-
1 брать
1. несов.кого-чтоалыу2. несов.покупать, приобретатьһатып алыу3. несов.держаться какого-л. направления путитотоу, юл тотоу, алыу4. несов. охотн.ловить, травитьэләктереп (тибеп) алыу, тотоу5. несов.без доп.достигать, попадать – об оружиитейҙереү, алдырыу, алыубрать быка за рога — туранан-тура төп эшкә күсеү, үгеҙҙе мөгөҙөнән алыу
брать (взять) верх — еңеү, өҫтөнлөк алыу, өҫкә сығыу
брать (взять) в оборот кого — ҡыҫымға алыу, яғаһына йәбешеү, яғаһынан алыу, арт һабағын уҡытыу
6. несов. перен.алыу7. несов.без доп.клевать – о рыбеҡабыу, сиртеү8. несов.собиратьйыйыу, тиреү9. несов.кого-чтоуносить с собойалыу10. несов. чемдобиватьсяалдырыу, ирешеүон берёт не силой, а ловкостью — ул көс менән түгел, ә таһыллыҡ менән алдыра
11. несов.получать в своё обладание, пользование, распоряжениеалыу12. несов.наниматьяллау13. несов.сниматьваҡытлыса алыу, алып тороу -
2 взять
1. сов. см. брать 1-3, 5-132. сов.кого-чтоарестоватьҡулға алыу3. сов. чтов сочетании с союзами `да`, `и`, `да и`тотоу, тоторға4. сов.кого-чтов сочетании с частицами `хотя`, `хотя бы`алыу, алып ҡараувзять верх — өҫтөнлөк алыу, өҫкә сығыу, еңеү
взять в свои руки — үҙ ҡулы аҫтына алыу, буйһондороу
взять себя в руки — үҙеңде ҡулға алыу, тыйылыу
не дорого возьмёт — оҙаҡ уйлап тормай, уйлап тормайынса
с чего (откуда) он (она и т.д.) взял — ҡайҙан алды (нимәнән сығып әйтә) ул уны (һығымта нимә нигеҙендә эшләнгән)
-
3 пример
1. мөлгө, үрнәк2. мчастный случай, приводимый в доказательство чего-л.миҫал3. м мат.хисап, миҫалк примеру (сказать) — мәҫәлән, миҫал өсөн
күпкә, шаҡтай; брать (взять) пример — үрнәк алыу
-
4 бой
1. мбитва, сражениеһуғыш, көрәш, яу2. м прост.драка, побоиһуғышыу, туҡмау, уҫмаҡ3. мборьба, состязаниеярыш, ярышыу, көрәш, көрәшеү4. м собир.разбитые стеклянные и другие предметыярсыҡ, ватыҡ, сарпы5. мһуйыу, салыу6. мбитьһуғыу, ҡағыу7. матыу, атыу көсө -
5 буксир
мбуксиртартып йәки этеп йөк йөрөтә торған карап, трактор, машина һәм уның канаты -
6 верх
1. мверхняя часть, оконечностьөҫ, үр, түбә, сусаҡ, баш2. мверхний этажөҫкө ҡат, юғары ҡат3. млицевая сторонатыш, уң яҡ4. мкрыша экипажа, машиныяпма5. м разг.верхнее течение рекибаш, үр6. м мн. разг. верхивысшие круги обществаидара итеүселәр даирәһе, юғары ҡатлам, юғары даирә7. мвысшая степень(иң) юғары баҫҡыс8. м мн. муз. верхивысокие звукиюғары тауыштар9. м мн. верхиөҫтән, һайнахвататься верхов — өҫтән генә белем алыу, һай йөҙөү
одержать верх — еңеү, өҫтөнлөк алыу
-
7 голый
1. прил.яланғас, шәрә2. прил.лишённый растительностиҡола, яланғас, шәрә, таҡыр3. прил.ничем не покрытыйҡаҡ4. прил. прям., перен.; разг.ҡоро5. прил. перен.ап-асыҡ, асыҡтан-асыҡгол как сокол — ауыҙын асһа, үпкәһе күренә
-
8 жабры
мн.айғолаҡер-һыу хайуандарының тын алыу ағзаһыбрать (взять) за жабры прост. — боғаҙынан (яғаһынан) алыу
-
9 заметка
1. жбилдә, тамға2. жҡыҫҡа яҙма, яҙма(лар)3. жҡыҫҡа мәҡәләхәтерҙә (иҫтә) ҡалдырыу -
10 испуг
-
11 место
1. спространствоурын, ер2. сопределённое пространство, предназначенное для кого-чего-л.урын3. сопределённое положение, занимаемое кем-л.урын4. сслужебное положениевазифа, урын5. собычно мн. местаместностьурын, ер, яҡ6. спредмет, вещь багажакиҫәк, төргәк, әйбер7. с мн. местапериферияурындарместа общего пользования — йәмәғәт файҙаланыу урындары (кухня, бәҙрәф һ.б.)
на месте — урынында, шул уҡ урында, шул уҡ ваҡытта
к месту; у места — урынлы, тейешле
не к месту; не у места — урынһыҙ, тейешһеҙ
не место: — 1) булырға ярамай
2) урыны түгел, ярамай; нет места; не должно быть места кому-чему — урын юҡ, урын булмаҫҡа тейеш
ни с места! — ҡуҙғалма!, тик тор!
с места (брать, взять) — шунда уҡ, бик тиҙ, һуҙмай, туҡталып тормай
на месте уложить (положить, убить) — шунда уҡ атып үлтереү
места себе не находить — үҙеңә урын тапмау, үҙеңде ҡайҙа ҡуйырға ла белмәү
на месте преступления (поймать, застать, накрыть и т.п.) — енәйәт өҫтөндә
с места в карьер — әҙерлекһеҙ, шунда уҡ, уйлап-нитеп тормаҫтан
-
12 обстрел
1. мстрельба по целиатыу2. м воен.видимое пространство, которое обстреливаетсяатыу (атыш) зонаһы, атыш барған ер, ут аҫты -
13 прицел
1. мсм. прицелиться — прицеливаться
2. мприспособлениемәрәйлек, сәплекдальний (далёкий) прицел — алыҫҡа ҡарау, алдағы маҡсат
-
14 риф
Iмподводные скалырифIIм; мор.рифкөслө ел ваҡытында елкәнде бәләкәйләтеү өсөн арҡыры тағылған бау -
15 смелость
жҡыйыулыҡ, батырлыҡ, тәүәккәллек -
16 бок
1. мяҡ, ян, ҡабырға, эргә2. мсторона какого-л. предметаяҡ, ҡыр, ситбок о бок — бер-береһенә терәлеп, йәнәш, иңгә-иң терәп
взять (брать) за бока кого — яғаһынан алыу, ҡыҫырыҡлау
лежать на боку — ҡырын ятыу, эшһеҙ ятыу
намять бока кому; прост. — ҡабырғаһын һанау
под боком — яҡында (эргәлә) генә, бик яҡын, яп-яҡын
-
17 горло
1. стамаҡ, боғаҙ2. су сосудаауыҙ, муйын3. сустьетамаҡдыхательное горло анат. — ҡурылдай, боғарлаҡ
по горло муйындан; дел по горло — эш муйындан
поперёк горла стать (встать и т.п.) — тамаҡҡа таш булып (арҡыры) тороу
взять (брать, схватить) за горло — алҡымдан алыу
во всё горло (кричать, петь и т.п.) — тамаҡ ярылғансы, тамаҡ ярып (йыртып) (ҡысҡырыу, йырлау һ.б.)
сыт по горло: — 1) бик туҡ, бер ҡабыр урын юҡ
2) чем туйҙырған, артығы менән еткән; по горло сыт приключениями — мажаралар (баштан үткәндәр) артығы менән еткән
-
18 душа
1. ж филос., рел.йән, рух;2. жхарактер, внутренний мир человекайән, күңел, йөрәк3. жчувство, темпераментдәрт, хис, күңел4. ж перен.вдохновительрухландырыусы, йәнләндереүсе, дәрт биреүседуша коллектива — йәм, дәрт биреүсе, коллективты йәнләндереүсе
5. ж разг.человеккеше, зат, йән, йән эйәһе, йән башы6. ж разг.обращениейән киҫәге, бәғердуша моя — йән киҫәгем, бәғерем
бумажная душа — ҡағыҙ йән, ҡағыҙ яратыусы, бюрократ
в душе: — 1) күңелендә, эстән
2) күңеле (йөрәге) менән; взять (брать, принять) на душу — өҫтөңә алыу (яуаплылыҡ, гонаһ һ.б.)
влезать в душу -
19 козырёк
мкозырёквзять (брать) под козырёк; сделать под козырёк — честь биреү, хәрбиҙәрсә сәләмләү
См. также в других словарях:
Брать/ взять к жизни — См. Брать/ взять на жизнь … Большой словарь русских поговорок
Брать/ взять за гребень [взять] — кого. 1. Сиб. Брать, хватать кого л. за шиворот. ФСС,16. 2. Кар. Побить, наказать кого л. СРГК 1, 390. 3. Волог. Принуждать, заставлять кого л. поступать определённым образом. СВГ 1, 70. 4. Арх., Пск. Привлечь к ответственности кого л. АОС 10,… … Большой словарь русских поговорок
Брать/ взять за верх — кого. Волг. То же, что брать верх 1. Глухов 1988, 5 … Большой словарь русских поговорок
Брать/ взять верхонку — Кар. (Ленингр.). То же, что брать верх (ВЕРХ). СРГК 1, 108, 181 … Большой словарь русских поговорок
Брать/ взять на горло — кого. Разг. То же, что брать за горло 2. ЗС 1996, 45; Максимов, 43 … Большой словарь русских поговорок
Брать/ взять горлой — Сиб. То же, что брать горлом. ФСС, 89 … Большой словарь русских поговорок
Брать / взять добром — Крив., Приамур. Сватать невесту, брать в жены с согласия родителей. СРГПриам., 30; СРНГ 8, 78 … Большой словарь русских поговорок
Брать/ взять на каралэс — См. Брать на каралык (КАРАЛЫК) … Большой словарь русских поговорок
Брать/ взять на себя нахалку — Жарг. угол. Признаваться в чужом преступлении, брать на себя чужую вину. Бен, 76 … Большой словарь русских поговорок
[Брать/ взять] ноги в зубы — Сиб. Шутл. То же, что брать ноги в руки 1. ФСС, 122 … Большой словарь русских поговорок
[Брать/ взять] ноги на плечи — Волг. Шутл. То же, что брать ноги в руки 1. ФСС, 122 … Большой словарь русских поговорок