-
1 за
приставкаи префиксе, ки маънохои зеринро ифода мекунад:1. I) ибтидои амал: зааплодйровать ба чапакзанн сар кардан; заплакать ба гирья даромадан; забегать ба давутоз даромадан 2) итмоми амал: заасфальтировать асфальтфарш карда шудан 3) бо ҳиссачаи «ся» ё бе он - ба ҳадди охир расондани амал; аз ҳад зиёд кардани коре: заглядеться чашм дӯхта мондан, чашм канда натавонистан; заработаться бисьёр кор карда монда шудан; задарить тӯҳфаборон кардан; закормить хуб сер кардан 4) равона шудани амал ба он тарафи предмет ва ё берун аз ҳудуди чизе: зайтй за дерево ба паси дарахт гузаштан; завернуть за угол ба хамгашти кӯча тоб хӯрдан 5) зимнан иҷрошаванда будани амал: забежать сари роҳ даромадан; занести дароварда додан2. дар сифатсозӣ ва исмсозӣ маънои дар беруни чизе буданро ифода мекунад: загородный беруни шаҳр, берунишаҳрӣ; зарубежный хориҷӣ; заречье он тарафи дарё предлог1. с вин. (указывает направление движения за пределы чего-л.) аз, ба; уехать за город аз шаҳр берун рафтан; выбросить за окно аз тиреза берун партофтан; уйти за реку ба он тарафи дарё рафтан; выйти за дверь аз дар берун баромадан; вынести за скобки аз қавс баровардан // (под, внутрь, за) ба паси…, ба даруни…, ба; заткнуть рукавицы за пояс дастпӯшакро ба миёнбанд андармон кардан; положить за пазуху ба бағал андохган; поставить за шкаф ба паси ҷевон мондан; заложить руки за спину дастро ба пушт кардан2. с вин. (указывает на предмет, орудие, средство дейстдия чаще с гл. «сесть», «стоять» и т.п.)ба сари…; сесть за стол ба сари миз нишастан; сесть за руль ба сари руль нишастан; // (указывает на иачало действия, занятия) ба; взяться за работу ба кор сар кардан; приняться за учение ба таҳсил шурӯъ кардан,'). с вин. (указывает на промежуток времени в течение которого что-л. совершается) дар, дар зарфи…, дар бадали…, дар муддати…; за ночь выпало много снегу дар якшаб барфи зиёде боридааст; мальчик подрос за лето дар муддати тобистон бача калон шудааст; за последние три года дар се соли охир; эту работу можно сделать за два часа ин корро дар ду соат кардан мумкин аст; за один раз да як бор, якбора4. с вин. (указывает на время, отделяющее одно событые от другого) пеш, пеш аз; за час до отхода поезда як соат пеш аз рафтани поезд; за несколько дней до поездки якчанд рӯз пеш аз сафар5. с вии.(указывает на превышение предела, меры) аз; уже за полночь шаб аз нисф гузаштааст; ей далеко за сорок синнаш аз чил кайҳо гузаштааст6. с вин. (по причине, вследствие чего-л.) бинобар, ба сабаби…, барои…, ба хотири…; благодарить за услугу барои хизмат миннатдорӣ кардан; наказать за шалость барои шухӣ ҷазо додан; за что? барои чӣ?, ба чй сабаб?; за что его не любят? барои чӣ вайро нағз намебйнанд?; за что-то ба сабабе, бинобар1. (во имя, ради, в пользу чего-л.) ба, барои…, аз барои…, дар роҳи…, ба хотири; отдать жизнь за Родину барои Ватан ҷон супурдан; бороться за мир дар роҳи сулҳ мубориза бурдан; голосовать за предложение барои таклифе овоз додан; поднять тост за чьё-л. здоровье ба саломатии касе қадаҳ бардоштан // в знач. нареч. барои…, ба тарафдории…; он голосовал за вай ҳамчун тарафдор овоз додааст // в знач. сказ. разг. тарафдор; все за, один ты против ҳама тарафдору як худи ту зид // в знач. сущ. за разг. «тарафдор»; подсчитать все «за» ҳама «тарафдорҳо»-ро шумурдан8. с вин. (указывает на расстояние) дар, то, дар масофаи…; за десять километров от города дар масофаи даҳ километр аз шаҳр; за два шага от обрыва ду қадам дуртар аз ҷарӣ9. с вин. (в оомен на что-л.) ба бадали…, ба ивазӣ…; ба, бе; внести деньги за утерянную книгу пули китоби гумшударо нардохтан; уплатить за квартиру пули квартираро додан // (при обозначении цены) ба, ба нархи…; купить книгу за пять рублей китобро ба нархи панч сӯм харидан; за плату ба (бо) музд, пулакӣ10. с вин. (вместо кого-л.) ба ҷоп…, ба ивази…; он работает за мастера вай ба ҷои усто кор мекунад; расписаться за кого-л. ба ҷои касе имзо кардан; работать за двоих кори ду касро кардан11. с вин. (указывает на то,что предмет, на который направляется действие) аз; взять за руку аз даст доштан; держаться друг за друга дасти якдигарро гирифтан; ба якдигар такя кардан; дернуть за ручку двери дастаки дарро якбора кашидан; трава цепляется за платье алаф ба курта мечаспад12. с вин. (с глаголами «отвечать», «ручаться» и т. п.) барои…, ба; отвечать за порядок барои тартиб ҷавобгар будан; ручаться за точность рассказа ба дӯрустии ҳикоя зомин будан; заступаться за кого-л. тарафи касеро гирифтан 13. с вин. (при обозначении лица, предмета, которые вызывают какое-л. чувство) аз, аз барои…, аз ваҷҳи…, барои…, ба ҷои…; мне стыдно за него аз барои вай хиҷолат мекашам; краснеть за кого-л. ба ҷои касе сурх шудан 14. с вин. (с глаголами «выйти», «выдать», «сватать») ба; выйти замуж за кого-л. ба касе ба шавҳар баромадан 15. с вин. разг. (в качестве кого-чего-л.) ҳамчун; признать за правило ҳамчун қоида қабул кардан; считать за честь шарафманд будан; он слышен за остряка ӯ ба теззабонӣ ном баровардааст 16. с тв. (указывает на предмет, место, позади которого происходит действие) дар он тарафи…; дар пушти…, берун аз, дар паси…; жить за городом берун аз шаҳр зистан; стоять за дверью дар пушти дар истодан; за окном дар паси тиреза; за горами дар паси кӯҳҳо; за рекой дар он тарафи дарё;(внут-ри чего-л., за чем-л.) аз таги…, аз зери…, ба даруни…, ба паси…; держать за пазухой дар зери бағал доштан; солнце скрылось за тучами офтоб дар паси абрқо пинҳон шуд 17. с тв. (указывает иа предмет, орудие, средство действия, чаще с гл. «сидеть», «стоять» и т. п.) ба назди…, ба сари…, дар сари…, дар паҳлӯи…, дар пеши…; сидеть за столом ба сари миз нишастан; сидеть за рулём дар сари руль нишастан; сидеть за книгой китоб хондан; за работой время прошло незаметно дар сари кор вақт номаълум гузашт 18. с тв. (при обозначении движения, следования за кем-чем-л.) аз паси…, аз паи…, аз кафои…, аз ақиби…, аз дунболи…; идти [вслед] за кемзал. аз дунболи касе рафтан; следуйте за мной! аз пасм ман биёед!; гнаться за зайцем харгӯшро дунболагирӣ кардан 19. ств. (во время какого-л. занятия) дар аснои…, дар вакти…, ҳангоми…; читать за обедом дар аснои хӯрок китоб хондан20. с тв. (после, вслед за кем-чем-л.) баъди…, пас аз; за дождливой весной наступило жаркое лето баъди баҳори сербориш тобистони гарм омад // (вслед, чередуясь) аз паси…, паи ҳам; читать книгу за книгой паи ҳам китоб хондан; шаг за шагом қадам ба қадам; один за другим яке аз паси дигаре; день за днём рӯз ба рӯз21. с тв. (по причине, из-за) аз сабаби…, бинобар; за шумом никто её не расслышал аз сабаби ғало-ғула гапашро ҳеҷ кас нашунид; за истечением срока бинобар тамом шудани мӯҳлат; за неимением свободного времени бинобар набудани вақти холй; за ненадобностью бинобар даркор набудан; за отсутствием улик аз сабаби набудани далел22. с тв. (с какой-л. целью) барои…, ба мақсади…, ба; пойти за водой барои об рафтан; послать за врачом ба духтур кас фиристодан; занимать очередь за билетами барои билет навбат гирифтан23. с тв. (указывает на лицо, предмет, который является объектом ухода, надзора, наблюдения) ба; смотреть за детьми ба бачаҳо нигоҳубин кардан; ухаживать за больными ба беморон нигоҳубии кардан; следить за чистотой ба гозагӣ назорат кардан24. с тв. (указывает на лицо, предмет, от которого зависит наступление какого-л. действия) ба сабаби…, сабаби…; задержка за утверждением проекта сабаб ин аст, ки лоиҳа ҳанӯз тасдиқ нашудааст; очередь за мной навбати ман; за вами долг ба гардани шумо қарз ҳаст25. с тв. (указывает на лицо, иредмет, которому присущи те или иные свой-ства): замечать за кем-л. недостатки камбудиҳои касеро пай бурдан26. с тв. (в значении предлога «с») бо; приказ за подписью директора фармон бо имзои директор; дело за номером два делаи (кори) рақами ду27. с тв. (с гл. «свататься») ба; свататься за дочь соседа ба духтари ҳамсоя хостгор шудан // (чаще со сл. «замужем»): быть замужем за кем-л. зани касе будан -
2 город
м1. шаҳр; главный город шаҳри марказӣ, шаҳри асосӣ; областной город шаҳри марказии вилоят // разг. (о жителях) тамоми шаҳр, аҳли шаҳр; весь город говорит об этом тамоми (аҳли) шаҳр дар ин бора гап мезананд2. ист. қалъа, ҳисор3. спорт. хона, марра <> город -герой шаҳри каҳрамон; за городом дар беруни шаҳр; ни к селу ни к городу тамоман бемаврид, беҷо, ночаспон -
3 знакомиться
несов.1. с кем ошно (шинос, шиносо) шудан; знакомиться с новыми работниками бо коркунони нав шинос шудан2. с чем шинос (шиносо) шудан; знакомиться с обстановкой бо вазъият шиносо шудан; с городом бо шаҳр шиносо шудан -
4 нависнуть
сов.1. овезон будан (шудан); тучи нависли над городом абрҳо болои шаҳр муаллақ шуданд2. перен. наздик шудан, таҳдид кардан; ба миён омадан, ба сар омадан; нависла опасность хатар ба миён омад -
5 покружить
сов.1. муддате давр (чарх) задан, каме гйрд (давр) таштан; самолет покружил над городом самолёт дар бо-лои шаҳр каме давр зад2. кого муддате давр (чарх) занондан, каме гирд гардондан; покружить девушку в вальсе духтарро ҳангоми рақси вальс чарх занондан3. роҳ гум карда гаштан, овора шуда гаштан; покружить во лесу роҳ гум кар-да дар бешазор гаштан -
6 поснимать
сов. разг. кого-что1. (всё, многое, о..всех, многих) гирифтан; ҷамъ карда (ғундошта) гирифтан; вошедшие поснимали шапки воридшудагон кулоҳ аз сар гирифтанд2. андаке сурат гирифтан; я немного поснимал за городом ман дар беруни шаҳр чанд сурат гирифтам -
7 провод
м сим; электрический провод сими электр; голый провод сими луч // хатти сими телефон (телеграф); связаться с городом по прямому проводу бо шаҳре ба воситаи телефон (телеграф) гуфтугӯ кардан м (по знач. гл. провести 1) гузарондан(и) -
8 пролететь
сов.1. что и без доп. паридан, парвоз кардан, парида (парвоз карда) гузаштан, парида тай кардан; самолёт пролетел над городом самолёт аз болои шаҳр парида гузашт; самолёт пролетел тысячу километров самолёт ҳазор километр тай кард2. что и без доп. разг. давида гузаштан, босуръат гузаштан, тез гузашта рафтан; поезд пролетел мимо станции поезд аз пеши истгоҳ босуръат гузашта рафт3. пе-рен. ба хотир гузаштан, ба фикр (ба хаёл) омадан, аз (ба) дил гузаштан4. перен. (о времени) тез (зуд) гузаштан, гузашта рафтан; лето пролетело тобистон зуд гузашта рафт слышно, как муха пролетит хомӯшии том, оромии том, пашша пар намезанад -
9 расстаться
сов. с кем-чем и без доп.1. ҷудо шудан, аз ҳамдигар ҷудо шудан, бо ҳамдигар видоъ кардан; друзья расстались дӯстон аз ҳамдигар ҷудо шуданд2. (покинуть) партофта (монда) рафтан, тарк кардан; расстаться с родным городом аз шаҳри худ баромада рафтан3. аз баҳраш баромадан, холи кардан; расстаться с плохим работником аз баҳри коргари бад гузаштан, коргари бадро ҷавоб додан4. рад кардан, даст кашидан, партофтан -
10 связать
сов.1. кого-что бастан, васл кардан; связать вещи чизҳоро бастан2. кого-что с кем-чем перен. алоқаманд кардан, пайвастан; связать теорию с практикой назарияро бо амалия пай-вастан3. пайвастан; новая дорога связала деревню с городом роҳи нав деҳаро бо шаҳр пайваст4. что, что с чем перен. алоқадор (марбут, вобаста) кардан; связать один вопрос с другим як масъаларо бо масъалаи дигар вобаста кардан5. кого-что, чем дасту пои касеро бастан; бе ресмон бастан, ба бало монондан; его поручение связало меня супориши вай маро бе ресмон баст6. что бофтан; связать носки ҷуроб бофтан <> связать руки кому-л. ҳуқуқи касеро маҳдуд кардан; связать по рукам и [по] ногам кого-л. дасту пои касеро бастан; не мочь (не уметь) связать двух слов ду калимаро ба ҳам пайваста натавонистан -
11 стирание
Iс (по знач. гл. стереть) поккунӣ, тозакунӣ, пок кардан(и), тоза кардан(и); бартараф (нест) кардан(и); стирание пыли пок кардани чанг; стирание граней между городом и деревней бартараф кардани фарқи [байни] шаҳру қишлоқIIс см. стирка -
12 тянуться
несов.1. тул кашидаи, кашида шудан; пахн шудан; вдоль дороги тянулась канава дар ду тарафи роҳ ҷӯйҳо тӯл мекашиданд; за городом тянулась степь он тарафи шаҳр дашт буд2. ёзидан, дароз шудан; резина хорошо тянется резина нағз меёзад3. ёзидан, хамьёза кашидан; тянуться после сна аз хоб хеста хамёза кашидан4. даст дароз кардан; ҳаракат кардан, ёзидан; тянуться за книгой барои гирифтани китоб даст дароз кардан // (о растениях) ба ягон тараф моил шудан, сар кашидан; цветы тянутся к свету гулҳо сӯи равшанӣ моил мешаванд5. (стремиться) майл (рағбат, ҳавас) доштан; тянуться к науке ба илм моил шудан6. (стараться сравняться с кем-л.) пайравӣ кардан7. паи ҳам рафтан; оҳиста (ба зӯр) рафтан; по дороге тянулись возы дар роҳ аробаҳо паи ҳам мерафтанд8. (распространяться - о запахе, дыме) паҳн шудан, омадан; по степи тянется запах полыни аз дашт бӯи явшон меояд9. (звучать - о песне и т. п.) шунида шудан, ба гӯш расидан10. (длиться) кашол ёфтан, тӯл кашидан, дароз будан; зимние вечера тяну -.лись долго шабҳои зимистон бисёр дароз буданд11. с кем разг. (тягаться) рақобат кардан; муноқиша кардан, баҳс кардан12. страд. кашида шудан <> тянуться (плестись) в обозе аз ҳама ақиб омадан (мондан); кашола шуда омадан
См. также в других словарях:
Городом — нареч. обстоят. места разг. Используя город как место передвижения. Толковый словарь Ефремовой. Т. Ф. Ефремова. 2000 … Современный толковый словарь русского языка Ефремовой
ПРОТИВОПОЛОЖНОСТЬ МЕЖДУ ГОРОДОМ И ДЕРЕВНЕЙ — антагонистич. противоречия между городом и деревней, присущие всем классово антагонистич. обществ.экономич. формациям и находящие выражение в уровне развития производит. сил, образования, науки, культуры, быта. П. м. г. и д. возникла с… … Философская энциклопедия
Противоположность между городом и деревней — антагонистические противоречия между Городом и деревней (См. Деревня), присущие всем классово антагонистическим общественно экономическим формациям и находящие выражение в уровне развития производительных сил, образования, науки, культуры … Большая советская энциклопедия
Знак «За заслуги перед городом Обнинском» — Оригинальное название Знак «За заслуги перед городом Обнинском» Страна … Википедия
Деньги с городом — (иногда деньги городовые) так называлось в Моск. государстве XVI и XVII вв. денежное жалованье, дававшееся городовым дворянам и детям боярским, составлявшим иррегулярную поместную дворянскую конницу. Д. с городом не ежегодное жалованье; оно… … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона
Почётный знак «За заслуги перед городом Екатеринбургом» — Почётный знак «За заслуги перед городом Екатеринбургом» … Википедия
Страх над городом (фильм) — Страх над городом Peur Sur La Ville Жанр триллер Режиссёр Анри Верней … Википедия
Страх над городом — Peur Sur La Ville Жанр триллер Режиссёр Анри Верней … Википедия
Руки над городом — Le mani sulla città Жанр драма исторический Режиссёр Франческо Рози Продюсер Лионелл … Википедия
Воскресенье за городом (фильм) — Воскресенье за городом Un Dimanche A La Campagne Жанр драма Режиссёр Бертран Тавернье Продюсер Ален Сард … Википедия
Воскресенье за городом — Un Dimanche A La Campagne … Википедия