-
121 сыза
I сущ.1) ба́лка, суха́я ба́лка ( длинный овраг)сызаларга су төшкән — в ба́лках появи́лась вода́
2) диал. межа́II нареч.сыза калдыру — оста́вить межу́
чу́точку, нешироко́, у́зкотәрәзәне сызагына ачып — чуть приоткры́в окно́
-
122 сылау-сыйпа|у
перех.преимущ. в сочет. с глаголами-модификаторами1) ласка́ть, приласка́ть, гла́дить, погла́дить; не́житьсылап-сыйпап узу — по́ходя приласка́ть (погла́дить)
2) перен. гла́дить, погла́дить по голо́вке (по ше́рсти)аны сылап-сыйпап кына торып булмас — не уда́стся всегда́ гла́дить его́ по голо́вке
3) уха́живать, забо́титься, позабо́титься, проявля́ть/прояви́ть забо́ту; бере́чь ( кого)үзеңне үзең сылап-сыйпап йөрмәсәң — е́сли ты не позабо́тишься о себе́
4) перен. зама́зывать, прикрыва́ть, скрыва́ть ( что)(докладта) кимчелекләрне сылап-сыйпап үтү — зама́зывать (в докла́де) недоста́тки
гаепләрен сылап-сыйпап калдыру — скрыва́ть (прикрыва́ть) их вину́
-
123 сыртта
нареч.; диал.1) сза́ди, позади́, забакчабыз сыртта — наш огоро́д за до́мом
2) навы́пусккүлмәкне чалбардан сыртта калдыру — руба́шку наде́ть навы́пуск
-
124 тәмәкелек
1. прил.1) приго́дный и́ли доста́точный для того́, что́бы сверну́ть папиро́сутәмәкелек кәгазь — бума́га, приго́дная и́ли доста́точная для свёртывания папиро́сы
2) предназна́ченный на ку́рево2. сущ.тәмәкелек акча — де́ньги на ку́рево
де́ньги, предназна́ченные на поку́пку ку́реватәмәкелек калдыру — оставля́ть/оста́вить де́ньги на ку́рево
-
125 тәэсир
сущ.1) влия́ние, де́йствие, возде́йствиедару тәэсире — де́йствие лека́рства
җыр тәэсире — возде́йствие пе́сни
2) впечатле́ниекөчле тәэсир — си́льное впечатле́ние
•- тәэсир кылу
- тәэсир ясау
- тәэсир калдыру
- тәэсиренә бирелү -
126 тиген
1. нареч.; разг.1) беспла́тно, да́ромтиген килгән тәнкәдән тир белән тапкан тиенең артык — (посл.) трудова́я копе́йка доро́же дарово́го рубля́
3) бесполе́зно, да́ром, зря, почём зрясм. тж. тигенгә2. прил.тиген чабу — зря хлопота́ть, безрезульта́тно е́здить по каким-л. дела́м
1) беспла́тный; дармово́й, дарово́йтиген аш — дарово́е угоще́ние
2) натура́льный, не ку́пленныйтиген малда бәрәкәт бар — (посл.) в неку́пленном добре́ есть прок
• -
127 токым
1. сущ.1)а) в разн. знач. сорт, поро́датокымы яхшы терлек — скот хоро́шей поро́ды
тау токымнары — го́рные поро́ды
каты токым — твёрдая поро́да
б) род, круг ро́дственников; родня́сезнең токымыгыз шундый — вся ва́ша родня́ такова́ (ваш род тако́в)
2) разг.а) наро́дность, пле́мябөтенләй безнең токым түгел — не на́шей поро́ды; совсе́м не на́шего ро́да-пле́мени (наро́дности)
б) происхожде́ние ( по национальности или социальное)токымың нинди синең? — каково́ твоё происхожде́ние?
3) разг. род, пле́мя ( животного)кәҗә токымы — ко́зий род, коза́, ко́зы ( вообще)
мәче токымыннан бер хайван — не́кое живо́тное (из) коша́чьего пле́мени
4)а) пото́мство, пото́моктокымының дүртенче буыны — четвёртое поколе́ние ( чьего) пото́мства
б) отро́дьебүре токымы — во́лчье отро́дье
шайтан токымы — чёртово отро́дье
5) разво́д (то, что предназначено на разведение)күлгә балык токымы җибәрү — пусти́ть в о́зеро разво́д ры́бы
6) в знач. прил. токымындагы, токымдагы; явля́ющийся представи́телем определённой поро́ды; (из) поро́ды2. прил.; разг.холмогор токымындагы сыер — коро́ва холмого́рской поро́ды
1) (из) поро́дыяхшы токым сыер — коро́ва хоро́шей поро́ды
2) диал. ро́дственныйбезгә токым кеше — ро́дственный нам челове́к
•- токымы кору
- токымын корыту -
128 токымлылык
См. также в других словарях:
ташлау — 1. Нәр. б. берәр җиргә (гадәттә югарыдан) ыргыту. Бик үк сак булмаган хәрәкәт белән күтәреп китереп кую 2. күч. Калдырып китү туган җирне ташлап... 4. Ярдәмсез калдыру, ярдәм итми башлау 5. Гыйшык мәхәббәт мөнәсәбәтләрен өзү 6. Берәр эшне,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шаккатыру — 1. Таң калдыру, хәйран калдыру 2. Гаҗәпләндерү, гаҗәпкә калдыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кысрыклау — 1. Кешене яки хайванны бер җиргә, почмакка китереп кысу, ычкынырга ирек бирмәү 2. Урын аз калдыру, тыгызлау. Кыса кыса тыгызлык барлыкка китерү 3. Һөҗүм итеп чигендерү. Кыен хәлдә калдыру (уенда) 4. күч. Кемне дә булса берәр эш башкарырга мәҗбүр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мыскыл — (МЫСКЫЛЛАУ) (МЫСКЫЛЛЫ) – Мәсхәрә, мәсхәрәләп көлү, мәсхәрәгә калдыру. Кимсетү, хур итү. МЫСКЫЛ ИТҮ – 1) Мәсхәрәләп көлү, мәхсәрәгә калдыру 2) Мәсхәрәләү, хурлау 3) Кызларга карата: көчләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тау — I. 1. Җир өстенең һәр яктан текә биегәеп, күтәрелеп торган шактый зур урыны 2. күч. Һәрбер текәлек, битләү. с. Үрле, текә таурак урыннан менү 3. Бик зур булып өелгән өемнәр тур. кишерләрдән таулар өелде. ТАУ БАЛАВЫЗЫ – Җир өстенә чыгып куерган… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тутлау — диал. 1. Җитенне агарту өчен карга җәеп калдыру 2. Керне салкын ашап агарсын өчен тышка элеп калдыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ыру — 1. Нәсел, кан кардәшлеге булган берничә буын ыруы юк ир булмас 2. зоол. Ыруг (2) маймыллар ыруы 3. Ыруг (1) кайсы ыру көчле – ханны шул куя. ЫРУГА КАЛДЫРУ – Токымга, үрчемгә калдыру. ЫРУДАН КАЛУ – Климактерий … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
югалту — I. 1. Милкендә яки карамагында булган нәрсәне онытып, төшереп калдыру яки урлату. Билгесез җирдә аерым, ялгыз хәлдә калдыру (җан ияләре тур.) бәрәнен югалткан сарык. Таба алмый тору халык арасында анасын югалткан 2. Билгеле бер эзлеклелектән,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
адаштыру — 1. Берәр кешене ялгыш юлдан җибәрү, хайванны ул кире кайта алмас җиргә илтеп ташлап калдыру 2. Юлдан читкә җибәрү, юлдан яздыру. күч. Ялгыш, начар юлга кертү 3. күч. Зиһен, уй фикер, хисап кебек нәрсәләрне бик нык чуалту тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
азайту — ӘЗӘЙТҮ – Аз калдыру, киметү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алдалау — 1. Ялганлау, чынлыкны бозып күрсәтү 2. Хәйләләү, хәйләләп нәр. б. алу, кешене авыр хәлдә калдыру; кешегә начарлык эшләү 3. Ялган сөйләп кешене ялгыштыру, ялгыш фикергә китерү 4. (Берәр буш, ялган нәрсәгә) кызыктырып җәлеп итү 5. Саташтыру,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге