-
1 десять
даҳ -
2 десять
числ. даҳ; человек даҳ кас (нафар); десять километров даҳ километр; дней за десять (за десять) до этого даҳ рӯз пеш аз ин; за десять-двенадцать километров отсюда аз ин ҷо даҳ-дувоздаҳ километр дур <> за (под) десятью замками дар паси ҳафт парда; нон дар нондон - калидаш дар осмон -
3 очко
с (на карте, кости) хол, нишонаи қарта2. (единица счёта) хол, бурд; набрать десять очков из одйннадцати возможных аз ёздаҳ холи имконпазир даҳ хол гирифтан; выбить шестьдесят очков шаст хол задан3. разг. «бисту як» (номи кимори қарта); играть в очко «бисту як» бозӣ кардан4. (отверстие) равзанак, чашм, дарича; очко уля равзанаки кавора; гс сети чашми тӯр5. сад. муғҷа, чашмак, ҷавона <> втереть очки кому ба чашм хок пошидан; дать сто (десять) очков вперед кому бартарӣ (имтиёз) додан -
4 делить
несов.1. кого-что тақсим (ҳисса) кардан, ба ҳиссаҳо ҷудо кардан; делить на группы ба гурӯҳҳо ҷудо кардан; делить поровну баробар тақсим кардан2. что мат. тақсим кардан; делить десять на два даҳро ба ду тақсим кардан3. что с кем-чем шарик шудан, ба ҳам дидан; делить с кем-л. последние деньги охирин пули дасти худро бо касе ба ҳам дидан Цйперен. шарик шудан; делить с кем-л. горе и радости ба ғаму шодии касе шарик шудан <> делить время 1) между чем вақт сарф кардан; он делит своё время между спортом и работой вай вақташро ба спорту кор сарф мекунад 2) с кем-л. вақт гузарондан (бо касе); делить нечего кому ба ҷангу ҷидол сабабе нест; делить шкуру неубитого медведя погов. \делить бача дар камар, номаш Музаффар -
5 делиться
несов.1. тақсим (ҷудо) шудан; делиться на части ба ҳиссаҳо тақсим шудан; делиться на группы ба гурӯҳҳо тақсим шудан I/ (совершать раздел имущества) молу мулкро тақсим кардан2. чем с кем-чем ба ҳам дидан; делиться деньгами с кем-л. пулро бо касе ба ҳам дидан; делиться последним с кем-л. порчаи нонро бо касе ба ҳам дидан Ц перен. ба ҳам дидан; делиться знаниями дониши худро бо дигарон ба ҳам дидан3. мат. тақсим шудан; десять делится на пять даҳ ба панҷ тақсим мешавад4. страд. тақсим (ҳисса) карда шудан, ба ҳиссаҳо ҷудо карда шудан -
6 за
приставкаи префиксе, ки маънохои зеринро ифода мекунад:1. I) ибтидои амал: зааплодйровать ба чапакзанн сар кардан; заплакать ба гирья даромадан; забегать ба давутоз даромадан 2) итмоми амал: заасфальтировать асфальтфарш карда шудан 3) бо ҳиссачаи «ся» ё бе он - ба ҳадди охир расондани амал; аз ҳад зиёд кардани коре: заглядеться чашм дӯхта мондан, чашм канда натавонистан; заработаться бисьёр кор карда монда шудан; задарить тӯҳфаборон кардан; закормить хуб сер кардан 4) равона шудани амал ба он тарафи предмет ва ё берун аз ҳудуди чизе: зайтй за дерево ба паси дарахт гузаштан; завернуть за угол ба хамгашти кӯча тоб хӯрдан 5) зимнан иҷрошаванда будани амал: забежать сари роҳ даромадан; занести дароварда додан2. дар сифатсозӣ ва исмсозӣ маънои дар беруни чизе буданро ифода мекунад: загородный беруни шаҳр, берунишаҳрӣ; зарубежный хориҷӣ; заречье он тарафи дарё предлог1. с вин. (указывает направление движения за пределы чего-л.) аз, ба; уехать за город аз шаҳр берун рафтан; выбросить за окно аз тиреза берун партофтан; уйти за реку ба он тарафи дарё рафтан; выйти за дверь аз дар берун баромадан; вынести за скобки аз қавс баровардан // (под, внутрь, за) ба паси…, ба даруни…, ба; заткнуть рукавицы за пояс дастпӯшакро ба миёнбанд андармон кардан; положить за пазуху ба бағал андохган; поставить за шкаф ба паси ҷевон мондан; заложить руки за спину дастро ба пушт кардан2. с вин. (указывает на предмет, орудие, средство дейстдия чаще с гл. «сесть», «стоять» и т.п.)ба сари…; сесть за стол ба сари миз нишастан; сесть за руль ба сари руль нишастан; // (указывает на иачало действия, занятия) ба; взяться за работу ба кор сар кардан; приняться за учение ба таҳсил шурӯъ кардан,'). с вин. (указывает на промежуток времени в течение которого что-л. совершается) дар, дар зарфи…, дар бадали…, дар муддати…; за ночь выпало много снегу дар якшаб барфи зиёде боридааст; мальчик подрос за лето дар муддати тобистон бача калон шудааст; за последние три года дар се соли охир; эту работу можно сделать за два часа ин корро дар ду соат кардан мумкин аст; за один раз да як бор, якбора4. с вин. (указывает на время, отделяющее одно событые от другого) пеш, пеш аз; за час до отхода поезда як соат пеш аз рафтани поезд; за несколько дней до поездки якчанд рӯз пеш аз сафар5. с вии.(указывает на превышение предела, меры) аз; уже за полночь шаб аз нисф гузаштааст; ей далеко за сорок синнаш аз чил кайҳо гузаштааст6. с вин. (по причине, вследствие чего-л.) бинобар, ба сабаби…, барои…, ба хотири…; благодарить за услугу барои хизмат миннатдорӣ кардан; наказать за шалость барои шухӣ ҷазо додан; за что? барои чӣ?, ба чй сабаб?; за что его не любят? барои чӣ вайро нағз намебйнанд?; за что-то ба сабабе, бинобар1. (во имя, ради, в пользу чего-л.) ба, барои…, аз барои…, дар роҳи…, ба хотири; отдать жизнь за Родину барои Ватан ҷон супурдан; бороться за мир дар роҳи сулҳ мубориза бурдан; голосовать за предложение барои таклифе овоз додан; поднять тост за чьё-л. здоровье ба саломатии касе қадаҳ бардоштан // в знач. нареч. барои…, ба тарафдории…; он голосовал за вай ҳамчун тарафдор овоз додааст // в знач. сказ. разг. тарафдор; все за, один ты против ҳама тарафдору як худи ту зид // в знач. сущ. за разг. «тарафдор»; подсчитать все «за» ҳама «тарафдорҳо»-ро шумурдан8. с вин. (указывает на расстояние) дар, то, дар масофаи…; за десять километров от города дар масофаи даҳ километр аз шаҳр; за два шага от обрыва ду қадам дуртар аз ҷарӣ9. с вин. (в оомен на что-л.) ба бадали…, ба ивазӣ…; ба, бе; внести деньги за утерянную книгу пули китоби гумшударо нардохтан; уплатить за квартиру пули квартираро додан // (при обозначении цены) ба, ба нархи…; купить книгу за пять рублей китобро ба нархи панч сӯм харидан; за плату ба (бо) музд, пулакӣ10. с вин. (вместо кого-л.) ба ҷоп…, ба ивази…; он работает за мастера вай ба ҷои усто кор мекунад; расписаться за кого-л. ба ҷои касе имзо кардан; работать за двоих кори ду касро кардан11. с вин. (указывает на то,что предмет, на который направляется действие) аз; взять за руку аз даст доштан; держаться друг за друга дасти якдигарро гирифтан; ба якдигар такя кардан; дернуть за ручку двери дастаки дарро якбора кашидан; трава цепляется за платье алаф ба курта мечаспад12. с вин. (с глаголами «отвечать», «ручаться» и т. п.) барои…, ба; отвечать за порядок барои тартиб ҷавобгар будан; ручаться за точность рассказа ба дӯрустии ҳикоя зомин будан; заступаться за кого-л. тарафи касеро гирифтан 13. с вин. (при обозначении лица, предмета, которые вызывают какое-л. чувство) аз, аз барои…, аз ваҷҳи…, барои…, ба ҷои…; мне стыдно за него аз барои вай хиҷолат мекашам; краснеть за кого-л. ба ҷои касе сурх шудан 14. с вин. (с глаголами «выйти», «выдать», «сватать») ба; выйти замуж за кого-л. ба касе ба шавҳар баромадан 15. с вин. разг. (в качестве кого-чего-л.) ҳамчун; признать за правило ҳамчун қоида қабул кардан; считать за честь шарафманд будан; он слышен за остряка ӯ ба теззабонӣ ном баровардааст 16. с тв. (указывает на предмет, место, позади которого происходит действие) дар он тарафи…; дар пушти…, берун аз, дар паси…; жить за городом берун аз шаҳр зистан; стоять за дверью дар пушти дар истодан; за окном дар паси тиреза; за горами дар паси кӯҳҳо; за рекой дар он тарафи дарё;(внут-ри чего-л., за чем-л.) аз таги…, аз зери…, ба даруни…, ба паси…; держать за пазухой дар зери бағал доштан; солнце скрылось за тучами офтоб дар паси абрқо пинҳон шуд 17. с тв. (указывает иа предмет, орудие, средство действия, чаще с гл. «сидеть», «стоять» и т. п.) ба назди…, ба сари…, дар сари…, дар паҳлӯи…, дар пеши…; сидеть за столом ба сари миз нишастан; сидеть за рулём дар сари руль нишастан; сидеть за книгой китоб хондан; за работой время прошло незаметно дар сари кор вақт номаълум гузашт 18. с тв. (при обозначении движения, следования за кем-чем-л.) аз паси…, аз паи…, аз кафои…, аз ақиби…, аз дунболи…; идти [вслед] за кемзал. аз дунболи касе рафтан; следуйте за мной! аз пасм ман биёед!; гнаться за зайцем харгӯшро дунболагирӣ кардан 19. ств. (во время какого-л. занятия) дар аснои…, дар вакти…, ҳангоми…; читать за обедом дар аснои хӯрок китоб хондан20. с тв. (после, вслед за кем-чем-л.) баъди…, пас аз; за дождливой весной наступило жаркое лето баъди баҳори сербориш тобистони гарм омад // (вслед, чередуясь) аз паси…, паи ҳам; читать книгу за книгой паи ҳам китоб хондан; шаг за шагом қадам ба қадам; один за другим яке аз паси дигаре; день за днём рӯз ба рӯз21. с тв. (по причине, из-за) аз сабаби…, бинобар; за шумом никто её не расслышал аз сабаби ғало-ғула гапашро ҳеҷ кас нашунид; за истечением срока бинобар тамом шудани мӯҳлат; за неимением свободного времени бинобар набудани вақти холй; за ненадобностью бинобар даркор набудан; за отсутствием улик аз сабаби набудани далел22. с тв. (с какой-л. целью) барои…, ба мақсади…, ба; пойти за водой барои об рафтан; послать за врачом ба духтур кас фиристодан; занимать очередь за билетами барои билет навбат гирифтан23. с тв. (указывает на лицо, предмет, который является объектом ухода, надзора, наблюдения) ба; смотреть за детьми ба бачаҳо нигоҳубин кардан; ухаживать за больными ба беморон нигоҳубии кардан; следить за чистотой ба гозагӣ назорат кардан24. с тв. (указывает на лицо, предмет, от которого зависит наступление какого-л. действия) ба сабаби…, сабаби…; задержка за утверждением проекта сабаб ин аст, ки лоиҳа ҳанӯз тасдиқ нашудааст; очередь за мной навбати ман; за вами долг ба гардани шумо қарз ҳаст25. с тв. (указывает на лицо, иредмет, которому присущи те или иные свой-ства): замечать за кем-л. недостатки камбудиҳои касеро пай бурдан26. с тв. (в значении предлога «с») бо; приказ за подписью директора фармон бо имзои директор; дело за номером два делаи (кори) рақами ду27. с тв. (с гл. «свататься») ба; свататься за дочь соседа ба духтари ҳамсоя хостгор шудан // (чаще со сл. «замужем»): быть замужем за кем-л. зани касе будан -
7 вмещать
несов. см. вместить; котёл вмещает десять ведер воды ба дег даҳ сатил об мебарад, дег даҳ сатил об мегирад -
8 воз
м1. ароба2. (количество груза) ароба (миқдори боре, ки дар ароба гунҷад); десять возов песку даҳ ароба рег3. перен. разг. бисёр, хеле бисёр, як дунё; целый воз новостей як дунё хабари тоза <> что с возу (воза) упало, то [и] пропало посл. воз тир аз камон ҷаст, ҷаст, мурғ аз қафас раст, раст возз (восз) приставка пр маъноҳои зеринро ифода мекуна ба боло равона шудани вознести боло баровардан 2) ки аз нав руй додан- возродить аз нав ба вуҷуд овардан 3) ҷавобан рӯйдиҳанда - возместин, кардан, подош (товои) додан 4) дати амал - возненавидеть сах дидан, беҳад нафрат кардан; возрадоваться хеле хурсанд шудан -
9 вперёд
нареч.1. пеш, ба пеш; шагнуть вперёд ба пеш қадам мондан2. разг. (впредь) минбаъд, дар оянда, аз имрӯз эътиборан; вперёд будь осторожней минбаъд ҳушьёр бош3. разг. (заранее) пешакӣ; заплатить вперёд пулро пешаки додан <> шаг вперёд қадаме ба пеш; взад и вперёд пасу пеш; ни взад ни вперёд на ин сӯ, на он сӯ; на пасу на пеш, аз ҷои худ наҷунбида; дать сто (десять) очков вперёд кому бартарӣ (имтиёз) додан; забегать вперёд 1) кореро бармаҳал кардан 2) уст. пешдастй кардан; часы ушли \вперёд соат пеш рафтааст -
10 вышина
ж1. баландӣ, фарозӣ; вышиной в десять метров баландиаш даҳ метр2. фазо, осмон; орёл парйл в вышинё уқоб дар осмон мепарид -
11 гривна
ж1. ист. гривна (воҳиди пул дар Руси Қадим)2. уст. (десять копеек) даҳ тин, пули (тангаи) даҳтинӣ3. (украшение) зеби гардан -
12 дважды
нареч.1. ду бор, ду карат; я дважды был у него ман ду бор назди ӯ рафта будам; дважды в неделю ҳафтае ду бор2. ду карат; дважды пять - десять ду карат панҷ - даҳ -
13 должен
в знач. сказ.1. с неопр. бояд; собрание должно состояться завтра маҷлис бояд фардо шавад; он должен скоро вернуться ӯ бояд зуд боз гашта ояд2. кому-чему қарздор; я вам должен десять рублей ман аз шумо даҳ сӯм қарздор(ам) <> должно быть в знач. вводн. сл. шояд, эҳтимол, мумкии аст, ки…, аз афташ; должно быть, он не приедет аз афташ вай намеояд, вай намеомадагӣ барин; должно прост. и обл., должно статься (полагать) см. \долженно быть -
14 забить
Iсов.1. задан (кӯфтан) гирифтан, кӯфтанро сар кардан; лошадь забила копытами асп по кӯфтан гирифт // (застучать) задан (тақ-так кардан) гирифтан; дождь забил в окна борон ба тирезаҳо задан гирифт2. (об орудиях и т. п.) ба паррондан сар кардан; забили пушки тӯпҳо ба паррондан сар карданд // (дать сигнал ударами) задан гирифтан; забили барабаны нақоразанӣ сар шуд; забили тревогу бонги хатар заданд // (о часах) занг задан гирифтан3. (о жидкости) фаввора зада баромадан; из скважины забила нефть аз чоҳ нафт фаввора зада баромад4. кого гирифтан; его забила дрожь ӯро ларза гирифт <> заби козла прост. доминобозй кардаиIIсов.1. что зада даровардан, кӯфтан, задан; забить гвоздь в стену ба девор мех задан; забить сваю поя задан // спорт. задан; забить мяч в ворота против-ника ба дарвозаи ҳариф тӯб задан2. что тахтабанд кардан; забить окно досками тирезаҳоро тахтабанд кардан3. что (заткнуть) маҳкам кардан, тиққондан; (засорить, закупорить) маҳкам кардан, пахш кардан; песок забил трубу қубурро рег пахш кардааст // (заполнить до отказа) пур кардан; забить сарай дровами ҳезумхонаро пури ҳезум кардан; железнодорожная станция была забита товарными составами станцияи роҳи оҳан аз поездҳои боркаш пур буд4. кого (замучить побоями) зада азоб додан // перен. (довесты до отупения, запугать) зада-зада карахт кардан5. что (заглушить - о растениях) пахш (зер) кардан; сорняки забили всходы пшеницы алафҳон бегона майсан гандумро пахш карданд6. кого-что перен. разг. бартари доштан, сар баровардан; он всех забил своими знаниями дониши вай афзалияти комил дошт7. кого-что (убить на охоте, бойне) куштан, задан; забить десять голов скота даҳ сар мол куштан<> забить голову чем майна гиҷ кардан; голова забита у кого чем. майна гиҷ шуд; забить себе в голову санги ман сад ман гуфтан, гап гапи ман гуфта истодан -
15 исполнить
Iсов. кого-что чем, чеео уст. пур кардан; воздух был исполнен аромата ҳаво пур аз накҳат буд; её голос исполнен грустью овози ӯ пур аз андӯҳ аст исполнитьсяIIсов.1. иҷро шудан, ба вуҷуд (ба амал) омадан; буд (адо) игудан; мой наяежды не исполнлись ман ба орзуҳоям нарасидам2. (о времени, сроке) гузаштан, тамом шудан, мурур кардан; скоро исполн тся десять лет, как я здесь живу ба наздикй даҳ сол мешавад, ки ман дар ин ҷо зиндагй мекунам // кому-чему безл. пур шудан, расо шудан; вчера ему исполнлось шестнадцать лет дина вай шонздаҳсола шудIIсов. что1. иҷро кардан, ба ҷо (ба вуҷуд, ба амал) овардан; буд (адо) кардан; он исполнил своё намерение вай мақсадашро ба ҷо овард2. театр., муз. иҷро кардан, навохтан, сурудан; исполнить романс романс сурудан; исполнить народный танец рақси халқиро иҷро кардан -
16 исчисляться
несов.1. ташкил додан, иборат будан, ифода ёфтан, расидан; убытки исчисляются в десять тысяч рублей зарар ба даҳ ҳазор сӯм мерасад2. страд. ҳисоб карда шудан, шумурда шудан -
17 каждый
1. мест. опреде-лит. ҳар, ҳар як, ҳар кадом; каждые сӯтки ҳар шабонарӯз; каждые десять дней ҳар даҳ рӯз; каждый встречный ҳар кас, ҳар кӣ2. в знач. сущ. каждый м, каждая ж ҳар кас; каждый выбирает работу по своему желанию ҳар кас му-вофиқи хоҳиши худ кореро хуш мекунад <> на каждом шагӯ дар сари ҳар қадам, дар ҳама ҷо; ҳамеша, доимо; всех и каждого, всем и каждому ба ҳама ва ҳар кас; всем и каждому это известно ин ба ҳама маълум аст -
18 махать
несов.1. чем афшондан, ҷунбондан; гуси махали крыльями гозҳо бол меафшонданд; махать рукой даст ҷунбондан2. чем, кому (подзывать) бо даст имо кардан, бо даст назди худ ҷеғ задан3. прост. роҳи дарозеро тай кардан; нам еще километров десять махать до города мо то ба шаҳр расидан бояд боз ягон даҳ километр роҳ равем -
19 недогруз
м1. (по знач. гл. недогрузить) кам (нопурра) бор кардан(и); недогруз строительных материалов кам бор карда фиристодани масолеҳи бинокорӣ2. қисми бор карданашуда; недогруз составляет десять тонн қисми бор карданашуда даҳ тонна мебошад -
20 недодать
сов. что, чего1. пурра надодан, кам додан; недодать десять копеек даҳ тин кам додан2. кам баровардан, кам истеҳсол кардан; завод недодал сто машин завод садто мошин кам баровардааст
См. также в других словарях:
ДЕСЯТЬ — ДЕСЯТЬ, девять с одним: одиннадцать без одного. Десять раз примерь, один раз отрежь. Кто украл, на том один грех; у кого украли, на том десять, за поклеп. Никто беды не перебудет: одна сбудет, десять будет. Ты ему слово, а он тебе десять. Знаешь… … Толковый словарь Даля
десять — десять. В сочетании с предлогами: за десять и за десять, на десять и на десять, по десяти и допустимо по десять … Словарь трудностей произношения и ударения в современном русском языке
ДЕСЯТЬ — ДЕСЯТЬ, десяти, десятью (не смешивать с десятью!), числ. колич. Число 10; цифра 10. Разделить десять напять. Написать десять. || Количество 10. Десять рублей. С десятью рублями. По десяти рублей. Толковый словарь Ушакова. Д.Н. Ушаков. 1935 1940 … Толковый словарь Ушакова
десять — десятеро, чирик, десяток, червон, цифра Словарь русских синонимов. десять десяток Словарь синонимов русского языка. Практический справочник. М.: Русский язык. З. Е. Александрова. 2011 … Словарь синонимов
десять — [Десять] (2): Тогда пущашеть і̃ соколовь на стадо лебедѣи. 3. Боянъ же, братіе, не і̃ соколовь на стадо лебедѣи пущаше, нъ своя вѣщіа пръсты на живая струны въскладаше. 4. И написа на скрижалехъ глаголы завѣта · і̃ · словесъ. Хрон. Амарт., 97… … Словарь-справочник "Слово о полку Игореве"
Десять — см. Число … Библейская энциклопедия Брокгауза
ДЕСЯТЬ — ДЕСЯТЬ, и, ью, колич. Число и количество 10. | поряд. десятый, ая, ое. Это дело десятое (перен.: неважное, второстепенное; разг.). • С пятого на десятое (разг. шутл.) о рассказе, пересказе: сбивчиво, перескакивая с одного на другое. Толковый… … Толковый словарь Ожегова
ДЕСЯТЬ — (10) США, 1979, 122 мин. Романтическая комедия. Сорокалетний преуспевающий композитор, разочарованный в личной жизни и тщетно ищущий «девушку своей мечты», однажды встречает на пляже в Калифорнии потрясающую блондинку, выглядящую на все 10 баллов … Энциклопедия кино
десять — числ., употр. очень часто Морфология: сколько? десять, (нет) скольких? десяти, скольким? десяти, (вижу) сколько? десять, сколькими? десятью, о скольких? о десяти 1. Десять обозначает число и количество 10. Десять детей. | Ему было десять лет. |… … Толковый словарь Дмитриева
Десять — 10 десять 7 · 8 · 9 · 10 · 11 · 12 · 13 20 · 10 · 0 · 10 · 20 · 30 · 40 Факторизация: 2×5 Римская запись: X Двоичное: 1010 Восьме … Википедия
Десять — счетное число, количественное числительное. Символически оно означает некую целостность, совершенство, законченность (по десять пальцев на руках и ногах, десять дней в декаде, десятичная система мер, десятиборье). Десятисловием назывались десять… … Основы духовной культуры (энциклопедический словарь педагога)