровосмеше́ние
кан дошманы — кро́вный враг
кан елау — го́рько пла́кать, пла́кать горю́чими слеза́ми
кан йоту — се́рдце кро́вью облива́ется
кан кайнату — раздража́ть, злить, серди́ть, нерви́ровать (кого-л.)
кан калтырау — дрожа́ть от стра́ха, стра́шно боя́ться
кан качу — си́льно побледне́ть
кан кою (түгү) — лить (пролива́ть) кровь (за кого-л.)
кан коюлы (коешлы, койгыч) — см. канкойгыч
кан кызу — разгорячи́ться, вспыли́ть
кан тарату — уси́лить, активизи́ровать кровообраще́ние
кан ягу — придира́ться
канга бату — купа́ться (утопа́ть) в крови́
канга сусаган — кровожа́дный, жа́ждущий кро́ви
канга тоз салу (сибү) — по́ртить кровь, испо́ртить мно́го кро́ви
канга төшү — вы́мотать ду́шу
канны корыту — по́ртить кровь, отравля́ть жизнь (кому-л.), му́чить, изводи́ть (кого-л.)
кан(ны) кыздыру — волнова́ть, раздража́ть, нерви́ровать (кого-л.)
канын сыгу — см. кан эчү
- кан бозу- кан йөгерү
- кан бәрү
- кан кайнау
- кан уйнау
- кан кату
- кан корыту
- кан саву
- кан савылу
- кан эчү
- канына сеңгән
- канында булу -
22 кирәк-кирәкмәс
прил.1) нену́жный, напра́сный, бесполе́зный, нежела́тельныйкирәк-кирәкмәс эшләргә тыгылу — вме́шиваться в нену́жные (бесполе́зные) дела́
2) нену́жный, бессмы́сленныйкирәк-кирәкмәс сүзләр сөйләү — болта́ть вся́кую чушь (букв. говори́ть бессмы́сленные слова́)
-
23 тамак
сущ.1) го́рло || горлово́й; гло́тка || гло́точный; зевавызын ачып тамагын күрсәтте — откры́в рот, показа́л зев
2) горта́нь || горта́нныйтамак авазы — горта́нный звук
3) перен. желу́док; кишки́, пищевари́тельные о́рганытамак тамактан көнләшә — (посл.) кишка́ кишке́ ку́киш ка́жет; сы́тый голо́дного не разуме́ет (букв. кишка́ зави́дует кишке́)
4) перен. еда́, пи́ща; пропита́ние; потре́бность в пи́ще (о пропитании, хлебе насущном)тапканым тамагыма — всё мной зарабо́танное - на пита́ние
тамак булмаса, тамук та булмас иде — (посл.) (букв. не́ было бы потре́бности в пи́ще, не́ было бы и а́да)
тамак туташ түгел, сүз белән күндерәлмәссең — (посл.) го́лод не тётка (букв. потре́бность в пи́ще не ба́рышня, слова́ми её не уговори́шь)
5) перен. рот, едо́картык тамак — ли́шний рот
олы тамактан кече тамак көчлерәк — ма́ленький едо́к сильне́е большо́го ( о необходимости кормить в первую очередь детей)
6) перен. у́стье, впаде́ниеелга тамагы — у́стье реки́
7) подъём сапога́•- тамак алмасы
- тамак асрау
- тамак асты
- тамак ачу
- тамак бакасы
- тамак җылыту
- тамак кибү
- тамак киерү
- тамак к кыру
- тамак төбе
- тамак чокыры
- тамакка тыгылу
- тамакка утыру
- тамактан язу
- тамактан калу••тамагы нечкә — разбо́рчивый, привере́дливый к пи́ще
тамагы сай (нәзек) — ма́ло есть; малое́жка
тамагыңа таш булсын — пусть ка́мнем застря́нет в твое́й гло́тке (го́рле)
тамак (ярысын) майлау — выпива́ть/вы́пить
тамак төбе белән (сөйләшү) — говори́ть, подчёркивая своё превосхо́дство; кобе́ниться; ва́жничать в разгово́ре
тамак чайкау (чылату, җебетү) — промочи́ть го́рло, попи́ть хмельно́е
тамак чатнау — си́льно жа́ждать
тамак ялгау — немно́го пое́сть, - замори́ть червячка́
тамак ялы (хакы, бәясе) өчен — на кошт, на харчи́, задёшево (о работе обычно на кого-л.)
тамакка (тамагына) ашау (кабу) — есть; выка́зывать жела́ние пое́сть
тамакка ризык үтү — см. тамакка үтү
тамакка ягу (йогу) — быть пита́тельным
- тамак туютамактан калу — переста́ть пита́ться (от болезни горя и т. п.)
- тамак чарлау
- тамакка бару
- тамакка таш булу
- тамакка үтү
- тамактан үтү -
24 тамакка утыру
1) см. тамакка тыгылу 1)2) оседа́ть в гло́тке, зе́ве ( о пыли) -
25 тыгылышу
-
26 яшь
I прил.1) молодо́й, ю́ныйяшь кеше — молодо́й челове́к
яшь гармоньчы — молодо́й (ю́ный) гармони́ст
яшь эзтабарлар — ю́ные следопы́ты
2) малоле́тнийяшь балалар — малоле́тние де́ти
3) перен. молодо́й, нео́пытный; зелёный; желторо́тыйсин яшь әле мине өйрәтергә — ты ещё зе́лен, что́бы меня́ учи́ть
4) неста́рый, молодо́й, зелёныйяшь чикләвек агачы — молодо́й оре́шник
яшь кычыткан — молода́я (до цвете́ния) крапи́ва
5) молодо́й, неда́вно возни́кший, неда́вно образова́вшийсяяшь оешма — молода́я организа́ция
6) молодо́й, нео́пытныйяшь укытучы — молодо́й учи́тель
яшь язучы — молодо́й писа́тель
7) в знач. сущ.; мн. яшьләра) молоды́е (лю́ди), молодёжь, ю́ношество, молодо́е (подраста́ющее) поколе́ние || молодёжныйяшьләр кичәсе — молодёжный ве́чер
б) молоды́е, молодожёны, новобра́чные•- яшь әни- яшь ботак
- яшь егет
- яшь килен
- яшь кияү
- яшь терлек
- яшь урман
- яшь хатын
- яшь чырайлы••яшь акыл — нео́пытная голова́, неискушённый ум
яшь каләм — о молодо́м писа́теле
II сущ.яшь чак - җүләр чак — мо́лодо - зе́лено
год (род.; мн. лет)сиңа ничә яшь — ? ско́лько тебе́ лет?
балага бер яшь тулды — ребёнку испо́лнился год
яше күп тә, акылы юк — лета́ми вы́шел, а умо́м не дошёл
өлкән яшьтә — в пожило́м во́зрасте
- яше чыкканагачның яшен билгеләү — определи́ть во́зраст де́рева
- яше узган
- яше тулу
- яше чыгу
- яше узу
- яшь сызыгы
- яшь балдагы III сущ.слеза́күздән яшь чыкты — на глаза́х вы́ступили слёзы
яшь бөртеге — слези́нка
яше чишмәдәй ага — льёт слёзы в три ручья́
••яшь сыгу (яшь түгү) — проли́ть (пусти́ть) слезу́
яшьне эчкә йоту — глота́ть слёзы
-
27 тыгылдыру
- 1
- 2
См. также в других словарях:
тыгылу — 1. (Тыгу) 2. Кул белән берәр нәрсәгә керү 3. күч. гади. Тиешле тиешсезгә берәр эшкә, әңгәмәгә катнашу, кысылу. Берәр сүз, нәсыйхәт, киңәш һ. б. ш. белән кемгә дә булса сүз кату 4. Ишек, тәрәзә һ. б. ш. нәрсәләрдән башны тышка чыгару яки эчкә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җыелу — 1. (Җыю) 2. Күп җан иясенең бер урынга килүе, туплануы, барысы бергә бер тирәдә булу. Тамып яки төрле яктан агып килеп, бер урынга тулу 3. Аз азлап, билгеле бер сумма тәшкил итү, туплану. Берсе өстенә берсе өстәлеп арту, күбәю. Бар ителү, күпләп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
катышу — 1. Бергә аралашу, бергә буталу, кушылу. Катнашу 2. Аралашу, күрешү йөрешү, алышу бирешү 3. Кысылу, тыгылу, читтән килеп катнашу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кысылу — 1. (Кысу) 2. Кемнең дә булса эшләренә, үзара мөнәсәбәтләренә тыгылу, катнашу. Сүзгә кушылу. Арага бер эш килеп кереп, икенче бер эшкә комачаула тур. 3. Берәр әйбер кимү, бик аз калу; бер әйберне табуы авырга әйләнү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
терәлү — (ТЕРӘТҮ) – 1. (Терәү) 2. Янтайган, берәр якка авышкан хәлдә, тотрыклылыкны берәр ныклы беркетелгән яки массив нәрсәгә сөялеп саклап тору 3. Тиеп, орынып тору 4. Чиктәш булып тору, бик якын булу 5. Төртелеп туктау, киртә комачауга тиеп яки җитеп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төелү — 1. (Төю) 2. Тамакка сөяк, коры азык һ. б. ш. тыгылу, утыру, терәлү һәм шуннан тончыгу, буылу 3. күч. Елыйсы яки көләсе килеп тә бик нык әсәрләнүдән елый, көлә алмый тору. Сөйлисе килеп тә, бик нык ашыгудан, сөйләргә ярамаганлыкны кинәт төшенүдән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тыгылышу — Нин. б. бур урынга күп булып җыелу, тыгылу; өелешү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тыкшыну — гади) 1. Берәр урынга әдәпсез яки оятсыз рәв. керү, үтәргә, керергә тырышу. Кысан яки тыгын булган урынга кешеләрне этеп төртеп үтәргә, керергә тырышу 2. Булмастай, көче җитмәстәй эшкә керешү (ошатмау төсмере белән кулл.) 4. Башка кешеләр алып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тылкышу — гади) 1. Берәр урынга әдәпсез яки оятсыз рәв. керү, үтәргә, керергә тырышу. Кысан яки тыгын булган урынга кешеләрне этеп төртеп үтәргә, керергә тырышу 2. Булмастай, көче җитмәстәй эшкә керешү (ошатмау төсмере белән кулл.) 4. Башка кешеләр алып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тыңкышу — гади) 1. Берәр урынга әдәпсез яки оятсыз рәв. керү, үтәргә, керергә тырышу. Кысан яки тыгын булган урынга кешеләрне этеп төртеп үтәргә, керергә тырышу 2. Булмастай, көче җитмәстәй эшкә керешү (ошатмау төсмере белән кулл.) 4. Башка кешеләр алып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
яшьләнү — Күзгә яшь килү, яшь тыгылу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге