-
41 бала
1. сущ.1)а) дитя́, ребёнок, малы́ш; см. тж. сабый••балага куш та, үзең йөгер — посл. дай поруче́ние ребёнку, а бе́гай сам ( о недостаточно развитом чувстве ответственности у детей)
бала бала инде ул — погов. ребёнок есть ребёнок
б) детёныш ( диких животных), птене́ц ( ряда диких птиц)••бүре баласын бүреккә салсаң да, урманга карар — посл. е́сли да́же волчо́нка положи́ть в ша́пку (так, что он ничего не увидит), всё равно́ бу́дет смотре́ть в сто́рону ле́са
карга да үз баласына аппагым дияр, керпе дә үз баласына йомшагым дияр — посл. и воро́на называ́ет свои́х птенцо́в бе́ленькими, и ёж счита́ет свои́х ежа́т гла́денькими
в) младе́нец; см. тж. бәби, нарасыйбала имезү — корми́ть ребёнка гру́дью
бала тирбәтү — ука́чивать, баю́кать ( дитя)
••асыл ир күңелендә йөгәне белән ат ятaр, асыл хатын күңелендә бишеге белән бала ятaр — посл. (букв. у настоя́щего мужчи́ны в мы́слях - конь с недоу́здком, у настоя́щей же́нщины в мы́слях - ребёнок с колыбе́лью)
еламаган балага имчәк бирмиләр — посл. дитя́ не пла́чет - мать не разуме́ет
2) сын и́ли дочь; ча́до, о́тпрыск, пото́мство, пито́мец••бала балдан татлы — посл. сла́док мёд, дитя́ сла́ще
бала тез өстендә сөйдерә, тездән төшкәч көйдерә — посл. ча́до на коле́нях к се́рдцу льнёт, а сойдёт с коле́н - ду́шу жжёт
ана күңеле балада, бала күңеле далада — посл. мы́сли ма́тери о ребёнке, а тот ду́мает о сте́пи (т. е. стремится повидать мир)
хатын алмак бер бәла - аннан туа бер бала, ул баладан туа мең бәла — посл. (букв. жени́ться - одна́ беда́, поя́вится пото́мство - от него́ ты́сячи бед)
3) молодо́й челове́к, ю́ноша и́ли де́вушка ( пока они сами не имеют детей), юне́ц, дети́нааталардан калган, ай, яшь бала күкрәк көче белән мал таба — ( песня) ю́ноша, оста́вшись без отца́, гру́дью (т. е. тяжёлым трудом) добыва́ет себе́ сре́дства на жизнь
4) перен. пито́мец, сын, дитя́ (представитель своей среды, класса, нации, страны и т. п.)замана баласы — дитя́ вре́мени, представи́тель своего́ вре́мени
табигать баласы — дитя́ приро́ды
5) в притяж. ф.; 1 л.; ед. ч. балам дитя́ моё, ди́тятко, дитя́; разг. до́ченька, сыно́к (слово обращения к детям и к тем, кто намного моложе говорящего)••балам, тары татлыдыр - тир түккәчтен белерсең; балам, балан баллыдыр - бил бөккәчтен белерсең — посл. дитя́ моё, зерновы́е сла́дки: прольёшь пот, обраба́тывая по́ле - узнае́шь; дитя́ моё, кали́на сладка́ как мёд, потру́дишься ( собирая её) - узна́ешь
6) мн. балалар де́ти, детвора́, ребя́та || де́тскийбалалар бакчасы — де́тский сад
балалар киеме — де́тская оде́жда
балалар әдәбияты — де́тская литерату́ра
балалар язучысы — де́тский писа́тель
7) в знач. нареч. баладан с де́тства, с де́тских летбаладан эшләп үсү — рабо́тать с де́тских лет
2. прил.; редкомин аны баладан — беләм я его́ зна́ю с де́тских лет
1) малоле́тний, недозре́лыйкеше — малоле́тний в знач. сущ.
••кошның авызы зур булыр — посл. у малоле́тней пти́цы ( у птенца) рот широ́к
2) де́тский; ребя́ческий; инфати́льныйбала күңел — де́тская душа́
бала хыяллар — ребя́ческие мечты́
•бала җанлы — лю́бящий дете́й
бала җанлылык — чадолю́бие, любо́вь к де́тям
бала холыклы (бала холкы чыгып бетмәгән) — с ребя́чливым, ребя́ческим хара́ктером ( непостоянный или капризный)
бала хөкемендә — на права́х ребёнка, кото́рого на́до счита́ть ребёнком (хотя он в действительности может быть и взрослым, например, душевнобольной или престарелый)
баладан калу — потеря́ть спосо́бность рожа́ть; см. тж. ырудан калу
баладан котылу — разреши́ться от бре́мени, благополу́чно, роди́ть
баладан савыгу (баладан терелү; баладан сәламәтләнү) — опра́виться, вы́здороветь || оправле́ние, выздоровле́ние по́сле ро́дов
баладан үлү — умира́ть, умере́ть || смерть во вре́мя и́ли всле́дствие ро́дов
бала чебеш — о́чень нео́пытный, незре́лый челове́к
- бала анасыбалалар әкияте — де́тская ска́зка, примити́вная и́ли гру́бая ложь
- бала асрау
- бала атасы
- бала елга
- бала итәк
- бала йон
- бала каз үрдәк
- бала каз
- бала караучы
- бала кешесе
- бала кеше
- бала китерү
- бала корт
- бала кош
- бала кычыткан
- бала мамык
- бала очыру
- бала суган
- бала суганча
- бала табу
- бала табу йорты
- бала табучы хатын
- бала төшертү
- бала төшерү
- бала умарта
- бала күч
- бала урыны
- бала чак
- бала вакыт
- бала чүбе
- бала чүпрәге
- бала чыгару
- балалар бүлмәсе
- бала лар хезмәте
- баланың баласы
- бала булу
- балага калу
- балага узу -
42 бәхетле
1. прил.1) счастли́вый || счастли́вец; счастли́выйбәхетле ана — счастли́вая мать
бәхетле кеше — уда́чливый (счастли́вый) челове́к
бәхетле йөз — счастли́вое лицо́
бәхетле караш — счастли́вый взгляд
бәхетле минутлар кичерү — пережива́ть счастли́вые мину́ты
бәхетлеләр сәгатькә карамый — счастли́вые часо́в не наблюда́ют
2) счастли́вый, благополу́чный, благоприя́тный, успе́шный, уда́чливый, уда́чныйбәхетле еллар — счастли́вые го́ды
бәхетле тормыш — благополу́чная жизнь
бәхетле очраклылык — счастли́вая случа́йность
бәхетле балачак — счастли́вое де́тство
2. нареч.бәхетле язмыш — уда́чливая судьба́
сча́стли́во, благополу́чнобәхетле яшәү — жить сча́стли́во
бәхетле котылу — благополу́чно освободи́ться/разреши́ться от ро́дов
-
43 бурыч
сущ.1) долг, задо́лженность || долгово́йбурыч суммасы — долгова́я су́мма
2) долг, обя́занностьгражданлык бурычы — гражда́нский долг
хезмәт җитештерүчәнлеген күтәрү - бөтен халык бурычы — долг (обя́занность) всего́ наро́да - подня́ть производи́тельность труда́
3) зада́ние, обяза́тельствоүз өстеңә зур бурыч алу — взять на себя́ большо́е обяза́тельство
бригадага җаваплы бурыч йөкләнде — брига́де пору́чено отве́тственное зада́ние
разведка үзенең бурычын үтәде — разве́дка вы́полнила своё зада́ние
4) зада́чаүз алдыңа конкрет бурыч кую — поста́вить пе́ред собо́й конкре́тную зада́чу
шәһәр төзелешенең чираттагы бурычлары — очередны́е зада́чи городско́го строи́тельства
5) зада́ча, пови́нностьберкетмә язу минем бурыч түгел — писа́ть протоко́л не моя́ обя́занность
бурыч итеп кую — вмени́ть в обя́занность
•- бурыч түләргә сәләтле
- бурычка бату
- бурычка чуму
- бурычка бирү
- бурычка бирүче
- бурычка керү
- бурычтан арыну
- бурычтан котылу••бурыч алу - кол булу — погов. брать в долг - станови́ться рабо́м
-
44 бурычтан арыну
= бурычтан котылу избавля́ться/изба́виться от долго́в, распла́чиваться (рассчи́тываться) с долга́ми -
45 елау
неперех.1) прям.; перен. пла́кать, рыда́ть, реве́ть || плач, рыда́ние, рёвбала елавы — де́тский плач (рыда́ние, рёв)
ябалак елавы — плач совы́
акырып (үкереп) елау у — пла́кать навзры́д, рыда́ть
үкереп-үкереп елау — ревмя́ реве́ть
нигә инде бу елаулар? — к чему́ э́ти рыда́ния?
туйганчы елау — напла́каться вдо́воль; вы́плакаться
••елау маган балага имчәк бирмиләр — посл. дитя́ не пла́чет - мать не разуме́ет
чынлап еласаң, сукыр күздән дә яшь чыга — посл. е́сли си́льно захоте́ть - всё сбу́дется (букв. е́сли всерьёз пла́кать, то да́же из слепы́х глаз слёзы потеку́т)
3) перен. ныть; пла́кать, хны́кать || нытьё, хны́каньезарланырга, еларга ярата — лю́бит жа́ловаться, хны́кать
синең елавың бетмәде инде! — надое́ло твоё нытьё (хны́канье)!
•- елау п ару
- елап алу
- елау п җибәрү
- елау п котылу
- елау у авазы
- елау удан туктау
- елау п тую
- елау п утыру
- елау п чыгу
- елау ый башлау••елау п эш чыкмас — слеза́ми го́рю не помо́жешь
-
46 җиңел
1. прил.1) лёгкий, нетяжёлый ( по весу)җиңел капчык — лёгкий мешо́к
җиңел материаллар — лёгкие материа́лы
2) лёгкий, ре́звый, прово́рный, энерги́чныйҗиңел адымнар — лёгкие шаги́
3) лёгкий, нетру́дный ( не требующий физических и умственных усилий)җиңел эшкә күчү — перейти́ на лёгкую рабо́ту
җиңел табышмак — лёгкая (проста́я) зага́дка
4) лёгкий, легкопереноси́мый (болезнь, рана, боль)җиңел яра — лёгкая ра́на
5) лёгкий, едва́ заме́тный, е́ле улови́мый, е́ле ощути́мыйҗиңел җил — лёгкий ветеро́к
җиңел томан — лёгкий (негусто́й) тума́н
6) лёгкий, беззабо́тный, беспе́чныйҗиңел тормыш — беззабо́тная жизнь
7) разг. чо́кнутый, тро́нутый, свихну́вшийся ( человек)акылга җиңел — умо́м тро́нутый
8) в составе сложных слов легко-җиңел эрүчән — легкопла́вкий
җиңел атлет — легкоатле́т
2. нареч.җиңел ышанучан — легкове́рный
1) легко́, ре́зво, прово́рноҗиңел йөрү — ходи́ть (дви́гаться) прово́рно
җиңел хәрәкәтләр белән — лёгкими движе́ниями
2) про́сто, легко́, без осо́бых уси́лийэшне җиңел башкару — выполня́ть рабо́ту легко́
мәсьәләне җиңел чишү — легко́ реши́ть зада́чу
җиңелчә киенгән — легко́ оде́тый
•- җиңел машина
- җиңел аңлаешлы
- җиңел арба
- җиңел атлетика
- җиңел металлар
- җиңел сәнәгать
- җиңел промышленность
- җиңел туфрак••җиңел акыллы — несерьёзный, легкомы́сленный, ве́треный
җиңел акыллылык — легкомы́слие
җиңел аяктан — см. җиңел кулдан
җиңел баштан — спья́ну, по пья́нке
җиңел булып китү — см. җиңеләю
җиңел җайдан гына — сра́зу, не откла́дывая в до́лгий я́щик
җиңел карау (уйлау) — относи́ться несерьёзно
җиңел котылу — легко́ отде́латься
җиңел кәсеп (җиңел һөнәр) — лёгкое ремесло́, непы́льная рабо́та
җиңел куллы — лёгкая рука́ (о человеке, приносящем удачу)
җиңел мал табучы — люби́тель лёгкой нажи́вы, люби́тель поживи́ться
җиңел сөякле — лёгкий на́ подъём, подви́жный, лёгкий на́ ногу
җиңел сулап җибәрү (җиңел сулап кую) — вздохну́ть с облегче́нием
җиңел укылышлы — разбо́рчивый (по́черк)
- җиңел кулданҗиңел холыклы — легкове́рный; легкомы́сленный
-
47 иллала
-
48 интегеп туктау
-
49 интегү
неперех.1) му́читься, изму́читься, заму́читься || муче́ние (догадками, сомнениями, от зноя)эчәсе килүдән интегү — му́читься от жа́жды
2) страда́ть || страда́ние (от головных болей, от лихорадки, от недуга)йоклый алмаудан интегү — страда́ть от бессо́нницы
теш сызлаудан интегү — страда́ть от зубно́й бо́ли
3) томи́ться, истоми́ться; ма́яться (в плену, в тюрьме, от скуки)көтеп интегү — томи́ться ожида́нием
4) име́ть (испы́тывать) нужду́ в чём-л., бе́дствоватьяшьтән интегеп үсте — смо́лоду он рос в нужде́
акчага интегү — нужда́ться в деньга́х; испы́тывать нужду́ в деньга́х
•- интегеп яшәү
- интегүдән котылу
- интегеп туктау -
50 йолым
сущ.вы́куп, о́ткуп || выкупно́й, откупно́ййолым түләү — плати́ть вы́куп
җир йолымы — земе́льный о́ткуп
йолым түләп котылу — откупи́ться
йолым акчалары — выкупны́е (откупны́е) де́ньги
йолым системасы — откупна́я систе́ма
йолым түләмнәре — выкупны́е платежи́
-
51 йөк
I сущ.1) воз || возово́йөч йөк печән хәзерләү — загото́вить три во́за се́на
йөк артыннан җәяүләп бару — идти́ пешко́м за во́зом
йөк печәне — возово́е се́но
йөк үлчәве — возовы́е весы́
йөктән төшкән - югалган — (посл.) что с во́зу упа́ло, то пропа́ло
2) груз, покла́жа; кладь, но́ша, вьюк || грузово́й, това́рный; вью́чныййөк күтәрү — поднима́ть груз
кул йөге — ручна́я кладь
йөк ташу — перевози́ть груз, перево́зка гру́за
юлчының йөге — покла́жа пу́тника
ишәк аркасындагы йөк — вьюк на спине́ осла́
йөк судносы — грузово́е су́дно
йөк вагоннары — това́рные ваго́ны
йөк амбары — това́рный склад
йөк хайваннары — вью́чные живо́тные
йөк әйләнеше — грузооборо́т
3) как первый компонент русских слож. слов грузо-йөк күтәргеч җайланмалар — грузоподъёмные сре́дства
йөк агышы — грузопото́к
йөк җибәрүче — грузоотправи́тель
4) нагру́зкайөрәккә артык йөк — ли́шняя нагру́зка для се́рдца
җәмәгать эшләре йөге — обще́ственная нагру́зка
бер кешегә ике йөк — одному́ челове́ку две нагру́зки
5) перен. обу́за, бре́мя; груз, тя́гость, тя́жестькайгы (мәшәкать) йөге — груз печа́ли (забо́т)
дөньяда дус бул, йөк булма — в жи́зни будь дру́гом, а не обу́зой
йөкнең авыры аңа төште — основна́я тя́жесть вы́пала на него́
•- йөк аты- йөк бушату
- йөк бушатучы
- йөк вагоны
- йөк көймәсе
- йөк салу
- йөк төяү
- йөк ташучы
- йөк йөртүче
- йөк төяүче
- йөк урыны••йөге белән — це́лый воз (т. е. очень много)
йөге кыйшайган — прост. пья́ный
йөгенә керә алмау — не мочь поручи́ться (за достоверность чего-л.)
II сущ.; разг.йөк булып тору — тяготи́ть; быть в тя́гость кому, чему, для кого, чего
состоя́ние бере́менности- йөккә калуаның айлык йөге бар — у неё ме́сячная бере́менность
- йөккә узган
- йөктән котылу -
52 кабала
сущ.1) ист. кабала́, ра́бство || каба́льныйфеодаль кабаладан котылу — избавля́ться от феода́льной кабалы́
кабала язмасы — каба́льная за́пись
кабала хәлендәге — находя́щийся в каба́льной зави́симости
кабала шартларында — на каба́льных усло́виях
кабаладан чыгару (чыгарту) — вызволя́ть из кабалы́, освобожда́ть от каба́льной зави́симости || освобожде́ние, вызволе́ние из кабалы́, каба́льной зави́симости
кабаладан чыгу в разн. знач. — выходи́ть из кабалы́, освобожда́ться от кабалы́
2) перен. кабала́, по́лная зави́симость (от кого-л.) || каба́льный; закабаля́ющийбурычка керү - кабалага керү — взять в долг - попа́сть в кабалу́ (зави́симость)
кабала договор — каба́льный догово́р
•- кабалага төшерелү
- кабалага кертү
- кабалага төшерү
- кабалага керү
- кабалага төшү -
53 мөшкеллек
сущ.тру́дность, затрудни́тельность, затрудне́ниемөшкеллектән котылу юлы — спо́соб избавле́ния от тру́дностей (затрудне́ний)
-
54 опека
сущ.1) опе́ка (попечение о личных и имущественных правах недееспособных, малолетних граждан)2) опе́ка (экономическая и политическая над какой-л. страной)халыкара опе́ка — междунаро́дная опе́ка
милләтләр лигасы опе́касында булу — находи́ться под опе́кой Лиги на́ций
3) перен. опе́ка (покровительство, попечение)аның даими опе́касыннан котылу — изба́виться от его́ постоя́нной опе́ки
• -
55 рекрутлык
сущ.; ист.рекру́тчина, рекру́тство || рекру́тскийре́крутлыклыктан котылу — освободи́ться от рекру́тства
ре́крутлык йөкләмәсе — рекру́тская пови́нность
-
56 самодержавие
сущ.самодержа́вие || самодержа́вныйсамодержа́вие изүеннән котылу — освободи́ться от гнёта самодержа́вия
патша самодержа́виесе — ца́рское самодержа́вие
-
57 сау-сәламәт
прил.здоро́вый, живо́й-здоро́вый, жив-здоро́в; живо́й-невреди́мыйсау-сәламәт булыгыз — бу́дьте здоро́вы, до свида́нья
сау-сәламәт (барып) җитү — добра́ться живы́м и здоро́вым
сау-сәламәт котылу — спасти́сь (оста́ться) живы́м и здоро́вым
сау-сәламәт кенә яшибез — живём благополу́чно (жи́вы-здоро́вы)
-
58 узурпатор
сущ.узурпа́торузурпа́тордан котылу — освободи́ться от узурпа́тора
-
59 ут
I сущ.1) ого́нь, огонёк; пла́мя || о́гненныйҗем-җем килеп, утлар яна — сверка́ют огни́
чыршы утлары — огни́ ёлки
йортны ут чорнап алган — дом объя́т пла́менем
учакка ут ягып җибәрү — развести́ ого́нь в очаге́
2) пожа́рурманда ут чыккан — в лесу́ возни́к пожа́р
утны сүндерү — потуши́ть пожа́р
ут чыгару — вы́звать пожа́р
3) воен. ого́нь; стрельба́, пальба́ || огнево́йартиллерия уты — артиллери́йский ого́нь
ут ачу — откры́ть ого́нь
ут астында калу — попада́ть под обстре́л
4) перен. ого́нь, бойутка керәм — иду́ в бой ( в огонь)
5) перен. ого́нь, пыл, пла́мя || о́гненный, пла́менныймәхәббәт уты — пла́мя любви́
йөрәккә ут кабызу — заже́чь пла́мя в се́рдце
күзләрендә ут — в глаза́х огоньки́
сугыш уты — пла́мя войны́
6) перен. жар, ( высокая) температу́ра; лихора́дкабала ут эчендә — ребёнок весь в жару́
ул ут эчендә саташып ята — он бре́дит с высо́кой температу́рой
7) светтәрәзәдәге ут яктысы — свет в окне́
ут кабызу — заже́чь свет
ут сүндерү — погаси́ть свет
8) разг. электри́чествоут өчен түләү — заплати́ть за электри́чество
9) в знач. прил.; перен. горя́чий, отча́янныйут хатын — отча́янная же́нщина
ут холык — горя́чий хара́ктер
•- ут алу- ут ачу
- ут кабу
- ут корты
- ут кутыры
- ут күршесе
- ут ноктасы
- ут салу
- ут сүндергеч
- ут тавы
- ут ташы
- ут төртү
- ут төртүче
- ут үләне
- ут чаткысы
- ут чыгару
- ут шәүләсе
- ут яктысында
- утка күренү
- утка табынучы
- утка чыдам
- утка чыдамлы
- утка чыдамлы материаллар
- утка чыдамлылык••ут белән су арасында — меж двух огне́й
ут борчасы — шалу́н, непосе́да
ут йоту — си́льно горева́ть, кручи́ниться; кручи́на
ут йөгерү — появле́ние стра́ха, боя́знь
ут өермәсе — о́гненный шквал
ут уйнату — де́лать спо́ро, рабо́тать с огонько́м
күзләре ут чәчә — его́ (её) взгляд пыла́ет огнём
ут чыккан кебек ашыгу — спеши́ть, как на пожа́р
ут чыкканмы әллә? — не на пожа́р ведь?
ут ягып талашу — руга́тельски руга́ться
ут яну — горе́ть пла́менем, пыла́ть
утка бастыру — зада́ть жа́ру, зада́ть пе́рцу
утка керосин сибү — (под)ли́ть ма́сла в ого́нь
утсыз төтен булмый — (посл.) нет ды́ма без огня́; где дым, там и ого́нь
уттан алып суга салу — ( кинуть) из огня́ да в по́лымя
уттан котылу, суга төшү — (попа́сть) из огня́ да в по́лымя
- ут капкандайуттан курыккандай курку — боя́ться как огня́
- ут кебек
- ут күз
- ут күзле
- ут чәчү
- ут чыккан кебек
- утка салу II сущ.; уст.трава́, травяни́стое расте́ние ( встречается в составных названиях растений)- ут агасы -
60 хәйләләү
неперех.1) хитри́ть, схитри́ть, лука́вить, слука́вить, плутова́ть, сплутова́ть, обма́нывать; интригова́ть, стро́ить ко́знихәйләли, ышанма! — обма́нывает, не верь!
2) в знач. нареч. хәйләләп хи́тростью, обма́номхәйләләп китерү — привести́ (кого-л.) хи́тростью; замани́ть
хәйләләп котылу — отде́латься (от кого, чего-л.) хи́тростью, увильну́ть (от кого, чего-л.)
См. также в других словарях:
котылу — (КОТЫЛДЫРУ) – 1. Бәләдән арыну, куркыныч, авыр хәлдән һ. б. чыгу. Тискәре гадәттән, яман эштән арыну 2. Куркынычтан сакланып калу, исән калу 3. Ычкыну, тотылган, эләккән җирдән качу 4. Көтелгән зур җәза яки күп чыгым урынына кечкенә җәза яки аз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җай — I. и. 1. Әйбернең, эшнең, хәлнең үтәлеш тәртибе, үзенә генә хас яшәеш, барыш үзенчәлеге һәр нәрсәнең җае бар. хәб. Тәртип белән генә бара, уңай, җайлы эшләр җайда 2. Үзеннән алдагы сүз белән бергә нин. б. эшне башкарудагы төп юлны, алымны белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ычкыну — 1. Кидерелгән, эләктерелгән, ялганган, ябыштырылган, тоткан җирдән чыгу, салыну, төшү; өзелеп, аерылып китү. Бәйләгән әйбернең күзе өзелеп сүтелә башлавы турында оекның күзе ычкынган 2. Тотылган, эләккән, бәйләнгән җирдән кинәт котылу, аралану,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аклану — I. Агару (1 3). II. АКЛАНУ – 1. Үзеңнең хаклы булуыңа, гаепсезлегеңә дәлилләр китерү, шуны расларга тырышу 2. Нин. б. фаразның дөрескә чыгуы тур. ; раслану. Өметнең яки хыялның тормышка ашуы тур. 3. Гаепсез табылу, хөкемнән котылу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
арчылу — ӘРЧЕЛҮ – 1. (Арчу (1 3) ) 2. күч. Котылу, арыну … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
арыну — (АРЫНДЫРУ) – 1. Котылу, азат булу. күч. Аңга килү, айну (йокыдан а.). күч. Иске формаларны, эшкә комачаулый торган нәрсәләрне бетерү тур. 2. Чистарыну. Чистару, арчылу күк болытлардан арынды … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бушану — 1. Бераз бушау, арыну 2. Котылу, арыну (хисләрдән һ. б.) 3. эвф. Табигый ихтыяҗны үтәү 4. Электрик корылмадан арыну … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җиңеллек — 1. Җиңел булу; киресе: авырлык; кыенлык. Авырлык, кыенлыктан котылу, иркен сулу алу; тормыш, яшәү җиңеләю 2. Рәхәтлек, күңел күтәренкелеге 3. Ял иткәннән соң була торган көч, энергия. Тиз хәрәкәт итүчәнлек, җитезлек 4. Җилбәзәклек, җилбәзәк… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иркенәю — 1. Киңәю, күләм ягыннан зураю 2. Җиңеләю (сулыш тур.) 3. күч. Үзе теләгәнчә яши башлау; иркенлек алу 4. күч. Рухи яки физик авырлыктан соң җиңеләю, рәхәтлек сизү 5. күч. Политик, экономик кысынкылыктан котылу 6. күч. (Эш) кимү, (эштән) бушану … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
нәҗат — иск. кит. Котылу, исән калу, авырлыктан чыгу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өртелү — 1. Берәр нәрсә белән каплану. Каплану, томалану (мәс. томан белән). күч. Киенү асыл киемнәргә өртелү 2. күч. Йөздә, чырайда нин. б. хис тойгы чагылу тур. йөзе сагыш пәрдәсенә өртелгән 3. күч. диал. Яшеренү, качып котылу кеше сүзеннән өртелеп тору … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге