-
1 яту
неперех.1)а) лежа́ть ( о людях и некоторых животных); валя́ться || лежа́ниечалкан яту — лежа́ть на спине́
комда озак яту — до́лго валя́ться на песке́
һушсыз яту — лежа́ть без чувств
б) лежа́ть, находи́ться где-л.больницада яту — лежа́ть в больни́це
госпитальдә яту — находи́ться в го́спитале
2) в отриц. ф. не люби́ть, не нра́виться, не подходи́ть, душа́ (се́рдце) не лежи́т к ( кому-чему)эшкә күңел ятмау — душа́ не лежи́т к рабо́те
азык йөрәккә ятмады — пи́ща не впрок
3)а) ложи́ться, лечьоперациягә яту — лечь на опера́цию
б) залега́ть/зале́чь (в нору, берлогу и т. п. - о диких животных)4)а) лежа́ть, находи́тьсяөстәлдә китаплар ята — на столе́ лежа́т кни́ги
кесәдә кулъяулык ята — в карма́не лежи́т носово́й плато́к
су төбендә баткан көймә ята — под водо́й нахо́дится затону́вшая ло́дка
б) лежа́ть, валя́тьсяидәндә төрле әйберләр ята — на полу́ валя́ются ра́зные ве́щи
5) полега́ть/поле́чь || полега́ние (о хлебах, растениях)6) лежа́ть, храни́ться, находи́ться, помеща́ться (о деньгах на сберкнижке, драгоценностях где-л. рукописях, альбомах и т. п.)7) лежа́ть, пустова́ть, находи́ться без по́льзованиякүп кенә уңдырышлы җирләр әрәм ята — мно́гие плодоро́дные зе́мли пусту́ют
8) перен.; разг. жить, пожива́тьнишләп ятасыз? — как пожива́ете?
9) быть, лежа́ть, находи́ться (где-л. постоянно, долгое время)һаман өйдә яту — всё вре́мя находи́ться до́ма
10)а) лежа́ть, простира́тьсяурман җәелеп ята — простира́ется лес
б) пролега́ть, лежа́ть, идти́, проходи́ть, тяну́ться (о дороге, тропинке и т. п.)авылны урталай бүлеп асфальт юл сузылып ята — раздели́в дере́вню на́двое, прохо́дит асфа́льтовая доро́га
11) лечь (на что - о снеге, инее и т. п.)җиргә беренче кар ятты — на зе́млю лёг пе́рвый снег
12) залега́ть/зале́чь || залега́ниеруда тирән ята — руда́ залега́ет глубоко́
13)а) разг. сиде́ть тем и́ли ины́м о́бразом ( об одежде)б) лежа́ть, располага́ться ( тем или иным образом)күлмәк якасы матур ята — воротни́к пла́тья краси́во лежи́т
чәчләре дулкынланып яткан — во́лосы лежа́т волна́ми
14) перен. лежа́ть ( на ком)җаваплылык җитәкче җилкәсендә ята — отве́тственность лежи́т на руководи́теле
15) разг.; диал. гото́виться (к чему-л.), намерева́ться (что-л.) де́латьтуй итәргә яту — намерева́ться сыгра́ть сва́дьбу
16) в знач. вспом. гл. выраж. длительность, постоянство, продолжение действияпыскып ята — тле́ет
көтеп ята — продолжа́ет ждать
борчылып яту — продолжа́ть пережива́ть
иренеп яту — лени́ться
•- ятып авыручы
- ятып калу -
2 сибелү
страд.; возвр. от сибү1) полива́ться (быть по́ли́тым)2) сы́паться, посыпа́ться/посы́паться, рассыпа́ться, быть рассы́паннымидәнгә мәрҗән сибелде — бу́сы рассы́пались по по́лу
җиргә борчак сибелде — по земле́ рассы́пался горо́х
очкын сибелде — посы́пались и́скры
3) прям.; перен. разбра́сываться/разброса́ться, быть разбро́санным (раски́данным); лежа́ть вразбро́с, в беспоря́дкеидәндә төрле әйберләр сибелеп ята — на полу́ разбро́саны (раски́даны) ра́зные ве́щи
авыллар бер-берсеннән ерак сибелеп утырганнар — дере́вни разбро́саны далеко́ друг от дру́га
4) прям.; перен. ли́ться; рассе́иваться/рассе́яться || рассе́иваниеуйлары төрле якка сибелде — мы́сли его́ спу́тались (рассе́ялись)
5) испуска́ться/испусти́ться, распространя́ться/распространи́ться ( о свете от фары)6) растрепа́ться, размета́ться ( о волосах)7) разбры́згиваться/разбры́згаться ( о воде)•
См. также в других словарях:
яту — 1. Бөтен гәүдә белән берәр нәрсә өстендә горизонталь хәлдә булу. Шул хәлнең төрле формаларын белдергән (йөзтүбән, чалкан кебек) сүзләр белән килеп, тирә яктагы әйберләргә яки кешеләргә карата билгеле бер торышта булуны белдерә чалкан яту. Шундый… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге