-
1 вам
дат. от вы -
2 нам
дат. от мы -
3 самой
дат. и тв. к самая род., дат. и предл. к сама -
4 самому
дат. к самый, самое дат. к сам, само -
5 кому
дат. от кто -
6 мне
дат., предл. от я -
7 сему
дат. от сей и сиё семфонд м (семенной фонд) фонди тухмӣ -
8 тебе
дат., предл. от ты -
9 по
предлог1. с дат. (на поверхности, вдоль поверхности, о поверхность) аз, ба, ба рӯи…; қадқадди…, бо; идти по дороге аз роҳ гузаштан (рафтан); спускаться по лестнице аз зина фуромадан; пройти по мосту аз пул гузаштан; гладить по головё сарро сила кардан; дождь стучит по крыше борон бомро мекӯбад, борон бомкӯбӣ карда истодааст; бить по мячу тӯпро задан2. с дат. (в пределах, в области чего-л.) дар; бродить по лесу дар беша гаштан; работать по профсоюзной линии дар соҳаи иттифоқҳои касаба кор кардан; соревнование по лыжам мусобиқаи лыжаронҳо//с сущ. во мн. ба; рассадить всех по местам ҳамаро ҷо ба ҷо шинондан; развесить картины по стенам суратҳоро ба деворҳо овехтан3. с дат. (в направлении чего-л.) б.а сӯи бо, аз паи…; плыть по течению ба сӯи поёноб шино кардан, бо ҷараёни об шинокунон рафтан; идти по ветру бо вазиши бод роҳ рафтан, бо боди мурод роҳ рафтан; идти по следу зверя аз паи дарранда рафтан.4. с дат. (согласно, следуя чемул.) аз рӯи…, мувофиқи …, аз бо, ба; начинать работу по гудку корро бо бонги гудок сар кардан; работать по плану аз рӯи нақша кор кардан; по моему мнению ба фикри ман, ба назари ман; уволиться по собственному желанию бо хоҳиши худ аз кор рафтан; по доброй воле хушӣ ба хущй; бо иродаи нек; бо хоҳиши худ; по выбору аз рӯи хоҳиш, аз рӯи интихоб, аз рӯи дилхост; судить по внешности аз сураташ дар бораи сираташ ҳукм баровардан, дар бораи касе. аз рӯи намуди зоҳириаш мулоҳиза доштан; жениться по любви муҳаббат баста (нағз дида) зан гврифтан; по вкусу аз рӯи завқ (табъ), табън дил; это ему не по вкусу ин ба вай намефорад // разг. в сочет. с личн. мест. аз, мувофиқи…, ба; по мне аз ман бошад; по тебе аз ту бошад; всё не по ней ҳеҷ чиз ба ӯ маъқул намешавад (нест), ҳеҷ чиз ба табъи ӯ намешинад // в сочет.: не по кармаиу компо -л. қудрати харидан надорад, ба кисааш (ба пулаш) мувофиқ нест; емe не по карману эта покупка ӯ ба харидани ин чиз пул надорад, қудраташ ба харидани ин чиз намерасад; по плечу, по силам мувофиқи қудрат; эта работа ему не по плечу (не по силам) ба ин кор зӯраш намерасад, ин кор аз иқтидори ӯ берун аст5. с дат. (на основании какихл. при знаков) аз ҷиҳати…, бо, аз рӯи…, мувофиқи…; старший по возрасту аз ҷиҳати синну сол калонтар; лӯчший по качеству аз ҷиҳати сифат беҳтаринаш; учитель по профессии касбаш муаллимӣ // (при указании родства, близости) аз тарафи…; родственники по матери хешу табор аз тарафи модар; товарищ по работе ҳамкор, ҳамкасаба // (при указании на имя, фамилию и т. п.) бо, … номаш, лақабаш; …ном; слесарь по имени Николай Николай ном челонгар6. с дат. (посредством) бо, ба воситаи,.., аз; послать по почте бо почта фиристодан; сообщить по телеграфу ба воситаи телеграф хабар додан; передать по радио аз (бо) радио хабар додан7. с дат. (вследствие) ба (аз) сабаби…, дар натиҷан…, бинобар он, бо, аз рӯи; сделать что-л. по ошибке саҳван коре кардан, аз ғайри ихтиёр роҳ додан; отсутствовать по болезни аз сабаби беморӣ ғоиб будан; по рассеянности аз сабабй (дар натиҷаи) фаромӯшхотирӣ; по обязанности аз рӯи ӯҳдадорӣ, аз рӯи вазифадорӣ8. с дат. (при указании цели действия) бо, барои; вызвать по делу бо коре ҷеғ задан; геологическая партия по разведке поленых ископаемых партияи геологии ҷӯяндагони канданиҳои фоиданок; кружок по изучению русского языка маҳфили забони русӣ9. с дат. с сущ. во мн. ч. (при обозначении времени) гҳо, дар; ҳар; гулять по утрам пагоҳиҳо гардиш кардан; заниматься по ночам шабҳо кор кардан; шабкорӣ кардан; ездить за город по воскресеням дар рӯзҳои якшанбе беруни шаҳр рафтан10. с дат. (в разделительном значении): дать детям по яблоку ба бачагон яктоӣ себ додан; по рублю за штуку донааш яксӯмӣ11. с дат. (в знач. предлош «о»): скучать по детям фарзандҳоро ёд шудан; тоска по дому хонаро пазмон шудан, ба хона дилкашолӣ доштан12. с вин. (до, вплоть до) то; войти в воду по пояс то камар (то миён) ба об даромадан; прочитать с первой по пятую главу аз боби якум то боби панҷум хонда баромадан; по сей день то имрӯз, то ҳол13. свин. (с сущ. «сторона», «рука» с опр.) дар тарафи…, аз тарафи..,; сидеть по другую сторону стола дар он тарафи миз нишастан; по левую руку находится парк, по правую -стадион дар тарафи чап - боғ, дар тарафи ростстадион ҳаст14. с вин. прост. и обл. (в знач. пред-лога «за») барои…, ба; пойти по воду барои об рафтан; ходить по грибы [ба] занбӯруғчинӣ рафтан15. с дат. и вин. в сочет. с числ.: по одному яктоӣ; якнафарӣ; по три сетой, се-се; сенафарӣ16. с предл. (после чего-л.) баъд аз, пас аз, баъди…; по окончании работы баъди кор, баъд аз тамом шудани кор; по прибытии на место баъд аз расидан ба ҷое по 5 приставка1. префикси феълсоз, ки маънохои зеринро ифода мекунад: пайдо кардаии ягон сифат, хислат ва кайфият - побелеть сафед шудан расондйни амал то ба натща - погибнуть нобуд шудан, барҳам хӯрдан 1) ащом додани амал дар як дафъа - поблагодарть ташаккур гуфтан 4) ан-чом додани амал дар зарфи ягон вақт, махсусан вакти кӯтоҳ - побегать андак тохтан; посидеть андак нишастан 5) ибтидои амал - побежать давидан, давидан гирифтан; повеять ба вазндан сар кардан 6) давомати номуайяни такроршавии амал ва ё ҳодиса- побаливать гоҳ-гоҳ дард кардан, андак дард кардан; поглядывать гоҳ--гоҳ нигоҳ кардан 7) ащом дода шудани амал дар дарачаи сусттаре по позолотить зарандуд кардан 8) паҳн шудани амал ба ҳамаи объектҳо ва ё бисёре аз онҳо, инчунин аз тарафи амал ё вазъият фаро гирифта шудани субъектҳои бисёр ва ё ҳамаи онҳо по попрятать пинҳон кардан; помёрзнуть ҳама (бисёр) аз хунукӣ нобуд шудан 9) анҷом додани амал ба таври оҳиста, тадричан ва ё дар якчанд дафъа по попривыкнуть андак одат кардан 10) шакли намуди мутлақи баъзе феълҳоро месозад по подарить бахшидан; познакомить шинос кардан, шиносондан2. дар калимасозии сифат истеъмол меёбад: 1) баъд аз он ки бо асоси калима нишон дода шудааст, вокеъ гардида - посмертный пас аз марг, баъди мурдан 2) мутобиқ ва муносиби он чи ки бо асоси калима нишон дода мешавад - подоходный …и даромад, аз рӯи даромад; посильный ба қадри ҳол, ало қадри ҳол, мувофиқи қувват 3) мансуб ба ҳар яке аз предметҳои бо асоси калима нишон додашуда; иҷрошаванда, ченшаванда, тақсимшаванда мутобиқи он чи ки бо асоси калима нишон дода шудааст - поголовный …и саршумор, сар то сар, саросар; помесячный якмоҳа, ҳармоҳа, моҳ ба моҳ3. дар мавриди сохта шудани даричаи қиёсии сифат ва зарф тобиши мулоимӣ, сустшавии кайфиятеро медиҳад, ки бо сифат ё зарф ифода шудааст - помоложе ҷавонтар, хурдтар; поновёе навтар, тозатар4. дар сохта шудани сифатҳо бо маънои «ба назди чизе ё қадпо -қадичизе воқеъшуда»инчунин дар сохтани исмҳо ба маънои «мутобиқ ба кор» меояд - пограничный сарҳаддӣ, …и ҳудуд; побережье соҳилй баҳр, соҳили дарё5. бо ҳамроҳии сифатщо зарфҳои тарзи амалро месозад - поновому ба таври нав, аз нав, дубора; попрежнему мисли пештар, аввала (пештара) барин; порусски русӣ, ба русӣ6. бо ҳамроҳии чонишинҳои соҳибӣ зарфҳои бо маънои «мутобиқи ақидаи (орзуи) касеро месозад - по-моему ба фикри ман, ба назарам, ба хаёлам; по-твоему ба фикри ту, ба назарат, ба хаёлат -
10 лишний
1. зиёдӣ, зиёдатӣ, барзиёд; лишн ий экземпляр книги нусхаи зиёдатии китоб2. нодаркор, зиёдатӣ; лишний человёек одами зиёдатӣ; лишний расход хароҷоти зиёдатй3. дигар, барилова, зиёдатӣ; посмотреть лишний раз бори дигар дидан4. в знач. сущ. лишнее с зиёдатӣ, барзиёд; нодаркорӣ; он сказал лишнее вай гапҳои зиёдатӣ зад <> с лишним зиёда, зиёдтар, зиёда аз…; пять рублёй с лишним зиёдтар аз панҷ сӯм; позволить себе лишнее 1) (в расходах) хароҷоти барзиёд кардан 2) (в пове-дении) гапҳои зиёдатӣ задан; рафтори беҷо кардан; без лишних разговоров гапро ғоз надода, суханро дароз накарда -
11 длиннота
ж \. уст. и прост. дарозӣ, дурӣ; калони2. мн. длинноты тафсйлоти зиёдатӣ; в пьёсе много длиннот дар пиеса тафсилоти зиёдатӣ бисёр аст -
12 ненужный
(ненуж|ен, -на, -но) нодаркор, нолозим, бефоида, беҳуда; зиёдатӣ, барзиёд; ненужные формальности расмиятҳои зиёдатӣ -
13 остаточный
1. боқимонда, бақия, мондагӣ; остаточные суммы маблағҳои бақия2. зиёдатӣ; остаточные органы ррганҳои зиёдатӣ3. физ., тех. боқимонда; остаточный магнетизм магнетизми боқимонда -
14 посетить
сов. кого-что1. ба дидани касе, чизе рафтан, омадан, ба тамощо рафтан, боздид (зиёрат, аёдат) кардан, ташриф овардан; посетить больного касалро аёдат кардан; посетить музей ба музей рафтан2. перен. омадан, рӯй (рух) додан, падид омадан, зуҳур кардан; поэта посетило вдохновение илҳоми шоир омад; радость посетила меня дилам аз людй саршор шуд -
15 длинноты
тафсилоти зиёдатӣ -
16 единение
ваҳдат, якшавӣ, ягонагӣ, иттифоқ -
17 избыточная
барзиёд, зиёдатӣ -
18 избыточное
барзиёд, зиёдатӣ -
19 избыточные
барзиёд, зиёдатӣ -
20 избыточный
барзиёд, зиёдатӣ
См. также в других словарях:
ДАТ — деменция альцгеймеровского типа Источник: http://www.psychiatry.ru/lib/alzheimer/index.cgi?5 ДАТ Демократический альянс Турнхалле партия Намибия, полит. ДАГ ДАТ держатель авиационных гранат … Словарь сокращений и аббревиатур
Дат — а, муж. Стар. редк.Отч.: Датович, Датовна.Производные: Дата.Происхождение: (Лат. datus данный.) Словарь личных имён. Дат а, м. Стар. редк. Отч.: Датович, Датовна. Производные: Дата. [Лат. datus данный.] Словарь русских личных имен … Словарь личных имен
датёр — а, м. dater, нем. datieren. Пломбиры и пломбираторы, печати на сюргуч с необычными рисунками, датёры, нумераторы. Ваша реклама плюс 14. 10. 1999. (Чита). Автоматические печати, штампы, датеры, нумераторы. 28. 1. 1999. Там же … Исторический словарь галлицизмов русского языка
дат. — дат. (abbreviation) дательный падеж Толковый словарь Ожегова. С.И. Ожегов, Н.Ю. Шведова. 1949 1992 … Толковый словарь Ожегова
Дат — см. Дуат (Источник: «Древнеегипетский словарь справочник».) … Энциклопедия мифологии
дат — қою. Талап ету, ультиматум қою. «Не жерімді босат, не тұратын жеріңді айт»! деп д а т қ о й ғ а н. Жауына д а т қ о ю – ата тәртіп (Жас Алаш, 20.09.2012, 5) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
дат. — Д. дат. дательный падеж Д. Словарь: С. Фадеев. Словарь сокращений современного русского языка. С. Пб.: Политехника, 1997. 527 с. дат. датск. датский Дания дат. Словарь: С. Фадеев. Словарь сокращений современного русского языка. С. Пб.: По … Словарь сокращений и аббревиатур
Дат. — Датский язык Самоназвание: Dansk Страны: Дания, Гренландия, Германия, Фарерские острова Официальный статус: Дания, ЕС Регулирующая организация: Dansk Sprognævn ( Датский языковой комитет … Википедия
Дат из Равенны — Дат Равеннский (умер ок. 190) святой, епископ Равенны, память 3 июля. Св. Дат, или Датий (Dathus, Datus, Dathius) чудесным образом был избран епископом Равенны: над его головой появилась голубка. Он занял епископскую кафедру после святого Проба I … Википедия
датқалық — зат. Датқа болғандық, датқа қызметін атқарғандық. Д а т қ а л ы қ пен болыстықтың тағы құламаған Күмісбастау ұлықтардың неше алуанын көрген (Ш. Мұртазаев, Жұлдыз көпір, 59). Содан ол жазаға тартылыпты, д а т қ а л ы қ т а н босатылыпты (Қаз. әдеб … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
ДАТ — • Datum, Δα̃τον, прибрежная область Македонии при Стримонском заливе, напротив острова Фасоса, прославленная золотыми и серебряными рудниками горы Пангея. Hdt. 9, 75 … Реальный словарь классических древностей