-
1 Қандай мақсатпен?
دڅه مقصد لپاره؟[da sa maksad lapara?] -
2 Визаны қандай мақсатпен созбақ?
ويزه دکوم مقصدلپاره اوږده وي (\تمديده وی)[visa das a lapara awgdawe (tamdidawe)?] -
3 Неге?
ولي؟[wali?] -
4 мақсат
цель; намерение; желание; задачамақсатпен — в целях, с целью
-
5 бопса
шантаж (белгілі бір мақсатпен нұқсан келтіретін шын не жалған ақпаратты жариялаймын деп қорқыту, қоқан-лоққы жасау) -
6 голланд аукционы
аукцион голландский (көбінесе қайырымдылық мақсатпен өткізілетін, сатып алушы табылмайтын сәтке дейін бағасы бірте-бірте төмендетілетін аукцион) -
7 жеңілдік
скидка (1. тауардың мәміледе көрсетілген базистік бағасын азайту мөлшерін айқындайтын мәміле шарты, 2. сақтандырушының қайсыбір мақсатпен сақтандыру сыйлықақысының сомасын төмендетуі, 3. несие беруде: қарызгерге төлем мерзімі басталмастан бұрын қарызды төлеген жағдайда берілетін пайыз, 4. тұтыну маркетингінде: тұтынушыға сатып алу аяқталғаннан кейін сатып алуды ынталандыру мақсатымен төленетін төлем) -
8 кассалық операциялар
Кассалық операциялар дегеніміз банкінің қолма-қол ақшаны инкассолаумен, сақтаумен және берумен байланысты қызметі.
Под кассовыми операциями понимается деятельность банка, связанная с инкассацией, хранением и выдачей наличных денег.
Коммерциялық банкілер кассалық операцияларды жүргізу кезінде қандай заңнамалық актілерді басшылыққа алады?
Какими законодательными актами руководствуются коммерческие банки при проведении кассовых операций?
Бұл салада банкілер “Қазақстан Республикасындағы банкілер және банк қызметі туралы” ҚР Заңын, сондай-ақ уәкілетті орган бекіткен Кассалық операцияларды жүргізу тәртібін басшылыққа алады.
В этой сфере банки руководствуются Законом РК “О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан”, а также Порядком ведения кассовых операций, утвержденным Уполномоченным органом.
Уәкілетті орган бекіткен ережелер бойынша кәсіпорындар кассада банк кәсіпорындардың басшыларымен келісе отырып белгілейтін лимит шегінде қолма-қол ақша ұстай алатындай болып көзделген. Белгіленген лимиттен тыс нақты ақшаны кәсіпорын өзіне қызмет көрсететін банкімен келісілген тәртіппен және мерзімде банкіге өткізуге міндетті. Кәсіпорын кассасындағы нақты ақша қалдығының лимиті кәсіпорын қызметінің ерекшеліктерін және ақша түсімін инкассолауды басшылыққа ала отырып белгіленеді.
По утвержденным уполномоченным органом правилам, предусмотрено, что предприятия могут иметь в кассе наличные деньги в пределах лимита, устанавливаемого банком, по согласованию с руководителями предприятий. Денежную наличность сверх установленного лимита предприятие обязано сдавать в банк в порядке и в сроки, согласованные с обслуживающим его банком. Лимит остатка наличных денег в кассе предприятия устанавливается исходя из особенностей деятельности предприятия и инкассации выручки.
Қолма-қол ақша:
Наличные деньги могут сдаваться:
- банкілердің күндізгі және кешкі кассаларына;
- в дневные и вечерние кассы банков;
- инкассаторларға;
- инкассаторам;
- кейіннен банкіге өткізу үшін кәсіпорындардағы банкілерге арналған бірлескен кассаларға;
- в объединенные кассы на предприятиях для последующей сдачи в банк;
- жасалған шарттар негізінде банкілердің шоттарына аудару үшін байланыс кәсіпорындарына өткізіледі.
- предприятиям связи для перечисления на счета банков на основе заключенных договоров.
Банкілердегі қолма-қол ақша сақтық қорлары мен айналым кассасына бөлінеді.
Денежная наличность в банках распределяется в резервные фонды и оборотную кассу.
Олардың айырмашылығы мынада: сақтық қорларының ақшасы әлі айналысқа жіберілмеген немесе айналыстан алынған деп саналады, сондықтан қолданыстағы ережелерге сәйкес оны тек уәкілетті органның рұқсатымен пайдалануға болады. Айналым кассасындағы ақша айналыстағы ақша болып есептеледі, сондықтан оны беру қосымша рұқсатты қажет етпейді.
Их различия заключаются в том, что деньги резервных фондов считаются еще не выпущенными в обращение или изъятыми из обращения, поэтому, в соответствии с действующими правилами использовать их можно только с разрешения уполномоченного органа. Деньги, находящиеся в оборотной кассе, считаются деньгами в обращении, и их выдача не требует дополнительных разрешений.
Қолма-қол ақша мына шарттар сақталғанда:
Наличные деньги выдаются при соблюдении следующих условий:
- егер қаражатқа қажеттілік белгіленген ережелерге сәйкес қолма-қол ақшамен қанағаттандырылуға тиіс болса (еңбекақы төлеу үшін, ауыл шаруашылығы өнімін сатып алу үшін ақша беру, іссапар және шаруашылық шығындары), есеп айырысу шотында нақты қаражат болған жағдайда;
- при наличии средств на расчетном счете, если потребность в средствах в соответствии с установленными правилами должна удовлетворяться наличными деньгами (выдача денег на оплату труда, на закупку сельскохозяйственной продукции, командировочные и хозяйственные расходы);
- қаражатты төлеу мерзімі басталғанда беріледі.
- при наступлении сроков выплаты средств.
Кассалық операциялар бөлімі ақша қабылдау және беру үшін құрылады, онда кіріс, шығыс, кіріс-шығыс, кешкі кассалар, ақша майдалайтын кассалар, ақшалай түсімді қайта есептейтін кассалар болуы мүмкін.
Отдел кассовых операций создается для приема и выдачи денег, в котором могут быть приходные, расходные, приходно-расходные, вечерние кассы, кассы для размена денег, кассы для пересчета денежной выручки.
Банк қолма-қол ақшаны клиенттердің және инкассаторлардың өздері келгенде қабылдайды.
Банк принимает наличные деньги при личной явке клиентов и инкассаторов.
Айналым кассасы банкіге түскен барлық қолма-қол ақшаны кіріске алумен және есеп айырысу операцияларын орындаумен айналысады. Айналым кассасынан кәсіпорындарға, ұйымдарға, мекемелерге қолма-қол ақша да беріледі.
Оборотная касса занимается оприходованием всех поступающих в банк наличных денег и выполнением расходных операций. Из оборотной кассы происходит и выдача наличных денег предприятиям, организациям, учреждениям.
Банкінің кіріс кассалары қолма-қол ақшаны қандай құжаттардың негізінде қабылдайды?
На основании каких документов приходные кассы банка принимают наличные деньги?
Кіріс кассалары ақшаны хабарландыру бойынша қолма-қол ақшамен төленетін жарнапұлға қабылдайды, бұл хабарландыру клиент толтыратын үш нышаннан тұрады, олар: хабарландыру, түбіршек, ордер. Хабарландыруда ақшаның кімнен қабылданатыны, оның қай шотқа есептелетіні көрсетіледі, сома цифрмен және жазбаша жазылады, жарнапұлдың мақсаты көрсетіледі.
Приходные кассы принимают деньги по объявлению на взнос наличными деньгами, которые состоят из трех элементов, заполняемых клиентом, – объявления, квитанции, ордера. В объявлении указывают от кого принимаются деньги, на какой счет они зачисляются, сумму цифрами и прописью, назначение взноса.
Есеп айырысу шотынан қаражат алу кезінде (жалақыға, жәрдемақыға, іссапар шығынына, шаруашылық мұқтаждарға) банкіге ақша чектері ұсынылады.
При снятии средств с расчетного счета (на заработную плату, пособия, командировочные расходы, хозяйственные нужды) в банк предоставляются денежные чеки.
Чекті толтырумен бір мезгілде оның деректемелері кәсіпорында чек кітапшасында қалатын және растау құжаты болып табылатын түбіршекке көшіріледі. Чектер толық толтырылған (сомасы көрсетіліп, қол қойылып, мөр басылып расталған) соң қаражатты алуға уәкілетті адамдарға беріледі.
Одновременно с заполнением чека его реквизиты переносятся на корешок, остающийся у предприятия в чековой книжке и являющийся оправдательным документом. Чеки после их полного заполнения (указания суммы, заверения подписями и печатями) выдаются лицам, уполномоченным на получение средств.
Кассалық операциялардың жүзеге асырылуында қазіргі заманғы қандай үрдістер қадағаланады?
Какие современные тенденции прослеживаются в осуществлении кассовых операций?
Кассалық қызмет көрсетуді жақсарту және жеделдету үшін банк тәжірибесінде электронды банк қызметтерін көрсетудің пластикалық карталар мен банкоматтар пайдаланылатын қазіргі заманғы жүйелері енгізілуде.
Для улучшения и ускорения кассового обслуживания в банковскую практику внедряются современные системы электронных банковских услуг с использованием пластиковых карт и банкоматов.
* * *кассовые операции (қолма-қол ақшаны қабылдау, сақтау, беру түріндегі материалдық-техникалық рәсімдердің жиынтығы, кәсіпорындар, банкілер жеке және заңи тұлғалармен қолма-қол ақшалай қаражат алыс-берісін жүзеге асыруы)Казахско-русский экономический словарь > кассалық операциялар
-
9 мажорлау
-
10 позишн-трэйдер
позишн-трэйдер (тауар биржасындағы алып-сатарлық мақсатпен біршама ұзақ мерзімге ақша салушы алып-сатарлар тобы) -
11 фактория
фактория (1. бөтен елдердегі әкелінетін не әкетілетін тауарлардың қоймалары бар үлкен сауда қоныстары, 2. артта қалған халықты кооперацияға біріктіруге алғашқы дайындық сатысы, коммерциялық мақсатпен ел аралайтын экспедиция) -
12 шапқыншы
налетчик (жаргон сөз: акционерлік компанияны оның акционерлерінің, қызметкерлерінің, әкімшілігінің келісімінсіз сатып алушы, осы мақсатпен ашық сауда-саттықта акциялардың бақылау пакетін басқыншылықпен сатып алушы жеке және заңды тұлға) -
13 Акционерлік коммерциялық банкінің жоғары органы
Акционерлік коммерциялық банкіде қандай орган басқарудың жоғары органы болып табылады?
Какой орган является высшим органом управления в акционерном коммерческом банке?
Коммерциялық банкінің жоғары органы – акционерлердің жалпы жиналысы, ол жылына сирек дегенде бір рет шақырылуға тиіс. Жалпы жиналысқа акционерлер немесе банк акционерлерінің сенімхат берілген өкілдері қатысады. Акционерлердің жиналысы қатысушылардың қажетті жиналымы қамтамасыз етілгенде ғана өзінің қарауына ұсынылған мәселелерді шешуге құқылы.
Высшим органом коммерческого банка является общее собрание акционеров, которое должно проходить не реже одного раза в год. На общем собрании присутствуют акционеры или представители акционеров банка на основании доверенностей. Собрание акционеров правомочно решать вынесенные на его рассмотрение вопросы, если участники обеспечивают необходимый кворум.
Жиналыстың айрықша құзыретіне жатқызылатын мәселелер:
Вопросы, отнесенные к исключительной компетенции собрания таковы:
- қоғамның Жарғысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу;
- внесение изменений и дополнений в Устав общества;
- қайта құру;
- реорганизация;
- директорлардың сандық құрамын айқындау;
- определение количественного состава директоров;
-жарғылық капиталды көбейту;
- увеличение уставного капитала;
- атқарушы орган құру;
- образование исполнительного органа;
- аудиторды бекіту, т.б.
- утверждение аудитора и др.
Коммерциялық банкінің қызметіне жалпы басшылықты қандай орган жүзеге асырады?
Какой орган осуществляет общее руководство деятельностью коммерческого банка?
Банкінің қызметіне жалпы басшылықты Директорлар кеңесі жүзеге асырады.
Общее руководство деятельностью банка осуществляет Совет директоров.
Директорлар кеңесі мынадай атқарымдарды орындайды:
Совет директоров выполняет следующие функции:
- банк қызметінің басым бағыттарын айқындайды;
- определяет приоритетные направления деятельности банка;
- банкінің несие және басқа жоспарларының жобаларын қарайды;
- рассматривает проекты кредитных и других планов банка;
- банкінің кірісі мен шығысының және пайдасының жоспарларын бекітеді;
- утверждает планы доходов, расходов и прибыли банка;
- банк филиалдарын ашу және жабу туралы мәселелерді қарайды;
- рассматривает вопросы об открытии и закрытии филиалов банка;
- Банк басқармасының құрамын жасақтайды;
- формирует состав Правления банка;
- Банк басқармасының жұмысын бақылайды, т.б.
- контролирует работу Правления банка и др.
Банк басқармасы банкінің күнделікті (ағымдағы) қызметіне тікелей басшылық жасайды. Ол акционерлердің жалпы жиналысы мен Банк кеңесі алдында жауап береді. Басқарма Басқарманың төрағасынан, оның орынбасарларынан және басқа мүшелерден құралады. Мәжілістер тұрақты түрде өткізіліп тұрады. Шешімдер көпшілік дауыспен қабылданады. Дауыстар тең болған кезде Төрағаның дауысы шешуші дауыс болып табылады. Басқарманың шешімдері банк Басқармасы Төрағасының бұйрығы нысанында шығарылады.
Правление банка осуществляет непосредственное руководство текущей деятельностью банка. Оно несет ответственность перед Общим собранием акционеров и Советом банка. Правление состоит из Председателя правления, его заместителей и других членов. Заседания Правления проводятся регулярно. Решения Правления принимаются большинством голосов. При равенстве голосов, голос Председателя является решающим. Решения Правления выносятся в форме приказа Председателя Правления банка.
Несие саясатын банк басқармасының жанынан құрылатын Несие комитеті айқындайды.
Кредитную политику определяет Кредитный комитет, который создается при правлении банка.
Несие комитетінің құзыре-тіне мына мәселелер кіреді:
В компетенцию Кредитного комитета входят следующие вопросы:
- банкінің несие саясатын әзірлеу; тартылатын қаражаттың құрылымын айқындау және оны орналастыру;
- разработка кредитной политики банка, определение структуры привлекаемых средств и их размещения;
- несие беру жөніндегі қорытындыларды дайындау;
- подготовка заключений по предоставлению ссуд;
- инвестициялаумен және сенімгерлік операцияларды жүргізумен байланысты мәселелерді қарау кіреді.
- рассмотрение вопросов, связанных с инвестированием и ведением трастовых операций.
Коммерциялық банкінің орналасқан жерінен шалғай аумақтағы кәсіпорындар мен ұйымдарға – банк клиенттеріне оралымды несие-есеп айырысу қызметін көрсету мақсатымен филиалдар мен өкілдіктер ұйымдастыра алады.
Коммерческий банк в целях оперативного кредитно-расчетного обслуживания предприятий и организаций – клиентов банка, территориально удаленных от места расположения коммерческого банка, может организовывать филиалы и представительства.
Коммерциялық банк филиалы қызметінің оның өкілдігінің қызметінен айырмашылығы неде?
В чем различия между филиалами коммерческого банка и его представительствами?
Банк орналасқан жерден тысқары орналасқан және оның барлық міндеттерін немесе олардың бір бөлігін жүзеге асырушы құрылымдық бөлімшелер банкінің филиалдары деп саналады. Филиал заңды тұлға емес және өзіне бас банк берген Ұлттық банкінің лицензиясында көзделген шекте берілген операцияларды жасайды. Ол өзін құрған коммерциялық банкінің атынан шарттар жасасады және өзгедей шаруашылық қызметті жүргізеді. Өкілдік коммерциялық банкінің оқшауландырылған бөлімшесі болып табылады, ол банкінің орналасқан жерінен тысқары орналасқан, заңды тұлға құқықтарына ие емес және оның дербес теңгерімі жоқ. Ол банкінің өкілдікті міндеттерін қамтамасыз ету, мәмілелер жасасу және өзгедей құқықтық әрекеттер жасау үшін құрылады. Өкілдік клиенттерге есеп айырысу-несие қызметін көрсетумен айналыспайды. Шаруашылық мақсатта есеп айырысу үшін оған ағымдағы шот ашылады.
Филиалами банка считаются обособленные структурные подразделения, расположенные вне места его нахождения и осуществляющие все или часть его функции. Филиал не является юридическим лицом и совершает делегированные ему головным банком операции в пределах, предусмотренных лицензией Нацбанка. Он заключает договоры и ведет иную хозяйственную деятельность от имени коммерческого банка, его создавшего. Представительство является обособленным подразделением коммерческого банка, которое расположено вне места нахождения банка, не обладает правами юридического лица и не имеет самостоятельного баланса. Оно создается для обеспечения представительских функций банка, совершения сделок и иных правовых действий. Представительство не занимается расчетно-кредитным обслуживанием клиентов. Для осуществления хозяйственных расчетов ему открывается текущий счет.
Казахско-русский экономический словарь > Акционерлік коммерциялық банкінің жоғары органы
-
14 Есеп айырысу-кассалық операциялар
Есеп айырысу-кассалық операциялары аса маңызды операциялардың бірі болып саналады. Заңды тұлғалар үшін қаражатты коммерциялық банкілерде сақтау міндетті болып табылады. Осыған байланысты есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету атқарымы — коммерциялық банкінің қызметіндегі басым атқарымдардың бірі.
Расчетно-кассовые операции считаются одними из важнейших банковских операций. Для юридических лиц хранение средств в коммерческих банках является обязательным. В связи с этим функция расчетно-кассового обслуживания — одна из приоритетных в деятельности коммерческого банка.
Коммерциялық банк заңды тұлғаларды есеп айырысу-кассалық қызмет көрсетуге тартуға қандай себеппен мүдделі?
По какой причине коммерческий банк заинтересован в привлечении юридических лиц на расчетно-кассовое обслуживание?
Мұның өзі банк шотындағы ақша коммерциялық банкінің тартылған қаражаты болып табылатындығымен байланысты, кәсіпкерлік қызмет осы қаражаттың көлеміне сәйкес құрылады.
Это связано с тем, что деньги, находящиеся на банковском счете, представляют собой привлеченные средства коммерческого банка, в соответствии с объемом которых строится предпринимательская деятельность.
Казахско-русский экономический словарь > Есеп айырысу-кассалық операциялар
-
15 Коммерциялық банкінің пассив операциялары
Коммерциялық банкінің ресурстары меншікті және тартылынды қаражаттың есебінен құралады. Банкінің меншікті ресурстарына мыналар жатады:
Ресурсы коммерческого банка формируются за счет собственных и привлеченных средств. К собственным ресурсам банка относятся:
- жарғылық капитал;
- уставный капитал;
- сақтық және арнаулы қорлар;
- резервный и специальные фонды;
- міндетті сақтық қорлар;
- обязательные резервы;
- сақтандыру сақтық қорлары;
- страховые резервы;
- бөлінбеген пайда.
- нераспределенная прибыль.
Жарғылық капитал қатысушылардың меншікті қаражаты есебінен құралады және банкінің өтемпаздығы үшін жұмсалады. Жарғылық капиталдың ең аз мөлшерін уәкілетті орган айқындайды.
Уставный капитал формируется за счет собственных средств участников и служит для ликвидности банка. Минимальный размер уставного капитала определяется уполномоченным органом.
Банкінің сақтық қоры пайдадан аударылатын қаражат есебінен құралады және банкінің негізгі қызметі кезінде шеккен залалды жабу үшін қызмет етеді. Қордың ең аз шамасы жарғылық капитал шамасының 15%-ын құрайды.
Резервный фонд банка формируется за счет отчислений от прибыли и служит для покрытия убытков, возникающих при основной деятельности банка. Минимальная величина фонда составляет 15% от величины уставного капитала.
Арнаулы қорлар:
Специальные фонды формируются для:
- экономикалық ынталандыру;
- экономического стимулирования;
- негізгі қорлардың тозуы;
- износа основных фондов;
- өндірістік мақсат үшін құралады.
- производственного назначения.
Міндетті сақтық қорлар несие бойынша және бағалы қағаздармен жасалатын операциялардан болатын ықтимал шығасыны жабу үшін құралады.
Обязательные резервы формируются для покрытия возможных потерь по ссудам и от операций с ценными бумагами.
Сақтандыру сақтық қорлары бағалы қағаздарға салынған салымдардың ықтимал құнсыздануы мен берілген несие бойынша шығасыны қамтамасыз ету үшін құрылады.
Страховые резервы создаются под возможное обесценение вложений в ценные бумаги и потери по выданным кредитам.
Бөлінбейтін пайданы пайданың бюджетке төленетін төлемдерден, сақтық капиталға, арнаулы қорларға аударымдардан, дивиденд төлегеннен кейін қалған бөлігі құрайды.
Часть прибыли, остающаяся после платежей в бюджет, отчислений в резервный капитал, специальные фонды и выплаты дивидендов формируют нераспределенную прибыль.
Тартылынды қаражат мынадай банк операциялары арқылы құралады:
Привлеченные средства формируются посредством следующих банковских операций:
- басқа заңды тұлғалардан алынған несие мен қарызды тарту;
- привлечение кредитов и займов, полученных от других юридических лиц;
- депозиттік операциялар.
- депозитные операции.
Депозиттік операциялар деп заңды және жеке тұлғалардың ақшалай қаражатын банкілердің белгілі бір мерзімге не талап етілмелі салымға тарту жөніндегі операцияларын айтады.
Депозитными называют операции банков по привлечению денежных средств юридических и физических лиц во вклады на определенный срок либо до востребования.
Депозиттік операциялардың объектісі – депозиттер — депозиттік операциялардың субъектілері банкіге салатын және банк операцияларын жүзеге асырудың қолданыстағы тәртібіне орай банкіде белгілі бір уақытқа сақталатын ақшалай қаражат сомасы.
Объектом депозитных операций являются депозиты — суммы денежных средств, которые субъекты депозитных операций вносят в банк и, которые на определенное время оседают на счетах в банке в силу действующего порядка осуществления банковских операций.
Депозиттер үш топқа бөлінеді:
Депозиты подразделяются на три группы:
- мерзімдік депозиттер;
- срочные депозиты;
- талап етілмелі депозиттер;
- депозиты до востребования;
- халықтың аманаттық салымы.
- сберегательные вклады населения.
Мерзімдік депозиттер мерзіміне қарай жіктеледі:
Срочные депозиты классифицируются в зависимости от их срока:
- 3 айға дейінгі мерзімдегі депозиттер;
- депозиты со сроком до 3 месяцев;
- 3 айдан 6 айға дейінгі мерзімдегі депозиттер;
- депозиты со сроком от 3 до 6 месяцев;
- 6 айдан 9 айға дейінгі мерзімдегі депозиттер;
- депозиты со сроком от 6 до 9 месяцев;
- 9 айдан 12 айға дейінгі мерзімдегі депозиттер;
- депозиты со сроком от 9 до 12 месяцев;
- 12 айдан жоғары мерзімдегі депозиттер.
- депозиты со сроком свыше 12 месяцев.
Олар шоттарда сақталатын қаражаттың сипаты мен тиесілілігіне қарай жіктеледі. Олар мыналар болуы мүмкін:
Они классифицируются в зависимости от характера и принадлежности средств, хранящихся на счетах. Это могут быть:
- түрлі меншік нысанындағы кәсіпорындардың, ұйымдар мен мекемелердің есеп айырысу, ағымдағы, бюджеттік шоттарындағы қаражат;
- средства на расчетных, текущих, бюджетных счетах предприятий, организаций и учреждений разных форм собственности;
- түрлі (нысаналы экономикалық мақсаттар бойынша) қорларды сақтау жөніндегі арнаулы шоттардағы қаражат;
- средства на специальных счетах по хранению различных (по целевому экономическому назначению) фондов;
- кәсіпорындардың күрделі салымдарға арналған меншікті қаражаты;
- собственные средства предприятий, предназначенные для капитальных вложений;
- кәсіпорындар мен ұйымдардың есеп айырысу шоттарындағы қаражат;
- средства предприятий и организаций в расчетных счетах;
- басқа банкілермен есеп айырысу жөніндегі корреспонденттік шоттардағы қаражат;
- средства на корреспондентских счетах по расчетам с другими банками;
- жергілікті бюджеттердің қаражаты, т.б.
- средства местных бюджетов и др.
Банкілер аманат салымдар-дың сақталу ерекшеліктеріне қарай олардың мынадай түрлерін пайдаланады:
Банками, в зависимости от особенностей их хранения, используются следующие виды сберегательных вкладов:
- мерзімдік;
- срочные;
- қосымша жарналы мерзімдік;
- срочные с дополнительными взносами;
- ұтыстық;
- выигрышные;
- ақшалай-заттай ұтыстық;
- денежно-вещевые выигрышные;
- жастарға арналған сыйлықақылы;
- молодежно-премиальные;
- шартты;
- условные;
- ұсынушыға арналған;
- на предъявителя;
- ағымдағы шоттар;
- текущие счета;
- талап етілмелі;
- до востребования;
- аманаттық сертификаттар;
- сберегательные сертификаты;
- пластикалық карточкалар.
- пластиковые карточки.
Казахско-русский экономический словарь > Коммерциялық банкінің пассив операциялары
-
16 Ғылыми-техникалық ынтымақтастық
Біз шартқа ғылыми-техникалық ынтымақтастыққа қатысты толықтыру әзірлеуіміз керек.
Нам нужно разработать дополнение к договору, касающееся научно-технического сотрудничества.
Осы мақсатпен біз шартқа толықтыру жобасын әзірледік.
Для этой цели мы разработали проект дополнения к договору.
Біздің тарап мұндай жобаны ұсынбайды.
Наша сторона не предоставляет подобного проекта.
Біз бұл материалды пысықтап, бұл мәселе жөніндегі өз пікірімізді айтамыз.
Мы проработаем этот материал и выскажем свое мнение по этому вопросу.
Біз келіссөздерімізде бұрын жасалған үкімет аралық келісімге сүйенуге тиіспіз.
В наших переговорах мы должны опираться на заключенное ранее межправительственное соглашение.
Біздің қарым-қатынасымыз экономикалық және ғылыми-техникалық ынтымақтастықтың жалпы жұрт таныған негіздерінде құрылуға тиіс.
Наши отношения должны строиться на общепризнанных основах экономического и научно-технического сотрудничества.
Біздің әрқашан да екі серіктестің өзара пайдасын көздеуіміз біздің қатынастарымыздағы негізгі қағидат болып табылады.
Основным принципом в наших отношениях является то, что мы всегда предусматриваем взаимную выгоду обоих партнеров.
Әуелі, біздің ынтымақтастығымыздың негізгі мақсаттары мен міндеттерін айқындап алайық.
Давайте, определим основные цели и задачи нашего сотрудничества.
Сіздің экономикаңыздың дамуын жеделдету мақсатында біз сіздің еліңіздің Еуропа Экономикалық Қоғамдастығына бірігуіне жәрдемдескіміз келеді.
В целях ускорения развития вашей экономики мы хотели бы содействовать интеграции вашей страны в Европейское Экономическое Сообщество.
Біздің міндетіміз де осында.
В этом состоит и наша задача.
Біздің мақсатымыз өндірістің жоғары деңгейіне жетуде болып отыр.
Наша цель состоит в том, чтобы достичь высокого уровня производства.
Ал бұл үшін біз озық тәжірибені пайдалануға тиіспіз.
А для этого мы должны использовать передовой опыт.
Ілгерішіл технологияларды және ең алдымен, қазіргі заманғы технологияларды енгізу біздің ең жоғары ғылыми-техникалық деңгейге жетуімізге көмектеседі.
Внедрение прогрессивных технологий и, в первую очередь, современных технологий поможет нам в достижении наивысшего научно-технического уровня.
Біз даналап және ұсақ сериялап өндірудің үлесін қысқарту үшін үлгілік технологияны енгізуіміз қажет.
Нам необходимо внедрять типовую технологию, чтобы сократить долю штучного и мелкосерийного производства.
Біз сіздердің көмектеріңізбен аталған мақсаттарға қол жеткізе аламыз деген үміттеміз.
Мы надеемся, что с вашей помощью мы сможем достичь названных целей.
Сіздер ғылыми-техникалық ынтымақтастықта қандай негізгі бағыттарды ұсынасыздар?
Какие основные направления в научно-техническом сотрудничестве вы предлагаете?
Біз сіздерге... ұсынамыз.
Мы предлагаем вам...
- ынтымақтастық жоспарларын іске асыру жөніндегі практикалық шаралардың ауқымды бағдарламасын
- обширную программу практических мероприятий по реализации планов сотрудничества
- ғылыми-техникалық саясаттың негізгі бағыттары бойынша өзара ақылдасып-кеңесулерді ұдайы өткізіп тұруды
- систематическое проведение взаимных консультаций по основным направлениям научно-технической политики
- ғылыми және ғылыми-техникалық конференцияларды, кеңестер мен симпозиумдарды өткізуді
- проведение научных и научно-технических конференций, совещаний и симпозиумов
- содействие в развитии общетеоретических и прикладных наук.
Казахско-русский экономический словарь > Ғылыми-техникалық ынтымақтастық
-
17 Іскерлік ынтымақтастықтың жалпы мәселелері
Сіз бізді өзіңіздің... таныстыра алмас па екенсіз?
Не могли бы вы познакомить нас с вашим (-ей)...?
- ұйыммен
- фирмамен
- фирмой
Меня интересует, какой деятельностью занимается ваша фирма?
Мен сіздің сұрақтарыңызға жауап қайтаруға тырысайын. Біз... айналысамыз.
Я постараюсь ответить на ваши вопросы. Мы занимаемся....
- продажей технологий производств.
Біздің фирма...
Наша фирма...
- инженерлік-кеңес беру қызметтерін алуға жәрдемдеседі.
- оказывает содействие в получении инженерно-консультационных услуг.
Иә, біз көптеген шетелдік компаниялармен іскерлік ынтымақтастықтамыз.
Да, мы имеем деловое сотрудничество со многими иностранными компаниями.
Келісім бойынша ынтымақтастықтың мынадай қағидаты көзделеді:
Соглашением предусматриваются следующие принципы сотрудничества:
- егемендікті құрметтеу.
- уважение суверенитета.
Біз... басшылығымен (өкілетті өкілімен) келіссөз жүргізгіміз келеді.
Нам хотелось бы вести переговоры с руководством (полномочным представителем)
- зауыттың
- завода
- фирманың
- фирмы.
Біз... келеді.
Мы хотели бы...
- устранить имеющиеся недостатки в товарообороте.
Біз сіздердің... мүмкіндіктеріңізді зерделегіміз келеді.
Мы хотели бы изучить ваши возможности...
- создания совместных предприятий в нашей стране.
Осы мақсатпен біз сіздердің... өндіру және сату жөніндегі мүмкіндіктеріңізбен танысқымыз келеді.
С этой целью нам хотелось бы ознакомиться с вашими возможностями по производству и продаже....
- машин
- жабдық
- сельскохозяйственной продукции.
Біз... танысқымыз келеді.
Мы хотели бы ознакомиться с...
- ауыл шаруашылығы өнімін өңдеумен, қалталаумен және сақтаумен
- обработкой, расфасовкой и хранением сельскохозяйственной продукции
- сауда тізбегімен (дүкендердің тауарлармен қамтамасыз етілуімен, сатып алушылардың сұранысын зерделеумен, оның қанағаттандырылуымен)
- торговой цепью (обеспечением магазинов товарами, изучением и удовлетворением спроса покупателей).
Сондықтан біз бірнеше... болғымыз келеді.
Поэтому мы хотели бы посетить несколько...
- торговых предприятий.
Әлбетте, әлі салыну сатысындағы бірнеше өнеркәсіп нысандарын қарап шыққанымыз пайдалы болар еді.
Вероятно, было бы полезно осмотреть несколько промышленных объектов, находящихся еще в стадии строительства.
Казахско-русский экономический словарь > Іскерлік ынтымақтастықтың жалпы мәселелері
-
18 Акционерлік коммерциялық банкінің жоғары органы
Акционерлік коммерциялық банкіде қандай орган басқарудың жоғары органы болып табылады?
Какой орган является высшим органом управления в акционерном коммерческом банке?
Коммерциялық банкінің жоғары органы – акционерлердің жалпы жиналысы, ол жылына сирек дегенде бір рет шақырылуға тиіс. Жалпы жиналысқа акционерлер немесе банк акционерлерінің сенімхат берілген өкілдері қатысады. Акционерлердің жиналысы қатысушылардың қажетті жиналымы қамтамасыз етілгенде ғана өзінің қарауына ұсынылған мәселелерді шешуге құқылы.
Высшим органом коммерческого банка является общее собрание акционеров, которое должно проходить не реже одного раза в год. На общем собрании присутствуют акционеры или представители акционеров банка на основании доверенностей. Собрание акционеров правомочно решать вынесенные на его рассмотрение вопросы, если участники обеспечивают необходимый кворум.
Жиналыстың айрықша құзыретіне жатқызылатын мәселелер:
Вопросы, отнесенные к исключительной компетенции собрания таковы:
- қоғамның Жарғысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу;
- внесение изменений и дополнений в Устав общества;
- қайта құру;
- реорганизация;
- директорлардың сандық құрамын айқындау;
- определение количественного состава директоров;
-жарғылық капиталды көбейту;
- увеличение уставного капитала;
- атқарушы орган құру;
- образование исполнительного органа;
- аудиторды бекіту, т.б.
- утверждение аудитора и др.
Коммерциялық банкінің қызметіне жалпы басшылықты қандай орган жүзеге асырады?
Какой орган осуществляет общее руководство деятельностью коммерческого банка?
Банкінің қызметіне жалпы басшылықты Директорлар кеңесі жүзеге асырады.
Общее руководство деятельностью банка осуществляет Совет директоров.
Директорлар кеңесі мынадай атқарымдарды орындайды:
Совет директоров выполняет следующие функции:
- банк қызметінің басым бағыттарын айқындайды;
- определяет приоритетные направления деятельности банка;
- банкінің несие және басқа жоспарларының жобаларын қарайды;
- рассматривает проекты кредитных и других планов банка;
- банкінің кірісі мен шығысының және пайдасының жоспарларын бекітеді;
- утверждает планы доходов, расходов и прибыли банка;
- банк филиалдарын ашу және жабу туралы мәселелерді қарайды;
- рассматривает вопросы об открытии и закрытии филиалов банка;
- Банк басқармасының құрамын жасақтайды;
- формирует состав Правления банка;
- Банк басқармасының жұмысын бақылайды, т.б.
- контролирует работу Правления банка и др.
Банк басқармасы банкінің күнделікті (ағымдағы) қызметіне тікелей басшылық жасайды. Ол акционерлердің жалпы жиналысы мен Банк кеңесі алдында жауап береді. Басқарма Басқарманың төрағасынан, оның орынбасарларынан және басқа мүшелерден құралады. Мәжілістер тұрақты түрде өткізіліп тұрады. Шешімдер көпшілік дауыспен қабылданады. Дауыстар тең болған кезде Төрағаның дауысы шешуші дауыс болып табылады. Басқарманың шешімдері банк Басқармасы Төрағасының бұйрығы нысанында шығарылады.
Правление банка осуществляет непосредственное руководство текущей деятельностью банка. Оно несет ответственность перед Общим собранием акционеров и Советом банка. Правление состоит из Председателя правления, его заместителей и других членов. Заседания Правления проводятся регулярно. Решения Правления принимаются большинством голосов. При равенстве голосов, голос Председателя является решающим. Решения Правления выносятся в форме приказа Председателя Правления банка.
Несие саясатын банк басқармасының жанынан құрылатын Несие комитеті айқындайды.
Кредитную политику определяет Кредитный комитет, который создается при правлении банка.
Несие комитетінің құзыре-тіне мына мәселелер кіреді:
В компетенцию Кредитного комитета входят следующие вопросы:
- банкінің несие саясатын әзірлеу; тартылатын қаражаттың құрылымын айқындау және оны орналастыру;
- разработка кредитной политики банка, определение структуры привлекаемых средств и их размещения;
- несие беру жөніндегі қорытындыларды дайындау;
- подготовка заключений по предоставлению ссуд;
- инвестициялаумен және сенімгерлік операцияларды жүргізумен байланысты мәселелерді қарау кіреді.
- рассмотрение вопросов, связанных с инвестированием и ведением трастовых операций.
Коммерциялық банкінің орналасқан жерінен шалғай аумақтағы кәсіпорындар мен ұйымдарға – банк клиенттеріне оралымды несие-есеп айырысу қызметін көрсету мақсатымен филиалдар мен өкілдіктер ұйымдастыра алады.
Коммерческий банк в целях оперативного кредитно-расчетного обслуживания предприятий и организаций – клиентов банка, территориально удаленных от места расположения коммерческого банка, может организовывать филиалы и представительства.
Коммерциялық банк филиалы қызметінің оның өкілдігінің қызметінен айырмашылығы неде?
В чем различия между филиалами коммерческого банка и его представительствами?
Банк орналасқан жерден тысқары орналасқан және оның барлық міндеттерін немесе олардың бір бөлігін жүзеге асырушы құрылымдық бөлімшелер банкінің филиалдары деп саналады. Филиал заңды тұлға емес және өзіне бас банк берген Ұлттық банкінің лицензиясында көзделген шекте берілген операцияларды жасайды. Ол өзін құрған коммерциялық банкінің атынан шарттар жасасады және өзгедей шаруашылық қызметті жүргізеді. Өкілдік коммерциялық банкінің оқшауландырылған бөлімшесі болып табылады, ол банкінің орналасқан жерінен тысқары орналасқан, заңды тұлға құқықтарына ие емес және оның дербес теңгерімі жоқ. Ол банкінің өкілдікті міндеттерін қамтамасыз ету, мәмілелер жасасу және өзгедей құқықтық әрекеттер жасау үшін құрылады. Өкілдік клиенттерге есеп айырысу-несие қызметін көрсетумен айналыспайды. Шаруашылық мақсатта есеп айырысу үшін оған ағымдағы шот ашылады.
Филиалами банка считаются обособленные структурные подразделения, расположенные вне места его нахождения и осуществляющие все или часть его функции. Филиал не является юридическим лицом и совершает делегированные ему головным банком операции в пределах, предусмотренных лицензией Нацбанка. Он заключает договоры и ведет иную хозяйственную деятельность от имени коммерческого банка, его создавшего. Представительство является обособленным подразделением коммерческого банка, которое расположено вне места нахождения банка, не обладает правами юридического лица и не имеет самостоятельного баланса. Оно создается для обеспечения представительских функций банка, совершения сделок и иных правовых действий. Представительство не занимается расчетно-кредитным обслуживанием клиентов. Для осуществления хозяйственных расчетов ему открывается текущий счет.
Қазақ-орыс анықтағыш-тілашар банктік жүйенің жұмыскерлерінің > Акционерлік коммерциялық банкінің жоғары органы
-
19 Есеп айырысу-кассалық операциялар
Есеп айырысу-кассалық операциялары аса маңызды операциялардың бірі болып саналады. Заңды тұлғалар үшін қаражатты коммерциялық банкілерде сақтау міндетті болып табылады. Осыған байланысты есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету атқарымы — коммерциялық банкінің қызметіндегі басым атқарымдардың бірі.
Расчетно-кассовые операции считаются одними из важнейших банковских операций. Для юридических лиц хранение средств в коммерческих банках является обязательным. В связи с этим функция расчетно-кассового обслуживания — одна из приоритетных в деятельности коммерческого банка.
Коммерциялық банк заңды тұлғаларды есеп айырысу-кассалық қызмет көрсетуге тартуға қандай себеппен мүдделі?
По какой причине коммерческий банк заинтересован в привлечении юридических лиц на расчетно-кассовое обслуживание?
Мұның өзі банк шотындағы ақша коммерциялық банкінің тартылған қаражаты болып табылатындығымен байланысты, кәсіпкерлік қызмет осы қаражаттың көлеміне сәйкес құрылады.
Это связано с тем, что деньги, находящиеся на банковском счете, представляют собой привлеченные средства коммерческого банка, в соответствии с объемом которых строится предпринимательская деятельность.
Қазақ-орыс анықтағыш-тілашар банктік жүйенің жұмыскерлерінің > Есеп айырысу-кассалық операциялар
-
20 Кассалық операциялар
Кассалық операциялар дегеніміз банкінің қолма-қол ақшаны инкассолаумен, сақтаумен және берумен байланысты қызметі.
Под кассовыми операциями понимается деятельность банка, связанная с инкассацией, хранением и выдачей наличных денег.
Коммерциялық банкілер кассалық операцияларды жүргізу кезінде қандай заңнамалық актілерді басшылыққа алады?
Какими законодательными актами руководствуются коммерческие банки при проведении кассовых операций?
Бұл салада банкілер “Қазақстан Республикасындағы банкілер және банк қызметі туралы” ҚР Заңын, сондай-ақ уәкілетті орган бекіткен Кассалық операцияларды жүргізу тәртібін басшылыққа алады.
В этой сфере банки руководствуются Законом РК “О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан”, а также Порядком ведения кассовых операций, утвержденным Уполномоченным органом.
Уәкілетті орган бекіткен ережелер бойынша кәсіпорындар кассада банк кәсіпорындардың басшыларымен келісе отырып белгілейтін лимит шегінде қолма-қол ақша ұстай алатындай болып көзделген. Белгіленген лимиттен тыс нақты ақшаны кәсіпорын өзіне қызмет көрсететін банкімен келісілген тәртіппен және мерзімде банкіге өткізуге міндетті. Кәсіпорын кассасындағы нақты ақша қалдығының лимиті кәсіпорын қызметінің ерекшеліктерін және ақша түсімін инкассолауды басшылыққа ала отырып белгіленеді.
По утвержденным уполномоченным органом правилам, предусмотрено, что предприятия могут иметь в кассе наличные деньги в пределах лимита, устанавливаемого банком, по согласованию с руководителями предприятий. Денежную наличность сверх установленного лимита предприятие обязано сдавать в банк в порядке и в сроки, согласованные с обслуживающим его банком. Лимит остатка наличных денег в кассе предприятия устанавливается исходя из особенностей деятельности предприятия и инкассации выручки.
Қолма-қол ақша:
Наличные деньги могут сдаваться:
- банкілердің күндізгі және кешкі кассаларына;
- в дневные и вечерние кассы банков;
- инкассаторларға;
- инкассаторам;
- кейіннен банкіге өткізу үшін кәсіпорындардағы банкілерге арналған бірлескен кассаларға;
- в объединенные кассы на предприятиях для последующей сдачи в банк;
- жасалған шарттар негізінде банкілердің шоттарына аудару үшін байланыс кәсіпорындарына өткізіледі.
- предприятиям связи для перечисления на счета банков на основе заключенных договоров.
Банкілердегі қолма-қол ақша сақтық қорлары мен айналым кассасына бөлінеді.
Денежная наличность в банках распределяется в резервные фонды и оборотную кассу.
Олардың айырмашылығы мынада: сақтық қорларының ақшасы әлі айналысқа жіберілмеген немесе айналыстан алынған деп саналады, сондықтан қолданыстағы ережелерге сәйкес оны тек уәкілетті органның рұқсатымен пайдалануға болады. Айналым кассасындағы ақша айналыстағы ақша болып есептеледі, сондықтан оны беру қосымша рұқсатты қажет етпейді.
Их различия заключаются в том, что деньги резервных фондов считаются еще не выпущенными в обращение или изъятыми из обращения, поэтому, в соответствии с действующими правилами использовать их можно только с разрешения уполномоченного органа. Деньги, находящиеся в оборотной кассе, считаются деньгами в обращении, и их выдача не требует дополнительных разрешений.
Қолма-қол ақша мына шарттар сақталғанда:
Наличные деньги выдаются при соблюдении следующих условий:
- егер қаражатқа қажеттілік белгіленген ережелерге сәйкес қолма-қол ақшамен қанағаттандырылуға тиіс болса (еңбекақы төлеу үшін, ауыл шаруашылығы өнімін сатып алу үшін ақша беру, іссапар және шаруашылық шығындары), есеп айырысу шотында нақты қаражат болған жағдайда;
- при наличии средств на расчетном счете, если потребность в средствах в соответствии с установленными правилами должна удовлетворяться наличными деньгами (выдача денег на оплату труда, на закупку сельскохозяйственной продукции, командировочные и хозяйственные расходы);
- қаражатты төлеу мерзімі басталғанда беріледі.
- при наступлении сроков выплаты средств.
Кассалық операциялар бөлімі ақша қабылдау және беру үшін құрылады, онда кіріс, шығыс, кіріс-шығыс, кешкі кассалар, ақша майдалайтын кассалар, ақшалай түсімді қайта есептейтін кассалар болуы мүмкін.
Отдел кассовых операций создается для приема и выдачи денег, в котором могут быть приходные, расходные, приходно-расходные, вечерние кассы, кассы для размена денег, кассы для пересчета денежной выручки.
Банк қолма-қол ақшаны клиенттердің және инкассаторлардың өздері келгенде қабылдайды.
Банк принимает наличные деньги при личной явке клиентов и инкассаторов.
Айналым кассасы банкіге түскен барлық қолма-қол ақшаны кіріске алумен және есеп айырысу операцияларын орындаумен айналысады. Айналым кассасынан кәсіпорындарға, ұйымдарға, мекемелерге қолма-қол ақша да беріледі.
Оборотная касса занимается оприходованием всех поступающих в банк наличных денег и выполнением расходных операций. Из оборотной кассы происходит и выдача наличных денег предприятиям, организациям, учреждениям.
Банкінің кіріс кассалары қолма-қол ақшаны қандай құжаттардың негізінде қабылдайды?
На основании каких документов приходные кассы банка принимают наличные деньги?
Кіріс кассалары ақшаны хабарландыру бойынша қолма-қол ақшамен төленетін жарнапұлға қабылдайды, бұл хабарландыру клиент толтыратын үш нышаннан тұрады, олар: хабарландыру, түбіршек, ордер. Хабарландыруда ақшаның кімнен қабылданатыны, оның қай шотқа есептелетіні көрсетіледі, сома цифрмен және жазбаша жазылады, жарнапұлдың мақсаты көрсетіледі.
Приходные кассы принимают деньги по объявлению на взнос наличными деньгами, которые состоят из трех элементов, заполняемых клиентом, – объявления, квитанции, ордера. В объявлении указывают от кого принимаются деньги, на какой счет они зачисляются, сумму цифрами и прописью, назначение взноса.
Есеп айырысу шотынан қаражат алу кезінде (жалақыға, жәрдемақыға, іссапар шығынына, шаруашылық мұқтаждарға) банкіге ақша чектері ұсынылады.
При снятии средств с расчетного счета (на заработную плату, пособия, командировочные расходы, хозяйственные нужды) в банк предоставляются денежные чеки.
Чекті толтырумен бір мезгілде оның деректемелері кәсіпорында чек кітапшасында қалатын және растау құжаты болып табылатын түбіршекке көшіріледі. Чектер толық толтырылған (сомасы көрсетіліп, қол қойылып, мөр басылып расталған) соң қаражатты алуға уәкілетті адамдарға беріледі.
Одновременно с заполнением чека его реквизиты переносятся на корешок, остающийся у предприятия в чековой книжке и являющийся оправдательным документом. Чеки после их полного заполнения (указания суммы, заверения подписями и печатями) выдаются лицам, уполномоченным на получение средств.
Кассалық операциялардың жүзеге асырылуында қазіргі заманғы қандай үрдістер қадағаланады?
Какие современные тенденции прослеживаются в осуществлении кассовых операций?
Кассалық қызмет көрсетуді жақсарту және жеделдету үшін банк тәжірибесінде электронды банк қызметтерін көрсетудің пластикалық карталар мен банкоматтар пайдаланылатын қазіргі заманғы жүйелері енгізілуде.
Для улучшения и ускорения кассового обслуживания в банковскую практику внедряются современные системы электронных банковских услуг с использованием пластиковых карт и банкоматов.
Қазақ-орыс анықтағыш-тілашар банктік жүйенің жұмыскерлерінің > Кассалық операциялар
- 1
- 2
См. также в других словарях:
арнаулы барлау — (Специальная разведка) ядролық зақым ошағы, жердің, ауаның радиоактивтік, химиялық және бактериологиялық зақымдану сипаты туралы толық мәлімет алу үшін жүргізілетін барлау. А.б дың мәліметтері шешім қабылдауға және күштер мен құралдарды барынша… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
медициналық барлау — (Медицинская разведка) әскери медициналық қызметтің әскерлердің ұрыс қимылдары аудандарында жеке құрамның денсаулығына әсер ететін факторларды, әскерлердің санитарлық жағдайын және олардың медициналық қамтамасыз етілуін анықтау мақсатында… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
тактикалық-техникалық сипаттамалар — (Тактико технические характеристики) белгілі бір мақсатпен реттелген әскери техника үлгісінің (кешенінің) сандық сипаттамалар жиынтығын, оның қасиеттерін (ұрыстық мүмкіндіктерін) анықтайтын мәліметтер (ТТМ), элементтер (ТТЭ). Т т.с. атыс қаруының … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
ТТС — (Тактико технические характеристики) белгілі бір мақсатпен реттелген әскери техника үлгісінің (кешенінің) сандық сипаттамалар жиынтығын, оның қасиеттерін (ұрыстық мүмкіндіктерін) анықтайтын мәліметтер (ТТМ), элементтер (ТТЭ). Т т.с. атыс қаруының … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
шайқас — (Сражение) операцияның құрамдас бөлігі, жалпы мақсатпен бірлестірілген, белгілі бір әскер топтастықтарымен (күштерімен) жүргізілетін және бір операциялық тапсырманы орындауға бағытталған неғұрлым маңызды және қауырт ұрыстық соққылардың жиынтығы;… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
тамыр тарту — (ҚХР) белгілі мақсатпен жаңа орынға қоныстану … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
