-
61 янгынга каршы
противопожа́рный -
62 агымга каршы
akıntıya karşı -
63 капма-каршы
karşı karşıya, karşıt, zıt, uyuşmaz -
64 кара-каршы
karşılıklı, karşı karşıya -
65 кара-каршы килү
karşı karşıya gelmek -
66 көенечкә каршы
ne yazık ki -
67 кызганычка каршы
yazık, ne yazık, ne yazık ki, maalesef -
68 капма-каршы
-
69 кара-каршы
-
70 капма-каршы
gegenüber -
71 капма-каршы
1. прил. 1) в р.з.противоположный 2) констрастный, несовместимый, противоречащий 2. нар. лицом к лицу (например, сидеть) -
72 qarşı
каршы I 1. прил.1) противоположный; противолежащий; противостоящий2) враждебный; противный; антагонистический2. нар.в знач.вопреки; наперекор; противвстречать/встретить кого-что2) возражать/возразить комупротивопоставлять/противопоставить кого-что кому-чему1) выходить/выйти навстречу2) перен.возражать/возразить; выступать/выступить противперечить; прекословитьII посл.сл.1) к чему. -
73 күкрәк
сущ.1) грудь, грудна́я кле́тка || грудно́йсм. тж. түшкиң күкрәк — широ́кая грудь
күкрәк белән каплау — заслони́ть гру́дью
күкрәккә кысып кочаклау — обня́ть, прижа́в к груди́
күкрәк чәнчү — коло́ть в груди́
күкрәк мускуллары — грудны́е мы́шцы
күкрәк йөзгече — грудно́й плавни́к
2) грудь ( верхняя передняя часть одежды) || нагру́дныйкүкрәк тулы орденнар һәм медальләр — вся грудь в ордена́х и меда́лях
күкрәк кесәсе — нагру́дный карма́н
күкрәккә тага торган билге — нагру́дный знак
3) грудь, бюст ( у женщин) || грудно́йкүкрәк сөте — грудно́е (матери́нское) молоко́
күкрәк баласы — грудно́й ребёнок
баланы күкрәктән аеру — отня́ть ребёнка от груди́
•- күкрәк авыруы
- күкрәк бакасы
- күкрәк бизе авыруы
- күкрәк зәхмәте
- күкрәк хасталыгы
- күкрәк куышлыгы
- күкрәк читлеге
- күкрәк сөяге
- күкрәк челтәре
- күкрәкне кысу••күкрәк киереп (тутырып) — по́лной гру́дью (дыша́ть)
күкрәк көче белән табу — добыва́ть/добы́ть свои́м горбо́м (что-л.)
күкрәк сугып (күкрәккә суга-суга) — стуча́ (кулако́м) себя́ в грудь
- күкрәк биреп каршы торукүкрәк тавышы (күкрәктән чыккан тавыш) — грудно́й го́лос
- күкрәк киереп каршы тору
- күкрәк киерү
- күкрәк киереп йөрү -
74 һөҗүм
сущ.1) нападе́ние, наступле́ние, ата́ка, штурм, налёт, набе́г, при́ступ, уда́р; наско́к || наступа́тельныйявызларча һөҗүм — вероло́мное нападе́ние
бөтен фронт буенча һөҗүмгә күчү — перейти́ в наступле́ние по всему́ фро́нту
һавадан һөҗүм — возду́шный налёт; ата́ка с во́здуха
һөҗүм белән алу — брать шту́рмом
һөҗүмне кире кагу — отби́ть (отрази́ть) ата́ку
бандитлар һөҗүме — банди́тские наско́ки
һөҗүмгә бирешмәү — устоя́ть пе́ред на́тиском
дошман һөҗүме астында — под на́тиском врага́
һөҗүм сугышлары — наступа́тельные бои́
2) наступле́ние (на что-л.); борьба́ ( с чем) и (без доп.)корылыкка каршы һөҗүм — наступле́ние на за́суху; борьба́ с за́сухой
эчкечелеккә каршы һөҗүм — борьба́ с пья́нством
диңгезнең коры җиргә һөҗүме — наступле́ние мо́ря на су́шу
тыныч һөҗүм — ми́рное наступле́ние
3) прям.; перен. наше́ствие (саранчи, колорадских жуков)дошман яулары һөҗүме — наше́ствие вра́жеских по́лчищ
4) покуше́ние ( на царя)5) спорт. ата́ка, штурм; на́тиск; наступле́ниеак пешкалар һөҗүме — ата́ка бе́лых пе́шек
каршы як капкага һөҗүм — штурм воро́т проти́вника
һөҗүм линиясе — ли́ния нападе́ния
•- һөҗүм итүче -
75 закон
сущ.1) зако́н, законода́тельствозакон нар җыелмасы — свод зако́нов
закон нигезендә — на осно́ве зако́на
гамәлдәге закон — де́йствующее (существу́ющее) законода́тельство
хезмәт турындагы закон — законода́тельство о труде́
2) зако́н; ука́з, веле́ниекомандир боерыгы - закон — прика́з команди́ра - зако́н
аның сүзе миңа закон түгел — его́ сло́во мне не ука́з
3) зако́ндиалектика законы — зако́н диале́ктики
табигать законнары — зако́ны приро́ды
закон белән — зако́нно
закон белән билгеләнгән (куелган) — ука́зный
закон белән тыелган — запрещённый (зако́ном); нелега́льный
•- закон бозучы
- закон буенча
- закон итеп кабул ителгән
- закон итеп кабул итү
- закон тәртибе
- закон чыгару
- законнар чыгару
- закон чыгару органнары
- закон га каршы
- закон га каршы булу
- законга сыймау
- закон га туры китерү
- закон нан тыш
- закон нар белгече
- закон нар белеме••закон сату — права́ кача́ть, ля́сы точи́ть
-
76 зур
1. прил.1)а) большо́й, кру́пный, огро́мныйзур бәхет — огро́мное сча́стье
зур язучы — кру́пный писа́тель
зур совхоз җитәкчесе — руководи́тель кру́пного совхо́за
зур канәгатьләнү хисе — чу́вство большо́го удовлетворе́ния
б) большо́й ( выше нормального), ро́слый; кру́пный, гру́зный (о человеке, детях, животных)зур гәүдәсе белән — свое́й ро́слой фигу́рой
в) большо́й, кру́пный (доход, расход, налог, отряд, класс и т. д.), значи́тельный, соли́дныйзур акча бәрабәренә — за больши́е де́ньги
зур зыян — большо́й уще́рб
г) большо́й, объёмистый, вмести́тельныйзур сумка — вмести́тельная су́мка
д) большо́й, си́льныйколлективныц зур йогынтысы — си́льное влия́ние коллекти́ва
зур игътибар белән күзәтү — следи́ть с больши́м внима́нием
2)а) большо́й, взро́слый, подро́сший ( о ребёнке)нинди зур улыгыз бар икән! — како́й у вас большо́й сын!
б) ста́рший ( по возрасту)зур кызы — ста́ршая дочь
зур оныгы өйләнгәнче яшәде — жил до тех по́р, пока́ ста́рший внук не жени́лся
в) в знач. сущ. зурлар взро́слые; ста́ршиекечкенәм мәктәптә, зурлары эштә — мла́дший в шко́ле, а ста́ршие на рабо́те
зур лар янында тыйнак булу — вести́ себя́ при взро́слых скро́мно
3) в сочет. со сл. на -лы,-ле больше-, крупно-, много-, широко-, высоко-; -стый, -атыйзур масштаблы — широкомасшта́бный
зур аяклы — большено́гий
зур күзле — большегла́зый, глаза́стый
зур колаклы — уша́стый
зур борынлы — носа́тый
зур габаритлы — крупногабари́тный; большегабари́тный
зур күләмле — объёмис-тый, объёмный
2. нареч.зур күкрәкле — большегру́дая
1) широко́ ( открывать рот), кру́пнозур атлау, зур атлап бару — идти́ кру́пным ша́гом
2) бо́льше, кру́пнозур кисү — отре́зать большо́й кусо́к
3) мно́го, премно́гомин синең алда зур бурычлы(мын) — тебе́ премно́го обя́зан я
•- зур гәүдәле
- зур кара тукран
- зур кисәк
- зур кәлтә елан
- зур сөяк••зур кылану (зур тоту) — ва́жничать, вести́ себя́ ва́жно
зур урындагы (зур урындагы кеше) — высокопоста́вленное лицо́
зур үкенечкә каршы (зур бәхетсезлеккә каршы) — вводн. сл. к вели́кому сожале́нию (несча́стью)
зур юлга чыгу — в разн. знач. вы́йти на большу́ю доро́гу
зурга санау (зурга кую; үзен зурга санау; үзен зурга кую) — ва́жничать, напуска́ть на себя́ ва́жность, мнить о себе́ мно́го (высоко́), быть о себе́ высо́кого мне́ния (вообража́ть)
зурга тотыну — бра́ться за большо́е де́ло
- зур алузурдан кубучы (зурдан кубарга яратучы) — гигантома́н
- зур үсү
- зурга җибәрү
- зурга китү
- зурга санау
- зурдан башлау
- зурдан җибәрү
- зурдан кубу -
77 китмән
сущ.кетме́нь, моты́га || кетме́нный, моты́жныйхәйләгә каршы хәйлә бар, китмәнгә каршы кәйлә бар — (посл.) про́тив хи́трости име́ется хи́трость, про́тив кетменя́ - кайло́
җирне китмән белән эшкәртү — моты́жная обрабо́тка земли́
-
78 көенеч
сущ.1) го́ре, печа́ль, скорбь; тоска́, грусть, кручи́накөенеч өстенә көенеч — несча́стье за несча́стьем; го́ре за го́рем
2) в функ. сказ.; безл. ско́рбно, печа́льнобик көенеч ! — о́чень ско́рбно!
күңелгә көенеч булып китте — на душе́ ста́ло печа́льно
••көенечкә каршы — см. үкенечкә каршы
көенечкә салу — опеча́лить, огорчи́ть
-
79 көрәшү
неперех.1) боро́ться (состяза́ться в борьбе́) (с кем-л.)җаен белеп көрәшү — боро́ться с уме́нием
2) в разн. знач.; прям.; перен. боро́ться, поборо́ться (про́тив кого, чего-л., с кем, чем-л., за что-л.) || борьба́ашкынып кораллануга каршы көрәшү — боро́ться про́тив безу́держного вооруже́ния
азатлык өчен көрәшү — боро́ться за свобо́ду
сәнгать әсәрләренең югары идеялелеге өчен көрәшү — боро́ться за высо́кую иде́йность произведе́ний иску́сства
эчкечелеккә каршы көрәшү — борьба́ с пья́нством
аның башында каршылыклы фикерләр көрәшә — в его́ голове́ бо́рются противоречи́вые мы́сли
•- көрәшеп җиңү
- көрәшеп йөрү -
80 чума
сущ.; мед.чума́ || чумно́йчума авыруы — чума́
үпкә чумасы — лёгочная чума́
чумага каршы көрәшү — борьба́ про́тив чумы́
чумага каршы чәчәк салдыру — противочу́мная приви́вка
См. также в других словарях:
каршы — с. 1. Кемнең нәрсәнең алдындагы, каршысындагы. Кем нәрсә белән риза булмаган, көрәшүче, дошман. Кире, тискәре, тыңлаусыз. Нәрсәне. б. кире кага, шуны теләмәүне белдерә торган каршы тавыш бирү 2. хәб. Нин. күренешкә, теләккә, фикергә, тәкъдимгә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
капма-каршы — 1. Бер берсенә туры килмәгән, охшамаган, бер берсен кире кага торган, киресенчә булган 2. Кара каршы, йөзгә йөз … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кара-каршы — 1. Алгы яклары, йөзләре белән бер берсенә карап 2. Бер берсенә каршы як булып 3. Җаваплашып, фикер алышып … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Кара-каршы ызба — Прямоугольное сельское жилище татар мишарей, в котором две избы (1) разделены сенями. (Термины российского архитектурного наследия. Плужников В.И., 1995) … Архитектурный словарь
аръяк — Каршы як, аргы як … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
каршылану — Каршы, тискәре булып китү, киреләнү, карышу, сүз тыңламау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
каршылау — Каршы алу. Билгеле бер вакыт берәмлеген, дәверне башлау, Вакыйганың, күренешнең башланганын күрү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
каршылашу — Каршы тору, карышу, каршылык күрсәтү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
качу-посу — Каршы якны яки эзәрлекләүчене күзәтә күзәтә яшеренү, нәр. б. ышыклана ышыклана качу, качып бару … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
контрчара — Каршы җавап буларак эшләгән чара … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сүзләшү — Каршы әйтү, әрепләшү. Ызгышу, сүзгә килешү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге