-
1 илъэс
1.1) год (мн. годы и года; род. мн. лет)илъэситI дэкIащ прошло два годаилъэсым и ныкъуэ полугодиеилъэс къэс каждый год, из года в год, ежегодноилъэс бжыгъэкIэ годамиилъэс хъурей весь год, целый год, круглый годзы илъэсым за годзы илъэскIэ на год2) год, летаар илъэс пщIей хъуащ ему восемьдесят летсабийр илъэс етIуанэм ихьакIэщ ребёнку пошёл второй годилъэс зи ныбжь годовалыйилъэс ныкъуэ зи ныбжь полугодовалыйилъэс бжыгъэ возраст2. в знач. опр.1) годовойилъэс файдэ годовой доход2) годичныйилъэс пIалъэ годичный срок3) годовалыйар илъэс сабийуэ зеиншэу къэнащ он годовалым ребёнком остался сиротой -
2 гъудэгын
илъэс бжыгъэкIэ къэкI удз хущхъуэ
валериана возвышенная -
3 уIэгъэкI
илъэс бжыгъэкIэ къэкI удз хущхъуэщ, и тхьэмпэ IувхэмкIэ уIэгъэхэм ироIэзэ
очиток кавказский, многолетнее лекарственное растение с толстыми листьями, особенно полезно для ран -
4 аркъэжь
старка, ( водка)/ Илъэс бжыгъэкIэ щыта аркъэ гуащIэ. -
5 бэджкъиш
бот. тысячелистник (Achillea)/ Илъэс бжыгъэкIэ къэкI удз лъэпкъыгъуэ (хужьу е пшэплъыфэу къогъагъэ, хущхъуэгъуэу къагъэсэбэп). -
6 бгъэн
I 1. бот. тростник обыкновенный (Phragmites communis)/ Илъэс бжыгъэкIэ псыхъуэхэм, щIыпIэ псыIэхэм, гуэл Iуфэхэм къыщыкI удз пхъашэ.Бгъэн пыупщIын.2. кровля (из тростника, соломы или грубого сена)/ Псэуалъэ ирабгъэу къагъэсэбэп къэкIыгъэ (къамыл, хьэуазэ, мэкъу пхъашэ, н.).* Бгъэну унэм телъыр псынщIэу мафIэ ябгэм зэщIелыпщIэ. КI. Т.II (ебгъэ) перех. гл. крыть крышу тростником, соломой и т. п./ Къамыл, хьэуазэ сыт хуэдэхэмкIэ псэуалъэм и щхьэр уфэн, къытепIэн, зэхуэщIын.* Дыгъуэпшыхь и мураду къызэрыкIуэжамкIэ, иджы ар {ХьэматI} пхъэ иIущIу е бэкхъ ибгъэу фермэм тетын хуеят. Къ. Хь. -
7 бланэукъ
бот. козлятник восточный ( Galega orientalis)/ Илъэс бжыгъэкIэ мэкъупIэхэм, мэз лъапэхэм къыщыкI, гъэмахуэкум къэгъагъэ удз лIэужьыгъуэ.* Къалъыр, пэлъауэ, бланэукъ, бжэнкъуэр, - аращ мэкъупIэу къыслъысар. Ад. фольк. -
8 блэудз
бот. чемерица Лобеля ( Veratrum lobelianum)/ Илъэс бжыгъэкIэ къэкI удзыжь (Iэщхэм яшх хъуркъым, и лъабжьэр хущхъуэу къагъэсэбэп). -
9 блэщIэф
бот. окопник лекарственный ( Symphytum)/ Илъэс бжыгъэкIэ къэкI удз лIэужьыгъуэ. -
10 гыныху
бот. пастернак посевной (Pastinaca satifa)/ Илъэс бжыгъэкIэ къагъэкI, зи лъабжьэр шхынхэлъхьэу къагъэсэбэп удз лъэпкъ. -
11 губгъуэгъашэ
бот. костер береговой (Zerna riparia)/ Илъэс бжыгъэкIэ къэкI удз лIэужьыгъуэ, Iэщым фIыуэ яшхыу. -
12 гумей
бот. сорго алеппское, гумай (Sorghum halepense)/ Илъэс бжыгъэкIэ къэкI, судан мэкъум ещхь удз.Гумейр Iэщым яшх. -
13 гъашащхьэ
бот. костер безостый ( bromus inermis)/ Илъэс бжыгъэкIэ къэкI, щхьэмыж цIыкIухэр къэзыщI удз.Гъашащхьэр Iэщхэм фIыуэ яшх. -
14 гъэшпэж
бот. люцерна желтая ( Medicago falcata)/ Илъэс бжыгъэкIэ къэкI удз лIэужьыгъуэ.Гъэгъа гъуэжьыфэхэр гъэшпэжым гъэмахуэм кьыпедзэ. Гъэшпэжыр Iэщым фIыуэ яшх, бжьэхэм фо къыхах. -
15 гъуэгуанэкъашэ
бот. буквица крупноцветковая ( Betonica grandiflora)/ Илъэс бжыгъэкIэ къэкI удзщ. Гъэмыхуэм гъэгъа шакъафэхэр Iэрамэу и щхьэкIэм къыпыдзэ, и тхъэмпэхэр хъурей.Гъуэгуанэкъашэр хущхъуэу къагъэсэбэп. -
16 джэшнэпцI
бот. вьюнок полевой ( Convolvulus arvensis)/ Илъэс бжыгъэкIэ къэкI джэшым ещхь удз лIэужьыгъуэщ. -
17 клевер
бот. клевер ( Trifolium)/ Илъэс бжыгъэкIэ е зы илъэскIэ къэкI, мэкъумылэу къагъэсэбэп удз лъахъшэ лIэужьыгъуэ.* Хьэсэхэм клеверымрэ тимофеевкэмрэ къыщощхъуантIэ. Бот. -
18 лъабжьэIэфI
бот. солодка голая, солодка гладкая ( Clycyrrhiza glabra)/ Илъэс бжыгъэкIэ къэкI удз лIэужьыгъуэ, и лъабжьэм глюкозэ, сахарозэ куэду хэлъу, дыгъафIэ щIыпIэхэм къыщыкIыу. -
19 мэзмэракIуей
бот. костяника ( Rubus saxatilis)/ Илъэс бжыгъэкIэ къэкI къэкIыгъэ, мэракIуэ къыпыкIэр хъуа нэужь, плъыжь дахэщ, яшх.МэзмэракIуейр нэхъыбэу уэздыгъей, псей, пхъэхуей мэзхэм къыщокI. -
20 мэлудз
бот. овсянница овечья ( Festuca ovina)/ Илъэс бжыгъэкIэ къэкI удз лIэужьыгъуэ, лъабжьэжь быдэ иIэу, и бзийхэр бгъузэ кIыхьу.
Страницы
- 1
- 2