-
1 пролететь
1. сов.осоу, осоп үтеү, осоп үтеп китеү2. сов. что и без доп.; разг.промчатьсяелеп (шәп итеп, выжлап) үтеп китеү, бик тиҙ осоп үтеү3. сов. о временибик тиҙ үтеү, үтеп китеү4. сов.без доп.; перен.о мысляхсағылып ҡалыу (китеү, уҙыу) -
2 космический
1. прил.йыһан...ы, космос...ы2. прил. перен.үтә тиҙ, ифрат ҙур, сиктән тышкосмическая пыль — йыһан саңы (йондоҙҙар араһындағы киңлектә томан һымаҡ булып йөрөүсе бик ваҡ киҫәктәр)
-
3 нестись
1. несов.мчатьсяшәп барыу, йүгереү, елеү, өҙлөкһөҙ күсеү, ағылыу2. несов.распространяться — о звуках, запахах
ишетелеү, таралыу3. несов.быстро протекать — о времени, событиях
бик тиҙ үтеү (уҙыу)4. несов.йомортҡа һалыу5. несов. страд. от нести 1, 9 -
4 золотой
1. прил.алтын...ы2. прил.алтынлы3. прил.алтын (төҫөндәге)4. прил.перен.алтын, бик яҡшы, затлы5. прил. перен.бәхетле, хозурлы6. прил. перен.в обращенииалтыным7. в знач. сущ. м золотойалтын аҡсазолотая осень — алтын көҙ (һары япраҡлы, ҡояшлы көҙ)
золотое дно — бик төшөмлө урын, Эндрәй ҡаҙнаһы
золотой век — алтын дәүер (фәндең, сәнғәттең сәскә атыу осоро)
золотой дождь — ҙур табыш, төшөм
золотой фонд: — 1) алтын фонд (дәүләттең алтын һ.б. хазиналары)
2) бик ҡәҙерле (кешеләр төркөмө һ.б., мәҫ., әҙәбиәт, сәнғәт эшмәкәрҙәре); золотые руки — алтын ҡулдар (оҫталар)
золотых дел мастер — алтын оҫтаһы, зәргәр
-
5 век
1. мбыуат, йөҙ йыл2. мэпохадәүер, быуат3. мжизньғүмер4. м разг.вечностьоҙаҡ (күп) ваҡыт5. м в знач. нареч.; разг.всегда, вечноһәр ваҡыт, ғүмер буйына, гелна веки вечные — мәңгегә, ғүмергә, бөтөнләйгә
во веки веков уст. — ғүмергә, ғүмер буйына, ғүмер-ғүмергә, мәңгегә, һәр ваҡыт, гел
в кои веки — ҡасандан бирле, бик һирәк
испокон (спокон) веку (веков) — элек-электән, бик күптән, борон-борондан, әүәл-әүәлдән
-
6 вырисовать
1. сов. чтобик тырышып (тәпсирләп яһау) төшөрөүһүрәтте2. сов. чтобик тырышып (ентекләп) яҙыу -
7 пропасть
1. жупҡын, ярлау2. сов.юғалыу, юҡ (ғәйеп) булыу, юҡҡа сығыу3. ж перен.между кем-чем-л.ҙур айырма4. сов.перестать появлятьсякүренмәү, юғалып тороу, ғәйеп булыу5. жкого-чего; разг.бик күп, бихисап, иҫәпһеҙ-хисапһыҙ6. сов.скрытьсяюҡҡа сығыу, юғалыу, күҙҙән китеү7. сов.утратитьсябөтөү, юҡҡа сығыу8. сов.погибнуть, умеретьһәләк булыу, юҡҡа сығыу9. сов.пройти бесполезноәрәм булыу, бушҡа (заяға) китеү (үтеү) -
8 расколыхать
сов. чтобик ныҡ сайҡалдырыу (тулҡынландырыу, һелкетеү, бәүелдереү, елберләтеү) -
9 бурный
1. прил.дауыллы, елле-дауыллы2. прил.ҡоторонған, ярһыу3. прил. перен.шау-гөр килгән, ҡайнап торған, шау-шыулы, дауыллы4. прил. перен.ҡайнар, ярһыулы, бик көслө5. прил.стремительно развивающийсяҡыҙыу, йылдам, етеҙ, тиҙ -
10 кризис
м; в разн. знач.кризисполитический кризис — сәйәси кризис (халыҡтың хөкүмәт сәйәсәтенә бик ныҡ ризаһыҙлыҡ күрһәтеүе һәм илдәге киҫкен сәйәси хәл)
правительственный кризис — хөкүмәт кризисы (төрлө сәйәси ҡаршылыҡ һөҙөмтәһендә хөкүмәттең алмашыныуы)
-
11 многий
1. только мн.күп, ишле2. в знач. сущ.; мн. многиекүптәр3. в знач. сущ.; с многоекүп, бик күпнәмәләр, фекерҙәр һ.б. -
12 насмотреться
1. сов.на кого-чтокүреп (ҡарап) туйыу, туйғансы ҡарау2. сов.кого-чегоувидеть много чего-л.күп ҡарау (күреү) -
13 пробрать
1. сов.кого-что; разг.о морозе, холодеҡаплау, үтәнән-үтә һуғыу, үтеү2. сов.кого; перен., разг.выбранитьшелтәләү, шелтә биреү, бик ҡаты итеп әйтеү, быжғыртыу, кәрәген биреү3. сов. что; с.-х.прополотьутау, утап сығыу -
14 ревностный
-
15 свет
I1. мяҡтылыҡ, яҡты, нурдневной свет — көндөҙгө яҡтылыҡ, көн яҡтыһы
2. м разг.рассветтаң, таң атыу3. мисточник освещенияут4. м перен.сатҡы, нурни свет ни заря — бик иртә, ҡара таңдан, таң тишегенән
пролить свет — асыҡлау, асыҡлыҡ индереү, төшөндөрөп биреү
II1. мвселеннаядонъя, ер йөҙө, йыһан2. м уст.обществобарлыҡ кешеләр, халыҡ3. мвысшее обществойәмғиәттең (иң) алдынғы вәкилдәре (кешеләре), элитана край света — ҡош та осоп етмәҫ ергә, ер сигенә, йәһәннәм тишегенә
ни за что на свете — һис бер ваҡытта ла, бер ҡасан да, һис тә, бер нисек тә
явиться (появиться) на свет: — 1) донъяға килеү (тыуыу)
2) донъяға сығыу, донъя күреү (баҫылып сығыу – китап һ.б.); на чём свет стоит (ругать) — эттән алып эткә һалыу, эт тиреһен битенә ҡаплау
сжить со света — көн күрһәтмәү, яҡты донъянан ебәреү, башына етеү, ҡәбергә индереү
-
16 согнуть
1. сов. чтобөгөү, кәкрәйтеү2. сов.наклонитьэйеү, ауыштырыу3. сов.свести под углом в суставебөкләү4. сов.склонитьбөкрәйтеү, көмрәйтеү5. сов. перен.сделать покорнымбөгөү, ҡаҡшатыу, хәл-дарманды (көс-ҡеүәтте) алыу, бирештереүсогнуть в три погибели: — 1) ныҡ иңкәйтеү, бөгөү
2) йәберләп (яфалап) буйһондороу, бик ныҡ ҡыҫыу -
17 трансформация
1. жпревращениеүҙгәреү, әүерелеү2. жтрансформациялаутышҡы ҡиәфәтте бик тиҙ үҙгәртеп, төрлө ролдәрҙе башҡарыу йәки күрһәтеү3. жтрансформациятрансформатор ярҙамында электр тогын үҙгәртеү -
18 умчаться
1. сов.елеп (сабып) китеп барыу, сабып сығып китеү, елдереп (саптырып) сығып китеү2. сов. перен.о времениүтеү, тиҙ үтеп китеү, бик тиҙ уҙыу
См. также в других словарях:
җилләтү — 1. Җил кертү, җил кертеп һаваны алмаштыру, сафландыру 2. Ясалма җил тудырып җиләсләндерү, тирне киптерү тур. 3. Җилгәрү (2) 4. Җилдә тоту, җилдә, кояшта тотып киптерү. күч. Нәр. б. көтеп тышта (җил һәм салкында) озак торырга мәҗбүр итү тур. бик… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үтү — ф. 1. Узу, кичү (җәяү, атта, машинада һ. б. ш.). күч. Нин. б. юлны, зур араны йөреп чыгу. күч. Нәр. б. күз алдында барган, күчкән сыман булу 2. Кемнең яки нәр. б. яныннан китү. Хәрәкәт итеп, кая да булса юнәлеп, артыңда калдыру 3. Берәр нәрсә аша … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гомергә — Мәңге, мәңгегә, гомер буена, бик озак вакытка. Мәңгегә, бөтенләйгә; кайтмаска, кабатланмаска яшьлек үтте инде г. . ГОМЕР ИТҮ – 1) Яшәү, тору 2) Тормыш көтү, тормышны алып бару. ГОМЕР ҮТКӘРҮ (УЗДЫРУ, КИЧЕРҮ) – 1) Гомер итү 2) Бушка вакыт уздыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
менә — а. 1. Күз алдында, якында гына булган кемгә яки нәрсәгә, берәр хәл күренешкә күрсәтү, игътибарны юнәлдерү өчен кулл. Шул ук мәгънәдә күрсәтү хәрәкәтенә ияртеп әйтелә 2. Эш хәрәкәтнең эзлеклелеген, күренешләрнең бер бер артлы алмашынуын күз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге