-
21 түгел
частица1) отриц.а) в постпозиции к именным частям речи, а также к причастиям и деепричастиям не, ниул бала түгел — он (уже́) не ребёнок
берсе дә түгел — ни оди́н из них
ул барачак түгел — он ни за что не пойдёт (не пое́дет)
әйбәт түгел — нехорошо́
мөмкин түгел — невозмо́жно
шәп түгел — нева́жно
б) в сочет. с сущ. в исх. п. не из...куркаклардан түгел — не из трусли́вых
бурыч җиңелдән түгел — зада́ча не из лёгких
2) против.а) ни перед..., а...бармадык түгел, бардык — ни не ходи́ли, а ходи́ли
б) не..., а...яшьлек яшь белән түгел, йөрәк белән үлчәнә — мо́лодость определя́ется не года́ми, а се́рдцем
3) усил. ( иногда в препозитивном положении) не то́лько... но и; не то́лько что; не то́кмо (что)кеше түгел, фил дә бата монда — здесь не то́лько челове́к, но и слон уто́нет
син түгел, мин дә курыктым — не то́лько ты, но и я испуга́лся
кыз мактала эш белән, түгел энҗе теш белән — (посл.) де́вушка сла́вится рабо́той, а не жемчу́жными зуба́ми
4) в функ. сложного сказуемого түгел түгелен не... оно́, коне́чно, не... (но...)зур түгел түгелен — не велико́-то (оно́) не велико́
безнеке түгел түгелен — не на́ше-то (оно́) не на́ше, (но...)
-
22 түләгесез
-
23 үтеч
-
24 хәрби
прил.1) вое́нный, во́инский || в знач. сущ. вое́нныйхәрби госпиталь — вое́нный го́спиталь
хәрби ант — вое́нная прися́га
хәрби бурыч — во́инский долг
хәрби устав — во́инский уста́в
хәрбиләр хәзерләү — гото́вить (обуча́ть) вое́нных
2) боево́й, строево́йхәрби тревога — боева́я трево́га
хәрби хәзерлек — боева́я подгото́вка
3) в терминологических словосоч. вое́нно-, воен-хәрби белем укытучысы — военру́к
хәрби диңгез көчләре — вое́нно-морски́е си́лы
•- хәрби корреспондент
- хәрби-кыр хирургиясе
- хәрби хезмәткәр
- хәрби-һава флоты -
25 шундый
мест.1) указ. тако́йисеме - Фрид, каян тапканнар шундый исемне? — зову́т его́ Фри́дом, отку́да взя́ли тако́е и́мя?
нинди матур күлмәк! Миңа да шундыйны алсалар иде — како́е краси́вое пла́тье! Купи́ли бы и мне тако́е же
бездә шундый берәү бар — у нас есть оди́н тако́й
2) тако́й, таково́й, сле́дующийбыел шундый көннәр булды, иртән эретә, кичкә салкын 20 градуска җитә — в э́том году́ бы́ли таки́е дни; у́тром та́ет (о́ттепель), к ве́черу моро́з достига́ет 20 гра́дусов
бурыч шундый: бу эшне бүген бетерәбез — зада́ча такова́: э́ту рабо́ту сего́дня заверши́м
3) нареч. (да) так, столь, сто́лько, насто́лько, в тако́й сте́пени, тако́й что...шундый соң кайтты — пришёл так по́здно, столь по́здно
шундый (да) яхшы китап — насто́лько хоро́шая кни́га (что...)
шундый тәҗрибәле командир — тако́й о́пытный команди́р
4) в знач. союза в составе соотносит. сл. нинди..., шундый како́й..., тако́й; како́в,... тако́вкөтүче нинди, көтүе шундый — (погов.) како́в пасту́х, таково́ и ста́до
мулласы нинди, мәхәлләсе шундый — (погов.) како́в поп (букв. мулла́), тако́в и прихо́д
•- шундый ук -
26 шушындый
прил.1) тако́й, э́такий, э́дакий уст.шушындый кызу урак өстендә — в таку́ю страду́
шушындый чибәрлегең белән — э́такой красото́й
2) в функ. обобщающего сл. тако́в, тако́йбурыч шушындый — зада́ча така́я (такова́)
безнең эш шушындый — на́ша рабо́та вот така́я; на́ша рабо́та такова́
-
27 әҗәт
сущ, см бурыч
- 1
- 2
См. также в других словарях:
БУРЫЧ — Бурыч, человек Тим. Волынского. 1541. Ак. Юр. 47 … Биографический словарь
бурыч — 1. Кайтару шарты белән бирелә алына торган нәрсә; БИРӘСЕ, БИРӘЧӘК яки АЛАСЫ, АЛАЧАК 2. Үтәлергә тиешле эш, йөкләмә. максат. Вазифа … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әҗәт — Бурыч (1) әҗәткә алу – киләчәкне ашау ул … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үтеч — Бурыч, әҗәт үтечкә берәр умачлык он табылыр әле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алачак — и. Биреп торучыга кире кайтачак бурыч. киресе: бирәчәк … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аслам — Түлисе бурыч урынына вакытлыча әйберне биреп тору йортына чаклы асламга салынган бит … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
вазифа — 1. Үтәлергә тиешле эш, өскә йөкләнгән бурыч 2. Үзеннән алдагы исем белдергән әйбер яки кеше функциясен башкару, алар урынына хезмәт итү ана вазифасы 3. Берәр оешмада хезмәт һәм шуңа бәйле бурычлар 4. иск. Эш хакы аена 10 15 тәңкә вазифа өчен … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җаваплы — с. 1. Эшнең нин. б. төре белән җитәкчелек итә, шул эшнең уңышлы үтәлешен тәэмин итә торган (кеше). Аерым административ бүлек яки хуҗалыкның бер тармагы белән җитәкчелек итә торган (эш, вазифа тур.) җаваплы эшкә куелган кеше. Шундый җитәкче урында … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
залог — 1. Өскә алынган бурыч яки ссуданың ышанычлылыгын тәэмин итү өчен билгеләнгән мөлкәт; Аслам 2. Тоткындагы кешене билгеле шартлар нигезендә вакытлыча азат итү өчен бирелә торган акча … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йөкләмә — и. 1. Кемгә дә булса тапшырылган, йөкләтелгән яки өскә алынган эш, бурыч 2. Нин. б. эшкә җәлеп ителү дәрәҗәсе, шул эшнең микъдары укыту йөкләмәсе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
карыз — иск. Бурычка бирелгән нәрсә, бурыч карызны бирү фарыз … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге