-
1 каплау
перех.1) крыть, покрыва́ть/покры́ть || покры́тиеөй түбәсен шифер белән каплау — крыть кры́шу до́ма ши́фером
2) крыть, покрыва́ть/покры́ть; облицо́вывать/облицева́ть || покры́тие, облицо́вывание, облицо́вкасандыкны калай белән каплау — покры́ть сунду́к желе́зом
стеналарны мәрмәр белән каплау — облицева́ть сте́ны мра́мором
3) крыть, покрыва́ть/покры́ть, накла́дывать/наложи́ть (слой чего-л.) || покры́тие, накла́дываниечүлмәкне глазурь белән каплау — наложи́ть глазу́рь на горшо́к
картинаны лак белән каплау — покры́ть карти́ну ла́ком
4) покрыва́ть/покры́ть, накрыва́ть/накры́ть, укрыва́ть/укры́ть, прикрыва́ть/прикры́ть, закрыва́ть/закры́ть || покры́тие, накры́тие, укры́тие, прикры́тиеаякларны одеял белән каплау — накры́ть но́ги одея́лом
китапларга газета каплау — закры́ть кни́ги газе́той
чәчне яулык белән каплау — прикры́ть во́лосы платко́м
чиләкне капкач белән каплау — закры́ть ведро́ кры́шкой
5) покрыва́ть/покры́ть, оку́тывать/оку́тать, завола́кивать/заволо́чь || покры́тиеболытлар күк йөзен каплады — ту́чи заволокли́ не́бо
бөтен нәрсәне томан каплады — всё оку́тано тума́ном
күзне яшь каплады — глаза́ заволокли́ слёзы
6) крыть, покрыва́ть/покры́ть, устила́ть/устла́ть, усе́ивать/усе́ять (чем-л.) || покры́тие, усти́лкабакчаны сары яфраклар каплаган — сад усе́ян жёлтыми ли́стьями
өй түбәсен чык каплаган — кры́ша до́ма покры́та росо́й
җир өстен ап-ак кар каплаган — пове́рхность земли́ у́стлана бе́лым-пребе́лым сне́гом
битен сакал каплаган — лицо́ покры́то бородо́й
7) покрыва́ть/покры́ть, выступа́ть/вы́ступить, появля́ться/появи́ться (на лице, щеках) || покры́тие, появле́ниемаңгайны тирән җыерчыклар каплаган — на лбу его́ появи́лись глубо́кие морщи́ны
тәнне каз тәне каплады — на те́ле вы́ступила гуси́ная ко́жа
8) закрыва́ть/закры́ть, загора́живать/загороди́ть, загражда́ть/загради́ть, прегражда́ть/прегради́ть || закры́тие, загора́живание, загражде́ние, прегражде́ниеюлны каплау — закры́ть доро́гу
урамның ике башын да каплау — загороди́ть о́ба конца́ у́лицы
9) закрыва́ть/закры́ть, заслоня́ть/заслони́ть, загора́живать/загороди́ть (чем-л. от кого, чего-л.) || закры́тие, засло́н, загора́живаниеана баласын гәүдәсе белән каплады — мать закры́ла ребёнка свои́м те́лом
баш белән утны каплау — заслони́ть голово́й свет
битне куллар белән каплау — закры́ть лицо́ рука́ми
10) закрыва́ть/закры́ть, занаве́шивать/занаве́сить, заве́шивать/заве́сить (чем-л.) || закры́тие, занаве́шиваниеишекне одеял белән каплау — закры́ть дверь одея́лом
лампаны газета белән каплау — заве́сить ла́мпу газе́той
тәрәзәне пәрдә белән каплау — занаве́сить што́рой окно́
11) покрыва́ть/покры́ть, глуши́ть, заглуши́ть ( о звуках)сөйләүченең сүзләрен көлү каплады — смех покры́л слова́ расска́зчика
давыл бөтен тавышларны каплады — бу́ря заглуши́ла все зву́ки
12) завола́кивать/заволо́чь, обвола́кивать/обволо́чь ( о тучах)13) перен. покрыва́ть/покры́ть, гаси́ть, погаси́ть, возмеща́ть/возмести́ть, компенси́ровать, восполня́ть/воспо́лнить, искупа́ть/искупи́ть || покры́тие, возмеще́ние, компенса́ция, искупле́ниеюл расходларын каплау — возмести́ть доро́жные расхо́ды
җитмәүчелекне каплау — погаси́ть недоста́чу
бурычларны каплау — покры́ть долги́
югалтуларны каплау — компенси́ровать поте́ри
14) перен. покрыва́ть/покры́ть, скрыва́ть/скры́ть, укрыва́ть/укры́ть (что-л., кого-л.); прикрыва́ть/прикры́ть || покры́тие, скры́тие, укры́тиеҗинаятьне каплау — покры́ть преступле́ние
кимчелекләрне каплау — скрыва́ть недоста́тки
кемнеңдер ялганын каплау — прикры́ть (чей-л.)обма́н
15) перен. охва́тывать/охвати́ть, захва́тывать/захвати́ть, распространя́ться/распространи́ться (на кого-л., что-л.) || охва́тывание, захва́тывание, захва́т, распростране́ниеут бөтен бинаны каплады — ого́нь распространи́лся на всё зда́ние
илне кризис куркынычы каплады — страну́ охвати́л страх кри́зиса
16) перен. покрыва́ть/покры́ть, охва́тывать/охвати́ть, оку́тывать/оку́тать, заполня́ть/запо́лнить (о заре, мраке, темноте и т. п.)тирә-юньне караңгылык каплады — темнота́ оку́тала окре́стность
өйне кайгы каплады — го́ре запо́лнило дом
17) воен. прикрыва́ть/прикры́ть, ста́вить/поста́вить засло́н || прикры́тие, засло́нкаплау группасы — гру́ппа прикры́тия
пехота һөҗүмен артиллерия уты белән каплау — прикры́ть артиллери́йским огнём наступле́ние пехо́ты
18)а) перевёртывать/переверну́ть, опроки́дывать/опроки́нуть, поста́вить вверх дном || перевёртывание, опроки́дываниекисмәкләрне әйләндереп каплау — бо́чки поста́вить вверх дном
чынаякны тәлинкәгә каплау — опроки́нуть ча́шку на блю́дце
б) перен. опроки́дывать/опроки́нуть, выпива́ть/вы́пить, вылива́ть/вы́лить ( содержимое посуды) || опроки́дываниеәйтерсең, өстемә бер чиләк салкын су капладылар — как бу́дто на меня́ вы́лили ведро́ холо́дной воды́
19) закрыва́ть/закры́ть, зажима́ть/зажа́ть, затыка́ть/заткну́ть || закры́тие, зажа́тиесм. тж. томалауколакларны каплау — заткну́ть у́ши
авызны каплап иснәү — зева́ть, закры́в (прикры́в) рот
20) крыть, покры́ть ( в карточных играх)туз белән каплау — крыть тузо́м
•- каплап китү
- каплап кую
- каплап сөрү••каплап калдыру — замя́ть (дело, недостатки)
каплап калу — скрыва́ть/скрыть, укрыва́ть/укры́ть, прикрыва́ть/прикры́ть
-
2 каплау
гл1. в разн зн покрывать, покрыть2. закрывать, закрыть (чем)3. заслонять, заслонить4. загораживать, загородить5. задёргивать, задёрнуть (занавеску)6. застилать, застлать, устилать, устлать7. накрывать, накрыть, укрывать, укрыть8. прикрывать, прикрыть9. заволакивать, заволочь, обволакивать, обволочь10. зарастать, зарасти11. гасить, погасить, покрывать, покрыть (долг)12. опрокинуть, поставить вверх дном -
3 авыз каплау
1) закрыва́ть/закры́ть, прикрыва́ть/прикры́ть, зажима́ть/зажа́ть, затыка́ть/заткну́ть рот (кому-л.)2) прикрыва́ть/прикры́ть, накрыва́ть/ накры́ть, закрыва́ть/закры́ть рот себе́ (т. е. дать знак замолчать или помолчать)3) зажима́ть/зажа́ть рот (кому-л.), рот затыка́ть/заткну́ть, зама́зывать/зама́зать прост., затыка́ть/заткну́ть го́рло (гло́тку) прост.тәнкыйтьченең авызын каплау — заткну́ть гло́тку кри́тику (критика́ну)
-
4 ачык-тишек каплау
-
5 броня белән каплау
см. бронялау -
6 буяп каплау
закра́сить ( пятна) -
7 дым каплау
= дым тоту с.-х. влагозадержа́ние -
8 расходын каплау
возмеща́ть/возмести́ть расхо́ды; окупа́ть, оправда́ть расхо́ды -
9 чыгымнарны каплау
= чыгымнарны аклау; = чыгымнарны чыгару окупа́ть/окупи́ть, оправда́ть расхо́ды -
10 авыз
сущ.1)а) рот (человека, животного, птицы, рыбы); зев, пасть (зверя, крупного животного, хищной рыбы) || ротово́йавыз кырые (чите) белән генә елмаю — улыба́ться кра́ешком рта
авызым кипте — (у меня́) во рту пересо́хло
авызга бармак кую — приложи́ть па́лец ко рту (т. е. делать кому-л. предупредительный знак, чтобы замолчал или помолчал)
авыз куышлыгы — ротова́я по́лость
авызың кыек (чалыш) булганга көзгегә үпкәләмә — (посл.) не́ча пеня́ть на зе́ркало, ко́ли ро́жа крива́
авыз пешкәч (пешсә), салкын (суык) суны да өреп эчәсең — (посл.) обжёгшись на молоке́, ду́ешь и на во́ду
бүре авызына эләгү — попа́сть (угоди́ть) в пасть во́лку (к во́лку)
авызы кыек булса да, бай баласы сөйләсен — ирон.; посл. пусть говори́т байчо́нок, хоть у него́ и рот криво́й (на сто́рону); бога́тый врёт, никто́ не уймёт
б) перен.; разг. рот, едо́ксигез авыз бит бер гаиләдә — во́семь ртов ведь в семье́
в) уста́ ед. нетавызы белән сөйләү — говори́ть уста́ми (кого-л.)һәр кешенең авызында шул гына — у всех на уста́х одно́ и то́ же
г) говори́ло грубo-прост.яп авызыңны — закро́й своё говори́ло
2) обычно авыз|ыа) го́рло, го́рлышко (графина, горшка); горлови́на (цистерны, парового котла)авызы китек шешә — буты́лка с отби́тым го́рлышком
фляганың авызыннан эчү — пить из го́рлышка фля́ги
б) у́стье (печи, скважины, оврага, ложбины, балки)киң авызлы мич — печь с широ́ким у́стьем
кылыч кынының авызы — у́стье са́бельных но́жен
морҗа авызы — у́стье печно́й трубы́
в) ра́стру́б (музыкальной трубы, шланга)г) чело́ (плавильной печи, горна); хайло́ спец. ( технической печи)мич авызын еш агарту — ча́сто бели́ть чело́ пе́чи
д) жерло́, зев (печи, паровозной топки); пасть (водосточной трубы, туннеля); ду́ло (ружейного ствола, пушки)әллә ничә авызлы вулкан — вулка́н с не́сколькими же́рлами
эре калибрлы туп авызы — ду́ло (жерло́, зев) крупнокали́берного ору́дия
е) вход, лаз, прохо́д (в шалаш, шахту, пещеру); лаз (в нору, логово, конуру)кышкылыкка лапас авызын томалау — закры́ть на́ зиму вход (прохо́д) в наве́с-хлев
штольня авызында көтеп тору — поджида́ть у вхо́да в што́льню
баз авызына килү — подойти́ к вхо́ду в по́греб
мәгарә авызы — вход в пеще́ру; лаз пеще́ры; вы́ход (из) пеще́ры
аралык авызында туктап калу — останови́ться у прохо́да
ачык капка авызында тору — стоя́ть в проёме откры́тых воро́т; стоя́ть в воро́тах
з) отду́шина, хайло́ прост. ( проруби)бәке авызын киңәйтү — расши́рить проду́шину (в) про́руби
и) отве́рстие, зев ( люка)сыерчык оясының авызы — отве́рстие скворе́чника
к) верх (чего-л.)кисмәк авызына иелү — наклони́ться к каду́шке; склони́ться над каду́шкой
киң авызлы чиләк — ведро́ с широ́ким ве́рхом; ведро́, расширя́ющееся кве́рху
силос чокырының авызы киң булган — верх си́лосной я́мы получи́лся широ́ким
л) вы́рез, проре́з, верх ( кармана)кесә авызын киң итү — сде́лать вы́рез (верх) карма́на широ́ким
кулны кесә авызна китерү — поднести́ ру́ку к карма́ну
м) свищ, отве́рстие (в нарыве, ране), сви́щикн) перен. (са́мое) пе́кло, (са́мая) пасть (чего-л.)ут авызында булып чыгу — побыва́ть в (са́мом) пе́кле (огня́)
куркынычның авызына ук эләгү — угоди́ть пря́мо в пасть (пе́кло) опа́сности
о) в знач. нареч. авызыннан до́верху (наполнить какой-л. сосуд, яму)почта әрҗәсе авызыннан тулган иде — почто́вый я́щик был наби́т до́верху
•авыз ачып бару — см. авыз ачып йөрү
авыз ачып торучы — ротозе́й, ротозе́йка; зева́ка, рази́ня
авыз ашка тую — см. авыз ипигә тую
авыз (ни, нәрсә) әйткәнне (сөйләгәнне) колак ишетмәү — не отдава́ть себе́ отчёта в том, что говори́шь; говори́ть безотве́тственно; броса́ться слова́ми; не слы́шать того́, что говори́шь
авыз бармау — не (невозмо́жно) вы́говорить (вы́сказать); язы́к не повора́чивается (повернётся) (сказа́ть)
авыз белән карау — ирон. ртом гляде́ть (смотре́ть); рот разева́ть, ротозе́йничать
авыз белән тыңлау — ирон. ртом слу́шать (выслу́шивать/вы́слушать, прослу́шать, прослу́шивать/прослу́шать) ртом; уша́ми хло́пать; слу́шать и глаза́ми хло́пать (морга́ть)
авыз буяу — см. авыз пычрату
авыз (да) ачырмау (ачтырмау) — (и, да́же) рта раскры́ть (откры́ть) не дава́ть; (и, да́же) заикну́ться (сло́ва сказа́ть) не дава́ть
авыз еручы — неодобр.; см. ерык авыз 3)
авыз ерып алу — неодобр. позубоска́лить прост.
авыз җәелү — прост.; см. авыз ерылу
авыз җебетү — см. авыз чылату 2)
авыз җебү — распуска́ть/распусти́ть ню́ни (слю́ни)
авыз йомдыру — см. авыз каплау
авыз йомып бару — идти́ мо́лча
авыз йомып утыру — сиде́ть молчко́м (с закры́тым ртом)
авыз кабарту — см. авыз бүлтәйтү 1)
авыз каплану — замолча́ть, прикуси́ть (закуси́ть) язы́к
авыз килмәү — см. авыз оешмау
авыз күпертү (күптерү) — см. авыз бүлтәйтү 1)
авыз кыегайту — см. авыз кыйшайту
авыз кыймылдату — шевели́ть (пошеве́ливать/пошевели́ть) губа́ми
авызда (авыз тулы) (кара) кан булса да (кеше алдында) төкермәү — терпе́ть (не хны́кать, не пла́каться), не вы́дать себя́ (ни при каки́х обстоя́тельствах; что бы ни случи́лось)
авыз тутыру — см. авызга тутыру
авыз тую — см. авыз ипигә тую
авыз чалшайту — см. авыз кыйшайту
авыз ябышмау — см. авыз оешмау
авызга каптыру — см. авызга салу
авызга кергәнне йотмау (чәйнәмәү) — ирон. отка́зываться от того́, что само́ (в ру́ки) идёт (плывёт, даётся)
авызга керердәй (кереп китәрдәй) булып — о́чень внима́тельно, затаи́в дыха́ние
авызга килү — см. телгә килү
авызга салганны көтмәү — не дожида́ться, пока́ тебе́ в рот поло́жат
авызга су алу — см. авызга су кабу
авызга су кабып калу — набра́ть в рот воды́ (и промолча́ть); промолча́ть (набра́в воды́ в рот)
авызга тастымал тыгып булмый (тыга алмыйсың) — рот (гло́тку, го́рло) не заткнёшь, рот не закро́ешь (прикро́ешь) (кому-л.)
авызга уймак кабу — редко; см. авызга су кабу
авызга уймак капкан кебек (шикелле, сыман, төсле) — редко; см. авызга су капкан кебек
авызда (гына) тотарлык — язы́к прогло́тишь
авызда кош сайрату (уйнату) — в разн. знач. соловьём петь (залива́ться, разлива́ться)
авызда сер тормау — прогова́риваться/проговори́ться; проба́лтываться/проболта́ться разг.; не мочь (уме́ть) держа́ть язы́к за зуба́ми; не уме́ть храни́ть секре́тов
авызда сүз тормау — не уме́ть (мочь) держа́ть язы́к за зуба́ми (на при́вязи); язы́к распуска́ть/распусти́ть
авыздагыны алдыру — прозева́ть (упуска́ть, упусти́ть) своё; оказа́ться ротозе́ем (рази́ней, растя́пой, шля́пой, лопухо́м прост.)
авыздан йолып алу — см. авыздан тартып алу в знач. 2), 4)-6)
авыздан күбек чәчеп — неодобр. с пе́ной у рта (кричать на кого-л.), с пе́ной на уста́х ( похвалиться)
авыздан сүзне аркан белән дә (тартып) алып булмау (ала алмау) — см. авыздан сүз ала алмау; ≈≈ (из, у кого-л.) сло́ва арка́ном не вы́тянуть (вы́рвать)
авыздан сүзне келәшчә белән дә (тартып, йолкып) алып булмау (ала алмау) — см. авыздан сүз ала алмау; (из, у кого-л.) сло́ва клеща́ми (наси́льно) не вы́тянуть (вы́рвать)
авыздан тартып алырга торучы — рвач; хапу́га, хапу́н прост.
авыздан тере саескан очыру (очырту) — плести́ (нести́, говори́ть) чушь (вздор, околе́сицу, ерунду́, чепуху́), моло́ть (вздор, чушь, ерунду́, чепуху́); залива́ть, трепа́ться, бреха́ть прост.; пуска́ть (пусти́ть, запуска́ть/запусти́ть, распуска́ть) у́тку книжн.
авыздан төкерек килү — прост.; см. авызга төкерек килү
авыздан төкерек чәчеп — неодобр. с пе́ной у рта, бры́згая слюно́й (кричать на кого, ругать кого, хвастаться)
авыздан ут бөркү — см. авыздан ут чәчү 1), 2)
авызны кара канга буяу — см. авызны кан итү 1)
авызны кызылга буяу — см. авызны кан итү 1)
авызны чөйгә элеп — см. авыз күтәреп 1)
авызына саескан төкергән — см. авызына шайтан төкергән 1), 2)
авызыннан чыкканны эт җыймас (ашамас) — скверносло́в; тот, кто говори́т непристо́йности (непристо́йные и́ли неприли́чные слова́); выража́ться непристо́йно (непристо́йными слова́ми)
авызының тупсасы, теленең туктасы юк — прост. трещо́тка, соро́ка, тарато́рка, балабо́лка; бесстру́нная балала́йка прост.; говори́т день до ве́чера, а слу́шать не́чего
- авыз ачу- авызәдәбияты
- авыз гармуны
- авыз итү
- авыз итеп карау
- авыз иҗаты
- авыз пешү
- авыз тәме
- авыз эче
- авызга кабу
- авыз алдау
- авыз алдалау
- авыз ачып йөрү
- авыз ачып калу
- авыз ачып карап тору
- авыз ачып карап утыру
- авыз ачып тору
- авыз ачып тыңлау
- авыз ачып тыңлап тору
- авыз балда-майда булу
- авыз бал-май булу
- авыз бал да май булу
- авыз белән кош тоту
- авыз белән кош тотучы
- авыз бикләү
- авыз бозу
- авыз бүлтәйтү
- авыз бөршәйтү
- авыз бәлшәйтү
- авыз ачмау
- авыз да ачмау
- авыз еру
- авыз ерылу
- авыз ерып
- авыз җәеп
- авыз җебегән булу
- авыз җыеру
- авыз җыю
- авыз җыя алмау
- авыз ипигә тую
- авыз икмәккә тую
- авыз йому
- авыз йомып
- авыз йомып калу
- авыз йомып тору
- авыз йомып үткәрү
- авыз каплау
- авыз котырту
- авыз күтәреп
- авыз кыйшайту
- авыз кычыту
- авыз майлау
- авыз оешмау
- авыз күнмәү
- авыз пычрату
- авыз салындыру
- авыз салыну
- авыз сулары килү
- авыз сулары кору
- авыз суы кору
- авыз суларын агызу
- авыз суларын китерү
- авыз суын китерү
- авыз суларын корыту
- авыз суын корыту
- авыз сүздән бушамау
- авыз тидерү
- авыз тидереп карау
- авыз тишек булу
- авыз туйганчы
- авыз турсайту
- авыз тутырып
- авыз тыю
- авыз чайкау
- авыз чите белән
- авыз чите белән генә
- авыз чылату
- авыз ыржайту
- авыз эчендә ботка пешерү
- авыз эчендә ботка кайнату
- авыз эченнән
- авыз эченнән ботка пешерү
- авыз эченнән ботка кайнату
- авыз ябу
- авыз ямьшәйтү
- авызга авыз куеп
- авызга авыз карап
- авызга алгысыз
- авызга алу
- авызга гына карап тору
- авызга йокмау
- авызга да йокмау
- авызга карату
- авызга карау
- авызга керергә тора
- авызга керәм дип тора
- авызга керү
- авызга салганны йотмау
- авызга салу
- авызга су кабу
- авызга су капкан кебек
- авызга су капкан шикелле
- авызга су капкан төсле
- авызга су капкан сыман
- авызга су капкан диярсең
- авызга сугу
- авызга тел сыймау
- авызга тию
- авызга төкерек килү
- авызга тутыру
- авызга чәйнәп салу
- авызга чәйнәп каптыру
- авызда бал-май булу
- авызда бал да май булу
- авыздан алу
- авыздан алып әйтү
- авыздан ана сөте кипмәгән
- авыздан җан чыгарга тору
- авыздан җан чыгу
- авыздан җан чыкканчы
- авыздан өзелмәү
- авыздан өзеп
- авыздан өзеп алу
- авыздан өзеп алып әйтү
- авыздан өзмәү
- авыздан селәгәй килү
- авыздан селәгәйләр килү
- авыздан селәгәй агу
- авыздан селәгәйләр агу
- авыздан сүз ала алмау
- авыздан сүз алып булмау
- авыздан сүз чыкмау
- авыздан тартып алу
- авыздан төшермәү
- авыздан ут чәчү
- авыздан ут чәчрәтү
- авыздан чыгу
- авыздан ычкындыру
- авыздан ычкыну
- авызны ачсаң, үпкәң күренү
- авызны ачсаң, үпкәң күренергә тору
- авызны кара кан белән юу
- авызны кан итү
- авызны кара кан итү
- авызны чамалап ачу
- авызны чөйгә элү
- авызы пешмәгән
- авызына шайтан төкергән
- авызына иблис төкергән
- авызыңа бал да май
- авызыңнан җил алсын
- авызыңнан чыкмасын! -
11 авыз бикләү
1) см. авыз каплау 5) -
12 авыз ябу
1) см. авыз йому; заткну́ться прост.яп инде авызыңны, такылдама — заткни́сь же, не болта́й
2) см. авыз каплау 3)җавап таба алмады да, авызы ябылды (капланды) — он не нашёл, что отве́тить, и прикуси́л язы́к
-
13 амбразура
сущ.; спец.амбразу́ра (дота, танка, окна)пулемёт амбразу́расын күкрәк белән каплау — заслони́ть собо́й (гру́дью) амбразу́ру пулемётного гнезда́
-
14 ачык-тишек
1. прил.; см. ачык та тишек 2. сущ.; собир.1) ще́ли (проломы, пробоины, бреши) и ды́ры (на старых крышах, ветхом заборе); ще́ли и просве́ты ( на плетнях); вся́кие (ра́зные, разли́чные) ще́ли (проло́мы, пробо́ины, бре́ши, просве́ты, отве́рстия, зазо́ры)2) проре́хи и (да) ды́рки ( на старой одежде)•- ачык-тишек урын••- ачык-тишек каплау -
15 ачык-тишек ямау
= ачык-тишек каплау1) ды́ры (ды́рки) лата́ть/залата́ть, зашто́пывать/зашто́пать, што́пать2) ды́ры (бре́ши) лата́ть (залата́ть, заде́лывать/заде́лать, затыка́ть/заткну́ть) -
16 бит
I сущ.1) лицо́ ( человека) || лицево́йбиткә чибәр — краси́вый на лицо́
битне куллар белән каплау — закры́ть лицо́ рука́ми
башның бит өлеше — лицева́я часть головы́
2) щека́ || щёчный уң бит пра́вая щека́бит мускулы — щёчный му́скул
алсу бит — а́лые (ро́зовые) щёки
3) разг.а) лицо́, цифербла́т ( о часах)сәгатьнең битен миңа каратып куйчы — поста́вь, пожа́луйста, часы́ лицо́м ко мне
б) о пере́дней (лицево́й) стороне́ (чего-л.)тау бите — склон горы́
урман бите — опу́шка ле́са
•- бит очы
- бит кызыллану
- бит кызыллыгы
- бит сабыны
- бит сөлгесе••бит ерту — стыди́ться
бит пешү — красне́ть от стыда́
битен юмаган — бессты́жий, бессо́вестный, беззасте́нчивый (букв. не вы́мывший лица́)
битеннән кан тама — пы́шет здоро́вьем (букв. с лица́ его́ ка́пает кровь)
биткә бәрү (биткә бәреп әйтү) — (брани́ть, хвали́ть) пря́мо в глаза́, откры́то
биткә кара ягу (биткә кызыллык китерү) — опоро́чить ( кого), навлека́ть (кому-л.) бесче́стье, опозо́рить
биткә олтан капланган булу (биткә ыштыр капланган булу) — быть бессты́жим, бессо́вестным, беззасте́нчивым
II сущ.битеннән кан качкан — нет лица́ (на ком-л.) (о резком изменении внешнего облика: (бледность, худоба), вызванном сильным потрясением, болезнью, волнением)
1) страни́ца (книги, тетради и т. п.)журнал битләре — страни́цы журна́ла
өч йөз битле китап — кни́га в три́ста страни́ц
2) листбер бит кәгазь — (один) лист бума́ги
ике бит хат — письмо́ на двух листа́х
3) перен. страни́ца, эта́п, пери́од (чего-л.)тарих битләре — страни́цы исто́рии
•III частицаведь, же, одна́ко ж, впро́чеммин бит берни дә әйтмәдем — я ведь ничего́ не сказа́л
ул турыда син миңа язмадың бит — ты же мне об э́том не писа́л
адәм баласының язмышы катлаулы бит — сложна́ же судьба́ челове́ческая
-
17 битлек
I сущ.1) се́тка (на лицо́)умартачы битлеге — се́тка па́сечника
2) разг.; в разн. знач. ма́скаяңа ел битлекләре — нового́дние ма́ски
аю битлеге — ма́ска медве́дя
противогаз битлеге — противога́зная ма́ска
марлядан ясалган битлек — ма́рлевая ма́ска
битлек кигән хирург — хиру́рг в ма́ске
3) разг. цифербла́т (часов, некоторых весовых приборов и т. п.)••битлеген ачу (битлеген салу) — разоблачи́ть; сорва́ть (с кого-л.) ма́ску
битлек артына яшеренү (битлек астына яшеренү) — скрыва́ть свою́ и́стинную су́щность; притворя́ться
битлек кию (битлек каплау) — лицеме́рить, притворя́ться (букв. надева́ть ма́ску)
II прил.битлекне салу — переста́ть притворя́ться; снять (сорва́ть) с себя́ ма́ску
в сочет. с числ. на... страни́цах, на... страни́цөч йөз битлек роман — рома́н на трёхстах страни́цах
-
18 броня
1. сущ.броня́ || бронево́йтанк бронясы — броня́ та́нка
2. прил.броня корычы — бронева́я сталь
бронево́йброня плиталар — броневы́е пли́ты
-
19 буяу
I перех.1) кра́сить, покра́сить, вы́красить, закра́сить, окра́шивать/окра́сить; покры́ть ( чем) || кра́шение, покра́ска, выкра́шивание, окра́ска, окра́шивание; покры́тие || краси́льный, окра́сочный, маля́рныйкойманы зәңгәр төскә буяу — окра́сить (покра́сить, вы́красить) забо́р в си́ний цвет
чәчне буяу — кра́сить во́лосы
картинаны лак белән буяу — покры́ть карти́ну ла́ком
буяу цехы — краси́льный цех
буяу эшләре — маля́рные (окра́сочные) рабо́ты
2) кра́ситься, подкра́шивать/подкра́сить (лицо, губы) || покра́ска3) перен. приукра́шивать, приукраша́ть/приукра́сить, лакирова́ть || приукра́шивание, лакиро́вка4) разг. па́чкать/испа́чкать/запа́чкать, мара́ть/замара́ть, ма́зать, пома́зать, вы́мазать, разма́зывать/разма́зать, грязни́ть, загрязня́ть/загрязни́ть || маха́ние, па́чканье, разма́зывание, загрязне́ниекулларны буяу — па́чкать ру́ки
күлмәкне үлән яшеленә буяу — замара́ть пла́тье зе́ленью травы́
5) перен.; разг. па́чкать, мара́ть, ма́зать (делать что-л. неумело, небрежно, грязно)нинди рәсем булсын, кәгазь буяп утырам — како́й там рису́нок, про́сто сижу́, бума́гу па́чкаю (мара́ю)
кәгазь буяп язып торасы да түгел иде — не сто́ило да́же бума́гу мара́ть
6) перен. поро́чить/опоро́чить, черни́ть/очерни́ть, мара́ть/замара́ть, запа́чкать, опозо́рить, обессла́вить, обесче́ститьялган хәбәрләр таратып, кемнең дә булса исемен (абруен) буяу — распространи́в небыли́цы, опоро́чить чьё-л. и́мя (репута́цию)
•- буяп алу- буяп бетерү чыгу
- буяп бетерү
- буяп каплау
- буяп кую
- буяу бүлмәсе••II 1. сущ.буяп күрсәтү — изобража́ть ( или представлять) в ро́зовом све́те (цве́те)
1) кра́ска, краси́тель; натураль буялар натура́льные краси́тели; майлы буяу ма́сляная кра́ска2) окра́ска, раскра́ска, покра́ска; покры́тие; аппаратураның буявы купкан облупи́лась покра́ска аппарату́ры; түбәнең буявы бик матур булган о́чень краси́вой получи́лась окра́ска кры́ши3) обычно в мн. ч. кра́ски; тон, цвет, окра́ска, колори́т; күк кырые матур буяулар белән буялды край не́ба окра́сился краси́выми кра́сками; картинада ачык буяулар юк иде на карти́не не́ было я́рких кра́сок (тоно́в)4) перен. обычно во мн. ч. кра́ски (о выразительных средствах речи, музыки и т. п.)иң кара буялар белән тасвирлау — опи́сывать са́мыми тёмными кра́сками
•- буявы чыгу
- буявы керү
- буявы сеңү
- буявы уңу 2. прил.цветно́йбуяу каләме — цветно́й каранда́ш
-
20 глазурь
1. сущ.глазу́рь || глазу́рный2. прил.глазурь массасы белән каплау — покрыва́ть глазу́рью
глазу́рныйглазурь тышча — глазу́рная оболо́чка
См. также в других словарях:
каплау — 1. Берәр нәрсәнең өстенә, түбәсенә икенче бер нәрсәне түшәү, җәю. Берәр нәрсәнең өстен капкач белән томалау, ябу 2. Бер әйберне икенче әйбер белән бөркәү 3. Ике әйбер арасына туры килеп, аларның күренерлек булуына комачаулау 4. Үтү юлын бикләү,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ябу — I. 1. (Ишекне, тәрәзә капкачын, капканы һ. б. ш.) этәреп, ачыклыкны каплау. Капкачын төшереп, өстен каплап, япманы этәреп һ. б. ш. юл белән нәр. б. эчке ягын күренмәслек итеп томалау. Нәр. б. өстенә япма, түбә ясау 2. Кемнең яки нәрсәнең өстенә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
томалау — (ТОМАЛАНУ) – 1. Нин. б. ачыклыкны, тишек ярыкны берәр нәрсә белән каплау. Мич, самавыр кебек нәрсәләрнең, шулай ук мунчаның, өйнең төтен чыгу юлын (морҗасын, төнлеген һ. б.) каплап ябып кую 2. Билгеле бер урынны, төшне тоташ каплау, берәр нәрсә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
түләү — I. 1. Сатып алган яки файдаланылган әйбер, башкарылган эш яки гомумән нин. б. башка хезмәт өчен акча яисә шуңа тәңгәл берәр нәрсә бирү. с. Шул эшкә бәйләнешле 2. Йөкләмәләрне үтәү җыемнарны үз вакытында түләү и. Һәртөрле салып, җыем, налог 3.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чаршау — 1. Ятакны (мәс. караватны) каплау өчен аның як якларына элеп куела торган, иңле тукымадан тегелгән зур пәрдә. Гомумән нәр. б. каплау яки бүлмәне бүлеп кую өчен булган пәрдә. 2. Пәрдә (сәхнәдә) 3. күч. Берәр нәрсәне каплый торган әйбер, каплам… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аклау — I. Агарту, ак итү. II. 1. Гаепсез дип табу. Гаепсез дип хөкемнән коткару 2. Үзеңнең нәр. б. лаек булуыңны эш белән күрсәтү, раслау ышанычны аклады 3. Кире кайтару, каплау тотылган чыгымнарны аклау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
асфальтлау — Асфальт җәю, асфальт белән каплау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бәйләвеч — 1. Изүне, бүрек колакчыннарын, балак очларын һ. б. җыеп бәйләү өчен кара каршы китереп тагылган бәйләрнең берсе 2. Яраланган, шешкән урынны каплау, саклау өчен урап бәйли торган бинт яки башка әйбер 3. Мускулны сөяккә тоташтыра торган нечкә сеңер … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бәйләү — I. 1. Җеп, киндерә, бау, тасма кебекләрнең очларын төенләп бер берсенә яки бүтән әйбергә тоташтыру 2. Бау һ. б. ш. белән берәр җиргә тагып, эләктереп кую; арканлау 3. Бау, җеп ише белән кысып урап төрү; төйнәү. Бау, билбау ише белән кысып уратып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бикләү — 1. Ачыла ябыла торган нәрсәләрне йозак, келә яки башка бикләвечләр белән эләктереп, борып, беркетеп ачылмаслык хәлгә китерү. Томалау, каплау (юлны, каналны һ. б. ш.) 2. Кемне яки нәрсәне иреккә чыга алмаслык, яки беркем дә ачып ала алмаслык итеп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
биләү — I. ф. 1. Нәрсәгә дә булса (мәс. җиргә, мөлкәткә) ия булу 2. күч. Үзеңә җәлеп итү, буйсындыру, чолгап алу (уйлар, хисләр һ. б. ш. тур.) 3. Нин. б. урынга урнашу, шул урынга ия булу. Билгеле бер территорияне алып тору, каплау. БИЛӘҮЛЕ ПАР –… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге