-
101 чыпырдау
неперех.; см. чупырдауаяк астында балчык чыпырдый — под нога́ми ча́вкает грязь
-
102 шапка
сущ.; разг.1) ша́пка ( головной убор)мех (каракуль, мохер) ша́пка — мехова́я (кара́кулевая, мохе́ровая) ша́пка
бәйләнгән ша́пка — вя́заная ша́пка
балалар ша́пкасы — де́тская ша́пка (ша́почка)
мәкаләнең икесен дә бер ша́пка астында бирү — о́бе статьи́ дать под одно́й ша́пкой
-
103 шаптырдау
неперех.хлю́пать (о воде, жидкости); плеска́тьсяавыр ишкәкләр астында су шаптырдый — под тяжёлыми вёслами пле́щется вода́
-
104 шапшак
1. прил.1) неря́шливый, нечистопло́тный, неопря́тный ( человек)шапшак бала — неопря́тный ребёнок
шапшак киленнең себеркесе чүп астында булыр — (посл.) у неря́шливой неве́стки ве́ник (оста́нется) под му́сором
2) гря́зный, нечи́стый, неря́шливый (о белье, одежде, теле)өстендә шапшак кием — на нём гря́зная оде́жда
3) неприли́чный, непристо́йный, скве́рный (о словах, выражениях, стиле, разговоре и т. п.)үзе шапшакның теле шапшак — у неря́хи и язы́к скве́рный
••2. нареч.шапшак телле; шапшак сүзлелек — скверносло́вие
шапшак эшләнгән эш — пачкотня́
-
105 шапырдау
неперех.1) см. шаптырдатуаяк астында пычрак шапырдый — под нога́ми хлю́пает грязь
буада үрдәкләр шапырдый — в пруду́ пле́щутся у́тки
2) с шу́мом высыпа́ться, осыпа́ться; па́дать; см. тж. шыбырдауалма шапырдап коела — с шу́мом па́дают я́блоки
-
106 шарлау
неперех.клокота́ть, бурли́ть, шуме́ть, журча́ть (о воде, жидкости); см. тж. шарылдау- шарлап китүшарлаган су тавышы астында — под шум бурля́щей воды́
- шарлап агып китү
- шарлап аккан
- шарлап тору -
107 шартлау
неперех.1) треща́ть, издава́ть треск; тре́снуть однокр., стреля́ть || трескаяк астында чыбык-чабык шартлау — треск су́чьев (хво́роста) под нога́ми
мичтә коры утын шартлый (шартлап яна) — в пе́чи стреля́ют (треща́т, с тре́ском горя́т) сухи́е дрова́
2) стреля́ть, производи́ть/произвести́ вы́стрелы ( о звуке во время выстрела)сәхнә артыннан револьвер шартлый — за сце́ной звук вы́стрела (вы́стрел из револьве́ра)
3) тре́скаться, тре́снуть, лома́ться, ло́пнуться; расколо́ться (о бревне, деревьях от холода, о стеклянной посуде от горячей или холодной воды или молока; о семенных коробочках, стручках или набухших почках деревьев, растений и т. п.)4)а) лома́ться, ло́пнуть; наду́вшись разорва́ться (о воздушном шаре, мыльном пузыре)сабын куыгы шартлагандай — как ло́пается мы́льный пузы́рь
б) перен. дойти́ до кра́йнего состоя́ния, тре́снуть, ло́пнуть (со смеху, от злости, возмущения, зависти, горя и т. п.)дошманнар көнләшеп шартласын — пусть ло́пнут от за́висти враги́
сабырлыгы шартлады — терпе́ние (его́) ло́пнуло
5) взрыва́ться/взорва́ться, разрыва́ться/разорва́ться || взрыв || взрывно́йтермоатом шартлавы — термоя́дерный взрыв
ялкынсыз шартлау — беспла́менный взрыв
шартлау көче — взрывна́я си́ла
шартлау дулкыны — взрывна́я (уда́рная) волна́
6) подрыва́ться/подорва́ться, взрыва́ться/взорва́ться; см. тж. шартлатылубезнең алда янган авыллар, шартлаган күперләр — пе́ред на́ми подожжённые дере́вни, взо́рванные мосты́
7) перен.; разг. ло́паться, банкро́титься/обанкро́титься, потерпе́ть банкро́тство; разори́ться || банкро́тство, разоре́ниефәлән бай шартлаган — тако́й-то бога́ч обанкро́тился
кызыл мал кибете шартлаган — мануфакту́рный магази́н разори́лся
8) перен.; прост. ло́паться (от переедания или от жару, с жиру)•- шартлап өзелү
- шартлап ярылу••шартлаганчы ашау — объеда́ться/объе́сться, наеда́ться до отва́ла, съеда́ть ли́шнее
шартлаганчы эчү — вдо́воль напива́ться, пить ли́шнее, напива́ться вдре́безги; напива́ться до положе́ния риз
шартлый язу — невзви́деть ( от гнева)
-
108 шоптырдау
неперех.хлю́пать (о воде, жидкости под ногами)аяк астында былчырак шоптырдый — под нога́ми хлю́пает гря́зная жи́жа
-
109 шупырдау
аяк астында су шупырдый — хлю́пает вода́ ( под ногами)
суда балык шупырдый — в воде́ пле́щется ры́ба
-
110 шыбырдау
неперех.1) шурша́ть, шелесте́ть, издава́ть/изда́ть глухо́й звук, шум, шо́рох (с негромким треском от соприкосновения чего-л., от трения) || шурша́ние, ше́лесткамышлар шыбырдавы — шурша́ние камыше́й
аяк астында коры үлән шыбырдый — под нога́ми шурши́т суха́я трава́
2) см. шабырдау 1)яңгыр шыбырдау ый башлады — забараба́нил дождь
3) см. шыбырдашу4) прост.; груб. болта́ть, трепа́ть языко́м; нести́ вздор, шёпотомул хакта шыбырдамый тор — об э́том молчо́к (не болта́й)
шыбырдама әле — молчи́, наконе́ц, не болта́й, замолчи́
•- шыбырдап агу -
111 шыртлау
неперех.тре́скаться/потре́скаться, щёлкать; хрусте́тьшыртлап яну — горе́ть с тре́ском
шыртлап сыну — лома́ться с тре́ском
аяк астында чыбык шыртлый — под нога́ми хрусти́т хво́рост
-
112 шырылдау
неперех.яр астында су шырылдый — под круты́м бе́регом вода́ бурли́т
2) в знач. нареч. шырылдап шу́мно, с шу́мом, струёйшырылдап агып китү — поте́чь струёй (пото́ком); хлы́нуть ( о крови из носа или из раны)
-
113 шытырдау
неперех.хрусте́ть, скрипе́ть, треща́ть; шурша́ть || хруст, скрип, треск, шо́рохаяк астында ком шытырдый — под нога́ми скрипи́т песо́к
коры чыбык-чабык шытырдый — хрусти́т сухо́й хво́рост
- шытырдап куюбоз шытырдап ярыла — тре́скается лёд
- шытырдап тору -
114 шыштырдашу
совм. от шыштырдаушурша́ть ( о многих)яфрак астында бөҗәкләр шыштырдаша — под ли́стьями шурша́т насеко́мые
-
115 эзәрлекләү
перех.1) пресле́довать || пресле́дование (врага, противника, зверя)чигенүче гаскәрне эзәрлекләү — пресле́довать отступа́ющее во́йско
2) перен. подверга́ть гоне́ниям, пресле́довать (кого-л.) || гоне́ние, пресле́дованиеполиция эзәрлекләве астында яшәү — жить под пресле́дованием поли́ции
туктаусыз эзәрлекләү — подверга́ть постоя́нным гоне́ниям
3) перен. подстерега́тьаны һәр җирдә хәвеф-хәтәрләр эзәрлекли — его́ везде́ подстерега́ют опа́сности
•- эзәрлекләп килү
- эзәрлекләп йөрү -
116 яшеренү
возвр. от яшерү1) пря́таться, спря́таться, скрыва́ться/скры́ться, таи́ться, притаи́ться, затаи́ться, запря́таться; упря́таться || пря́танье, укры́тие, скры́тиеишек артына яшеренү — спря́таться за две́рью
сазлыклы урында яшеренү — скрыва́ться в боло́тистых места́х
төлке өнендә яшеренеп ята — лиса́ таи́тся в свое́й норе́
2) пря́таться, спря́таться, укрыва́ться/укры́ться ( от чего)яңгырдан яшеренү — пря́таться от дождя́
пулялардан яшеренү — укры́ться от пуль
куып килүчеләрдән яшеренү — укры́ться от пого́ни
3) перен. пря́таться, спря́таться, прикрыва́ться/прикры́ться (чем-л.)матур сүзләр артына яшеренү — прикрыва́ться краси́выми слова́ми
4) скрыва́ться/скры́ться, таи́ться, утаи́ться, проявля́ть/прояви́ть скры́тностьсезнең алда яшеренeп маташмыйм — перед ва́ми не таю́сь
5) перен. пря́таться, спря́таться, таи́ться, притаи́ться, укрыва́ться/укры́тьсячишмә кыя астында яшеренгән — родни́к таи́тся под скало́й
йорт агачлар артында яшеренгән — дом спря́тался за дере́вьями
•- яшеренеп яту -
117 борын
I1. Nase f.; Schnauze f.; Schnabel m.2. Bug m.борын астында (төбендә) nebenan; vor der Nase f.борын күтәрү die Nase f. hoch tragen; stolz seinборын салу ein verdrießliches Gesicht n. ziehenборын сузу sich Hoffnungen f. / pl. machenборын тыгу seine Nase f. in etw. stecken; sich in etw. einmischen————————II. Geogr. Kap n.; Vorgebirge n., Landzunge f.————————III1. früher; in alten Zeiten f. / pl.2. (nach den Formantien -мас / -мәс:) vor, bevor
См. также в других словарях:
ашық аспан астындағы найзағай — ( Гром среди ясного неба ) төменгі ұшу жиілігі кезіндегі күтпеген шабуыл. Мұндай шабуылдың мақсаты – жеңіске жету үшін қарсыластың әскери күшін жеткілікті мөлшерде жою … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
иек астында жүру — (Көкш.: Щуч., Еңб.) біреудің шылауында болу. Сөйтіп отырып олар әлгідейлердің и е г і а с т ы н д а ж ү рг е н і н мойындағысы келмейді (Көкш., Еңб.). Партия ұйымдарының секретарлары шаруашылық орындарының басшыларына қатаң талап қоюдың орнына… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
иек астында малтау — (ҚХР) біреудің шылауында болу … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
Old Turkic language — Old Turkic Spoken in Central Asia Extinct by the 13th century Language family Turkic Southeastern Turkic (Uyghuric) Old Turkic … Wikipedia
ас — I. (АСТЫ, АСТЫНА, АСТЫНДА...) – и. 1. Нәр. б. түбән урыны; киресе: Өс 2. Нәр. б. эче яулык асты, тун асты 3. Нәр. б. асты тирәсендәге урын чирәмлектә таган астына җыелдылар 4. Яткан яки утырган урын сыер астын чистарту 5. Аяк киеменең җиргә басып … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төрмә — I. 1. Суд тарафыннан иректән мәхрүм ителгән җинаятьчеләр һәм тикшерү астында торган кешеләр ябыла торган урын, бина; зиндан. Шул урынга, бинага ябылу хәле 2. күч. Кешеләргә тормыш итүе авыр булган, экономик, политик изелү астында яши торган урын… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
жүзбелі инженерлік мина — (Сплавная инженерная мина) жүзіп жүрген, аласа және су астындағы көпір лерді, гидротехникалық құрылыстарды құрта алады, сонымен қатар кемелерді, өткелден өту құралдары мен жүзгіш машиналарын жоюға арналған мина. Жойылатын объектіге, әдетте, өзен… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
өткір радиация — (Проникающая радиация) ядролық жарылыс кезінде тарайтын радиоактивті сәулелер (гамма сәулелер мен нейтрондар). Ядролық жарылыс кезінде пайда болып, лезде жан жаққа тарайтын, көзге көрінбейтін және адамдар сезінбейтін сәуле ағыны. Ө.р ға атом… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
сүңгуір қайық — (Подводная лодка) су асты жағдайында ұзақ уақытқа дейін іс қимыл жасау қабілет тіліктерімен қамтамасыз етілген, маңызды тактикалық қасиеті жасырыну болып табылатын ұрыс кемесі. Олар су үсті кемелерін, су асты қайықтарын, қарсыластың аумағындағы… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
шекараны бұзушылар — Мыналар Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын бұзушылар болып табылады: – Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы арқылы өткізу пункттерінен тыс немесе өткізу пункттерінде солар… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
ядролық жарылыс түрлері — (Виды ядерных взрывы) ядролық соққы арқылы орындалатын міндеттер мен объектінің сипатына байланысты ядролық жарылыс әуеде, жер үстінде, жер астында, су үстінде және су астында жүргізілуі мүмкін. Осыған сәйкес жер үсті әуе, биіктікті, су үсті, су… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу