-
1 отдариться
сов. см. отдарить отдать сов.1. кого-что гардонда (гашта, пас) додан; отдариться долг қарзи худро адо кардан2. кого-что супурдан, додан; отдариться в собственные руки ба дасти худаш супурдан; отдариться дом в аренду ҳавлиро ба иҷора мондан; отдариться в чё-л. распоряжение ба ихтиёри касе додан3. что додан, таслим кардан; отдариться город неприятелю шаҳрро ба душман додан4. кого-что перен. бахшидан, фидо кардан, нисор кар-дан, дареғ надоштан; отдариться себя искусству умри худро ба санъат бахшидан; отдариться жизнь за кого-что-л. барои касе, чизе ҷон фидо кардан5. кого-что и с неопр. додан, мондан; отдариться ребёнка в школу бачаро ба мактаб мондан; отдариться кого-л. в люди уст. касеро ба хизматгорӣ (ба шогирдӣ) додан; отдариться туфли в ремонт пойафзолро ба устохона доданIIкого (выдать замуж) додан; отдариться замуж ба шавҳар додан6. кого-что разг. (продать) фурӯхтан, додан; отдариться за бесценок хеле арзон фурӯхтан; даром отдариться муфтдодан // что (заплатить) пул додан; отдариться за подписку сорок рублей барои обуна чил сӯм додан7. (об оружии) такон (лат) додан; ружё отдало в плечо милтик кифтро такон дод безл. (об ощущении боли) хала задан; у меня отдаёт в спину миёнам хала мезанад8. что мор. кушодан, яла (ҷудо) кардан; суст кардан; андохтан, партофтан; отдариться якорь лангар андохтан9. прост. (отойти назад) ақиб гаштан <> отдариться богу душу мурдан, ҷон супурдан; отдариться визит ҷавобан ташриф овардан; отдариться дань 1) кому-чему ҳақ шумурдан, лоик донистан, ба қадри касе, чизе расидан 2) чему гузашт (рӯйхотир) кардан; отдариться дань уважения кому-л. эҳтироми касеро ба ҷо овардан; отдариться должное, отдариться справедливость кому ба қадри кори (хизмати) касе расидан; отдариться кому-л. руку [и сердце] уст. касеро шавҳар ихтиёр кардан; отдариться кому-л. сердце ба касе дил додан; отдариться поклон салом додан; отдариться последний долг кому-л. ба ҷанозаи касе рафтан; отдариться предпочтение кому--чему-л. ба касе, чизе тарҷех додан; отдариться распоряжение амр кардан; отдариться себе отчёт в чем-л. чизеро фаҳмидан (дарк кардан); \отдариться честь 1) кому воен. саломи низомй додан 2) кому-чему арзи эҳтиром кардан; \отдариться на поруки ба кафолат додан, кафил шуда аз ҳабс озод ку-нондан; \отдариться под чей-л. надзор ба зери назорати касе додан (супурдан) -
2 путь
м1. роҳ, ҷода; зимний путь роҳи зимистонгард; воздушный путь роҳи ҳавоӣ; морской путь роҳи баҳрӣ; подземный путь роҳи зеризаминӣ; проложить путь роҳ кушодан2. гузаргоҳ, роҳи гузар; стоять на пут й дар гузаргоҳ истодан /V перен. роҳ; найти пут ь к чьему-л. сердцу ба дили касе роҳ ёфтан, дили касеро дарёфтан3. ж.-д. роҳ, роҳи оҳан; поставить поезд на запасный путь поездро ба роҳи оҳани эҳтиётӣ гузарондан4. мн. пути анат. роҳ; дыхательные путй роҳи нафас (нафасгирӣ)5. сафар, мусофират, саёҳат; отправиться в далёкий путь ба сафари дурудароз рафтан (баромадан); мы были в путй три дня мо се рӯз роҳ рафтем (сафар кардем)6. тараф, сӯй, роҳ, ҷониб, ҷиҳат; наш путь лежал лесом роҳи мо аз бешазор мегузашт; сбиться с путй роҳ гум кардан7. тарз, роҳ, тариқ(а), васила; действовать мирным путём бо роҳи сулҳчӯёна амал кардан8. уст. прост, (толк, прок) фонда, суд, нафъ, манфиат <> путь - дорога,путь-дороженька роҳ; жизненный путь ҳаёт, зиндагӣ; Млечный Путь астр. Роҳи Каҳкашон; окольным (обходным) путём бо роҳи ношоиста; последний путь роҳи охирин, роҳи вопасин; проводить в последний путь кого ба роҳи охирин гусел кардан; прямой путь к чему роҳи рост; счастливый путь!, счастливого путй!, в добрый путь! роҳи сафед!, сафари бехатар (бахайр)!, сафар муборак!; путь следования роҳи сафар; путй сообщения роҳҳои алоқа; сухим путём бо хушкӣ, бо роҳи хушкӣ; на путй к чему, по путй чего дар роҳи…; по путй 1) [дар] болои роҳ, [дар] сари роҳ, як сари қадам; зайти по путй к товарищу сари роҳ ба назди рафиқ даромадан 2) кому с кем дар як тараф (сӯ, ҷониб), ҳамроҳ; мне с вами по путй ман ҳам ба ҳамон тараф меравам, ман ҳамроҳи шумо, роҳи ману шумо як 3) кому с кем (заодно) ҳамраъӣ, ҳамроҳ, ҳамовоз; не по путй кому с кем ҳамраъй набудан; быть на путй к чему-л. ба ягон чиз наздик будан (шудан), дар сари роҳ будан; встать на путь чего роҳи муайянеро интихоб кардан; встать поперёк путй кому-л. пеши роҳи касеро банд кардан; вступить на путь чего-л. ба роҳе даромадан, пеша гирифтан; вывести на путь ба роҳ мондан; мустақил кардан; держать путь куда роҳ рафтан, озим шудан, ба ҷое раҳсипор шудан; заказать путь кому прост, садди роҳ шудан, роҳро бастан; путй заказаны кому роҳ баста шудааст; идти своим пут ём бо роҳи худ рафтан; идти по ложному путй бо роҳи хато рафтан; направить (наставить) на путь истины (на путь истинный) кого роҳи ҳақиқатро нишон додан, ба сӯи ҳақ ҳидоят кардан; пойти по плохому путй бо роҳи бад рафтан; пойти по путй наименьшего сопротивления роҳи осонтар ҷустан, аз душворӣ гурехтан; пробить себе пут ь ба худ роҳ кушодан; проложить путь кому-чему-л. барои касе, чизе роҳ кушодан; сбить с путй кого аз роҳ баровардан, гумроҳ кардан, бероҳа кардан; сбиться с \путь й аз роҳ баромадан, гумроҳ шудан, бероҳа шудан; совратить с \путьй истинного аз роҳ задан -
3 идти
несов.1. рафтан, гаштан; идти вперед ба пеш рафтан; идти пешком пиёда рафтан; идти в гости ба меҳмонӣ рафтан; идти по дороге бо (аз) ро2. тохтан, давидан; конь идёт рысью асп чорхез (резачорпо) метозад3. шино кардан; лёд идёт ях шино мекунад; -- на вёслах бел зада рафтан; идти под парусами бодбон кушода рафтан4. ҳаракат кардан, раҳсипор шудан, равона (азим) шудан, рафтан; поезд идёт в два часа дня поезд соати дуи руз меравад5. ҳуҷум (ҳамла) овардан, юруш кардан; идти войной ҷанг сар кардан6. омадан, наздик шудан; весна идёт баҳор наздик шуда истодааст; посторонись, машина идёт! гурез, мошин омада истодааст!7. омадаи, оварда (бурда, фиристода) шудан; пушнина идёт с Севера мӯина аз Шимол меояд; посылка идёт туда пять дней посылка ба он ҷо дар панҷ рӯз рафта мерасад8. шоридан, чакидан, рафтан; вода идёт по капле об қатра-қатра мечакад; из раны идёт кровь аз ҷароҳат хун меравад9. баромадан, паҳн шудан; из самовара идёт пар аз самовор буғ мебарояд; от этих цветов идёт сильный запах бӯи ин гулҳо баланд аст; слух идёт… миш-миш ҳаст…10. даромадан; гвоздь не идёт в стёну мех ба девор намедарояд11. воқеъ будан, гузаштан; тропинка идёт лесом пайраҳа аз даруни ҷангал мегузарад12. (об осадках) боридан; идёт снег барф меборад; вчера шёл дождь дирӯз борон борида буд13. рафтан, давом кардан; дела идут успешно корҳо нағз рафта истодаанд; концерт шёл два часа концерт ду соат давом кард14. даромадан, дохил (ворид) шудан; идти в университет ба университет дохил шудан15. разг. бозоргир будан, ба фурӯш рафтан; этот товар хорошо идёт ин мол бозоргир аст (нағз ба фурӯш меравад)16. рафтан, сарф (истеъ-мол) шудан, кор фармуда шудан; на платье идёт три метра материала барои курта се метр матоъ меравад17. кому шинам будан, зебидан; эта шляпа ей идёт ин кулоҳ ба ӯ мезебад18. (о времени) гузаштан, мурур кардан, рафтан; дни идут за днями рӯзҳо паси ҳам мегузаранд; время идёт фурсат (вақт) мегузарад, вақт рафта истодааст19. (о механизмах) гаштан, ҳаракат (кор) кардан; часы идут гочно соат аниқ мегардад20. на что тайёр (ҳозир) будан, рози шудан; идти на все условия ба ҳамаи шартҳо рози будан21. охот., рыб. фирефта шудан, фанд хӯрдан; андармон шудан; окунь хорошо идёт на червяка хормоҳи ба кирм нағз андармон мешавад22. чсм, с чего (в играх) гаштан, бозидан, ропдан; идти конем ишхм. аспро гаштан23. (о спектакле и т. п.) нишоп дода шудан, намоиш дода шудан; завтра в театре идёт новый спектакль пагоҳ дар театр тамошои нав намоиш дода мешавад24. рафтан, расидан; переговоры идут к концу гуфтушунид ба охир расида истодааст; дело идёт к развязке кор анҷом ёфта истодааст 25, в сочст. с предлогом «в» и сущ.: идти в обработку кор карда шудан; идти в продажу ба фурӯш рафтан, фурӯхта шудан; идти в чистку тоза [карда] шудан26. в сочет. с предлогом «на» и сущ.: идти на подпись ба имзо расонда шудан, имзо [карда] щудан; идти на поправку рӯ ба беҳбудӣ (ба сиҳатшавӣ) овардан; идти на риск таваккал кардан; идти на скандал ҷанҷол хезондан; идти на убыль кам (паст) шудан <> идёт (ладно) мешавад, хуб, нағз, маъқул, майлаш; закусим? - Идёт! ягон чиз хӯрем? - Шудааст!, Майлаш!; идти впрок фоида бурдан (бахшидан); идти вразрез с чем мухолиф (зид) будан; идти гигантскими шагами бо кадамҳои азим пеш рафтан; идти навстречу 1) кому-чему тарафдорӣ кардан, ёрӣ расондан 2) чему тезондан, наздик овардан; идти наперекор баракс рафтор кардан; идти напролом ҳеҷ чизро ба эътибор нагирифта исроркорона амал кардан; идти насмарку бар бод (зоеъ) рафтан; идти в гору 1) ба мартабае расидан 2) рӯ ба инкишоф (ба тараққӣ) ниҳодан; идти в дело (в ход) кор омадан, истифода шудан; идти [нога] в ногу 1) с кем баробар қадам задан (партофтан) 2) скем-чем баробар (ҳампо) будан; идти в огонь и в воду за кого-что-л. ба хотири касе, чизехудро ба обу оташ задан; барои касе, чизе ҷони худро дареғ надоштам; идти в сравнение қобили муқоиса будан; [ни] в [какбе] сравнение не идёт с кем-чем ҳеҷ қобили қиёс не; идти в счёт ҳисоб шудан; не идти в счёт ҳисоб нашудан; идти за гробом аз паси тобут (ҷаноза) рафтаи; идти на дно(ко дну) (тонуть) ғарқ шудан 2) ҳалок (маҳв, нест, нобуд) шудан; идти на авось таваккал кардан; идти на ком-промисс созиш кардан, ба созиш даромадан; идти на лад соз (дуруст) шудан, пеш рафтан; идти на поводу у кого-л. дастнигари касе будан, инони ихтиёр ба касе додан; идти на поклон (с поклоном) к кому-л. 1) уст. ба пои касе афтидан, ба хизмати касе расидан (обращаться с просьбами) гардан каҷ кардан, илтиҷо (таманно) кардан; идти на пользу ба нафъ (ба фоида) будан, муфод будан; идти на попятный (на попятную) аз фикр (аз лафз) гаштан, пушаймон шудан; идти на смену 1) кому--чему ҷойгузини касе, чизе шудан, ба иваз омадан; новое идёт на смену старому чизи нав ба ивази чизи кӯҳна меояд, чизи нав ҷойгузини чизи кӯҳна мешавад 2) чему аз паи…, баъд аз, пас аз, баъди…, аз қафои…; идти на «ура» таваккалан коре кардан, «ҳар чӣ бодо бод» гӯён коре кардан; идти по миру [с сумби] гадоӣ кардан, дар ба дари мардум гаштан; идти под венец уст. [ақди] никоҳ кардан; идти под суд ба суд афтидан; идти против своей сбвести хилофи виҷдони худ амал кардан; идти своим чередом аз рӯи тартиби худ рафтан, ба навбати худ рафтан; голова у меня идёт кругом сарам гаранг (гиҷ) шуд; дёло (речь и т. п.) идёт о ком-чём-л. гап (мааъала ва ғ.) дар бораи касе чизе меравад; [ещё] куда ни шло 1) (так и быть, согласен) хуб, хайр, майлаш, маъқул 2) (ничего, сойдёт) мешавад, фарк надорад, шудан мегирад; кусок в гоидтило не идёт аз гулӯ чизе намегузарад; не идет из ума (из головы) аз майна намебарояд, фаромӯш намешавад; не идёт на ум (в голову) кому что ба майна ҳеҷ чиз намедарояд, калла кор намекунад; сон не идёт хоб намеояд (намебарад); не \идти дальше (далее) чего пеш нарафтан, дар марҳалае (дар коре) таваққуф кардан -
4 пристать
сов.1. к кому-чему.часпидан, ҷафс шудан; к платью пристала грань ба курта лой часпид (парид)2. к кому разг. (о болезни) гузаштан, часпидан сироят кардан; ко мне пристал грипп грипп ба ман часпидааст3. к кому-чему разг шилқин (шумшук) шудан, чақидан гаранг (безор) кардан, ба ҷон раондан, дилбазан (дилгазон) кардан пристать с вопросами бо саволи бисёр гаранг кардан4. к кому-чему разг. ҳамроҳ шудан, аз дунбол кашола шудан к стаду пристала чужая корова гови бегона ба пода ҳамроҳ шуд5. к чему ба соҳил (ба бандар) ҷафс шуда истодан ба соҳил лангар партофтан; пристать к берегу ба соҳил расида истодан6. уст.прост. (расположиться) манзил каран (гузидан), таваққуф кардан, истода мондан, қарор гирифтан7. безл. кому чаще с отриц. муносиб (лоиқ) будан, шоиста (сазовор) будан, зебидан; вам не пристало так говорить ин гапҳо ба шумо намезебад // уст. (прийтись к лицу) зебидан шинам омадан8. обл. (устать) хаста (монда) шудан, шалпар (бемадор, ҳалок) шудан <> пристать как банный лист прост. кана барин часпидан; пристать с ножом к горлу прост, аз гулӯ гирифтан -
5 кланяться
несов.1. кому-чему салом додан; таъзим кардан; кланяться в пояс таъзим кардан2. кому-чему салом расондан, пайғом бурдан; он уехал и велел вам кланяться вай рафту шуморо пурсида монд 3.кому-чему, перед кем-чем перен. гардан каҷ кардан, илтимос кардан; не буду я ни перед кем - ман ба ҳеҷ кас гардан каҷ намекунам4. кому-чему чем уст. тӯҳфа додан, ҳадъя кардан <> честь имею кланяться! уст. хуш бошед!, нағз монед! -
6 отдаться
сов.1. кому-чему, на что худро ба ихтиёри касе, чизе супурдан // кому уст. (сдаться врагу) таслим (асир) шудан2. чему худро бахшидан; великом отдаться театру умри худро тамоман ба театр бахшидан; отдаться чему-л. всей душой ба чизе (ба коре) аз таҳти дил дода шудан; отдаться чему-л. безраздельно саргарми коре шудан; отдаться мечтам ғарқи орзуву ҳавас шудан3. кому тан додан4. (о звуке) акси садо додан; голос гулко отдался в пустой комнате акси садо дар хонаи холӣ баръалоина ба гӯш расид // в ком-чём (о каком-л. чувстве, ощущении и т. п.) асар кардан; острая боль отдалась в голове дарди сахт ба сар асар кард <> отдаться во власть кого-чего-л. ба касе, ба чизе итоат кардан -
7 отказать
Iсов.1. кому-чему в чём и без доп. рад (инкор) кардан, қабул накардан, даст кашидан; отказать кому-л. в просьбе илтимоси касеро рад кардан; отказать в помощи дасти ёрӣ надодан; отказать на отрез катъӣ рад кардан // кому ба никоҳ розигӣ надодан; отказать жениху ба домодшаванда «не» гуфтан2. кому--чемув чём перен. аз чизе маҳрум кардан; отказать в своём расположении рӯихуш надодан; отказать себе в чем-л. аз баҳри чизе гузаштан // (не признать) инкор кардан, эътироф (иқрор) накардан; ему нельзя отказать в таланте истеъдоди ӯро бояд иқрор кард3. кому от чего уст. ҷавоб додан, нузул кардан, аз кор баровардан (холӣ кардан); отказать от места аз вазифа холӣ кардан4. разг. аз кор мондан, бозистодан, вайрон шудан; мотор отказал мотор аз кор монд; голос отказал ему овозаш набаромада монд; сердце отказало дил аз тапиш монд <> отказать от дома кому-л. уст. дари хонаро ба рӯи касе бастан; не откажи(те) в чём лис неолр. илтимос (хоҳиш) мекунам (дорам); не откажите в любезности хоҳиш мекунам илтифоти худро дареғ надоред сов. что кому-чему уст. васият кардан, мерос гузоштан (додан, мондан); отказать своё имущество детям молу мулки худро ба фарзандон васият кардан (мерос додан) -
8 подойти
сов.1. к кому-чему наздик омадан (шудан), омадан, расидан, омада расидан; подойти к двери ба пеши дар омадан // (о поезде, пароходе, машине и т. п.) расида омадан, наздик шудан; подошёл поезд поезд расида омад; шлюпка подошла к берегу қаиқ ба соҳил наздик шуд // (о времени, событии, явлении) расидан, фаро расидан, омадан, шудан; подошёл вечер шом шуд; подошла старость айёми пирӣ расид2. к чему (о дороге, реке и т. п.) ҳамҳудуд (ҳамсоя) шудан, омадан, расидан, ҷой гирифтан; лес подощёл к самому берегу реки ҷангал то ҳуди соҳили дарё расидааст3. к чему наздик шудан, машғул шудан; подойти к вопросу ба масъала наздик шудан4. к кому-чему муносибат кардан (доштан); критически подойти к чему аз назари танқид муносибат кардан5. зебидан, мувофиқ (мутобиқ) омадан, муносиб будан; это пальто мне подойдёт ин палто ба ман мувофиқ аст6. разг. (о тесте) расидан <> подойти к концу ба итмом (ба охир) расидан, тамом шудан -
9 служить
несов.1. кому-чему хизмат (кор) кардан; служить народу ба халқ хизмат кардан; служить науке дар роҳи илм хизмат кардан; служить искусству дар роҳи санъат хизмат кардан; служить верой и правдой аз таҳи дил хизмат кардан2. кем-чем и без доп. хизмат кардан, кор кардан; дар хизмати ҳарбӣ будан; служить машинисткой машинистка шуда кор кардан; служить в армии дар армия хизмат кардан3. уст. (быть слугой) хизматгор будан4. чем, для чего, к чему, на что будан; это служит хорошим уроком ин дарси хубе мебошад; служить доказательством далел будан; служить на пользу обществу ба фоидаи ҷамъият будан (рафтан); служить во вред кому-чему-л. ба зарари касе, чизе будан5. кому, для чего, чем и без доп. (о частях тела, вещах, орудиях ит. п.) будан; большая комната служит столовой хонаи калон ошхона аст6. что и без доп. церк. ибодат кардан7. (стоять на задних лапах - о собаке) рост истодан -
10 уступить
сов.1. кого-что гузашт кардан, бахшидан, додан; уступить место старику ҷои худро ба пирамард додан2. кому-чему розӣ (таслим) шудан, сар фуровардан, тан додан, ба гапи касе даромадан3. кому-чему чаще. с отриц. кам набудан, монданй надоштан, бадтар набудан; моя лодка не уступит твоей қаиқи ман аз қаиқи ту монданӣ надорад4. кого-что разг. фурӯхтан; уступите ваш билет билетатонро ба ман фӯрушед5. кого-что арзон фурӯхтан, гузашт кардан; арзонтар кардан; я уступлю пять рублей ман панч сӯм кам (арзонтар) мекунам <> уступить дорогу кому роҳ (имконият) додан; уступить место чему бадал шудан, табдил ёфтан; испуг уступил место удивлению ҷои тарсро таачҷуб гирифт -
11 цена
ж1. нарх, баҳо, кимат, арзиш; государственная цена нархи давлатӣ; оптовые цены нархи кӯтара, нархи яклухт; розничные цены нархи чакана, нархи майдафӯрӯшӣ; высокие цены нархи баланд; низкие цены нархи паст; твердая цена нархи катъӣ; красная цена нархи хуб, нархи арзанда; политика цен сиёсати нархгузорӣ; назначить цену нарх гузоштан (мондан); снизить цены нарх кам кардан; повысить цены нарх баланд кардан; нагнать цену нархро зиёд (баланд) кардан; перебить цену уст. нархро шикастан2. перен. кадр, қадру қимат, қадру манзалат; цена дружбы қадру қимати дӯстӣ; это не имеет для меня никакой цены ин барои ман кимате надорад ценою чего ба бадали …ба қимати, …бо арзиши…; ценою жизни ба бадали ҷон; любой (какой бы то ни было) ценой ба бадали чизе, ки бошад; дорогой ценой досталось қимат афтодааст; ба осонӣ ба даст надаромадааст; добиться чего-л. ценою невероятных усилий чизеро бо машаккати зиёд ба даст овардан; быть в цене қимат будан; кадр доштан; знать цену кому - чему-л. ба қадри касе, чизе расидан; знать себе цену қадри худро донистан; набить себе цену нархи худро баланд кардан, бозори худро тез кардан; грош цена [в базарный день] кому-чему ба як пули сиёҳ (пучак) хам намеарзад; якпула чиз, якпула одам; цены нет кому-чему баҳо надорад, бебаҳо -
12 дань
ж1. ист. боҷ, хироҷ; взимать дань боҷ гирифтан2. перен. (должное) ҳақ, тақдир // (уступка чему-л.) гузашт, риоя; дань традиции риояи анъана <> отдать (заплатить) дань 1) кому-чему (воздать должное) ҳақшумурдан, лоиқ донистан, ба қадри касе, чизе расидан 2) чему (сделать уступку) гузашт (рӯйхотир) кардан; отдать дань уважения кому-л. эҳтироми касеро ба ҷо овардан дар м1. пешкаш, ҳадя; принестй в дань что-л. чизе пешкаш кардан2. қобилият, истеъдод, маҳорат; дань речи (слова) 1) (способность говорыть) қобилияти нутқ; потерять дань речи аз забон мондан, лол шудан 2) (красноречие) суханварӣ, нотиқӣ; обладать даньом слова истеъдоди нотиқӣ доштан <> даньы природы неъматҳои табиат -
13 изменить
Iсов.1. кому-чему хиёнат (хоинӣ) кардан; изменить родине ба ватан хиёнат кардан2. чему бевафоӣ (хиёнат) кардан; изменить воинскому долгу ба вазифадории ҳарбӣ хиёнат кардан 3.кому бевафоӣ кардан4. кому перен. аз қувват мондан, суст шудан; силы ей изменили ӯ аз қувват мондааст <> изменить привычке тарки одат кардан; изменить [самому] себё бар хилофи одат рафтор кардан, тарки одат карданIIсов. что тағьир (табдил) додан, дигар (дигаргун) кардан, дигаргунӣ (тағиирот) даровардан; изменить конструкцию станка сохти дастгоҳро дигар кардан -
14 лицо
с1. рӯй, чеҳра, рухсора, афт, симо, башара; красивое лицо рӯи зебо; вытянутое лицо 1). рӯи дароз 2) перен. чеҳраи мушавваш2. перен. симо, хислатҳои хоси касе; не имёть своего лица дорои хислатҳои хоси худ набу-дан3. шахс, одам, кас; частное лицо шахси ғайрирасмй; историческое лиц шахси таърихӣ4. рӯй, тарафи роста5. грам. шахс; изменение глагола по лицам тасрифи феъл аз рӯи шахс <> действующее лицо 1) лит. қаҳрамон 2) иштироккунанда; действующие лица и исполнители театр. иштироккунандагон ва иҷрокунандагони ролҳо; должностное лицо мансабдор; юридическое лицо юр. шахси юридикӣ; физиче-ское лицо юр. шахси вокеӣ; лицом к кому--чему-л. 1) ба касе, чизе рӯ оварда; 2) рӯи (пеши, саҳни) чизе; сестьлицом к свету рӯ ба. рӯшноӣ оварда нишастан; лицом к лицу (стоять, встретиться) 1) рӯ ба рӯ (истодан, шудан); 2) бевосита; в лицо говорить рӯйрост (кушоду равшан) гуфтан; на одно лицо ба якдигар монанд, як себу ду тақсим; невзирая на лица рӯйбинӣ накарда, бе рӯйбинӣ, риояи хотир накарда; от лица кого-л. аз номи касе; перед лицом 1) кого-л. дар пеши (дар ҳузури, дар назди) шахсе; 2) чего-л. дар сурати мавҷуд будани чизе; быть к лицу кому 1) зебидан, ҷоиз (раво) будан, шинам омадан 2) муносиб будан; в поте лица трудиться бо арақи ҷабин меҳнат кардан; смотреть (глядёть) в лицо чему нотарс рӯ ба рӯ шудан; делать какое-л. лицо ифодаи чеҳраро дигар кардан; знать в лицо кого-л. бо касе чашмдид. будан, касеро шинохтан; он изменился в -лице қиёфааш дигар шуд; лица [живого] нет на кьом-л. ранги касе парид; лицом в грязь не ударить шарманда (рӯйсиёҳ) нашудан; лицом не вышел хушрӯ не, бадафт; на лице написано у кого, чьём намоён, ба ҳама маълум; ни кровинки в лице у кого ранги рӯ парида; повернуться -лицом к чему-л. диққат кардан, аҳамият додан; с каким лицом я покажусь теперь ему на глаза? ман акнун чӣ тавр ба рӯяш нигоҳ мекунам?; смотреть правде в лицо аз ҳақиқат бим надоштан (руй натофтан); спасть с лица прост. худро гирондан; стереть с лица земли ба замин яксон кардан, несту нобуд кардан; у него лицо вытянулось 1) (от удивления) кайфаш (ҳушаш) парид 2) (от худобы) ҷеҳрааш коҳидааст; с лица не воду пить погов. ҳуснашро ба лаълй андохта ба бозор намебарорӣ -
15 отнестись
сов.1. к кому-чему муносибат (рафтор, муомила) кардан, нигох (назар) кардан; отнестись к кому-л. с недоверием ба касе назари нобоварона доштан; он отнёсся к работе небрежно ӯ ба кор бепарвоёна рафтор кард2. к кому-чему уст. (обратиться) муроҷиат кардан, рӯ овардан, пурсидан, арз (хоҳиш, талаб) кардан3. уст. (ото-зваться о ком-чём-л.) муносибат (муомила) кардан; отнестись с похвалой таърифу ситоиш кардан -
16 попасть
сов. Л. в кого-что [рафта] расидан, задан, хӯрдан, афтидан, даромадан, ғалтидан; мяч попал в сетку тӯб ба тӯр афтид; камень попал во двор санг ба ҳавлй ғалтид; попасть в цель ба нйшон задан // чем во что расондан, даровардан, гузарондан; попасть крючком в петлю чангакро ба ҳалка даровардан // накого-что (о каплях,брызгах и т. п.) паридан, чакидан, расидан; брызги попали на скатерть чакраҳо ба рӯи дастархон париданд2. омадан, даромадан, расидан; афтода (даромада) мондан; я не могу попасть в дом ман ба хона даромада (расида) наметавонам; попасть в чащу леса ба ҷангали анбӯҳ афтода мондан3. во что, на что, подо что ба ягон ҳолат афтидан (дучор шудан); гирифтор шудан; попасть в силки ба дом аф-тидан; попасть в плен асир афтидан; в беду гирифторде бало шудан; попасть под дождь таги борон мондан; попасть под суд ба мурофиа афтидан4. чем во что ғутидан; попасть ногой в грязь нохост пой ба лой ғӯтидан5. во что, на что даромадан, дохил шудан, кабул шудан; попасть во флот ба хизмати флот таъин шудан6. шудан; попасть в забияки ҷангара (ҷанҷолчй, шаттоҳ) шудан7. прост. дучор шудан, вохӯрдан, ба назар (ба чашм) афтодан8. безл. кому-чему разг. (о наказании, взыскании и т. п.) гап шунидан, гап расидан, таҳи гап мондан, сарзаниш (ҷазо) дидан; попадёт тебёза это ту барои ин корат ҷазо мебинй <> где попало ҳар куҷо, ки рост ояд; как попало чи тавре ки рост ояд; бетартибона, ғайри муназзам; какой попало кадомаш ки рост ояд; кадомаш ки бошад; кто попало касе ки рост ояд; касе ки бошад; куда попало куҷое ки рост ояд; что попало чизе ки бошад; попасть впросак ба ҳолати ногувор афтодан; попасть в историю ба гирдоби бало афтодан; попасть в лапы кому-л. ба чанголи касе афтодан; попасть в переделку (в переплёт) дучори мушкилй шудан, ба ҳолати ногувор афтодан; попасть в руки кого, чъи, ко-му, к кому ба даст афтидан; попасть в тон кому табъи сомеъ сухан гуфтан; попасть в [самую] точку айни муддаоро гуфтан (кардан); на глаза кому ба чашм афтидан; попасть на зубок кому-л. хандахариши касе шудан; попасть на язык (язычок) кому-л., к кому-л. вирди забони касе шудан; попасть под руку кому нохост ба даст афтодан; попасть под горячую руку кому-либо ба ғазаби касе гирифтор шудан; попасть пальцем в небо гапи беҷо задан; ҷавоби бемавқеъ додан; вожжа под хвост попала кому прост. кадом ҷин зад; не в то горло попало прост. ба гулӯ парид; чем [ни] попадя прост. бо ҳар чизе, ки ба даст омад (афтид) -
17 принадлежать
сов1. кому-чему таалуқ доштан, мутааллиқ будан; эта книга принадлежатьит библиотеке ин китоб аз гни китобхона аст; эта картина принадлежатьит кисти известного художника ин расм ба қалами рассоми маъруф тааллуқ дорад, ин расм амали дасти рассоми маъруф аст // (быть свойственным) мансуб (махсус) будан, оид будан// кому уст. (о женщине) хушдори касе шудан // с возвр. мест, «себе» сохибихтиёр будан, ихтиёр дар дасти худ доштан; он редко принадлежатьйт себе ӯ барои корҳои шахсии худ кам вақт дорад2. г. кому-чему узви чизе будан, аз ҷумлаи 92 зумраи) чизе будан; тааллуқ доштан. мансуб будан; он принадлежатьйт к числу выдающихся деятелей науки ӯ аз зумраи ходимони барҷастаи илм аст -
18 следовать
несов.1. за кем-чем рафтан; он неотступно следовал за мной вай ҳамчунон аз паи ман мерафт2. за чем рӯй додан; события следовали одно за другим ҳодисаҳо паи хам зуд рӯй медоданд3. рафтан, гаштан, ҳаракат кардан; поезд следует без остановок поезд бе таваққуф меравад4. чему перен. ба инобат гирифтан, пайравӣ кардан; он во всём следует отцу вай ҳамаи гапҳои падарашро ба инобат мегирад; она следует моде вай мудпарастӣ мекунад5. баромадан; из этого следует, что… аз ин бармеояд ки…6. безл. кому-чему и с неопр. лозим (зарур) аст, бояд; вам следует обратиться к врачу шумо бояд ба духтур муроҷиат кунед; об этом следует знать всем ҳама инро бояд донанд7. кому--чему, с кого-чего и без доп. бояд; вам следует получить сто рублей шумо бояд сад сӯм гиред; мне с вас следует получить три рубля шумо бояд ба ман се сӯм диҳед как \следоватьует бояду шояд -
19 ударить
сов.1. кого-что, во что, по чему задан, зарба расондан, зарба задан, бархӯрдан; ударить кулаком по столу бо мушт бар рӯи стол задан; пуля ударила в стену тир ба девор бархӯрд2. во что перен. задан, зада даромадан; в нос ударил запах дыма бӯк дуд ба димоғ зад; солнечный луч ударил в окно шуои офтоб ба тиреза зада даромад; вино мне ударило в голову май ба майнаам зад3. что, во что задан; ударить в колокол нокус задан; ударить в ладоши чапак задан; ударить тревогу бонги хатар задан4. задан, паррондан, тир холи кардан; ударило орудие тӯп тир холӣ кард5. на кого-что, по кому-чему якбора хучум кардан; ударить по врагу ба душман якбора ҳуҷум овардан6. по кому-чему перен. зарба расондан, мубориза бурдан; ударить по бесхозяйственности зидди бесарусомонӣ мубориза бурдан7. что, во что разг. сар кардан, шурӯъ кардан, ба кор даромадан; гребцы ударили в весла завракронон бел задан гирифтанд; ударитьв штыки ба найзазанӣ даромадан8. сахт боридан, задан; ударил ливень борон сахт борид; к утру ударил мороз субҳидам сахт хунук шуд ударить во все колокола прост. овоза паҳн кардан; ударить по карману зарар расондан; ударить по рукам созиш кардан, даст дода розӣ шудан (дар хариду фурӯш); не ударить лицом в грязь шарманда (рӯсиёҳ) нашудан; палец о палец не ударить даст ба зону нишастан; как (будто, словно, точно) обухом по голове ударило гӯё осмон ба сар фурў рафт, гӯё аз сар оби хунук рехта бошанд -
20 дорога
ж1. роҳ, раҳ; шоссейная дорога роҳи сангфарш; проселочная - а роҳи деҳот (ноҳамвор); железная - а роҳи оҳан; водная дорога роҳи оби; воздушная дорога роҳи ҳавои; канатная дорога роҳи симтаноб; конно желёзная дорогз.уст. роҳи кӯнка (роҳи оҳани шаҳр, ки пеш аз ихтирои трамвай маъмул буда вагонҳоро асп мекашид); большая дорога прям., перен. роҳи калон, шоҳроҳ; столбовая дорога 1) уст. (тракт) роҳи калон, ҷода 2) перен. роҳи асосӣ, шоҳроҳ; торная дорога 1) роҳи ҳамвор 2) перен. роҳи озмуда; сойться с дороги роҳ гум задан; он не знал дороги вай роҳро намедонист; на перекрестке их дороги разошлись дар чорроҳа раҳашон дигар шуд, онҳо дар чорроҳа ҷудо шуданд; путь -дорог а роҳ, самт; без дороги (идтй и т. п.) бе роҳу бе пайраҳа (рафтан ва ғ.); встать на - е дар сари роҳ истодан, пеши роҳро гирифтан; ледокол пробил дорогу киштии яхшикан роҳ кушод2. перен. роҳ, имконият; перед ним открывается широкая дорога барои ӯ имконияти зиёд фароҳам меояд3. (путешествие) роҳ, сафар; утомительная дорога роҳи хастакунанда; отправиться в дорогу ба роҳ (ба сафар) баромадан; на половине дороги дар нимаи роҳ <> в -у, на дорогу 1) пеш аз сафар, пеш аз ба роҳ баромадан 2) барои роҳ, барои сафар; запастй провизии на дорогу тӯша гирифтан; по дороге4. (попутно) сари (болои) роҳ; по дороге заехать к брату сари роҳ назди бародар даромадан 2) кому с кем ҳамроҳ; мне с вами по дороге ман ҳамроҳи шумо, ман ба шумо ҳамроҳам; с дороги 1) баъд аз сафар; с дороги он проспал до полудня вай баъд аз сафар то пешин хоб рафт5. дар роҳи сафар, дар аснои роҳ; написать письмо с дороги дар аснои роҳ мактуб навиштан; скатертью дорога ҳар куҷо ки хоҳи, рав; чор тарафат қибла; туда и дорога кому сазояш ҳамин; встать поперёк дороги кому-л. пеши роҳи касеро гирифтан, садди роҳи касе шудан; выбиться (выйти) на дорогу ба қатори одам даромадан; вывести на дорогу кого ба қатори мардум даровардан; дать (уступить) дорогу кому роҳ (имконият) додан; дать дорогу молодежи ба ҷавонон роҳ додан; забыть дорогу к кому, куда қадами худро кандан; заказать дорогу кому-л. уст. прост. роҳи касеро бастан; заступйть дорогу комӯ-л. прост. роҳи касеро банд кардан; садди роҳи касе шудан; знать дорогу роҳу растаро донистан, роҳбалад будан; идти своей дорогой бо роҳи худ рафтан; идти прямой дорогой бо роҳи рост рафтан; найти дорогу к чьему-л. сердцу (к сердцу кого-л.) ба дили касе роҳ ёфтан; перебйть (перейти, перебежать) дорогу кому-л. аз касе пешдасти кардаи; пробивать себе дорогу ба худ роҳ кушодан (ёфтан); проложить \дорогау кому-чему роҳ кушодан (додан); стоять на чьей-л. \дорогае (у когб-л. на \дорогае), стоять кому-л. поперек \дорогаи садди роҳи касе шудан; на \дорогае не валяется дар зери по намехобад
См. также в других словарях:
кому - чему — дательный падеж … Идеографический словарь русского языка
нет равного кому-, чему-л. — нет равного кому , чему л. См … Словарь синонимов
Кому быть на виселице, тот не утонет — Кому быть на висѣлицѣ, тотъ не утонетъ. Ср. Кому быть убитому, тотъ не замерзнетъ, прошепталъ Кирша, выѣзжая за околицу. М. Н. Загоскинъ. Юрій Милославскій. 1. Ср. Wer hängen soll, ersäuft nicht. Ср. Qui est destiné à être pendu n’est jamais noyé … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
кому быть на виселице, тот не утонет — Ср. Кому быть убитому, тот не замерзнет, прошептал Кирша, выезжая за околицу. М.Н. Загоскин. Юрий Милославский. 1. Ср. Wer hängen soll, ersäuft nicht. Ср. Qui est destiné à être pendu n est jamais noyé. Ср. Par le digne froc que je porte, dit… … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона
вызов (чему) — ▲ выражение ↑ желание, борьба (с кем) вызов выражение кому л. желания вступить с ним в борьбу (дерзкий #. открытый #. бросать #. принимать #. # врагам). вызывающий. вызывать (# на борьбу). иду на вы. бросать [бросить] перчатку кому чему. поднять… … Идеографический словарь русского языка
присвоить (кому) — ▲ сделать ↑ (чем), принадлежащий присвоить кому сделать принадлежащим кому л. (# значение). установить. относить к кому чему (# расходы на чей либо счет). причислять. в счет (# зарплаты). на счет чего, какой (на чужой #. на собственный #).… … Идеографический словарь русского языка
Ни к чему — Разг. 1. Не нужен, бесполезен, нет надобности в ком либо или в чём либо. Ветер теперь ни к чему! Кому он сдался (Паустовский. Парусный мастер). 2. Нет необходимости в чём либо. А вам бы сейчас бы хотелось (быть торговцем), сказал милиционер. Бог… … Фразеологический словарь русского литературного языка
противоречить (кому-л., чему-л.) — — [А.С.Гольдберг. Англо русский энергетический словарь. 2006 г.] Тематики энергетика в целом EN conflict … Справочник технического переводчика
соответствие (чему) — ▲ связь с ↑ множественный, субъект (чего) соответствие чему л. множественная связь с субъектом. созвучность. созвучный (# эпохе). ↓ адекватность соответствие субъективных образов действительности в каком л. аспекте. адекватный. порождать,… … Идеографический словарь русского языка
обращение (к кому) — ▲ высказывание ↑ направленный, к определенный, субъект (чего) обращение высказывание, обращенное к кому л. ты обращение к одному лицу. вы. быть на вы с кем. переходить на ты. послушай. слышь (прост). отношение (написать #). зов. не обессудьте .… … Идеографический словарь русского языка
Глава 1. СЕРЬЕЗНАЯ, ОБЪЯСНЯЮЩАЯ: КОМУ ОТКРЫТА ДВЕРЬ К ПОВАРСКОМУ РЕМЕСЛУ И ПОЧЕМУ ЭТО РЕМЕСЛО - СЛОЖНОЕ, ТРУДНОЕ ИСКУССТВО — Почему же так много молодых людей не испытывают ни малейшего желания готовить пищу: ни на работе (быть поваром), ни дома, для себя? Причины выдвигаются разные, но все они, по существу, сводятся к одному к нежеланию заниматься тем, о чем,… … Большая энциклопедия кулинарного искусства