дарога

железная дорога — чыгунка

подземная железная дорога — падземная чыгунка

подвесная железная дорога — падвесная чыгунка

шоссейная дорога — шаша, шашэйная дарога

большая дорога —

а) гасцінец, бальшак, шлях

б) перен. вялікая дарога

просёлочная дорога — прасёлачная дарога

столбовая дорога —

а) гасцінец, бальшак, шлях

б) перен. прамая дарога

торная дорога прям., перен. — біты (пратаптаны, пракладзены) шлях, бітая (пратаптаная, пракладзеная) дарога

скатертью дорога! — гладкай дарогі!, з лёгкім ветрам!

перебить, перебежать дорогу — перайсці, перабегчы дарогу

пробивать дорогу — прабіваць дарогу

туда (ему) и дорога — туды (яму) і дарога

как горох при дороге — як гарох пры дарозе

стать на дороге чьей — стаць на дарозе чыёй

идти своей дорогой — ісці сваёй дарогай

пойти по плохой (дурной) дороге — пайсці па дрэннай дарозе

зимний путь — зімняя дарога

санный путь — санная дарога

водным путь — водны шлях

пути сообщения — шляхі зносін

избрать путь через горы — выбраць шлях цераз горы

путь следования — дарога, маршрут, шлях

окольным путём —

а) кружным шляхам

б) перен. абходным шляхам

пуститься в путь — пусціцца ў дарогу

нам по пути — нам па дарозе (у адну дарогу)

на обратном пути — па дарозе назад, назад ідучы (едучы)

поезд в пути — поезд у дарозе

не стойте на пути! —

а) (на железнодорожном) не стойце на пуці!

б) перен. не стойце на дарозе!

идти по пути чего — ісці па шляху (шляхам) чаго

путь к коммунизму — шлях да камунізму

по ленинскому пути — па ленінскаму шляху

социалистический путь развития — сацыялістычны шлях развіцця

Млечный Путь — Млечны Шлях

дыхательные пути — дыхальныя шляхі

пищеварительные пути — стрававальныя шляхі

железнодорожный путь — чыгуначны пуць

рельсовый путь — рэйкавы пуць

поставить поезд на запасной путь — паставіць поезд на запасны пуць

мирным путём — мірным шляхам

таким путём — такім спосабам (шляхам)

пути в нём не было — толку ў ім не было

сбиться с пути —

а) збіцца з дарогі

б) перен. збіцца з дарогі (збіцца з толку)

жизненный путь — жыццёвы шлях

на верном пути — на правільным шляху (на правільнай дарозе)

вступить на путь — стаць на шлях

счастливого пути (счастливый путь)! — шчаслівай дарогі!

последний путь (к могиле) — апошні шлях

на пути к чему — на шляху да чаго

держать путь — браць кірунак

идти своим путём — ісці сваёй дарогай

поперёк пути — упоперак дарогі

пути-дороги нар.-поэт. — шляхі-дарогі

забыть путь куда — забыць дарогу куды

никому пути не заказаны — нікому шляхі не забаронены

направить путь — накіравацца

пробить себе путь — прабіць сабе дарогу

проложить путь — пралажыць дарогу

быть на пути к чему — быць на шляху да чаго

встать на путь — стаць на шлях

вывести на путь — вывесці на дарогу

направить (наставить) на истинный путь — накіраваць (наставіць) на правільны шлях

стать на пути чьём — стаць на шляху чыім

стать поперёк на пути кому — стаць упоперак дарогі каму

стоять на ложном пути — стаяць на няправільным (памылковым) шляху

пойти по пути наименьшего сопротивления — пайсці па шляху найменшага супраціўлення

сбить с пути — збіць з дарогі (з толку, з панталыку)

сбиться с пути — збіцца з дарогі (з толку, з панталыку)

избрать путь — выбраць шлях

обратный путь — дарога назад, зваротная дарога

обратная сторона — адваротны бок

обратный смысл — адваротны сэнс

обратный билет ж.-д. — зваротны білет, білет для праезду туды і назад

обратная пропорция, обратная величина мат. — адваротная прапорцыя, адваротная велічыня

иметь обратную силу (о законе) — мець зваротную сілу

дорога уходила вдаль — дарога ішла ў далечыню, дарога цягнулася далёка

уходили сивку крутые горки погов. — быў конь, ды з'ездзіўся, уходалі сівага крутыя горкі

дорога ведёт к лесу — дарога вядзе (ідзе) да лесу

вести телефонную линию — весці тэлефонную лінію

вести хозяйство — весці гаспадарку, гаспадарыць

вести переговоры — весці перагаворы

вести собрание — весці сход

вести войну — весці вайну

вести самолёт — весці самалёт

вести начало — браць пачатак

и ухом не ведёт — і вухам не вядзе, і не шманае

вести свой род от кого — весці свой род ад каго

вести себя — трымаць (паводзіць) сябе

вести свою линию — гнуць сваю лінію

возвратный путь — зваротны шлях, шлях (дарога) назад

возвратное местоимение — зваротны займеннік

возвратный глагол — зваротны дзеяслоў

возвратный залог — зваротны стан

возвратный тиф — зваротны тыф

гладкая дорога — гладкая дарога

гладкая речь — гладкая гаворка

с него взятки гладки — што з яго возьмеш

грунтовая дорога — грунтавая дарога

грунтовые краски — грунтавыя фарбы

изъезженная дорога — з'езджаная дарога

эта дорога короче — гэта дарога карацейшая

короче говоря — карацей кажучы

малоезженая дорога — малаезджаная дарога

малоезженая лошадь — малаезджаны конь

мимо прошёл знакомый — міма прайшоў знаёмы

мимо пролегала дорога — паблізу праходзіла дарога

пропустить что-либо мимо ушей — прапусціць што-небудзь міма вушэй

бить мимо — біць міма

лампа висит над столом — лямпа вісіць над сталом

дорога проходит над морем — дарога праходзіць над морам

над нами — над намі

сидеть над книгой — сядзець над кнігай

работать над собой — працаваць над сабой

начальник над всеми отделами — начальнік над усімі аддзеламі

над городом пролетели самолёты — над (па-над) горадам праляцелі самалёты

насмехаться над другом — насміхацца з друга

издеваться над кем — здзекавацца з каго

плыть по морю — плыць па моры

идти по дороге — ісці па дарозе

лазить по горам — лазіць па гарах

книги разложены по всему столу — кнігі разложаны па ўсім стале

по гладкому дну — па гладкім дне

по голому телу — па голым целе

ударить по спине — ударыць па спіне

идти по самому берегу — ісці ўздоўж (каля) самага берага

идти по улице — ісці па вуліцы (вуліцай)

дорога пролегала по болоту — дарога ішла балотам (па балоце)

по Северному Кавказу — па Паўночным Каўказе

ходить по комнате — хадзіць па пакоі

летать по воздуху — лятаць па паветры

приказ по второму полку — загад па другім палку

тепло расходится по всему организму — цяпло разыходзіцца па ўсім арганізме

рассадить всех по местам — рассадзіць усіх па месцах

идти по следу зверя — ісці па следу звера

плыть по течению — плыць па цячэнню

идти по солнцу — ісці па сонцу

по следам противника — па слядах праціўніка

корабль шёл по ветру — карабель ішоў з ветрам

по направлению к городу — у кірунку (напрамку) да горада

по всем направлениям — ва ўсіх кірунках (напрамках)

работать по профсоюзной линии — працаваць па прафсаюзнай лініі

кампания по выборам в Верховный Совет Беларуси — кампанія па выбарах у Вярхоўны Савет Беларусі

дебаты по законопроекту — дэбаты па законапраекту

комиссия по составлению резолюции — камісія па складанню рэзалюцыі

кружок по изучению истории партии — гурток па вывучэнню гісторыі партыі

мероприятия по повышению урожайности — мерапрыёмствы па павышэнню ўраджайнасці

речь по аграрному вопросу — прамова па аграрнаму пытанню

он врач по профессии — ён урач па прафесіі

соревнования по футболу, по лыжам, по шахматам — спаборніцтвы па футболу, па лыжах, па шахматах

по расписанию — па раскладу

по приказу командира — па загаду камандзіра

работать по плану — працаваць па плану

начинать работу по гудку — пачынаць працу па гудку

это нам принадлежит по праву — гэта нам належыць па праву

по выбору — па выбару

по желанию — па жаданню

узнать по голосу, по глазам — пазнаць па голасе (па голасу), па вачах

вызывать по фамилии — выклікаць па прозвішчу

по правилам игры — па правілах гульні

по сообщениям газет — паводле паведамленняў газет

по моему мнению — на маю думку, на мой погляд

по его зову все явились — па яго закліку (на яго заклік) усе з'явіліся

ехать пароходом и по железной дороге — ехаць параходам і па чыгунцы (і чыгункай)

послать по почте — паслаць па пошце (поштай)

сообщить по телеграфу — паведаміць па тэлеграфу (па тэлеграфе, тэлеграфам)

говорить по телефону — гаварыць па тэлефоне

сделать что-либо по ошибке — зрабіць што-небудзь па памылцы

по знакомству — па знаёмству

не явиться на работу по болезни — не з'явіцца на працу па хваробе (з прычыны хваробы)

по разным причинам — па розных прычынах

старший по возрасту — старэйшы па ўзросту

ранний по времени — ранні па часу

добрый по характеру — добры па характару (характарам)

узнать по глазам — пазнаць па вачах

товарищ по университету — таварыш па універсітэту

брат по отцу — брат па бацьку

родственники по жёнам — сваякі па жонках

заниматься по часу в день — займацца па гадзіне ў дзень

по году не писал писем — па году не пісаў пісем

по выходным дням — у выхадныя дні (выхаднымі днямі)

по праздникам — у святы (святамі)

по утрам — раніцамі

я не видел его по целым неделям — я не бачыў яго цэлымі тыднямі

собираться по четвергам — збірацца па чацвяргах (чацвяргамі)

по весне — вясной, увесну

по осени — увосень, восенню

по рублю штука — па рублю штука

дать детям по яблоку — даць дзецям па яблыку

по разу — па разу

стрелять по противнику — страляць па праціўніку (у праціўніка)

стрелять по окопу, по блиндажам — страляць па акопе, па бліндажах

стучать по столу — стукаць па стале

плакать по мужу — плакаць па мужу

скучать по детям — сумаваць па дзецях (аб дзецях)

войти в воду по пояс — увайсці ў ваду па пояс

по сей день — па гэты дзень (да гэтага дня)

по сие время — да гэтага часу

по сегодня — да сённяшняга дня

он пошёл по воду — ён пайшоў па ваду

идти в лес по ягоды — ісці ў лес у ягады

по истечении срока — па сканчэнні тэрміну (пасля заканчэння тэрміну)

по одному человеку в ряд — па адным чалавеку ў рад

по два человека — па два чалавекі

по три рубля — па тры рублі

по четыре километра в час — па чатыры кіламетры ў гадзіну

по пяти, по семи, по десяти — па пяць, па сем, па дзесяць

по двадцати, по сорока, по пятидесяти, по сто — па дваццаць, па сорак, па пяцьдзесят, па сто

по пятисот, по семисот, по девятисот — па пяцьсот, па семсот, па дзевяцьсот

по двое, по трое — па двое, па трое

по полтора, по полторы — па паўтара, па паўтары

проезжие люди — падарожныя (праезджыя) людзі

проезжая дорога — праезная дарога

здесь мало проезжих — тут мала падарожных (праезджых)

дорога вся в промоинах — дарога ўся ў прамывінах

дорога над пропастью — дарога над прорвай (безданню, бяздоннем, прадоннем)

между ними легла пропасть — паміж імі лягла прорва

у меня пропасть дел — у мяне процьма (безліч) спраў

пропасти на тебя нет бран. — пагібелі на цябе няма

тьфу, пропасть! — цьфу, згінь ты!

пропали документы — прапалі (зніклі) дакументы

зрение пропало — зрок прапаў

охота пропала — ахвота адпала

цветы пропали от мороза — кветкі прапалі (згінулі) ад марозу

много времени у меня пропало даром — шмат часу ў мяне прапала дарма

пропасть без вести — прапасці (згінуць) без весткі

пиши пропало! — пішы прапала!

или пан, или пропал погов. — ці (або) пан, ці (або) прапаў

пропади пропадом! — прападзі пропадам!