-
21 борын аша сөйләү
= борын аркылы; борын астыннан; борын белән; борын эченнән1) говори́ть (разгова́ривать) не́хотя, выка́зывая недово́льство2) гнуса́вить -
22 бүлтәю
неперех.1) вздува́ться/взду́ться, раздува́ться/разду́ться || взду́тиесул яңак бүлтәеп чыкты — ле́вая щека́ взду́лась
2) выпя́чиваться/вы́пятиться, вы́ставиться, вы́двинуться вперёд, образо́вываться/образова́ться ( о выступе), выпу́чиваться/вы́пучиться || выпя́чивание, выпу́чиваниеиске өйнең бер як стенасы бүлтәйгән — одна́ стена́ ста́рого до́ма вы́пятилась
кибәннең асты бүлтәйгән — низ сто́га вы́двинулся вперёд
3) выбива́ться/вы́биться, вылеза́ть/вы́лезти, выпира́тьэшләпәнең астыннан чәч бүлтәеп чыккан — из-под шля́пы вы́бились во́лосы
матрацның мамыгы бүлтәйгән — ва́та из матра́ца выпира́ет
4) перен. наду́ться, обижа́ться/оби́детьсябүлтәеп утыру — сиде́ть, наду́в гу́бы
авыз-борын бүлтәю — наду́ться
-
23 имгәк
сущ.1) обу́за, бре́мя, беда́артык байлык - башка имгәк — (посл.) изли́шнее бога́тство - то́лько обу́за
имгәк аяк астыннан чыга — (погов.) беда́ под нога́ми хо́дит
2)а) невзго́ды, муче́ния, тя́готыюл имгәге — доро́жные невзго́ды;
б) тяжёлый труд, тру́дности3) разг.а) растя́па; бесполе́зный в де́ле челове́кбу имгәктән кеше чыкмас — из э́того растя́пы ничего́ пу́тного не вы́йдет
б) бедола́га, кале́ка; уве́чный, убо́гий••имгәк тарту — испы́тывать тру́дности, невзго́ды
-
24 йөзеп килеп чыгу
1) выплыва́ть/вы́плыть куда-л.маяк янына йөзеп килеп чыгу — вы́плыть к маяку́
2) выплыва́ть/вы́плыть откуда-л. (из-за камышей, из-за поворота)3) всплыва́ть/всплыть откудасу астыннан йөзеп килеп чыгу — всплыть из-под воды́
-
25 караучы
сущ.1) смотря́щий; тот, кто смо́тритнәфрәт белән караучы — смотря́щий с не́навистью
маңгай астыннан караучы — смотря́щий исподло́бья ( недоброжелательно)
2) воспита́тель, присма́тривающий; тот, кто уха́живает, присма́тривает (за кем-л.)минем караучым юк, мин ятим бала — у меня́ нет воспита́телей, я - сирота́
3) смотри́тель, заве́дующий (чем-л.)маяк караучысы — смотри́тель маяка́
музей караучысы — смотри́тель музе́я
4) зри́тель; наблюда́тель; кинозри́тельчиттән караучы — посторо́нний наблюда́тель
-
26 каш
сущ.1) бровь, бро́ви || бро́вный, -бро́выйкашлары кара иде — бро́ви бы́ли чёрные
каш кыйгачлары — бро́вные ду́ги
каш арасы — межбро́вье
2) ка́мень, драгоце́нный ка́мень ( вставленный в перстень)йөзеккә каш кую — вста́вить ка́мень в пе́рстень
3) лука́ияр кашы — лука́ седла́, седе́льная лука́
тау кашындагы ташлар — ка́мни на скло́не горы́
••каш астыннан карау — смотре́ть исподло́бья
каш салыну — зли́ться, нахму́риться
каш сикертеп кую — шевельну́ть бро́вью
каш тарту — кра́сить бро́ви
каш ясыйм (төзәтәм) дип, күз чыгару — (погов.) ≈≈ оказа́ть медве́жью услу́гу (букв. наводя́ бро́ви, вы́колоть глаз)
каш җимерү (җыеру, сындыру) — нахму́рить бро́ви; нахму́риться ( при несогласии или обиде)
-
27 мыгырдау
неперех.1) ворча́ть, бурча́ть, проворча́ть, брюзжа́ть || ворча́ние, бурча́ние2) бормота́ть || бормота́ниеборын астыннан гына мыгырдау — пробормота́ть под нос
-
28 мыек
сущ.1) усы́, ус, у́сики уменьш.мыек җиткерү (үстерү) — отра́щивать усы́
кара мыек — чёрные усы́
мыекларны тырпайту — топо́рщить усы́
2) разг. челове́к с больши́ми уса́ми, уса́тый челове́к, уса́чбер кара мыек килеп керде — зашёл челове́к с чёрными уса́ми
теге мыекны яңадан очратмадык — того́ усача́ (уса́того челове́ка) бо́льше не встре́тили
3) спец. усы́, у́сики (у растений, животных, насекомых)мыек мәчедә дә бар — (погов.) усы́ и у ко́шки есть
морж мыегы — усы́ моржа́
кама мыегы — усы́ вы́дры
бакча җиләге мыек белән үрчетелә — садо́вые я́годы размножа́ются у́сиками (уса́ми)
мыек астыннан көлү (көлеп кую) — ухмыльну́ться, слегка́ улыбну́ться; усмехну́ться в усы́
••мыек та чыкмаган — ещё мо́лод, зе́лен
мыек тибү — стать совершенноле́тним, достичь совершенноле́тия
мыек чуалту — беспоко́ить, обеспоко́ить, создава́ть/созда́ть ли́шние хло́поты
- мыек күпертүмыекка урау (чорнау) — намота́ть себе́ на ус; закрепи́ть в па́мяти, запо́мнить
- мыек та селкетмәү
- мыек чуалу
- мыек чыгу -
29 суыртып алу
= суыртып чыгару1) кача́ть, выка́чивать/вы́качать, отка́чивать/откача́ть ( что)һаваны суыртып алу — вы́качать во́здух
идән астыннан су суыртып чыгару — откача́ть во́ду из подва́ла
2) выка́чивание, отка́чивание; отка́чка3) вы́тянуть ( что)вентиляция белән төтенне суыртып алу — вы́тянуть дым вентиля́цией
-
30 таш
1. сущ.1) ка́мень ( вообще); делово́й ка́мень, бутташ ятмалары — за́лежи ка́мня
йөргән таш шомара, яткан таш мүкләнә — (посл.) ка́мень в движе́нии шлифу́ется, лежа́чий ка́мень обраста́ет мхом
кара ташны юып агарталмассың — чёрного кобыля́ (букв. чёрного ка́мня) не отмо́ешь добела́
таш карьеры — ка́менный карье́р
2) ка́мень, твёрдый (поле́зный) минера́л в соста́ве го́рных поро́д || ка́менныйакбур ташы — известня́к
алмас ташы — минера́льный алма́з
тимер ташы — желе́зная руда́
3) о частя́х устро́йств, механи́змов и т. п., изгото́вленных из ка́мнямунча ташы — ка́мень на ба́нной печи́
2. прил.сәгать ташы — ка́мень в часа́х
1) ка́менный, состоя́щий и́ли сде́ланный из ка́мняташ балта — ка́менный топо́р
таш кыя — ка́менная скала́
таш дивар — ка́менная стена́
таш нигез — ка́менный фунда́мент
2) перен. ка́менный - не подве́рженный эмо́циям и́ли не выража́ющий эмо́цийташ җан — ка́менная душа́
таш чырай — ка́менное выраже́ние лица́
•- таш гасыр
- таш гасыры
- таш кала
- таш остасы
- таш салучы
- таш тоз
- таш урам
- таш энҗе
- таш юл
- таш юл салу
- таш юнучы
- ташка бастыру
- ташка басу
- ташка басылу
- ташка басылган
- ташка баскан••таш булып батсын — пусть уйдёт как ка́мень (ключ) в во́ду (обычно пожелание девушке, выходящей замуж, т. е. пусть уйдёт и не возвращается в отчий дом)
таш булып (кебек) кату — застыва́ть ка́мнем; окамене́ть
таш йоткандай (йоткан кебек) — соверше́нно безмо́лвно
таш капчык — тюрьма́, ка́рцер
таш кисү — выполня́ть тяжёлую физи́ческую рабо́ту (букв. ре́зать ка́мень)
таш маңгай — ме́дный лоб
таш өстендә таш калмас — ка́мень на ка́мне не оста́нется
таш ташыдыңмы әллә? — поду́маешь - ка́мни на себе́ таска́л (говорится в укор человеку, который жалуется на тяжесть лёгкой в общем работы)
таш яра — зе́млю ро́ет (т. е. проявляет большую активность для достижения какой-л. цели)
таш ярырдай булып — гото́вый раска́лывать ка́мни; с огро́мной эне́ргией
таш яуса (ярылса) — да хоть камнепа́д на го́лову; не взира́я ни на каки́е препя́тствия; кровь и́з носу; хоть в лепёшку разби́ться
ташка бәргән борчак кебек — как горо́х об сте́нку
ташка кадак кагу — вбива́ть гвоздь в ка́мень; сде́лать (что-л.) невозмо́жное
ташны кая таба тәгәрәтү — клони́ть разгово́р (букв. кати́ть ка́мень) ( к чему)
таштан юкә сую (суелу) — говорится о чрезвычайной трудности добиться пользы, уступки, благосклонности у кого-л.
таштан яралган — чрезвыча́йно выно́сливый и кре́пкий (букв. сотворённый из ка́мня)
ташы (ташлары) кызу (кызган) — вошёл (вошли́) в аза́рт (в раж); увлечён без ме́ры (букв. ба́нный ка́мень их горя́ч)
- таш атуташыгыз кызу булсын! — что́бы ка́мень был горя́ч! что́бы ка́мень не остыва́л! (шутл. пожелание новобрачным)
- таш белән ату
- таш бәгырь
- таш бәгырьле
- таш борчак
- таш кебек
- таш күңел
- таш күңелле
- ташка тамга салган
- ташка үлчим -
31 тырнак
сущ.1) ко́готь, но́готьтырнак кисү — острига́ть но́гти
тырнак үстерү — расти́ть но́гти
2)а) ко́готь, ко́гти; когото́к, коготки́тырнагын батырды — вонзи́л ко́гти
б) перен. ко́гти (в знач. жесто́кая власть, тирани́я)ачлык тырнагында — в когтя́х го́лода
3) перен. об острых деталях, заострённых предметах рога́тка, рогу́лька; у́сик, шпи́лька, чека́ и т. п.4) ко́шка (устройство для лазания на столбы, на гору и т. п.)аягына тырнак киеп — наде́в на́ ноги ко́шки
5) лингв. кавы́чка, кавы́чкитырнаклар эчендә — в кавы́чках
•- тырнак тәпи
- тырнак уты••тырнак астына алу — захва́тывать/захвати́ть, подчиня́ть/подчини́ть под свою́ власть
тырнак (тырнагы и т. п.) — астында под (жесто́кой) вла́стью (у кого-л.)
тырнак астыннан кер эзләү (табу) — разузнава́ть/разузна́ть подного́тную; разузнава́ть (знать) скры́тые грехи́, изъя́ны и т. п. (у кого-л.)
тырнак (тырнагын) батыру — вонза́ть ко́гти прям. и перен.;
тырнак башы (карасы, очы) кадәр (хәтле, чаклы) дә — ни мале́йшей (ни с кра́пинку; ни ка́пли; ни чу́точку)
тырнак очы кадәр дә гаебе юк — ни мале́йшей вины́ его́ нет
тырнак очы белән дә тимәү (чиертмәү) — не тро́гать/тро́нуть и па́льцем
тырнак тирләтү — си́льно пристыди́ть (букв. поте́ть от стыда́ до ногте́й)
-
32 үлән
сущ.трава́ || травяно́йяшел үлән — зелёная трава́
күпьеллык үләннәр — многоле́тние тра́вы
үлән яшеле — травяна́я зе́лень
- үлән ашаучыүлән капламы — травяно́й покро́в
- үлән басулы чәчү әйләнеше
- үлән бете
- үлән катнашмасы
- үлән сабагы
- үлән торышы
- үлән чәчү••үлән астыннан ут йөртү — де́йствовать исподтишка́
-
33 выбиться
сов.2) ( из чего), разг. котылу, чыгу3) ( пробиться) чыгу; үсеп чыгу4) чыгып тору, чыгып күренеп тору•- выбиться из расписания
- выбиться из сил -
34 вылезти
сов.; = вылезть1) үрмәләп (тырмашып) чыгу, шуышып чыгу, чыгу2) разг. чыгу3) перен.; разг. чыгу4) разг. чыгу5) (выпасть - о волосах, шерсти) коелу, төшү -
35 грунтовой
-ая; -ое1) грунт...ы; җир асты...ы; җир астыннан чыга торган2) жив. грунт...ы, җирлек...ы• -
36 из под носу
-
37 из-под полы
итәк астыннан (яшереп, астыртын) -
38 исподнизу
нареч.; разг.астан, ( берәр нәрсә) астыннан -
39 на дне моря найти
= на дне моря сыскать; со дна моря достать җир астыннан эзләп табу -
40 нести
сов.1) ( кого-что) күтәреп бару (килү, кайту, илтү)2) ( кого-что) бик тиз (очыртып) алып бару (килү)3) ( кого-что) куу, куып алып бару (килү)4) перен. (что) (идеи, знания) тарату5) перен. ( что) (влечь за собой) [үзе белән] алып килү, китерү6) безл.; разг. ( чем) ис килү, ис килеп тору, аңку, аңкып тору7) ( что) үтәү, башкару, алып бару8) ( что) күрү9) безл. ( чем) [җил] исү, исеп тору, [җил] килү, килеп торуиз-под пола несёт — идән астыннан [җил] исеп тора
10) ( что) (класть яйца) [йомырка] салу•- высоко гордо нести голову
- куда тебя несёт?
- куда тебя нелёгкая несёт?
- нести ответственность
- нести чепуху
- нести вздор
См. также в других словарях:
драга — 1. Су астыннан алтын комын һ. б. ш. алып юа торган җайланмасы булган казу машинасы 2. Гомумән су астыннан нәрсә дә булса чыгара торган машина … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тертәю — Ябу яки кием астыннан калкып, беленеп тору тулы күкрәкләре күлмәк астыннан тертәеп торалар … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аел — 1. Ыңгырчакның һәм иярнең ат корсагы астыннан алып бәйли торган бавы, каешы, тасмасы 2. Бил каешын һ. б. ш. каешларны, тасмаларны каптыргыч, беркеткеч тимер … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
акырту — 1. (Акыру) 2. ирон. Гармун, труба кебек уен коралларында артык көчле уйнау, кычкырту 3. рәв. АКЫРТЫП – Көчләп, ирексезләп; ай вайга карамыйча, кычкыртып сәке астыннан берәүне а. өстери башлады … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
артезиан — с. Тирән су катламыннан килә торган һәм табигый басым астында булган, зур тирәнлектәге (су тур.). АРТЕЗИАН КОЕСЫ – Суы җир астыннан торба буйлап үз басымы белән күтәрелә торган кое … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ас — I. (АСТЫ, АСТЫНА, АСТЫНДА...) – и. 1. Нәр. б. түбән урыны; киресе: Өс 2. Нәр. б. эче яулык асты, тун асты 3. Нәр. б. асты тирәсендәге урын чирәмлектә таган астына җыелдылар 4. Яткан яки утырган урын сыер астын чистарту 5. Аяк киеменең җиргә басып … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бавыргалык — Җигелгән атның корсак астыннан бер тәртәдән икенче тәртәгә бәйләнә торган каеш, бау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
жилет — ка – Ирләр пиджак астыннан кия торган җиңсез, якасыз кыска кием … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җимерелү — 1. Ватылып, ишелеп төшү, аву (йорт, каралты һ. б. тур.). Хәрабәлеккә, җимереклеккә әйләнү 2. Убылу, ишелү, астагы бушлыкны каплау шахта җ. 3. Ватылу, эшкә ярамау җимерелергә торган иске карават 4. күч. Яхшы гына, уңышлы гына бара торган җирдән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
казу — (КАЗЫНУ) – 1. Көрәк һ. б. белән җирне йомшарту 2. Туфрагын, балчыгын чокып чыгарып, уенты ясау 3. Җир астыннан нәр. б. чокып чыгарып җыю алтын к. 4. Нәр. б. чоку, тырнау 5. күч. Төпченү, тикшерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
казылма — I. и. 1. Юлдагы сикәлтә, чокыр 2. Махсус казылган тирән чокыр, канау. II. КАЗЫЛМА – с. Казып алына, чыгарыла торган. и. Җир астыннан казып алынган, табылган нәрсә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге