-
81 кольчатый
1. ҳалқанок, ҳалқа-ҳалқа, аз ҳалқаҳо иборат; кольчатые сосуды растений рагҳои ҳалқашакли растаниҳо2. ҳамчун қисми таркибии баъзе номҳои зоологӣ ва ботаникӣ ҳалқашакл; кольчатые черви ҳалқакирмҳо; кольчатый шалфеи кампиргулаки ҳалқаишакл -
82 безизвестный
(безизвест|ен,| -на, -но) номаълум, номашҳур, гум ном, беному нишон; безизвестный художник рассоми гумном -
83 домовый
1. ҳавлигӣ, …и ҳавлӣ, хонагӣ, …и хона; домовые ворота дарвозаи ҳавлӣ2. уст. (домашний) хонагӣ; домовый лекарь табиби хонагӣ (хусусӣ)3. дар таркиби номҳои баъзе ҳайвонот ва ҳашарот: домовая мышь муши хона; домовый сверчок чирчираки хонагӣ <> домовая книга дафтари ҳавлӣ; домовая контора уст. идораи ҳавлиҳо; домов ая лавка дӯкони [назди] хона (ҳавлӣ), дӯкончаи гузар -
84 за
приставкаи префиксе, ки маънохои зеринро ифода мекунад:1. I) ибтидои амал: зааплодйровать ба чапакзанн сар кардан; заплакать ба гирья даромадан; забегать ба давутоз даромадан 2) итмоми амал: заасфальтировать асфальтфарш карда шудан 3) бо ҳиссачаи «ся» ё бе он - ба ҳадди охир расондани амал; аз ҳад зиёд кардани коре: заглядеться чашм дӯхта мондан, чашм канда натавонистан; заработаться бисьёр кор карда монда шудан; задарить тӯҳфаборон кардан; закормить хуб сер кардан 4) равона шудани амал ба он тарафи предмет ва ё берун аз ҳудуди чизе: зайтй за дерево ба паси дарахт гузаштан; завернуть за угол ба хамгашти кӯча тоб хӯрдан 5) зимнан иҷрошаванда будани амал: забежать сари роҳ даромадан; занести дароварда додан2. дар сифатсозӣ ва исмсозӣ маънои дар беруни чизе буданро ифода мекунад: загородный беруни шаҳр, берунишаҳрӣ; зарубежный хориҷӣ; заречье он тарафи дарё предлог1. с вин. (указывает направление движения за пределы чего-л.) аз, ба; уехать за город аз шаҳр берун рафтан; выбросить за окно аз тиреза берун партофтан; уйти за реку ба он тарафи дарё рафтан; выйти за дверь аз дар берун баромадан; вынести за скобки аз қавс баровардан // (под, внутрь, за) ба паси…, ба даруни…, ба; заткнуть рукавицы за пояс дастпӯшакро ба миёнбанд андармон кардан; положить за пазуху ба бағал андохган; поставить за шкаф ба паси ҷевон мондан; заложить руки за спину дастро ба пушт кардан2. с вин. (указывает на предмет, орудие, средство дейстдия чаще с гл. «сесть», «стоять» и т.п.)ба сари…; сесть за стол ба сари миз нишастан; сесть за руль ба сари руль нишастан; // (указывает на иачало действия, занятия) ба; взяться за работу ба кор сар кардан; приняться за учение ба таҳсил шурӯъ кардан,'). с вин. (указывает на промежуток времени в течение которого что-л. совершается) дар, дар зарфи…, дар бадали…, дар муддати…; за ночь выпало много снегу дар якшаб барфи зиёде боридааст; мальчик подрос за лето дар муддати тобистон бача калон шудааст; за последние три года дар се соли охир; эту работу можно сделать за два часа ин корро дар ду соат кардан мумкин аст; за один раз да як бор, якбора4. с вин. (указывает на время, отделяющее одно событые от другого) пеш, пеш аз; за час до отхода поезда як соат пеш аз рафтани поезд; за несколько дней до поездки якчанд рӯз пеш аз сафар5. с вии.(указывает на превышение предела, меры) аз; уже за полночь шаб аз нисф гузаштааст; ей далеко за сорок синнаш аз чил кайҳо гузаштааст6. с вин. (по причине, вследствие чего-л.) бинобар, ба сабаби…, барои…, ба хотири…; благодарить за услугу барои хизмат миннатдорӣ кардан; наказать за шалость барои шухӣ ҷазо додан; за что? барои чӣ?, ба чй сабаб?; за что его не любят? барои чӣ вайро нағз намебйнанд?; за что-то ба сабабе, бинобар1. (во имя, ради, в пользу чего-л.) ба, барои…, аз барои…, дар роҳи…, ба хотири; отдать жизнь за Родину барои Ватан ҷон супурдан; бороться за мир дар роҳи сулҳ мубориза бурдан; голосовать за предложение барои таклифе овоз додан; поднять тост за чьё-л. здоровье ба саломатии касе қадаҳ бардоштан // в знач. нареч. барои…, ба тарафдории…; он голосовал за вай ҳамчун тарафдор овоз додааст // в знач. сказ. разг. тарафдор; все за, один ты против ҳама тарафдору як худи ту зид // в знач. сущ. за разг. «тарафдор»; подсчитать все «за» ҳама «тарафдорҳо»-ро шумурдан8. с вин. (указывает на расстояние) дар, то, дар масофаи…; за десять километров от города дар масофаи даҳ километр аз шаҳр; за два шага от обрыва ду қадам дуртар аз ҷарӣ9. с вин. (в оомен на что-л.) ба бадали…, ба ивазӣ…; ба, бе; внести деньги за утерянную книгу пули китоби гумшударо нардохтан; уплатить за квартиру пули квартираро додан // (при обозначении цены) ба, ба нархи…; купить книгу за пять рублей китобро ба нархи панч сӯм харидан; за плату ба (бо) музд, пулакӣ10. с вин. (вместо кого-л.) ба ҷоп…, ба ивази…; он работает за мастера вай ба ҷои усто кор мекунад; расписаться за кого-л. ба ҷои касе имзо кардан; работать за двоих кори ду касро кардан11. с вин. (указывает на то,что предмет, на который направляется действие) аз; взять за руку аз даст доштан; держаться друг за друга дасти якдигарро гирифтан; ба якдигар такя кардан; дернуть за ручку двери дастаки дарро якбора кашидан; трава цепляется за платье алаф ба курта мечаспад12. с вин. (с глаголами «отвечать», «ручаться» и т. п.) барои…, ба; отвечать за порядок барои тартиб ҷавобгар будан; ручаться за точность рассказа ба дӯрустии ҳикоя зомин будан; заступаться за кого-л. тарафи касеро гирифтан 13. с вин. (при обозначении лица, предмета, которые вызывают какое-л. чувство) аз, аз барои…, аз ваҷҳи…, барои…, ба ҷои…; мне стыдно за него аз барои вай хиҷолат мекашам; краснеть за кого-л. ба ҷои касе сурх шудан 14. с вин. (с глаголами «выйти», «выдать», «сватать») ба; выйти замуж за кого-л. ба касе ба шавҳар баромадан 15. с вин. разг. (в качестве кого-чего-л.) ҳамчун; признать за правило ҳамчун қоида қабул кардан; считать за честь шарафманд будан; он слышен за остряка ӯ ба теззабонӣ ном баровардааст 16. с тв. (указывает на предмет, место, позади которого происходит действие) дар он тарафи…; дар пушти…, берун аз, дар паси…; жить за городом берун аз шаҳр зистан; стоять за дверью дар пушти дар истодан; за окном дар паси тиреза; за горами дар паси кӯҳҳо; за рекой дар он тарафи дарё;(внут-ри чего-л., за чем-л.) аз таги…, аз зери…, ба даруни…, ба паси…; держать за пазухой дар зери бағал доштан; солнце скрылось за тучами офтоб дар паси абрқо пинҳон шуд 17. с тв. (указывает иа предмет, орудие, средство действия, чаще с гл. «сидеть», «стоять» и т. п.) ба назди…, ба сари…, дар сари…, дар паҳлӯи…, дар пеши…; сидеть за столом ба сари миз нишастан; сидеть за рулём дар сари руль нишастан; сидеть за книгой китоб хондан; за работой время прошло незаметно дар сари кор вақт номаълум гузашт 18. с тв. (при обозначении движения, следования за кем-чем-л.) аз паси…, аз паи…, аз кафои…, аз ақиби…, аз дунболи…; идти [вслед] за кемзал. аз дунболи касе рафтан; следуйте за мной! аз пасм ман биёед!; гнаться за зайцем харгӯшро дунболагирӣ кардан 19. ств. (во время какого-л. занятия) дар аснои…, дар вакти…, ҳангоми…; читать за обедом дар аснои хӯрок китоб хондан20. с тв. (после, вслед за кем-чем-л.) баъди…, пас аз; за дождливой весной наступило жаркое лето баъди баҳори сербориш тобистони гарм омад // (вслед, чередуясь) аз паси…, паи ҳам; читать книгу за книгой паи ҳам китоб хондан; шаг за шагом қадам ба қадам; один за другим яке аз паси дигаре; день за днём рӯз ба рӯз21. с тв. (по причине, из-за) аз сабаби…, бинобар; за шумом никто её не расслышал аз сабаби ғало-ғула гапашро ҳеҷ кас нашунид; за истечением срока бинобар тамом шудани мӯҳлат; за неимением свободного времени бинобар набудани вақти холй; за ненадобностью бинобар даркор набудан; за отсутствием улик аз сабаби набудани далел22. с тв. (с какой-л. целью) барои…, ба мақсади…, ба; пойти за водой барои об рафтан; послать за врачом ба духтур кас фиристодан; занимать очередь за билетами барои билет навбат гирифтан23. с тв. (указывает на лицо, предмет, который является объектом ухода, надзора, наблюдения) ба; смотреть за детьми ба бачаҳо нигоҳубин кардан; ухаживать за больными ба беморон нигоҳубии кардан; следить за чистотой ба гозагӣ назорат кардан24. с тв. (указывает на лицо, предмет, от которого зависит наступление какого-л. действия) ба сабаби…, сабаби…; задержка за утверждением проекта сабаб ин аст, ки лоиҳа ҳанӯз тасдиқ нашудааст; очередь за мной навбати ман; за вами долг ба гардани шумо қарз ҳаст25. с тв. (указывает на лицо, иредмет, которому присущи те или иные свой-ства): замечать за кем-л. недостатки камбудиҳои касеро пай бурдан26. с тв. (в значении предлога «с») бо; приказ за подписью директора фармон бо имзои директор; дело за номером два делаи (кори) рақами ду27. с тв. (с гл. «свататься») ба; свататься за дочь соседа ба духтари ҳамсоя хостгор шудан // (чаще со сл. «замужем»): быть замужем за кем-л. зани касе будан -
85 заартачиться
сов. разг.1. (оживот-ном) бадкашӣ (ҳаринагӣ) кардан2. (о человеке) гардантобӣ (инод, гарданғафсӣ) кардан -
86 зазеленеть
сов.1. (начать зеленеть) сабз шудаи гирифтан // (стать зелёным) сабз шудан; прошёл дождь, и озимые зазеленели борон бориду киштҳои тирамоҳй сабз шуданд2. (показаться - о зелёном) сабз тофтан; за поворотом дороги зазеленели луга дар хамгашти роҳ марғзор сабз метофт -
87 белый
(бел, -а, бёло)1. сафед, сафедранг; бел ая ткань матои сафед; белая бумага коғази сафед2. (светлый) равшан, кушод, тобон, сафед; белая шея гардаии сафед3. тк. полн. ф. прил. и в знач. сущ. белый м, белая ж сафедпӯст; белая раса ирқи (нажоди) сафедпӯст4. (о времени суток, о свете) равшан; белые ночи сафедашабҳо (дар минтақаи шимол); среди (средь) бела дня дар рӯзи равшан5. тк. полн. ф. уст. иобл. (чистый) тоза; белая половйна избы қисми тозаи хонаи чӯбин6. тк. полн. ф. прил. и в знач. сущ. белый м сафед; белые мн. сафедҳо; бел ая гвардия ист. гвардияи сафед; бел ый офицер офицери сафед; белые отступили сафедҳо ақибнишинӣ карданд7. в знач. сущ. белые мн. шахм. мӯҳраҳои сафед; играть белыми бо донаҳои сафед бозӣ кардан8. дар таркиби номҳои баъзе ҳайвонот ва наботот: белый медведь хирси сафед <> белая баня ҳаммоми мӯридор; белый билет уст. билети сафед (шаҳодатномаи озод будан аз хизмати ҳарбӣ ба сабаби касалӣ); белое вино 1) маи ангури сафед, шароби сафед 2) прост. (водка) арақ; белая ворона зоғи ало; белая горячка ҷунуни хамр; белое духовенство рӯҳониёни сафед (як кисми рӯҳониёни православӣ, ки бар хилофи руҳониёни роҳиб парҳезгорӣ намекунанд); белое золото (хлопок) тиллои сафед; белая изба хонаи мӯридор; белая кость ирон. асилзода, ашрофзода; белая магия сеҳру ҷоду; белые места (пятна) 1) маҳалҳои таҳқиқнашуда (камтаҳқиқшуда) 2) масъалаҳои ҳалталаб (ҳанӯз ҳалнашуда); белое мясо гӯшти мурғ; гӯшти гӯсола; Белая олимпиада Олимпиадаи зимистона; белый свет дунё, олам; белый стих шеъри озод; белый уголь қувваи об; белыми нитками шито мисаш аён аст; сказка про \белыйого бычка погов. шутл. чӣ мехонӣ? - Порсола -
88 бесстрашие
с бебокӣ, нотарсӣ, ҷасорат, далерӣ, диловарӣ, шуҷоат; прославиться своим бесстрашием бо далерии худ ном баровардан -
89 благородный
(благорб-д|ен, -на, -но)1. наҷиб(она), олиҳиммат(она), некӯахлоқ, ҷавонмард(она), бошараф(она); - ый человек одами олиҳиммат; благородный постӯпок рафтори ҷавонмардона; благородная цель максади наҷиб2. нафис, латиф, болатофат; благородн ая осанка қадди дилҷӯ3. тк. полн. ф. уст. …и ашроф, асилзода, олитабор; благородного происхождения олитабор; благородное собрание ҷамъомади ашроф (клуби дворянҳо); благородный пансион пансиони ашроф (донишкадаи махсуси ашрофзодагон)4. в знач. сущ. благородный м, благородная ж ашрофзода, асилзода5. кцсми таркибии баъзе номҳои ҳайвонот, наботот ва маъдан: благороднът олень зоол. гавазни хушзот; благородный тысячелйстник бот. бӯимодарон (алаф); благородные газы хим. газҳои асил (газҳое, ки ба реакцияи химиявӣ тамоман ё ба осонӣ ҳамроҳ намешаванд); \благородныйые металлы хим. металлҳои асил (тилло, нуқра, платина) -
90 блеск
1. дурахш, тобиш, барқ, ҷило; блеск молнии дурахши барқ; начищать что-л. до блеска чизеро тоза карда ялаққос занондан2. перен. шукӯҳ, дабдаба, карруфар, ҳашамат, шавкат; блеск наряда карруфарри сарулибос3. перен. ҳунарнамоӣ, маҳорат; нафосат, камол, авҷ; блеск остроумия камоли зарофат; блеск славы авҷи шӯҳрат4. қисмитаркибии номҳои баъзе маъданҳо: железный блеск мин. оҳантоб; свинцовый блеск мин. қӯрғошимтоб <> во всём блеске бо тамоми ҳашамат; с блеском ба дараҷаи аъло; \блеск! мӯъҷиза! -
91 величать
несов. кого-что1. кем--чем номидан; сибирякӣ величают Байкал не озером, а мерем аҳли Сибирь Байкалро кӯл не, баҳр меноманд; его величали по имени и отчеству ба ӯ ном ва номи падарашро гирифта муроҷиат мекарданд2. уст. и обл. маддоҳӣ кардан -
92 войти
сов.1. даромадан, дохил (ворид) шудан; войти в комнату ба хона даромадан //гузашта даромадан, гузаштан; гвоздь вошёл в стену мех ба девор даромад2. (включиться) дарҷ шудан, дохил щудан, даромадан, иштирок кардан; войти в список ба рӯйхат даромадан; войти в состав правительства ба ҳайати ҳукумат дохил шудан3. (вместиться) гунҷидан, ҷой гирифтан, ҷойгир шудан; в чемодаи вошли все вещи ҳамаи чизҳо ба ҷомадон гунҷид4. (вникнуть) фаҳмидан, дарк кардан, сарфаҳм рафтан; войти в суть дела моҳияти масъаларо нағз фаҳмидан5. с чем офиц. муроҷиат кардан, пешниҳод кардан; <> в комиссию с предложением ба комиссия таклиф пешниҳод кардан6. в сочет. с сущ. и с предлогом «в» сар кардан; войти в действие ҷорй шудан, ба ҳукми қонун даромадан, эътибор пайдо кардан, ба қувват даромадан; войти в переговоры гуфтугузор сар кардан; войти в сношения алоқа бастан7. в сочет. с сущ. и с предлогом «в» шудан, тардидан; войти в быт одат шудан; войти в моду мӯд шудан; расм шудан; войти в пословицу зарбулмасал шудан, забонзад (мақол) шудан; в привычку одат (расм) шудан <> войти в азарт саргарм шудан; войти во вкус ба шавқи чизе афтидан, мазаи ҷизеро фаҳмидан, мазахӯрак шудан; войти в доверие к кому-л. бо ҳила эътимоди касеро ба даст овардан, касеро ба худ моил кардан; войти в долги (в долг) ба қарз ғӯтидан; войти в долю саҳмдор шудан; войти в душу (в сердце) к кому-л. дили касеро тасхир кардан; войти в жизнь ба истеъмол даромадан; ба ҳаёт татбик шудан; ба чизе одат кардан; войти в историю дар таърих мондан, дар таърих ҷой гирифтан; ном баровардан; войти в колею (в русло) ба роҳи (ба ҳолати) муқаррарии худ даромадан; войти влетаҷв (года, в возраст) уст. болиғ шудан, ба балоғат расидан; войти в милость илтифот дидан; войти в плоть и кровь ба мағзи устухон даромадан, одат шуда мондан; войти в подробности 1) (вникнуть в детали) муфассал омухтан 2) (быть подробным в изложении) бз тафсил баён кардан; войти в положение ҳамдардй кардаи; - в разум уст. окилтар шудан, чиз (гап) мефаҳмидагӣ шудан; - в силу ба ҳукми қонун даромадан, қонунй шудан; войти в строй ба кор даромадан, ба кор андохта шудан; \войти в часть с кем-л. уст. и просгп. дар коре бо касе шарик шудан -
93 вырезать
сов.1. что буридан, бурида ҷудо кардан (партофтан); вырезать опухоль варамро бурида партофтан2. что бурида сохтан; вырезать себе палку барои худ чӯб бурида тайёр сохтан3. что кандан, кандакорӣ кардан, ҳаккокӣ кардан; вырезать инициалы на дощечке ҳарфҳои аввали ном ва номи падарро дар рӯи тахтача кандан4. кого-что (истребить) қатли ом кардан, қир кардан несов. см. вырезать -
94 донна
ж донна, хоним (калимаи эҳтиром, ки дар Италия ба номҳои зан-хои аъёну ашроф илова мешавад); г? Марйя донна Мария -
95 загреметь
Iсов. прост. (упасть с грохотом) гулдуррос (гумбуррос) зада афтодан; загреметь с лестницы аз зинапоя гулдуррос зада афтоданIIсов.1. (начать греметь) ба ғурриш (ба гулдуррос) даромадан; тақар-туқур (тарақ-туруқ) сар кардан; загреметь посудой зарфҳоро ҷарангос занондан2. овоза шуда рафтан, ном баровардан загрестйIIсов. см. загребать загрестй 11 сов. (начать грести) ба белкашй даромадан -
96 заячий
1. харгӯшӣ, …и харгӯш; заячьи следы паи харгӯш; заячья охота шикори харгӯш // (из заячьего меха) …и пӯсти харгӯш; заячий тулӯп пӯстини пӯсти харгӯш2. перен. разг. тарсончак, буздил; заячья душа [одами] тарсончак (буздил)3. ҳамчун қисми таркибии баъзе номҳои ботаникӣ …и харгӯш заячья губа лаби чок -
97 зваться
несов. ном доштан, номида (гуфта) шудан -
98 зеленеть
несов.1. (становиться зелёным) сабз (кабуд) шудан, сабзпӯш шудан; луга зелене-ют марғзорҳо сабз мешаванд2. (виднеться - о зелёном) сабз тофтан, кабудча тофтан; в долине зеленеют сады дар водй боғот сабз метобад; на прилавках зеленеют огурцы дар рӯи пештахтаҳои дӯкон бодиринг кабудча метобад3. разг. (сильно бледнеть) каб-кабуд шудан; зеленеть от злости аз хашм каб-кабуд шудан4. (покрываться зелёным налётом) кабудча (зангор) шудан; медь от времени зеленеет мис бо мурури вақт зангор мешавад <> лазах зеленеет пеши чашм сиёҳ мезанад -
99 знамекитость
ж1. шӯҳрат, маъруфӣ, шӯҳратмандӣ, номдорӣ; знамекитость певца росла с каждым его выступлением шӯҳрати ҳофиз бо ҳар як баромади ӯ меафзуд2. одами машҳур (номӣ, номдор); он стал знамекитостью вай одами номдор шуд -
100 знаменитый
знаменитое (знаменит, -а, -о)1. машҳур, номӣ, номдор, маъруф, овозадор; знаменитый писатель нависандаи машҳур; этот край знаменит своими лесами ин кишвар бо бешазорҳои худ машҳур аст2. прост. (замечательный, превосходный) барҷаста, олӣ, беҳтарин
См. также в других словарях:
НОМ — (греч. nomos). Округ, преимущественно, пастбище, в древнем Египте. Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка. Чудинов А.Н., 1910. НОМ греч. nomos. Округ, преимущественно в древнем Египте. Объяснение 25000 иностранных слов,… … Словарь иностранных слов русского языка
НОМ — научно обоснованная медицина мед., образование и наука Источник: http://lrc.aiha.com/Russian/ProjectInfo/High 04janmar Rus.pdf НОМ Неформальное объединение молодёжи рок группа муз. НОМ начальник отдела маркетинга … Словарь сокращений и аббревиатур
НОМ — (от греч. nomos область округ), административный округ в Др. Египте. Каждый ном имел политический и религиозный центр, войско, герб, богов покровителей. Количество и их площадь менялись … Большой Энциклопедический словарь
ном — I (от греч. nomós область, округ), административный округ в Древнем Египте. Каждый ном имел политический и религиозный центр, войско, герб, богов покровителей. Количество номов и их площадь менялись. II (nomós), административно территориальная… … Энциклопедический словарь
ном. — ном. номинал, номинальный ном. нр номер связь нр в телеграммах Источник: http://www.termika.ru/dou/enc/razd2/isd32.html … Словарь сокращений и аббревиатур
ном — ном, а (административная единица ДревнегоЕгипта и современной Греции) … Русское словесное ударение
Ном — I м. Песня, гимн в честь Аполлона у древних греков. II м. Греческое наименование округа в Древнем Египте. Толковый словарь Ефремовой. Т. Ф. Ефремова. 2000 … Современный толковый словарь русского языка Ефремовой
Ном — I м. Песня, гимн в честь Аполлона у древних греков. II м. Греческое наименование округа в Древнем Египте. Толковый словарь Ефремовой. Т. Ф. Ефремова. 2000 … Современный толковый словарь русского языка Ефремовой
ном — сущ., кол во синонимов: 22 • арголида (1) • аркадия (2) • гимн (13) • … Словарь синонимов
ном — (греч. νόμος мелодия, песня) лирический жанр античной поэзии, песня в честь бога Аполлона. Известным автором Н. был поэт Тимофей (4 в. до н. э.) … Поэтический словарь
ном — ном, а (административная единица; песня) … Русский орфографический словарь