-
21 дивергент
1. м; лингв.дивергентөндөң фонологик варианты2. м; лингв.дивергентбер өндән айырылып, үҙ аллы үҫешеп киткән ике өндөң береһе, мәҫ., украин телендә `кинь`/`конь` -
22 дыхание
1. стын, һулыш, тын алыш, һулыш алыуискусственное дыхание мед. — яһалма һулыш алдырыу
2. с перен.веяниеһулышвторое дыхание — икенсе һулыш, яңынан хәл инеү (арып хәл бөткәндән һуң көс инеп киткәндә)
до последнего дыхания — һуңғы һулышҡа тиклем, үлгәнсе
не переводя дыхания — бер тынала, туҡтауһыҙ, тын да алмай
-
23 если
1. союзәгәр -һа/-һә, -һа/-һә икән, әгәр -һа/-һәесли бы знал, он не сделал бы этого — әгәр ул белгән булһа, быны эшләмәҫ ине
2. союзв сочет. с частицами `и`, `же`, `даже`-һа ла/-һә лә, -ған/-гән хәлдә лә (иҫәптә лә)если даже он доволен, то никогда не покажет этого — ул ҡәнәғәт булған хәлдә лә, һис белгертмәйәсәк
3. союзв сочет. с частицей `бы`-ған/-гән булһа, -һа/-һә инеесли бы я знал, то не пришёл бы — белгән булһам, килмәҫ инем
если (и) не..., то (так) — булмаһа ла, -маһа/-мәһә
если бы да кабы — әгәр ҙә мәгәр, улай ҙа былай
если (уж) на то пошло в знач. вводн. сл. — улай булһа, эш улайға киткән икән, улай икән
если хотите (хочешь) в знач. вводн. сл. — ихтимал, буғай
-
24 же
I1. союз противит.ә, иһәдом изнутри был оштукатурен, снаружи же обшит доской — өй эстән һыланған, тыштан иһә таҡта менән көпләнгән ине
2. союз присоед.ә, битон не учёл обстановку того времени, обстановка же была тревожная — шул мәлдәге донъя хәлдәрен ул иҫәпкә алманы, ә хәл бик хәүефле ине
II1. частицадля усиления значения словаинде, -сы/-се, уҡ, үк, һуң, битсядем же! — ултырайыҡ инде!, ултырайыҡсы!
2. частицапосле нареч. и мест.подчёркивает сходство или постоянство чего-л.уҡ, үк -
25 забить
I1. сов. чтоҡағыу, ҡаҙаҡлау2. сов. спорт.(тибеп, һуғып) индереү3. сов. чтобөтәштереү, томалау, ҡаплау4. сов. чтозаполнить до отказатултырыу, тыңҡыслап тултырыу5. сов.когозамучить побоямитуҡмап йонсотоу6. сов. перен.довести до отупения, запугатьҡурҡытып ҡуйыу, ҡотон алып бөтөү7. сов. чтозаглушить – о растенияхбаҫып китеү, ҡаплап алыу8. сов.когоубить на бойне, на охотеһуйыу, салыу, боғаҙлаузабить голову кому, чем — башын ҡаңғыртыу (бутау)
забить себе в голову — башҡа һеңдереү, баштан сығармау, баш ватыу
II1. сов.ҡағыу, туҡылдатыу2. сов.застучатьҡағыу3. сов.дать сигнал ударамиҡаға (һуға) башлау, ҡағыу, һуғыу4. сов.начать вытекать струёйурғылыу, урғып сығыу, атылыузабить козла прост. — домино уйнау (һуғыу)
-
26 зажиреть
1. сов.; разг.(артыҡ) һимереү, һимереп китеү2. сов.; разг. перен., прост.ныҡ байыу, байып китеү -
27 замести
1. сов. чтоһепереү, һепереп өйөү2. сов.кого-что и без доп.күмеү, ҡаплау, баҫыу, күмеп (баҫып) китеүдорогу замело снегом безл. — юлды ҡар баҫып киткән
3. сов. перен., прост.ҡулға алыу, эләктереү -
28 замыть
сов. чтойыуып бөтөрөү (китеү) -
29 изумлённый
-
30 казаться
1. несов.кем-чемкүренеү, тойолоу2. несов.кому безл.представляться-дай/-дәй булыу, кеүек күренеү (тойолоу)мне кажется, что я где-то видел его — мин уны ҡайҙалыр күргәндәй булам
3. несов. в знач. вводн. сл. кажетсябуғай, ахыры, төҫлө, булһа кәрәкон, кажется, уехал — ул киткән, буғай
-
31 корректура
1. жкорректуратипография оттискыһын төҙәтеү эше2. жкорректуратипографияла йыйған саҡта киткән хатаны төҙәтеү өсөн алынған оттиск -
32 лосниться
1. несов.ялтырау, ҡайышланып китеү2. несов.йылҡылдау -
33 маньяк
мманьякманияға бирелеп киткән кеше -
34 метаморфоза
жметаморфозакиҫкен үҙгәреш, бик ныҡ үҙгәреү -
35 муха
жсебенмухи мрут (дохнут) — үңелһеҙ, эс бошоу
мухи не обидит — себенде лә рәнйетмәҫ, кешегә тырнаҡ осондай ҙа зыяны юҡ (йыуаш кешегә ҡарата)
(какая) муха укусила — ниндәй себен тешләне (кәйефе киткән, асыулы кешегә ҡарата)
-
36 набок
нареч.ҡырын, бер яҡҡа -
37 обиходный
прил.ғәҙәткә кереп киткән, көндәлек, көндәге, ғәҙәттәге, көн дә ҡулланылған -
38 обмяться
1. сов.тапалыу, баҫылыу, иҙелеү, ойпаланыу, таушалыу2. сов.йомшарыу, яйланыу, кәлепләнеү, йәтешләнеү, ҡулайланыу -
39 обходной
1. прил. воен.уратып алыу...ы, ҡамау...ы2. прил.урау3. прил. перен.тыйылған, хәйләле -
40 обходный
1. прил. воен.уратып алыу...ы, ҡамау...ы2. прил.урау3. прил. перен.тыйылған, хәйләле
См. также в других словарях:
җәпләкә — диал. – 1. Сәнәк, чәнечке, циркуль кебек әйберләрнең бер аерысы, бер саптан бүленеп, аерылып киткән очларының берсе, теше. Шуңа охшашлы һәр нәрсә 2. Агачның ике яки берничә ботакка аерылып киткән өлеше – ботак аерысы һәм шуннан киткән һәр ботак.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тармак — (ТАРМАКЛАНУ) (ТАРМАКЛАУ) (ТАРМАКЛЫ) – 1. Үсемлекләрнең бер сабактан, бер төптән аерылып киткән өске яки тамыр өлешләре 2. күч. Бер төп өлештән аерылып чыгып торган яки аерымланып киткән һәртөрле бериш озынча әйберләр тур. 3. күч. сир. Аерым токым … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ботфорт — иск. Өскә таба киңәеп киткән озын кунычлы итек (иске армиядә кавалеристлар кигән). (к. : Башмак, Бурка) иск. Киңәеп киткән кунычлы биек кавалерия итеге … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
буй — 1. Аркылының киресе булган юнәлеш, озын як 2. Озынлык, киресе: иң 3. Гәүдә, сын зифа буй 4. Сузылып киткән җир мәйданы, җир өстендәге ара 5. Берәр нәрсәнең янәшә тирәсе, аңа чиктәш тирәлек; шул яклар чишмә буе 6. Берәр нәрсәнең өстендә, берәр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эра — 1. Еллар исәбе башланып киткән вакыт яки вакыйга, шулай ук билгеле бер системада еллар исәбе мөселман эрасы Мөхәммәт мәккәдән качып киткән моменттан алып барыла Яңа эра (яки безнең эра) Христосның туган көне дип саналган көннән башлана 2. Период … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аденоидлар — Шешсыман булып үсеп киткән борын йоткылык бизләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аерма — 1. Башкалык, үзгәлек. Нәрсәне дә булса бүтәннәргә охшатмый, алардан аера, башкачарак итеп күрсәтә торган сыйфат. (Үлчәүдә, санда һ. б. ш.) туры килмәү, аерымлык 2. Нәр. б. (мәс. юлның) тармакланып, аерылып киткән урыны; чат 3. мат. Бер саннан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аермалы — с. 1. Аермасы булган, башка, үзгә, аерылып торган 2. Тармакланган, аерылып киткән (юл тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аерылыш — сир. Юл аерылып киткән урын, юл чаты … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ак — I. 1. Кар, сөт һәм акбур төсенә якын ачык төс 2. Чиста, керсез. күч. Эчкерсез, саф, гөнаһсыз 3. Чал ак сакаллы карт 4. Гражданнар сугышында большевикларга каршы булган ак офицер и. АКЛАР – Контрреволюционерлар, акгвардиячеләр, большевизм… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алда — рәв. 1. Каршыда, ал якта. бәйл. Каршыда минем алда хәрбиләрчә тор 2. Киләчәктә 3. Кемнән яки нәр. б. элек 4. Беренче булып, сафның, төркемнең башында. с. Эштә кемнән дә булса өстен, алдынгы 5. хәб. Алга киткән сәгать 10 минут алда … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге