-
81 революция
ж1. революция, инқилоб; Великая Октябрьская социалистическая революция Революцияи Кабири Социалистии Октябрь // перен. революция, инқилоб, табаддулоти қатъӣ; культурная революция революцияи маданӣ; научно -техническая революция революцияи илмию техникӣ2. филос. якбора ба сифат гузаштани миқдор -
82 сам
мест. определит. (самого, самому, самим, о самом)1. худ; он сам вай худаш, худи вай; его самого видели там худи ӯро дар он ҷо дидаанд; скажите ему самому ба худи вай гӯед; это сделано им самим инро худи вай кардааст; о нем самом ничего не слышно дар бораи худи вай хеҷ хабаре нест2. (своими силами) худ; мы это сделаем сами инро мо худамон мекунем; ученик сам решил задачу талаба худаш масъаларо хал кард; она шьёт сама вай худаш медӯзад; придется разбираться самому бояд худам (худат, худаш) дида бароям (барои, барояд)3. (не кто иной, как, именно он) худ, худаш, худи худаш; о книге рассказал сам автор дар бораи китоб худи муаллиф нақл кард; они и сами не знают онҳо худашон ҳам намедонанд4. в знач. сущ. сам м уст. и прост. соҳибхона; самого нет дома соҳибхона дар хона нест // в знач. сущ. сама ж уст. и прост. зани соҳиби хона, соҳибхоназан сам большой уст. и прост. ихтиёр ба дасти худ, соҳибихтиёр; сам не свой парешонхол; сам по себе 1) (самостоятельно) мустақилона 2) (по собственной инициативе) бо майли худ, бо рағбати худ 3) (раздельно) ҳар кадом ба сари (ба роҳи) худ 4) (как паковой) худаш; сам себе голова худам ба худам хӯҷаин; сам себе господин худам подшоҳу табъам вазир; сам собой (сама собой, само собой) худ ба худ, худ аз худ; само собой [разумеется] вводн. сл, албатта, бечуну чаро, бешакку шубха; само по себе худ аз худ, худ ба худ. худи…, ба сари худ; само по себе это правильно ин аслаи дуруст аст; превзойти самого себя книжн. ҳунарнамоӣ кардан; предоставить сам ому себе 1) (дать возможность самостоятельно поступать) ба ихтиёри худ гузоштан, ба таври касе мондан 2) (оставить без присмотра) бенигоҳубин (беназорат) гузоштан, ба холи худ гузоштан; это говорит само за себя он чӣ аён аст чӣ ҳоҷат ба баён аст уст. и прост. қисми аввали сифатҳои тағьирнаебанда, ки бо калимаҳои миқдории «друг», «третей», «четвёрт», «пят», «шест», «сем», «восьмой», «девят», «десят» ташкил ёфта, маъниҳои зеринро ифода мекунад: 1) аз миқдори кошташуда чандин бор зиёд- сам -пят панҷ бор зиёд; урожай сам -десят ҳосили даҳкарата 2) бо ҳамроҳи шахси амалкунанда фалон қадар- \сам -друг дукаса; \сам -пят панҷ кас, панҷ нафар -
83 свойство
с хусусият, хосият, сифат, хислат; правдивость - его главное свойство ростқавлӣ сифати аслии вай аст -
84 сравнение
1. (познач. гл. сравнить) муқоисакунӣ, қиёскунӣ, таққоскунӣ, андозакунӣ; сравнение текста с подлинником бо нусхаи аслӣ муқоисакунӣ; вне сравнения берун аз қиёс2. муқоиса, қиёс, ташбеҳ; удачное сравнение муқоисаи (ташбеҳи) дуруст <> степени сравнения прилагательных грам. дараҷаҳои қиёсии сифат; [ни] в [какое] сравнение не идёт, не поддаётся никакому сравнению, нет (не может быть) сравнения ин бо ҳеҷ чиз қиёс надорад, ин ҳеҷ қобили қиёс нест; такой поступок не идёт в сравнение ни с чем ин кирдорро бо ҳеҷ чиз муқоиса кардан мумкин не; в сравнении с кем-чем-л., по сравнению с кем-чем-л. нисбат ба касе чизе; по \сравнениею с прошлым годом нисбат ба порсола -
85 сторона
ж1. (направление) тараф, сӯ, ҷониб, самт; с правой стороны дар (аз) тарафи рост; с левой стороны дар (аз) тарафи чап; со всех сторон аз ҳама тараф; с разных сторон аз ҳар тараф; на той сторонё дар он тараф; уклониться в сторону ба як сӯ рафтан; смотреть по сторонам ба атроф иигоҳ кардан; разбежаться в разные стороны тохта ба ҳар тараф пароканда шудан2. (страна, местность) мамлакат, маҳал, мавзеъ; родная сторона ватан, зодгоҳ3. (край) тараф, лаб, канор; южная сторона улицы тарафи ҷанубии кӯча; на теневой сторонё улицы дар тарафи соядори кӯча; по обеим сторонам шоссе дар ду лаби роҳ; подветренная сторона тарафи шамолпанаҳ; наветренная сторона тарафи шамолрас; ехать стороной дороги аз канори роҳ рафтан4. (поверхность) рӯй, тараф; листорон цевая сторона материи рӯи матоъ, тарафи ростаи матоъ5. перен. канор, чет; держаться в сторонё дар канор истодан, худро аз коре чет кашидан; остаться в сторонё дар канор мондан; дар коре иштирок накардан; отвлечься в сторону аз масъалаи асосӣ дур рафтан 6, перен. ҷиҳат, ҷониб, назар, тараф; обсудить вопрос со всех сторон масъаларо аз хар ҷиҳат муҳокима кардан 7, (свойство, качество) ҷиҳат, сифат; положительная (отрицательная) сторона дела ҷиҳати мусбати (манфии) кор; воспитательная сторона ҷиҳати тарбиявӣ; показная сторона ҷиҳати рӯякӣ; материальная сторона ҷиҳати моддӣ; сильные и слабые стороны книги ҷиҳатҳои мусбату сусти китоб8. (группа людей) тараф, ҷониб; Высокие договаривающиеся стороны дип. Тарафҳои олии аҳдкунанда; победа на нашей сторонё ғалаба дар ҷониби мост; нападающая -сторона тарафи ҳамлакунанда; прения сторон юр. изҳори фикри тарафайн9. с предлогом «со»; дядя со стороны матери тағо; дед со стороны отца бобо10. мат. пахлу; сторона куба паҳлуи куб; стороны треугольника паҳлуҳои секунҷа11. в знач. нареч. стороной аз чет, аз паҳлу; обойти стороной аз чет гузаштан // перен. аз атроф, аз дигарон; разузнать стороной аз дигарон донистан (фаҳмидан) <> в ^е 1) (поодаль) каме дуртар, як кадар онсӯтар, як қадар онтарафтар 2) (отдельно от других) ҷудогона, алоҳида, танҳо, мустақилона; в сторону чего-л. ба тарафи чизе; в сторону (отбросить и т. п.) берун, ба як сӯ (партофтан ва ғ.); иди на все четыре стороны! куҷо ки хоҳӣ, рав!; чор тарафат кибла!; на ^ё дар ҷои дигар, дар ҷои бегона (ғариб); на сторону ба ҷои дигар, ба берун; на сторону (сбиться и т. п.) ба як сӯ, ба як лаб; с чьёй-л. стороны аз тарафи касе; с моёй (твоей) стороны аз тарафи ман (ту), ман худам, ту худат; с одной стороны… с другой стороны аз як тараф… аз тарафи дигар; аввал… сони…; со стороны (взять, пригласить) аз берун, аз ҷое (гирифтан, даъват кардан); со стороны руководства аз тарафи роҳбарият; брать (принять) чью-л. сторону тарафи касеро гирифтан, касеро тарафгирӣ кардан; держать сторону кого, чью ҳимоя кардан, тарафдорӣ кардан; перейти на чью-л. сторону ба тарафи касе гузаштан; мое (твоё и т. п.) дело \сторонаа ин кори ман (ту ва ғ.) нест; ин ба ман (ту ва ғ.) дахл надорад; шутки в сторону бе ҳазл, бе шӯҳӣ ҷиддан -
86 сторонний
Iуст. и книжн. бегона, беруна, ғайр, аҷнаби; сторонние дела корҳои берунаIIқисми дуюми сифатҳои мураккаб ба маънои: 1) дорои паҳлу ё тарафҳое, ки дар қисми аввали калима нишон дода шудааст: пятисторонний панҷтарафа; односторонний яктарафа 2) дар тарафе мавчудбуда: потусторонний ондуньёӣ, охиратӣ -
87 характер
м1. хулқ, хӯ, феъл, табиат, тинат, сират; мягкий характер табиати мулоим; сильный характер иродаи матин; добродушный характер феъли хуш; прямота характера ростгӯӣ; они не сошлись характерами ситораи онҳо ба хам мувофиқ наомад2. ирода, сабот; он человек с характером вай одами матинирода аст3. хосият, хусусият, сифат, ранг, шакл; характер местности хусусияти маҳал; рассказы юмористического характера ҳикояҳои хачвӣ; замечания критического характера эродхои танқидӣ4. лит., иск. характер <> это в его \характере ин одати ӯст; выдержать \характер ба гапи худ истодан -
88 характеристика
ж1. характеристика, тавсиф, таъриф, баҳо; характеристика действующих лиц тавсифи иштироккунандагони асари саҳнавӣ; дать положительную характеристику баҳои мусбат додан2. офиц. таърифнома, тавсифнома, характеристика; характеристика с места работы тавсифнома аз ҷои кор3. мат сифат (қисми томи логарифми даҳӣ)4. тавсиф (нишондиҳандаи иқтидори чизе); характеристика мощности двигателя гавсифи иктидори мухаррик -
89 ходовой
1. …и ҳаракат, …и гашт, …и гардиш; ходовие качества судна сифатҳои гашти киштӣ; ходовые испытйния судна озмоиши гашти киштӣ2. тех. ҳаракаткунанда, мутаҳаррик, гарданда; ходовой вал наварди мутаҳаррик3. тех. кори; ходовой винт мурвати кори4. разг. серистеъмол, сермасриф; ходовой товар моли серистеъмол5. маъмул; ходовое выражение ибораи маъмул <> ходовые огни чарогҳои киштӣ
См. также в других словарях:
сифатӣ — [صفتي] мансуб ба сифат; оид ба сифат: таҳлили сифатӣ … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
сифат — [صفت] а 1. хусусияти аз дигарҳо фарқкунандаи касе ё чизе, бартарӣ, дараҷаи бакороии чизе, чигунагӣ; ба сифати… ҳамчун, ба монанди… 2. хосият, хислат, кайфият, хусусият; сифат кардан чизе, касеро тавсиф кардан касеро, чизеро 3. збш. ҳиссаи нутқ,… … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
барқсифат — [بر ق صفت] ниг. барқосо … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
накӯсифат — [نکوصفت] ниг. нексифат … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
некӯсифатӣ — [نکوصفتي] ниг. нексифатӣ … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
рӯбаҳсифат — [روبه صفت] хушомадгӯӣ, бесамимият, маккор, ҳилагар … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
рӯбоҳсифат — [روباه صفت] маккор, ҳилагар, фиребгар … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
рӯбоҳсифатӣ — [روباه صفتي] маккорӣ, ҳилагарӣ, фиребгарӣ … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
Ашаризм — школа суннитского калама. Является одним из основных мировоззренческих школ правоверного Ислама. Его основателем был выдающийся мусульманский мыслитель и философ Абу аль Хасан аль Ашари (260/873 330/985), который был современником другого… … Ислам. Энциклопедический словарь.
Матуридизм — одна из суннтских школ в каламе. Эпоним школы Абу Мансур аль Матуриди (ум. в 333/994). См. Абу Мансур аль Матуриди. Считается, что воззрения Абу Мансура аль Матуриди в целом очень близки к воззрениям другого выдающегося мусульманского мыслителя… … Ислам. Энциклопедический словарь.
Салафизм — направление мусульманской мысли, которое призывает которое призывает ориентироваться на пример пророка, его сподвижников и праведных предков (ас салаф ас салихин). После завоевания мусульманами обширных территорий от границ Индии и Китая до… … Ислам. Энциклопедический словарь.