-
81 æхсæнгарз
(мн. æхсæнгæрзтæ)Амардта хъалагъуры æмæ йын байста йе 'хсæнгарз. – Убил он охранника и забрал его огнестрельное оружие. («Фидиуæг», 2006, №3)
-
82 Имя прилагательное
Часть речи, обозначающая признак предмета, имеющая грамматические категории степеней сравнения, рода, числа и падежа. Отвечает на вопросы какой? какая? какие? чей? чья? чьи? В предложении чаще всего является определением или именной частью сказуемого.––––––––––––––––––––––––––––––ир. МиногонПредметы миниуæг, æууæл цы ныхасы хай æвдисы, уый. Грамматикон категоритæй йын ис бæрцбарæн, æрд (ирон æмæ дыгурон диалектты нæй), нымæц æмæ хауæн. Дзуапп дæтты фæрстытæн: цавæр? цы хуызæн? кæцы? цахæм? Хъуыдыйады мидæг миногон арæхдæр вæййы бæрæггæнæн æмæ зæгъинаджы номон хай.––––––––––––––––––––––––––––––диг. МинеуæгонПредмети минеуæг, æууæл ци нихаси хай æвдесуй, е. Грамматикон категоритæй ин ес бæрцбарæн, æрдæ (ирон æма дигорон диалектти нæййес), нимæдзæ æма хауæн. Дзуапп дæттуй фæрститæн: циуавæр? ци хуæзæн? кæци? цæхуæн? Гъудиади медæгæ минеуæгон арæхдæр фæууй бæрæггæнæн æма зæгъуйнаги номон хай.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Имя прилагательное
-
83 Имя существительное
Часть речи, обозначающая предмет, имеющая грамматические категории рода (в осетинском языке отсутствует), числа, падежа, одушевленности/неодушевленности. Отвечает на вопросы кто? что? В предложении чаще всего является подлежащим, дополнением, несогласованным определением, обстоятельством, сказуемым.––––––––––––––––––––––––––––––ир. НомдарПредмет цы ныхасы хай нысан кæны, уый. Грамматикон категоритæй йын ис æрд (ирон æмæ дыгурон диалектты нæй), нымæц, хауæн. Номдартæ вæййынц удджын кæнæ æнæуд. Дзуапп дæтты фæрстытæн чи? цы? Хъуыдыйады мидæг номдар вæййы сæйрат, æххæстгæнæн, бæрæггæнæн, фадатон дзырд, зæгъинаг.––––––––––––––––––––––––––––––диг. НомдарПредмет ци нихаси хай нисан кæнуй, е. Грамматикон категоритæй имæ ес æрдæ (ирон æма дигорон диалектти нæййес), нимæдзæ, хауæн. Номдартæ фæуунцæ уодгун кенæ æнæуод. Дзуапп дæттуй фæрститæн ка? ци? Гъудиади медæгæ номдар арæхдæр фæууй сæйрат, æнхæстгæнæн, бæрæггæнæн, фадуатон дзурд, зæгъуйнаг.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Имя существительное
-
84 Интегральный признак фонемы
Акустико-артикуляционный признак фонемы, который не различает значимые единицы языка, а лишь дополняет состав фонемы.––––––––––––––––––––––––––––––ир. Фонемæйы интегралон миниуæгÆвзаджы иуæгæн йæ мырон хуыз чи нæ аивы, фæлæ йын йæ сконд æххæст чи кæны, фонемæйы ахæм акустикон-артикуляцион миниуæг.––––––––––––––––––––––––––––––диг. Фонеми интегралон минеуæгÆвзаги еуæгæн æ мурон хузæ ка нæ раййевуй, фал ин е сконд ка æнхæст кæнуй, фонеми уæхæн акустикон-артикуляцион минеуæг.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Интегральный признак фонемы
-
85 Нейтральная лексика
Самый большой пласт лексики, не закрепленный за каким-либо функциональным стилем речи. Эмоционально не окрашена.––––––––––––––––––––––––––––––ир. Нейтралон лексикæЛексикæйы фæлтæртæй æппæты егъаудæр, ныхасы функционалон стильтæй йын иуимæ дæр бæлвырд бастдзинад нæй. Экспрессивон æгъдауæй ахуырст нæу.––––––––––––––––––––––––––––––диг. Нейтралон лексикæЛексики субæлдæгтæй тæккæ егъаудæр, нихаси функционалон стильтæй ин еуей хæццæ дæр бæлвурд бастдзийнадæ нæййес. Экспрессивон æгъдауæй хурст нæй.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Нейтральная лексика
-
86 ададта
-
87 алӕппу
ეს ბიჭი (თავისთავზე, მე)алӕппу йын фенын кӕндзӕн ეს ბიჭი უჩვენებს მაგას სეირებს (ბიჭი არ ვიყო, თუ მაგას ეგ შევარჩინო) -
88 анымайын
დათვლა2) გამოთვლა, გამოანგარიშება; შეჯამება3) გადათვლაанымайдзӕн დაითვლის, გადათვლის, გადაუთვლის -
89 аппӕлын
დატრაბახება, თავის ქება, დაქადება, დაკვეხება, კვეხნა; შექება -
90 асаджил кӕнын
1) დაყოფა, გახლეჩა, გახეთქვა, გაპობა2) ორად გაყოფა; ოდნავ ჩაჭრა, გაჭრა, გადასერვა◊ хъуымац асаджил кодта ნაჭერი (ქსოვილისა) გაჭრა◊ зӕрдӕ асаджил кӕнын — გულის დასერვა (გულს ატკენს)◊ йӕ зӕрдӕ йын асаджил кодта გული ატკინა◊ хъус асаджил кӕнын ძლივს გაგებინება -
91 ацамонын
-
92 ацъипп кӕнын
მოპარვა, აწაპვნა◊ йе ‘хца йын ацъипп кодта ფული მოჰპარაацъипп кӕндзӕн აწაპნის, მოჰპარავს -
93 ӕгъгъи
შორისდ., გამოხატავს დაკმაყოფილებას, დაწყნარებას, ღვარძლიანობას აი, ეგრე! აი, ასე! ბოლოს და ბოლოს, როგორც იქნაӕгъгъи, афтӕ йын хъуыд! აი, ეგრე უნდოდა!ӕгъгъи, ӕрхаудта йыл ӕви нӕ! აი ასე, მოხვდა თუ არა!ӕгъгъи, федтай ацыдис горӕтмӕ ბოლოს და ბოლოს, წავიდა ქალაქში -
94 ӕмбал
(მრ. ӕмбӕлттӕ)1. ამხანაგი; მეგობარი2. თანაბარი, ტოლი, მსგავსი, სადარი -
95 ӕнкъардхуызӕй
მწუხარედ, ნაღვლიანად, სევდიანად, ӕнкъардхуызӕй йын дзуапп радта სევდიანად უპასუხა -
96 ӕппӕлӕн
ქებისა, ხოტბისა, საქები, სახოტბო -
97 ба
-
98 бабӕллын
1) სურვილი, ნატვრა, ოცნება2) შეხარბება3) შენატვრაбабӕлдзӕн ა) მოისურვებს; ბ) შეშურდება, შეეხარბება; გ) შენატრებს -
99 дзидзи
-
100 зӕрдӕ
გული◊ зӕрдӕмӕ исӕг შთაბეჭდილებიანი, გულთან მიმტანი (რაიმე ამბისა); გულშემატკივარი, თანამგრძნობი, გულმტკივნეული◊ зӕрдӕйы уидаг მოფერება ძვირფასი, საყვარელი; გულის ფესვი◊ зӕрдӕ ӕвӕрын დაიმედება, იმედის მიცემა, გულის გაკეთება◊ зӕрдӕ ӕхсайын მოუსვენრობა, შფოთვა, გულის წუხილი◊ зӕрдӕ бавӕрын (сӕвӕрын) დაპირება, შეპირება, გამხნევება, იმედის მიცემა, გაგულოვნება, გაბედვინება◊ зӕрдӕ бахъазын მოწონება◊ зӕрдӕ дарын ა) იმედოვნება, გაანგარიშება; ბ) იმედის მიცემა◊ зӕрдӕ ӕлхӕнын გულისმოგება, ლაქუცი, მლიქვნელობა◊ зӕрдӕ райын ა) გახარება; ბ) კეთილმიდრეკილება, სიმპათიის გრძნობა◊ зӕрдӕ фехсайын დაეჭვება, შეყოყმანება◊ зӕрдӕ хӕссын გულისრევაмӕ зӕрдӕ хӕццӕ кӕны, мӕ зӕрдӕ хӕссы გული მერევა◊ зӕрдӕмӕхӕссын გულთან ახლოს მიტანა◊ зӕрдӕмӕ цӕуын მოწონება◊ зӕрдӕтӕ ӕвӕрын, зӕрдӕ фидар кӕнын დაიმედება; გამხნევება; გულის გამაგრება◊ зӕрдыл дарын ხსოვნა◊ зӕрдыл ӕфтауын (ӕфтын), зӕрдыл лӕууын кӕнын გახსენება◊ зӕрдӕ фӕсайын იმედების გაცრუება◊ мӕ зӕрдӕйӕ ჩემი აზრითцы дӕ зӕрды ис? გადატ. გულში რა გიდევს? რა გინდა, რას აპირებ?◊ мӕ зӕрдӕ йӕ нӕ исы არ მომწონს (გული არ იღებს, არ იკარებს)◊ мӕ зӕрдӕ дзы фӕцъӕх თავი მომაბეზრა◊ йӕ зӕрдӕ мыл фӕхудт ჩემზე ნაწყენი დარჩა◊ зӕрдӕйы тӕгтӕ გულის ძარღვები◊ зӕрдӕ бахъарм уын გულის წასვლა◊ зӕрдӕ бауазал уын ცუდად გახდომა◊ зӕрд ӕ бамӕгуыр уын გულისგატეხის, მოწყენილობის, სევდის გრძნობა◊ дӕ зӕрдӕ дӕм куыд дзуры გული რას გეუბნება (რას გკარნახობს)◊ мӕ зӕрдӕ йӕм ӕхсайы გული მიწუხს; მის გამო ვშიშობ; მის გამო ვწუხვარзӕрдӕйы цавд გულისცემა, გულის ფრიალი, გულის ფანცქალიзӕрдӕйы ахаст, зӕрд ӕйы уаг გუნება, სულიერი განწყობილება◊ мӕ зӕрдӕ – дзы фӕтахт თავი მომაბეზრა, მომწყინდა, მომბეზრდა
См. также в других словарях:
Йын — (Йыҥ, Керемет) Йын (Керемет) и Бедой Мифология: Марийская … Википедия
рæйын — → райын ↓ арæйын, барæйын, æррæйын, æрбарæйын, рарæйын, ныррæйын, срæйын … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
сæйын — → сайын ↓ асæйын, басæйын, æрсæйын, æрбасæйын, ныссæйын, фæсæйын Хуымæтæг, æнæаразгæ, æдзæугæ мивдисæг. Æнæххæст хуыз. Æбæ … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
дæйын — ↓ адæйын, бадæйын, ныддæйын, фæдæйын Хуымæтæг, æнæаразгæ, цæугæ мивдисæг. Æнæххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: дæйынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: дæйæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
адæйын — ↑ дæйын Хуымæтæг, аразгæ, цæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: адæйынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: адæйæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: адæйæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн. Нырыккон афон. æз адæйын … … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
арæйын — ↑ рæйын, → арайын Хуымæтæг, аразгæ, æдзæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: арæйынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: арæйæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: арæйæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн. Нырыккон афон … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
асæйын — ↑ сæйын, → асайын Хуымæтæг, аразгæ, æдзæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: асæйынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: асæйæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: асæйæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн. Нырыккон афон … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
бадæйын — ↑ дæйын Хуымæтæг, аразгæ, цæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: бадæйынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: бадæйæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: бадæйæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн. Нырыккон афон. æз бадæйын … … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
барæйын — ↑ рæйын, → барайын Хуымæтæг, аразгæ, æдзæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: барæйынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: барæйæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: барæйæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн. Нырыккон афон … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
басæйын — ↑ сæйын, → басайын Хуымæтæг, аразгæ, æдзæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: басæйынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: басæйæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: басæйæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн. Нырыккон афон … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
ныддæйын — ↑ дæйын Хуымæтæг, аразгæ, цæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: ныддæйынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: ныддæйæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: ныддæйæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн. Нырыккон афон. æз ныддæйын … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
