-
1 къэхъуа
прич.1) возникший2) случившийся3) выросший -
2 къэхъуа-къэщIа
см. къэхъукъащIэ.* Щхьэлмывэкъуэ къуажэ абы фIэкI къэхъуа-къэщIа щымыIэтэмэ, ахэр сытым щыщт? КI. А.Къэхъуари къэщIари имыщIэу не зная, что случилось.* Хьэмидбий и мурад щIыгъуэ дыдэм, къэхъуари къэщIари имыщIэу, Къэрэжан къущхьэхъум ирашыжыгъат. Щ. Ам. -
3 къэхъуа-хъужа
см. къэхъукъащIэ. -
4 къэхъуа-къэщIа
явление; событие, происшествие; приключение; случай -
5 адэмыгу
забитый, запуганный/ Гунэдж, гукъыдэж зимыIэ; зи гур иудауэ къэхъуа.* Абы и Iэблэр иIыгъыу Хьэмид макIуэ, бакъуэкIэмыщIэу, адэмыгуу. Щ. Т. -
6 блэкIа
былое, прошлое ( о времени)/ Къэхъуа, щыIа, зэфIэкIа (Iуэхугъуэ, зэман).* Абы {Жансинэху} и лIыр зауэ блэкIам хэкIуэдат. Хь. Хь. БлэкIа жэщым ар {Бекович-Черкасскэр} и ныбжьэгъу офицерхэм ядефати, и щхьэр узырт. Ш. А. -
7 бунт
бунт/ Ямыгъэхьэзыру езыр-езыру къэхъуа (IэщэкIэ зэщIэмыузэда) зэщIэхъееныгъэ.* Мухьэб хуэмыфащэ къыжраIэми уэим зыщимыщIурэ, Вауэжьхэ я зэранкIэ бунт къимыгъэхъуу зэпиудащ. Щ. Т.Бунт къэгъэхъеин, къэIэтын бунтовать.* А Iуэхур врачым къищIэгъауэ щытатэмэ, шэч лъэпкъ хэмылъу, бунт къиIэтынт. Iуащхь. -
8 гугъу
I 1. трудный, тяжелый, сложный (напр. о работе)/ Лэжьыгъуей, хьэлъэ.Iуэху гугъу. Лэжьыгъэ гугъу.2. трудный, тяжелый (напр. о жизни)/ ЕхьэкIыгъуей, гугъуехь зыхэлъ.ГъащIэ гугъу. ЩытыкIэ гугъу.Гугъу егъэхьын заставить кого-л. выполнять трудную работу.Гугъу дехьын испытать трудности, лишения из-за кого-чего-л.Гугъу ехьын переносить трудности, лишения.* Гугъу уехьу къэблэжьар IэфIщ. (погов.)Гугъу зэрегъэхьын доставить друг другу неприятности.* ЛIитIыр зэфIэкIуэдщ, жагъуэ зэхуэхъури хуабжьу гугъу зэрегъэхьащ. фольк.Гугъу зегъэхьын стараться сделать что-л. ради кого-чего-л.Гугъу хъун 1) стать трудным, сложным 2) стать тяжелым (напр. о жизни)II разговоры, толки о ком-чем-л./ Зыгуэрым ехьэлIауэ тепсэлъыхьу, къэхъуа гуэрым теухуа псалъэмакъ.ХьэгъуэлIыгъуэр зэрекIуэкIам и гугъур хьэблэм яхуэIуэтэжыртэкъым.* Щыхьылымрэ бланэлымрэ я гугъу фIэкIа къуажэм хъыбар дэлъыжтэкъым. КI. Т.И гугъу къэгъэхъеин затеять разговор о ком-чем-л. Зыгуэрым къигъэхъеящ фызыжь цIыкIумрэ и къуэмрэ я гугъу. фольк.И гугъу къэхъеин возникнуть - о разговоре о ком-чем-л.И гугъу къегъэжьэн = и гугъу къэгъэхъеин.{И} гугъу хуэщIын рассказывать, говорить кому-л. о ком-чем-л.И гугъу щIын 1) говорить, рассказывать о ком-чем-л.* Хъыбархэм я гуауэу си гугъур уэ щIы. КI. А. 2) тревожить, беспокоить кого-л. Си гугъу умыщI - сэ нобэ сысымаджэщ. -
9 дыгъуасэрей
вчерашний/ БлэкIа махуэм епха, къэхъуа Iуэху. -
10 зэрызехьэн
(зэрызохьэ) неперех. гл. 1. суетиться, волноваться (напр. о толпе)/ Зэхэвэзэхэжьэу, зэхэзежэу щытын, къызэщIэхъеен.* Рэшид-пэщэ иутIыпща гъуохэм цIыхухэр зэхуашэс. Зы бэлыхьышхуэ гуэр къэхъуа фIэкIа умыщIэу, цIыхухэр зэрызохьэ, зэхэзожэ. Ш. А. ЩIалэ цIыкIухэм я гъуэншэдж лъапэр дэгъэджэрэзеяуэ псыхьэлыгъуэ къехым къелъэ-нелъэу хэту къажыхьу зэрызехьэт, зэрыгъэкIийт. КI. А.2. летать, кружиться стаеей, роем/ Куэду зэщIыгъуу къалъэтыхьын (къуалэбзу, бадзэ сыт хуэдэхэм).Къуалэбзухэр зэрызохьэ.* Аргъуейхэр зэрызехьэмэ, уэфI хъунущ. Анэд.Бжьэцу зэрызехьэн см. бжьэц. Бжьэцым хуэдэу зэрызехьэн = бжьэцу зэрызехьэн. -
11 зэрымыщIэу
см. зэрымыщIэкIэ. ЗэрымыщIэу къэхъуа Iуэху.* ЗэрымыщIэххэу сабийхэр А бзаджэр къосри зэщIекъуэ. П. Б. -
12 зэчэнджэщын
(зочэнджэщ) неперех. гл. советоваться друг с другом/ зэупщIын, зэпсэлъэн, чэнджэщ зэхьэлIэн.ЗэмалъхъэгъуитIыр IукIуэтри зэчэнджэщащ. -Сыт ягъэ кIын абы {Наурыз} и мыхъурыр ди блэгъукIэм тредгъэдзам? - жаIэри. Ад. таур. Хуит къэхъуа Шэджэмокъуэ Зырамыку и псэукIэ хъунумкIэ лIыхэр зэпсэлъащ, зэчэнджэщащ. Т. Хь. -
13 зыжэщрей
происшедший в ту ночь, относящийся к той ночи/ Жэщ хэха гуэрым къэхъуа, ехьэлIа гуэр.Зыжэщрей джэгур гъуэзэджэт. Зыжэщрей хьэщIэхэр фIыуэ гуват. -
14 ириукIытэжын
(ироукIытэж) неперех. гл. устыдиться чего-л./ КъыщыщIа е къэхъуа емыкIум щхьэкIэ укIытэжын.* Абы {Софят} и гур къогуфIыкI, иныщэу зэрыпсэлъами ироукIытэж. Щ. I. -
15 календарь
1. календарь (напр. настольный)/ Илъэсым и махуэ псори зэкIэлъыкIуэу къызыщебжэкIа тхылъ, абы къыдэкIуэу япэм щыгъуэ а махуэхэм къэхъуа Iуэхугъуэ псори къызыщыгъэлъэгъуа.2. календарь (напр. лунный, Григорианский)/ Илъэсым и махуэ псори къызэрырабжэкI щIыкIэ, Iэмал.Григорианскэ календарь. Мазэ календарь. -
16 къехьэжьэн
(кърехьэжьэ) перех. гл. 1. см. ехьэжьэн.* Денейр кIыфI къохъу, къэхъуа-къэщIари умыщIэу борэным зыкъыщIещIэри.. мывэмрэ уэсымрэ зэхэту кърехьэжьэ. Iуащхь.2. помчать, понести ( сюда-о лошадях)/ Уапэмылъэщу, къомыдэIуэжу укъахьын (шы Iэлхэм, шы мыгъасэхэм). ЩIалэр шы мыгъасэм щытетIысхьэм кърихьэжьащ. -
17 лIэун
междом. употребляется при обращении для выражения доброжелательности, упрека, удивления и т. п./ "Зи лIэужь унэн" жыхуиIэр ягъэкIэщIу къэхъуа псалъэ (зиунагъуэрэ, зиунэрэ).* Умылъэгъуам плъагъунщ, дунейм ущытеткIэ, плъэгъуа защIэкIэ дыпсэун, лIэун? Щ. Ам.А лIэун боже мой, бог мой.* А лIэун, мыр дауэ? -
18 мыгъэрей
этого года/ Мы гъэм къэхъуа, екIуэкIа, щыщ.Мыгъэрей щIымахуэр щIыIэщ. Мыгъэрей гъавэ. Мыгъэрей джэд. -
19 нэгъабэрей
прошлогодний/ Гъэ кIуам щыIа, къэхъуа, екIуэкIа, къыщIэна.Нэгъабэрей мэкъу. -
20 нетIэрей
давешний/ ЩыжаIэ зэманым ипэIуэкIэ къэхъуа, екIуэкIа, щыIа.НетIэрей псалъэмакъ.* Аргуэру зэныкъуэкъуу щIадзэжащ нетIэрейхэм. Щ. Ам.
Страницы
- 1
- 2