-
61 задний
1. прил.артҡы, арттағы2. прил.обратный по направлениюартҡа, кирегәзадний ход — артҡа китеш, кирегә табан хәрәкәт
задний проход анат. — арт юл
задним числом: — 1) үткән көн менән билдәләү (хат, документ тураһында)
2) һуңыраҡ, аҙағыраҡ; без задних ног — иҫ белмәй (йоҡлау)
стоять на задних лапках перед кем — тәрилкә тотоу, ярамһаҡланыу
-
62 закусить
Iсов.тешләүзакусить удила: — 1) (о лошади) баш бирмәү, алып ҡасыу
2) (выйти из повиновения) ҡыҙып (туҙып) китеү, тыйыла (белмәү) алмау, теҙгендән (бәйҙән) ысҡыныуII1. сов. чем и без доп.поесть немного, наскороҡапҡылап алыу, тамаҡ ялғау2. сов. что, чемартынан ҡабып ебәреү -
63 заметаться
сов.; разг.ары-бире һуғылыу, үрһәләнеп йөрөү -
64 замяться
1. сов.; разг.ҡаушап ҡалыу, ҡаушап туҡтап ҡалыу2. сов.; разг.ни әйтергә белмәү, ыҡ-мыҡ итеү -
65 зарядить
I1. сов. чтояһау, ҡороу2. сов. чтозаряд биреү, зарядлауIIсов. что и без доп.; разг.туҡтамау, туҡтай белмәүзарядить одно и то же — бер үк нәмәне тылҡыу, туҡтамай һөйләү
-
66 земля
1. жместо жизниер, ер йөҙө, донъя2. жсушаер, ҡоро ер3. жпочватупраҡ, ер, балсыҡ4. жтерритория, находящаяся в чьём-л. владении или пользовании, используемая в сельскохозяйственных целяхер, урын5. ж высок.странаил, ерза тридевять земель — йәһәннәм төбөндә, ете ҡат ер аҫтында
земли под собой не слышать (не чуять) — ҡайҙа баҫҡанды белмәү, түбә күккә тейеү
(как, точно) сквозь землю провалился — ер упҡандай юҡ булды
словно из (из-под) земли вырасти — ҡапыл ҡалҡып сығыу, күктән төшкәндәй булыу
пуп земли ирон. — донъя кендеге (тотҡаһы)
-
67 зуб
1. м мн. зубытеш2. м мн. зубьятешглядеть (смотреть) в зубы кому; прост. — ауыҙына ҡарап тороу
держать язык за зубами — телде тыйыу, серҙе асмау
заговаривать зубы — юрамал яңылыштырыу, бутау
зубами держаться за что; прост. — йәбешеп ятыу, ысҡындырмаҫҡа тырышыу
зубы на полку класть — мохтажлыҡ кисереү, ауыҙҙы сөйгә элеү (асығыу)
навязло в зубах — тәҡәтте ҡоротоу, теңкәгә тейеү, быуынға төшөү
не по зубам что: — 1) теш үтмәҫлек ҡаты
2) теш үтмәү, ҡулдан килмәү; ни в зуб ногой прост. — бер ни белмәү
показывать зубы: — 1) телләшеү
2) теш күрһәтеү, иҙрәйеү; скалить зубы — теш ыржайтыу (асыу белдереү)
сквозь зубы (говорить, бурчать и т.п.) — теш араһынан (әйтеү, мығырлау һ.б.)
-
68 износ
м см. изношенностьнет износу (износа) чему — ныҡ, туҙмай
-
69 кабалистика
1. жкабалистикаурта быуаттарҙа юҡ-барға ышаныу, дини-мистик тәғлимәт һәм ғөрөф-ғәҙәттәр2. жкүсм.кабалистикамахсус мәғәнәгә эйә булған, әммә белмәгән, таныш булмаған кешегә аңлайышһыҙ нәмә -
70 каббалистика
1. жкабалистикаурта быуаттарҙа юҡ-барға ышаныу, дини-мистик тәғлимәт һәм ғөрөф-ғәҙәттәр2. жкүсм.кабалистикамахсус мәғәнәгә эйә булған, әммә белмәгән, таныш булмаған кешегә аңлайышһыҙ нәмә -
71 как
1. нареч., частица и союз нареч.нисек, ҡайһылай, ҡалайя сделал, как вы сказали — һеҙ нисек әйттегеҙ, мин шулай эшләнем
не знаю, как это делается — мин бының ҡалай эшләнгәнен белмәйем
2. нареч., частица и союз нареч.ҡайһылай, бик, шул тиклем3. нареч., частица и союз частицанисек, бәй, һуң4. нареч., частица и союз частица; разг.-мы/-ме5. нареч., частица и союз союзкеүек, шикелле, һымаҡ, -дай/-дәйтвёрдый, как камень — таш һымаҡ (таштай) ҡаты
белый, как снег — ҡар һымаҡ (ҡарҙай) ап-аҡ
6. нареч., частица и союз союзитеп, күреп, булыу яғынан7. нареч., частица и союз союз-ғанда/-гәндә, менәнкак вспомнишь, приятно становится — иҫкә төшөргәндә рәхәт булып китә
как доедешь, вышли телеграмму — барып етеү менән телеграмма һуҡ
как стемнеет, он вернётся — ҡараңғы төшөү менән ул ҡайтасаҡ
как бы не — булып ҡуймаһа ғына ярар ине, булып ҡуймаһын
как бы то ни было — нисек кенә булмаһын, һәр хәлдә
как же — эйе шул, әлбиттә
как когда; когда как — ҡасан нисек, төрлө ваҡытта төрлөсә
как кому; кому как — кемгә нисек, кешеһенә ҡарап
как нельзя лучше — үтә һәйбәт, шунан да яҡшыһы юҡ
как попало — теләһә нисек, теләһә ҡалай
как раз: — 1) нәҡ, тап
2) в знач. сказ. тап-таман; эта обувь мне как раз — был аяҡ кейеме миңә тап-таман
как только — -ғас та/-гәс тә, уҡ/үк
как только он придёт, я вам сообщу — ул килгәс тә, мин һеҙгә хәбәр итермен
-
72 кипеть
1. несов.ҡайнау2. несов.урғыу, урғылыу, борлау, борҡорау3. несов.уйнап (бызырлап) тороу4. несов.кем-чем; перен.кишетьмыж килеү, мыжғып (эркелешеп) тороу, ҡайнашыу5. несов. перен.протекать оживлённоҡайнау, ҡайнап тороу, ташыу, гөрләү6. несов. чем и без доп.; перен.ҡайнау, ныҡ ярһыу, ташыукипеть ключом: — 1) урғылыу
2) перен. ҡайнап тороу (эш, тормош, көс-ҡеүәт һ.б.); кровь кипит — ашҡыныу, шашыу
(как) в котле кипеть — эш менән гөж (гөр, мәж) килеү, тынғы белмәү
-
73 ломать
1. несов. чтоватыу, һындырыу2. несов.емереү, боҙоу3. несов. перен.ватыу, емереү, үҙгәртеүкопья ломать из-за чего — әрләшеү, талашыу
ломать руки — өҙгөләнеү, ни эшләргә белмәү
-
74 маяться
несов.; разг.интегеү, ғазапланыу, яфаланыу, этләнеүмаяться, не зная, как начать разговор — нисек һүҙ башлап ебәрергә белмәйенсә яфаланыу
-
75 место
1. спространствоурын, ер2. сопределённое пространство, предназначенное для кого-чего-л.урын3. сопределённое положение, занимаемое кем-л.урын4. сслужебное положениевазифа, урын5. собычно мн. местаместностьурын, ер, яҡ6. спредмет, вещь багажакиҫәк, төргәк, әйбер7. с мн. местапериферияурындарместа общего пользования — йәмәғәт файҙаланыу урындары (кухня, бәҙрәф һ.б.)
на месте — урынында, шул уҡ урында, шул уҡ ваҡытта
к месту; у места — урынлы, тейешле
не к месту; не у места — урынһыҙ, тейешһеҙ
не место: — 1) булырға ярамай
2) урыны түгел, ярамай; нет места; не должно быть места кому-чему — урын юҡ, урын булмаҫҡа тейеш
ни с места! — ҡуҙғалма!, тик тор!
с места (брать, взять) — шунда уҡ, бик тиҙ, һуҙмай, туҡталып тормай
на месте уложить (положить, убить) — шунда уҡ атып үлтереү
места себе не находить — үҙеңә урын тапмау, үҙеңде ҡайҙа ҡуйырға ла белмәү
на месте преступления (поймать, застать, накрыть и т.п.) — енәйәт өҫтөндә
с места в карьер — әҙерлекһеҙ, шунда уҡ, уйлап-нитеп тормаҫтан
-
76 наверняка
1. нареч.; разг.әлбиттә, мотлаҡ, моғайын, һис шикһеҙоб этом никто не знает наверняка — был турала, әлбиттә, бер кем дә белмәй
2. нареч.; разг.яңылышмай(ынса), ныҡ ышанып, ныҡлы ышаныс менән -
77 надёргать
1. сов. что, чего(бер ни ҡәҙәр) йолҡоу, йолҡоп алыу2. сов. что, чегоперен., разг.унан-бынан (белер-белмәҫ) йолҡоп (сүпләп) алыу -
78 напролом
нареч.; разг.туранан-тура, туп-тура, ҡырып-емереп, ватып-емереп, аңын-тоңон белмәйенсә, иҫәпләшеп тормаҫтан -
79 наугад
нареч.тоҫмаллап, ныҡлап белмәйенсә, ни булһа ла булыр тип, тәүәккәлләп -
80 не
I1. частицадля выражения полного отрицания-ма/-мә, -май/-мәй, -маҫ/-мәҫ2. частицадля придания неопределённости, неполного отрицаниятүгел, -ма/-мәговори не говори — әйттең ни, әйтмәнең ни
3. частицапри противопоставлениитүгелне река, а гора — йылға түгел, ә тау
4. частицадля придания или усиления утвердительного значения-ма/-мә түгел, -ма/-мә5. частицадля выражения предположительноститүгел, -ма/-мә6. частицав сочетании с предлогом без придаёт значение ограниченного утвержденияшаҡтай, -майынса/-мәйенсә түгел7. частицав сочетании с частицами чуть, едва образует сочетания со значением возможности, допустимостисаҡ ҡына (аҙ ғына) -мау/-мәү (-май/-мәй) ҡалыу, -а/-ә яҙыу8. частицапри глаголах на -ся, имеющих приставку на, обозначает невозможность, нежелание и т.п. прекратить действие-ма/-мәне настолько..., чтобы — -маҫлыҡ/-мәҫлек (дәрәжәлә) түгел
он не настолько болен, чтобы не прийти на работу — ул эшкә килмәҫлек ауырыу түгел
не то..., не то — әллә..., әллә
не то снег, не то дождь — әллә ҡар, әллә ямғыр
не только..., но и — ғына түгел, -да/-дә
не только дети, но и взрослые — балалар ғына түгел, ололар ҙа
не что иное, как — ғына, башҡа бер ни түгел
тем не менее — шулай булһа ла, шулай булыуға ҡарамаҫтан
хотя (и) не..., но (однако) — -маһа ла/-мәһә лә
хотя и не соглашается, но понимает — риза булмаһа ла аңлай
не столько..., сколько — -дан/-дән, -ҙан/-ҙән бигерәк
он не столько умён, сколько находчив — ул аҡыллы булыуҙан бигерәк тапҡыр
IIприл.всегда под ударением; в сочетании с предлогами является отделяемой частью местоимений некого, нечегоюҡ
См. также в других словарях:
белмәмеш — Белми, аңламый торган, мәгълүмәтсез кеше. БЕЛМӘМЕШКӘ САБЫШУ – Үзеңне белмәгән, аңламаган яки танымый торган итеп күрсәтү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
белмәм — кер. Җөмләдә саналган предметларның яки эш хәрәкәтләрнең әле әйтелеп яки беленеп бетмәгән төрләре дә булуын белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
белү — 1. Чынбарлыктагы берәр факт, билге, күренешне хәтердә тоту; хәбәрдар булу. Өйрәнелә торган нәрсәне: сабакны, фән өлкәсен һ. б. үзләштергән булу 2. Шәхес яки берәр нәрсә тур. белешмә алу; белем хасил итү. Аңлап алу, төшенү. Өйрәнү бала егыла егыла … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ал-ял — 1. АЛ ЯЛ БЕЛМӘҮ – Күп эшләү, ял итмәү, ару талуны белмәү. АЛ ЯЛ БУЛМАУ – Ял итү мөмкинлеге булмау. АЛ ЯЛСЫЗ – Ял итмичә, бик киеренке … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
итекче — 1. Аяк киемнәре тегүче һәм төзәтүче оста. Итек басучы оста 2. күч. Эш рәтен белмәгән, белер белмәс эшләгән кеше тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өтәләнү — I. 1. Ничек ярарга белмәү, бик нык илтифат күрсәтү 2. Ашыгу, арлы бирле килү; ашыгудан, ыгы зыгыдан нишләргә белмәү. II. ӨТӘЛӘНҮ Сәләмәләнү, өтелү, начар кыяфәткә керү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шашу — 1. Хисләрнең ташуы, кайгы яки шатлыктан нишләргә белмәү, нормаль хәлдән, чиктән ашу. рәв. ШАШЫП – Ярсып, ташкын хис белән, чын күңелдән 2. Артык котырыну, нишләгәнен белмәү дәрәҗәсендә ярсу. Башкаларга мөнәсәбәт мәсьәләсендә киртәдән чыгу, үзенә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шашыну — 1. Хисләрнең ташуы, кайгы яки шатлыктан нишләргә белмәү, нормаль хәлдән, чиктән ашу. рәв. ШАШЫП – Ярсып, ташкын хис белән, чын күңелдән 2. Артык котырыну, нишләгәнен белмәү дәрәҗәсендә ярсу. Башкаларга мөнәсәбәт мәсьәләсендә киртәдән чыгу, үзенә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Иркэ — Иркә Имя при рождении Айгуль Миншакирова Дата рождения 6 апреля 1984(1984 04 06) (28 лет) Место рождения … Википедия
акыллы — с. 1. Аңлы, зиһенле. Тәрбияле, яхшы холыклы, тыңлаучан, үзен тота белә торган 2. Ачык фикерле, төпле, уйлап эш итә торган. күч. Кешенең тышкы кыяфәтенә карата; акыллылык сизелеп торган 3. Акылга сыешлы, акылга туры килә торган. Эчтәлекле, фикергә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аптырау — 1. Гаҗәпләнү, гаҗәпкә калу 2. Нин. б. бер хәл алдында каушап калу, нишләргә белмәү. и. Вакытлыча туган таркаулык хәле, югалып калу, паника 3. Җәфалану, интегү, йөдәүю АПТЫРАШКА (ТА) КАЛУ – Аптыраган хәлдә булу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге