-
41 харчылаах
1) имеющий деньги; с... деньгами; денежный; харчылаах киһи денежный человек; 2) дорогой, дорогостоящий; харчылаах мал дорогая вещь; 3) высокооплачиваемый; харчылаах үлэ высокооплачиваемая работа; 4) разг. большой; харчылаах эрэй таҕыста затрачен большой труд. -
42 хас
I мест. 1) вопр. сколько; хас киһи кэллэ? сколько человек пришло?; сааһа хаһый? или хаһа буолла? сколько ему лет?; хастарый? сколько их?; хас киһини билиэмий? откуда мне его знать?; могу ли я каждого знать?; хастара хаһынан до единого; 2) неопр., употр. с частицами эмэ, эрэ, даҕаны, да сколько-то, несколько; хас эрэ киһи баара сколько-то людей было; манна хас да хонно он ночевал здесь несколько дней.II частица формообразующая, образует прибл. числ.: биэс хас солкуобай сеп буолуо приблизительно пяти рублей хватит; алталыы хастыы куобахтанныбыт быһыылаах видимо, убили по пять-шесть зайцев на каждого; аҕыста хаста ыттым я стрелял семь-восемь раз; сэттэлээх хастаах эрдэхпинэ когда мне было лет семь.————————1) копать, рыть; котлован хас= рыть котлован; киһи иннигэр иин хаһыма: бэйэҥ түһүөҥ погов. не рой другому яму - сам в неё попадёшь; 2) ковырять; хамсатын хаһар он прочищает свою трубку; күн тура-тура ийэтин хараҕын хаһар үһү загадка каждый день ковыряет в глазу своей матери (күлүүс тыла, күлүүс үүтэ ключ и замочная скважина); 3) копать, выкапывать, добывать (корм из-под снега копытами); манна элбэх таба хаспыт тут много оленей паслось (добывая себе корм из-под снега); 4) перен. долбить (говорить, напоминать одно и то же); кини куруук биири хапан тахсар он всё время долбит одно и то же. -
43 ыккардыгар
[ икки + ардыгар] I. послелог, упр. осн. п. между, за; бэйэлэрин ыккардыгар между собою; дойдулар ык-кардыларыгар между странами; ити ыккардыгар а) между тем; б) так быстро; биир хонук ыккардыгар за одни сутки; 2. в роли союза прежде, чем; раньше, чем; перед тем, как; до того, как; отууга чуга-һыан ыккардыгар, киһи ойон таҕыста прежде, чем он успел достичь шалаша, оттуда выскочил человек.
См. также в других словарях:
қыстақ — (Алм.: Кег., Нар., Ұйғ.; Сем.: Мақ., Ұрж.; Гур., Маңғ.) қыстау. Бақташылар қыста да қ ы с т а қ т а тұра алмайды (Алм., Нар.). Біз жазда да қ ы с т а қ т а отыра береміз (Алм., Кег.). Қ ы с т а қ т а үй қалмады ол бармаған, Қалмады терезелер… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
қыстақ — зат. Ауылды жердегі елді мекен, кент … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қыстақчы — (Жамб., Тал.) жатақшы. Бұрын көше алмай қалған кедейлерді қ ы с т а қч ы дейтін едік (Жамб., Тал.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ыста — (Шымк., Түркіс., Сарыағ.) ұста. Ы с т а мына бызауды, қашып кетеді. Шырағым, мына қапты ы с т а с ы п жіберші (Шымк., Түркіс.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
қыста — зат. жерг. Жасырын сыр, қайғы, мұң, зар. Іш қ ы с т а с ы ішінде болып, еш адамға айтпай ақ бітірмек болып еді, секретарь келіспеді (Д.Жанботаев, Дала оттары, 14) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
соғыстағы қимыл түрлері — (Формы военных действий) күреске қатысушы Қарулы Күштердің жауын герлік талапқа сәйкес қимылдары ұрыс, шайқас, операция, соққы, т.б … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
маңғыста — ет. жерг. 1. Маң маң басу, аяңдау, маңу. Ащы іздеген аруаналар алыс жалдарды төскейлеп әлдеқайда м а ң ғ ы с т а п барады (Ә.Кекілбаев, Дала баллада., 68). Маң маң басып м а ң ғ ы с т а п жайылып жүрген аққу аруаналар (Ә.Кекілбаев, Үркер, 275).… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
қарқындылығы орташа қақтығыс — экономикалық және қорғаныс әлеуетіне нұқсан келтіру, белгілі бір аумақты басып алу немесе бақылау орнату немесе мемлекетті елеулі саяси, аумақтық, экономикалық және басқа да көнбістікке мәжбүрлеу мақсатында тұтандырылуы мүмкін қақтығыс. Мұндай… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
әскери-теңіз флотындағы ұрыстық рет — (Боевой порядок в ВМФ) XVII ғасырдың басына дейін Әскери теңіз флотында ескекті флот кезіндегі ұрыстық рет негізгі күштерден және маңдайшеп сабында немесе алға шығарылған қапталдары бар жарты шеңберде қолданылатын резервтен тұрған. Желкенді… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
басып алу — (Оккупация; лат. occupatio – жаулап алу) халықаралық құқық анықтамасы бойынша қарулы күш қолдану арқылы қарсыластың аумағын уақытша басып алу. Б.а. соғыстың сипатымен және оның саяси мақсаттарымен анықталады. Б.а. соғыстың өзі сияқты агрессиялық… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
болжамды соғыс сипаты — (Характер вероятной войны) Болжамды соғыс сипатын нақты айқындау өте қиын. Мемлекеттік және әскери қайраткерлер барлық уақытта соғыс оқиғасының қалай дамитындығын, оған ел мен армияны қалай дайындау керектігін болжап білуге тырысқан. Бірақ… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу