-
21 күлем
сущ.; разг.1) обе́денный переры́в ( во время полевых работ) || обе́денныйкүлем вакыты — обе́денный переры́в; обе́денный о́тдых
2) вре́мя; отре́зок рабо́чего вре́менибер күлем эшләү — порабо́тать не́которое вре́мя
иртәнге күлем — у́треннее (дообе́денное) рабо́чее вре́мя
кичке күлем — вече́рнее (послеобе́денное) рабо́чее вре́мя
3) уча́сток, полоса́ ( для одноразовой обработки); см. тж. ал II, 2)бер гектар бәрәңге күлеме — уча́сток карто́феля в оди́н гекта́р
-
22 очкын
1) прям.; перен. и́скра || искрово́йучак очкыннары — и́скры костра́
чакма таш очкыны — кремнёвая и́скра
электр очкыннары — электри́ческие и́скры
очкыннан ялкын кабыныр — из и́скры возгори́тся пла́мя
күздән очкыннар чәчрәү — посы́пались и́скры из глаз
очкын методы — искрово́й ме́тод
2) перен. (проблеск, проявление (какого-л.) чувства); и́скра (чего) (надежды, любви, творческого вдохновения)күзләрдә ачу очкыннары — в глаза́х и́скры гне́ва
шатлык очкыннары — и́скры ра́дости
3) прям.; перен. блёстки (ед. блёстка)иртәнге чыкның алмаз очкыннары — алма́зные блёстки у́тренней росы́
талант очкыннары — блёстки тала́нта
үткенлек очкыннары — блёстки остроу́мия
•- очкын тоткыч
- очкын сүндергеч
- очкын үлчәгеч
- очкын чыгару
- очкын чыгу
- очкынга сынау -
23 савым
I 1. сущ.1) удо́й, надо́йкөндәлек савым — ежедне́вный надо́й
иртәнге савым артты — у́тренний удо́й увели́чился
2) дое́ние, до́йкасавым графигы — гра́фик дое́ния
2. прил.кичке савым — вече́рняя до́йка
до́йныйсавым сыер — до́йная коро́ва
II сущ.савым бия — до́йная кобы́ла
1) спец. едини́ца ме́ры ни́ток, чисме́нка2) этногр. пода́рок приходя́щих на сва́дьбу - (что-л.) в чётном числе́, на что отвеча́ют пода́рком в нечётном числе́ -сауга -
24 салкын
1. прил.1)а) холо́дный, моро́зныйсалкын кул — холо́дная рука́
салкын көн — моро́зный день
салкын җил — холо́дный ве́тер
салкын кыш — холо́дная ( суровая) зима́
б) студёный, ледяно́йбик салкын су — студёная вода́
2) холо́дный (не отапливаемый, не утеплённый, не излучающий тепла)салкын сарай — не утеплённый сара́й
салкын вагон — холо́дный ваго́н
салкын бүлмә — холо́дная ко́мната
салкын йолдызлар — холо́дные звёзды
3)а) холо́дный, осты́вший; сты́лый; не подогре́тый ( о пище)салкын коймак — холо́дные ола́дьи
салкын бәрәңге — осты́вший карто́фелъ
салкын аш — сты́лый суп
б) холо́дный ( в обычном виде)өстәлдә салкын закускалар — на столе́ холо́дные заку́ски
салкын ашамлык кына әзерләү — гото́вить то́лько холо́дные блю́да
в) холо́дный, прохлади́тельныйсалкын эчемлекләр — прохлади́тельные напи́тки
4) перен.а) холо́дный, бесстра́стный, бесчу́вственный, безду́шныйсалкын хатын — бесстра́стная же́нщина
салкын темперамент — холо́дный темпера́мент
б) холо́дный, хала́тный, равноду́шный, безразли́чный, безуча́стныйэшкә карата салкын мөнәсәбәт — равноду́шное отноше́ние к рабо́те
в) хладнокро́вный, сде́ржанныйсалкын акыл — холо́дный ум
5) спец. холо́дный, производи́мый без нагрева́ниясалкын штамповка — холо́дная штампо́вка
балыкны салкын юл белән ыслау — холо́дное копче́ние ры́бы
6) перен. холо́дный, сухо́й, суро́вый, стро́гий, недоброжела́тельныйсалкын елмаю — холо́дная улы́бка
салкын караш — недоброжела́тельный взгляд
2. сущ.салкын мөгамәлә — холо́дное обраще́ние
1) хо́лод, моро́з, сту́жакышкы салкын — зи́мний хо́лод
көчле салкын елганы катырды — сту́жа скова́ла ре́ку́
2) обычно мн. ч.салкыннархолода́, моро́зысалкын башланды — уда́рили моро́зы
3) холодо́к, прохла́даагач астына салкынга утыру — сесть в холодо́к под де́ревом
3. нареч.иртәнге салкында яхшырак эшләнә — в у́тренней прохла́де лу́чше рабо́тается
1) хо́лодно, моро́зно, прохла́днобүген салкын — сего́дня моро́зно
2) перен. хо́лодно, хала́тно, равноду́шно, безразли́чно, безуча́стно, прохла́дноэшкә салкын карау — равноду́шно относи́ться к рабо́те
3) перен. хо́лодно, су́хо, сде́ржанно, недоброжела́тельносалкынгына каршы алу — встре́тить хо́лодно
салкын гына сөйләшү — разгова́ривать су́хо
•- салкын тидерү
- салкын алдыру
- салкын тию
- салкын алу
- салкынга чыдам
- салкынга түзем
- салкынга чыдамлылык
- салкынга түземлелек••(аркадан, тәннән) салкын йөгерү — хо́лод (моро́з) по ко́же (по те́лу, по спине́)
салкын кан белән — хладнокро́вно
салкын канлы — хладнокро́вный
салкын карау — хала́тность
салкын корал — холо́дное ору́жие
салкын су койган кебек — как бу́дто холо́дной водо́й окати́ли (обли́ли)
салкын сугыш — холо́дная война́
-
25 суык
1. сущ.1)а) хо́лод, моро́з; стыньсуыклар килә — наступа́ют холода́
суыкка чыгару — вы́нести на моро́з
кышкы суыкта — в зи́мние холода́; в зи́мний моро́з
утыз градус суык — три́дцать гра́дусов моро́за
суыктан калтырану — дрожа́ть от хо́лода
суыкта тоту — держа́ть в хо́лоде (на моро́зе)
чатнама (каты) суык — жёсткий моро́з, сту́жа
б) холодо́киртәнге суык — у́тренний холодо́к
2) мн. холода́, моро́зысуыклар башланды — наступи́ли холода́
кышкы суыклар — зи́мние холода́
2. прил.декабрь суыклары — дека́брьские моро́зы
1) моро́зный; холо́дныйсуык көн — холо́дный (моро́зный) день
суык бүлмә — холо́дная ко́мната
суык һава — моро́зный (холо́дный) во́здух
суык җил — холо́дный ве́тер
суык чәй — холо́дный чай
суык су — холо́дная (студёная) вода́
суык куллар — холо́дные ру́ки
2) перен. прохла́дный; холо́дныйсуык мөгамәлә — прохла́дное отноше́ние
3) в знач. нареч.а) хо́лодно, моро́знобүген бик суык — сего́дня о́чень хо́лодно (моро́зно)
б) перен.; разг. хо́лодноул суык кына җавап бирә — он отвеча́ет дово́льно хо́лодно
•- суык алу
- суык бабай
- Кыш бабай
- суык сугы
- суык тешләү
- суык тидерү
- суык тию
- суык тиючән
- суык чир
- суыкка бирешмәүчән
- суыкка бирешмәүчәнлек
- суыкка чыдамлы
- суыкка чыдамлылык••суык абзый — моро́з-ба́тюшка
суык оста — пренебр. шаба́шник
- суык аяк- суык туңдырып йөрү -
26 чык
сущ.роса́ || росяно́йиртәнге чык белән — при у́тренней росе́, с у́тренней росо́й; спозара́нку
чык ярып йөрү — ходи́ть (идти́) по росе́
- чык балы- чык тамчысы
- чык белән килеп җитү
- чык кипкәнче килеп җитү -
27 шаккату
неперех.1) кра́йне удивля́ться/удиви́ться, диви́ться, изумля́ться/изуми́ться, ди́ву дава́ться; поража́ться/порази́ться || изумле́ние, кра́йнее удивле́ние; см. тж. гаҗәпләнүша́ккатып карап тору — смотре́ть с изумле́нием, де́лать больши́е глаза́
2) восхища́ться/восхити́ться, восторга́ться; обмира́ть от восто́рга, восхище́ния || восхище́ние; см. тж. соклану; таң калукөннең иртәнге гүзәллегенә ша́ккату — восхища́ться у́тренней красото́й
-
28 шәңгә
сущ.; кул.ша́ньга, ша́нежка ( в виде перемяча с картошкой)иртәнге ашка шәңгә пешерү — на за́втрак гото́вить ша́ньгу
- 1
- 2
См. также в других словарях:
иртәнге — Иртә беләнге. Иртән була, иртән эшләнә торган. ИРТӘНГЕ АШ … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иртә — 1. Тәүлекнең бер өлеше, көннең беренче сәгатьләре, көннең башы 2. күч. Берәр нәрсәнең башлангыч чоры, башы гомер и. се 3. рәв. Иртә белән, иртән, иртәнге сәгатьләрдә. с. Иртәнге и. чәйгә берәр нәрсә... 4. Иртәлек пионер и. е 5. рәв. Гадәти,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иртәнгелек — 1. Иртә беләнге ашау эчү 2. Иртә белән ашар өчен әзерләнгән азык. ИРТӘНГЕ КҮЛЕМ (КАВЫМ) – Иртәнге аштан төшке ашка чаклы булган вакыт … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иртәге — с. 1. Бүген артыннан киләчәк, алдагы, туачак (көн тур.). Шундый көн и. не килә күрәсе. Киләсе көндә булачак, иртәгәсе и. дәресен карый 2. иск. Иртәнге – Иртә беләнге … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иртән — 1. Иртә белән, иртәнге вакытта. Иртә (1) 2. сир. Икенче көнне, иртәгә бүген бездә, и. сездә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
таң — I. Кояш чыгар алдыннан көнчыгыштан көчәя барып сирпелгән яктылык. Кояш чыгар алдыннан яктыру вакыты. ТАҢ АТТЫРУ – Таң атканда уяу булу, таң атканны көтеп яки күзәтеп тору. ТАҢ АТУ – 1. ТАҢ СЫЗЫЛУ – Офык читендә сызылган шикелле яктылык сизелә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Зариф Башири — Башири Зариф Шарафутдинович Дата рождения: 5 мая 1888(1888 05 05) Место рождения: дер. Чутеево Кайбицкого района Татарстана Дата смерти: 21 октября 1962( … Википедия
саба — I. иск. Капчыкка охшаган тире яки күн савыт, турсык (су, кымыз салу өчен). II. шиг. САБА ҖИЛЕ – Иртәнге саф, йомшак җил (гарәпчә сабах – иртә дигәннән) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чык — Елның җылы айларында кичен, төнлә яки иртән дымлы һава салкынаюдан үсемлекләр, туфрак һәм әйберләр өстендә барлыкка килгән су тамчылары. Тәүлекнең шундый тамчылар төшкән вакыты иртәнге чык белән бакчага чыгу. ЧЫКЛЫ ҮЛӘН – Сазда үсә һәм бөҗәк… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Бакиров, Энвер Закирович — Энвер Закирович Бакиров … Википедия
аш — I. 1. Ашарга яки эчәргә яраклы ашамлык, азык аш кашыгы 2. Беренчегә бирелә торган шулпалы азык 3. Ашау, азык кабул итү. Иртәнге , көндезге , кичке сүзләре белән килгәндә, билгеле бер ашау вакытын белдерә. Шул вакытларга билгеләп әзерләнгән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге