-
41 беспредметность
жйөкмәткеһеҙ (маҡсатһыҙ, нигеҙһеҙ) булыу, йөкмәткеһе (маҡсаты) булмау, йөкмәткеһеҙлек, маҡсатһыҙлыҡ -
42 вечно
1. нареч.бесконечно, всегдамәңге, һәр ваҡыт2. нареч. разг.постоянноһәр ваҡыт, гел, мәңгебыть вечно недовольным — гел ризаһыҙ булыу, мәңге ҡәнәғәт булмау
-
43 восьмилетний
1. прил.о срокеһигеҙ йыллыҡ, һигеҙ йыл2. прил.о возрастеһигеҙ йәшлек, һигеҙҙәге -
44 врозь
нареч.айырым, айырым-айырым, айырым рәүештәврозь идёт (пошло и т.д.) — татыу булмау, (эш) ырамау
-
45 встать
1. сов.тороу, баҫыу, тороп баҫыу, аяғүрә (аяҡҡа) баҫыувстать на ноги прям., перен. — аяғына баҫыу (тороу), аяҡҡа баҫыу
2. сов. разг.остановитьсяйөрөмәй (эшләмәй) башлау, туҡтау, туҡталыу3. сов. разг.покрыться льдомвстать на путь чего или какой — юлына баҫыу, юлға баҫыу
встать на сторону чью-л. — кемдеңдер яғына баҫыу, кем яҡлылыр булып китеү
встать с левой ноги — һул аяҡтан тороу (кәйеф булмау, уңмау)
4. сов.аяҡҡа баҫыу, һауығыу5. сов. о растенияхүҫеү, күтәрелеү, ҡалҡыу6. сов.подняться на борьбукүтәрелеү7. сов.взойтисығыу, ҡалҡыу, тыуыу, атыу8. сов.перед кем-чем; перен.возникнуть, появитьсякилеп тыуыу (сығыу, баҫыу)9. сов.куда-л., на что-л.; разг.баҫыу, тороу10. сов. разг.уместитьсяурынлашыу, һыйыу11. сов.приступить к какой-л. работетороу, баҫыу -
46 выйти
1. сов.сығыу, сығып китеү2. сов.случитьсякилеп сығыу, булыувыйти в люди — кеше булыу, аяҡҡа баҫыу
выйти в тираж — ҡулланылыштан сығыу, иҫкереү
выйти из берегов — ярҙан сығыу, ташыу
выйти из возраста — йәше сығыу, ҡартайыу
выйти из головы (памяти, ума) — баштан (хәтерҙән, аҡылдан) сығыу
выйти из положения — ҡыйын хәлдән сығыу, ҡотолоу, яйын табыу
выйти из строя — сафтан сығыу (боҙолоу, ауырыу)
выйти наружу — асылыу, асыҡланыу, беленеү
не вышел чем — килеп сыҡмау, тейешле кимәлдә булмау
годы вышли кому; прост.: — 1) йәше етеү, балиғ булыу
2) йәш үтеү3. сов. перен.ҡатнашыуҙан туҡтау, сығып китеү, (ташлап) сығыу4. сов.сығыу, барып (килеп) сығыу5. сов.произойти из какой-л. средыбулып (килеп) сығыу6. сов.үҫеп сығыу, ҡалҡыуүҫемлектәр7. сов.получиться(килеп) сығыу8. сов.за когосығыу9. сов.баҫылып сығыу, нәшер ителеү10. сов.израсходоваться(тотонолоп) бөтөү, сығыу -
47 глаз
1. мкүҙ2. м перен., разг.присмотр, надзоркүҙ-ҡолаҡ булыу, ҡарау, бағыув глаза (говорить, бранить и т.п.) — бәреп әйтеү (әрләү һ.б.)
за глаза: — 1) (говорить, ругать и т.д.) арттан әйтеү (әрләү һ.б.)
2) -
48 добиться
1. сов. чегоирешеү, ҡаҙаныу2. сов. чегоот когодопытатьсяалыу, белеү, табыуне добиться ни слова — бер һүҙ ҙә ала алмау, бер һүҙ әйттерә алмау, һүҙгә ылыҡтыра алмау
(не) добиться толку — рәт сығара алыу (алмау), йүне булыу (булмау)
-
49 допроситься
сов.; разг.обычно с отрицаниемһорап (ялынып) ала алмау, һорап (ялынып) алып булмау -
50 дуть
1. несов.өрөү, иҫеүздесь дует безл. — бында ел өрә
2. несов. что; тех.өрҙөрөп эшләү, яһаудуть губы (губки) — ирен турһайтыу, үпкәләү
и в ус не дуть — иҫе лә китмәү, уйында ла булмау
куда (откуда) ветер дует см. ветер -
51 дух
1. маң, аҡыл, рух2. мморальное состояние, самочувствиедарман, рух, күңел, рухи көснабраться духу — дарман (көс) алып, тәүәккәлләнеп
3. м миф., рел.рух, әруах, зат, йән4. м разг.дыханиетын, һулышдух захватывает — тын туҡталыу, тын ҡыҫыу
дух замирает — тын туҡтала, тын бөтә
затаить дух — тын да алмай тороу, һағайыу
5. м прост.запахеҫ, аңҡыш6. м в знач. нареч. прост. духомочень быстро; без остановки, сразуһә тигәнсе, бик тиҙ, күҙ асып йомғансы бер юлы, туҡтамайвыпить одним духом — бер юлы, тын да алмай эсеп ебәреү
быть не в духе — кәйеф булмау, күңелһеҙ булыу
во весь дух; что есть духу (бежать, мчаться) — йән-фарман (сабыу)
дух вон у кого; прост. — йән биреү, үлеү
духу не хватает — йөрәк етмәй, тәүәккәллек етмәй
испустить дух — йән сығыу, үлеү
воспрянуть духом — ҡанатланып китеү, күңел күтәрелеп китеү
пасть духом — кәйеф төшөү, төшөнкөлөккә бирелеү
чтобы духу не было чьего; чтобы духом не пахло чьим — эҙе лә булмаһын, күҙгә күренмәһен, юҡ булһын
-
52 жизнь
1. жтормош, йәшәү, тереклек2. жғүмерна всю жизнь — ғүмергә, ғүмер буйына
3. жфизиологическое состояниейән4. ждеятельностьтормошдать жизнь кому — донъяға килтереү, тыуҙырыу
ни в жизнь — бер ҡасан да, ғүмерҙә лә
отдать (положить) жизнь за кого-что — йәнде фиҙа ҡылыу, ғүмереңде биреү
-
53 за
1. предлогс вин. п.при указании на направление движения за пределы чего-л.аръяғына, артына, тышына, ситенә2. предлогс вин. п.при указании цели действия, предмета, лица, в защиту которого совершается действиеөсөн3. предлогс вин. п.при обозначении цены-ға/-гә, өсөн4. предлогс вин. п.при указании лица, вместо которого кто-л. действуетөсөн, урынына5. предлогс вин. п.указывает на лицо, предмет, на который направлено действие-дан/-дән6. предлогс вин. п.при обозначении лица, предмета, который вызывает какое-л. чувствоөсөн7. предлогс вин. п.при указании на то, в каком качестве воспринимается кто-что-л.итеп, тип8. предлогс твор. п.при указании на предмет, место, позади которого происходит действиеартында, ситендә9. предлог.с твор. п.при указании на место вокруг, около чего-л., рядом с чем-л., где происходит действиеартында, эргәһендә, янында10. предлог.с твор. п.при обозначении движения, следования за кем-чем-л.артынан, арттан11. предлогс твор. п.при указании на непрерывность следования одного за другимартынан, һуңынан, бер-бер артлыодин за другим — береһе артынан икенсеһе, бер-бер артлы
12. предлогс вин. п.при указании предмета, места, лица, по другую сторону которого что-л. помещено-ға/-гә, эсенә, артына13. предлогс твор. п.при указании на причинусәбәпле14. предлогс твор. п.при указании лица, предмета, ради получения которого совершается действиеартынан, маҡсатынан сығып, -ға/-гә15. предлогс твор. п.при указании на лицо, предмет, который является объектом действия-ды/-де16. предлогс твор. п.при указании на лицо, предмет, от которого зависит наступление какого-л. действия-да/-дәочередь за мной — сират миндә, минең сират
17. предлогс твор. п.при указании на лицо, предмет, которому присущи те или иные свойства-ды/-де18. предлогс твор. п.при указании на номер, подпись и т.п. внешние признаки документа-лы/-ле, булған, менән19. предлогв знач. сказ.ыңғайвсе за, он один против — бөтәһе ыңғай, ул бер үҙе ҡаршы
20. предлогс вин. п.при указании на место вокруг, около чего-л., рядом с чем-л.артына, янына, эргәһенә21. предлогс вин. п.при указании на начало действия, обычно с глаголом-ға/-гә22. предлогс вин. п.при указании на промежуток времени, в течение которого совершается что-л.-да/-дә, эсендә, буйындасделать за два часа что-л. — нимәнелер ике сәғәт эсендә эшләү
23. предлог.с вин. п.при указании на время, отделяющее одно событие от другогоалда(н), элек, элгәре24. предлогс вин. п.при указании на превышение предела, меры-дан/-дән ашыу (артыу)25. предлогс вин. п.при указании на расстояниеарала, алыҫлыҡта, ерҙә26. предлогс вин. п.при указании причиныөсөн -
54 значить
1. несов. чтоозначать – о словах, знаках, жестах и т.п.аңлатыу, белдереү2. несов.иметь значениемөһим булыу, әһәмиәтле булыу -
55 иметь
несов. кого-что; в разн. знач.обладать, располагать кем-чем-л.; с отрицаниемэйә, эйә булыу, бар, булыу, -лы/-ле булыу; юҡ, булмауиметь голову на плечах — аҡыллы булыу, аҡыл менән эш итә белеү
иметь зуб на (против) кого — берәйһенә асыу тотоу, үс һаҡлау
иметь место — ғәмәлдә булыу, урын алыу
-
56 крыша
-
57 назидание
с; книжн.өгөт, нәсихәт, вәғәз, һабаҡ, ғибрәтслова, сказанные в назидание потомкам — киләсәк быуынға һабаҡ итеп әйтелгән һүҙҙәр
-
58 неаккуратность
жйыйнаҡһыҙлыҡ, ыҡсым (бөхтә) булмау, әрпешлек, шапшаҡлыҡ, һәпрәлек, насар башҡарылғанлыҡ -
59 неверность
1. ждөрөҫ булмау, яңылышлыҡ, яңылыш булыу, хаталыҡ, хата булыу2. жизменахыянатсыл (тоғролоҡһоҙ) булыу -
60 негде
См. также в других словарях:
элә-танагы булмау — (калмау) 1) Бик тузып, эштән чыгу 2) Һичбер рәте булмау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җитешмәү — 1. Алу бирү, сату итү һ. б. матди байлыклар белән бәйләнгән эштә керемгә караганда чыгымның артып китүе, ялгышлык я урлау сәбәпле акча яки материалның җитмәве 2. Җитешмәгәнлек (2) Берникадәр җитмәү, кирәк кадәрле булмау, җитәрлек булмау 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тынычлык — и. 1. Бернинди шау шу, ыгы зыгы, хәрәкәт булмау хәле; тынлык. Физикада: хәрәкәтсезлек, тик торыш 2. Кешенең яки хайванның үзен сабыр, басынкы, тыныч тоту халәте 3. Рухи яки физик яктан борчылусыз, дулкынланусыз, тыныч халәт 4. Эшсез, төрле… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ал-ял — 1. АЛ ЯЛ БЕЛМӘҮ – Күп эшләү, ял итмәү, ару талуны белмәү. АЛ ЯЛ БУЛМАУ – Ял итү мөмкинлеге булмау. АЛ ЯЛСЫЗ – Ял итмичә, бик киеренке … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ибе-җебе — И. БУЛМАУ (КҮРЕНМӘҮ) – (Эшнең) рәте, уңай нәтиҗәсе булмау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ибе-ябе — И. БУЛМАУ (КҮРЕНМӘҮ) – (Эшнең) рәте, уңай нәтиҗәсе булмау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
идеясезлек — Идеясе булмау, тирән, эчтәлекле фикерләре булмау, принципсызлык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ирек — 1. Азатлык, бәйсезлек 2. Сак астында, тоткынлыкта булмау 3. Дәүләттә, илдә шәхескә бирелгән хокук сүз иреге 4. Политик һәм экономик чикләүләр булмау; хөрлек 5. Иркенлек, иркен тормыш 6. Үз ихтыярыңа куелганлык бозаулар иректә йөри 7. Теләгән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ис-акыл — И. БЕТҮ – Бик нык курку, аптырау аркасында аңлый алмас хәлгә килү. И. КИТҮ, И. НЫ АЛУ, ИС КИТҮ – Бик нык гаҗәпләнү, хәйран калу. И. ГА КИЛҮ – Аңлап алу, төшенү, абайлау. ИСТӘ АҢДА БУЛМАУ – Хәтердә бөтенләй булмау, бөтенләй уйламау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ис-аң — И. БЕТҮ – Бик нык курку, аптырау аркасында аңлый алмас хәлгә килү. И. КИТҮ, И. НЫ АЛУ, ИС КИТҮ – Бик нык гаҗәпләнү, хәйран калу. И. ГА КИЛҮ – Аңлап алу, төшенү, абайлау. ИСТӘ АҢДА БУЛМАУ – Хәтердә бөтенләй булмау, бөтенләй уйламау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тигезсезлек — 1. Тигезсез булу. тигез булмаган урын 2. Бөтен дәвамында билгеле бер үлчәме тигез булмау күренеше 3. Үзара тигез булмау; гаделсезлек 4. мат. Санлы зурлыкларның берсе (бер группасы) икенчесеннән (икенче группасыннан) зуррак яки кечерәк булуны… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге