-
1 возглавить
сов. кого-чтобашында тороу, етәкләү, етәкселек итеү -
2 стоять
1. несов.тороу, баҫып тороу2. несов.туҡтау, йөрөмәү3. несов. перен.туҡталыу, туҡталып тороу4. несов.бар булыу, күренеү, тороу, ине5. несов.повел. стой(те)!туҡта(ғыҙ)!, тороп тор(оғоҙ)!стоять во главе — башында тороу, етәкселек итеү
стоять на пути (дороге, поперёк дороги) — юлына арҡыры төшөү
стоять на (своих, собственных) ногах — аяғыңда ныҡ баҫып тороу (тормошта ныҡлы урын биләү)
стоять на хорошей (правильной) дороге; стоять на хорошем (правильном) пути — дөрөҫ юлда булыу
стоять у ворот (у порога) — яҡынлашып килеү, етеп килеү (күбеһенсә тәбиғәт миҙгелдәре тураһында)
стоять за спиной у кого — кемдеңдер артында тороу (аҫтыртын яҡлау, ярҙам итеү)
6. несов.(һаҡта) тороу7. несов.располагатьсяурынлашыу, туҡтау, туҡталыу8. несов.за кого-что; перен.яҡлау9. несов.за чем; перен., разг. с отрицаниемтормау, ҡарамау10. несов.быть, находитьсятороу, үҫеп ултырыу11. несов.на чёмҡуйылыу, ҡоролоу, һалыныу12. несов.ҡуйылыу, һалыныу, һуғылыу13. несов.туҡтау, туҡтап тороу, тороу -
3 акмеизм
м; лит.акмеизмурыҫ шиғриәтендә 20 б. башында барлыҡҡа килеп, `сәнғәт сәнғәт өсөн` теорияһын алға һөргән, индивидуализмға өндәгән ағым -
4 ампир
м; иск.ампирХIХ б. башында Францияла антик үрнәктәр нигеҙендә барлыҡҡа килгән сәнғәт стиле; һуңғы классицизм -
5 аракчеевщина
1. жаракчеевсылыҡРәсәйҙә ХIХ б. башында урынлашҡан сикләнмәгән полиция режимы, хәрбиҙәр башбаштаҡлығы һәм халыҡты көсләү режимы2. жкүсм.аракчеевсылыҡниндәйҙер ижтимағи өлкәлә бәләкәй генә бер төркөм халыҡтың башбаштаҡ рәүештә, үҙ белдеге менән хужа булыу хәле -
6 большевизм
мбольшевизмХХ б. башында Рәсәйҙә барлыҡҡа килгән марксистик-революцион ағым -
7 бразды
мн. нескл.; книжн., уст.ауыҙлыҡ, йүгәнбразды правления высок. — идара итеү, власть башында тороу
-
8 валик
-
9 ветер
мелкакой ветер занёс; каким ветром занесло — ниндәй ел алып килде, ниндәй ел ташланы (берәүҙең уйламаған ерҙән килеп инеүенә ҡарата)
бросать (кидать, швырять) деньги на ветер — аҡсаны елгә осороу (һыуға һалыу)
куда ветер дует (идти, смотреть и т.д.) — ел ҡайһы яҡҡа иҫһә, шул яҡҡа (йөрөү, барыу, ҡарау) (аумаҡай кеше тураһында)
ищи ветра в поле — ҡойроғон да тота алмаҫһың, елдәр иҫкән
-
10 виньетка
жвиньеткакитаптың, бүлектең башында, аҙағында төшөрөлгән биҙәк йәки орнамент -
11 виться
1. несов.уралып үҫеү, үрелеп үҫеү2. несов. о волосахбөҙрәләнеү3. несов.извиватьсябормаланыурека причудливо вьётся по долине — йылға үҙән буйлап, матур булып, бормаланып аға
4. несов.извиваясь, подниматьсяөйөрөлөп күтәрелеү5. несов.летать, кружась, порхаяөйөрөлөп осоу6. несов.развеватьсяелберҙәү, елпелдәү -
12 всполошиться
сов.; разг.ығы-зығы килеү (ҡубыу, тыуыу), тынысһыҙланыу, борсолоу, зыҡ ҡубыу -
13 герцогство
1. сгерцоглыҡбашында герцог торған феодаль дәүләт2. сгерцоглыҡгерцог титулы -
14 глава
I1. ж уст., высок. см. голова 12. жкуполкөмбәҙ3. ж м и ж главабашлыҡ, эйә(идти) во главе - башында (барыу); (быть, стоять) во главе - етәкселегендә; ставить во главу угла - иң төп мәсьәлә итеп һанауIIжбүлек -
15 декадентство
сдекадентлыҡХIХ б. аҙағында һәм ХХ б. башында әҙәбиәттә, сәнғәттә төшөнкөлөк һәм сиктән тыш индивидуализм менән билдәләнгән йүнәлештәрҙең дөйөм атамаһы -
16 засесть
1. сов.; разг.усестьсяултырып алыу, уңайлап урынлашыу2. сов.; разг.төпләнеү, нығыныу3. сов.; разг.за что и с неопр.(эшкә) ултырыу, ныҡлап тотоноу4. сов.; разг.сыҡмау, оҙаҡҡа ҡалыу, ныҡлап ҡалыу5. сов.; разг.боҫоу, боҫоп (йәшеренеп) ултырыу6. сов.; разг.застрятьинеп ҡалыу, батыу, батып ҡалыу, тишеп (уйып) инеү7. сов.; разг. перен.инеп ҡалыу, һеңеү, биләү -
17 заставка
Iжбашлам, башбиҙәккитап битенең башындағы биҙәкIIжҡапламатирмән тәгәрмәсенә килгән һыуҙы тота торған -
18 знамя
сбайраҡ, әләмподнять знамя чего — байраҡ күтәреү (берәй күтәрелеш башында тороп, көрәш башлау)
стать (встать) под знамя (знамёна) кого-чего — кемдеңдер яғында тороп, көрәшкә әҙер булыу
-
19 имам
1. мимаммосолмандарҙың дин башлығы2. мимамҡайһы бер мосолман илдәрендә дәүләт башында тороусы3. мимаммәсеттәге дин әһеле -
20 империя
1. жимпериябашында император торған монархия дәүләте2. жимперияэре империалистик колониаль дәүләт
См. также в других словарях:
комиссариат — Башында комиссар торган кайбер дәүләт яки административ оешманың атамасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
парламентаризм — Башында парламент тора торган дәүләт системасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әгәр — иск. терк. 1. Реаль мөмкин булган шартны белдергән иярчен җөмләне баш җөмләгә терки. Дә кисәкчәсе белән янәшә килеп, теләк, уйланылган яки чынбарлыкка туры килми торган шарт төшенчәсен аңлаткан иярчен кушма җөмләне баш җөмләгә терки. Гадәттә икән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әгәренки — иск. терк. 1. Реаль мөмкин булган шартны белдергән иярчен җөмләне баш җөмләгә терки. Дә кисәкчәсе белән янәшә килеп, теләк, уйланылган яки чынбарлыкка туры килми торган шарт төшенчәсен аңлаткан иярчен кушма җөмләне баш җөмләгә терки. Гадәттә икән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
баш — 1. Кеше һәм хайван гәүдәсенең авыз, иң әһәмиятле сизү органнары һәм зур ми урнашкан өлеше. Баш киеме башыгызны салыгыз. Баштагы чәч баш тарау. Баш мие, ми 2. Үсемлекләрнең югарыгы өлеше, өстәге оч ботаклары, шундагы чәчәклекләре яки җимешлекләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хуҗа — и. 1. Нәрсәнең дә булса иясе. Шәхси милек иясе, хосусый милекче. Яллап эшләтүче. Шәхси хуҗалыгы булган крестьян 2. Нин. б. хуҗалык башында (эш башында) торучы җаваплы кеше, җитәкче 3. Кунакларга, килүчеләргә карата: йорт башы, гаилә башлыгы. сөйл … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чәч — Кешенең башында үсә торган, мөгез матдәдән торган бик нечкә җеп сыман төк. Кешенең башында үсә торган шундый төкләрнең барысы. ЧӘЧ ӨРЕТҮ – Дини карашлар буенча гаурәт дип саналган чәчне хатын кызларның чит ирләр янында яшерүе, каплавы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
энә — 1. Бер башы очлы, икенче башында җеп кертү өчен тишеге булган кыска, шома нечкә корыч чыбык (тегү, чигү эшендә кулл.). Очлы башында җеп үткәрү өчен тишеге, кинәт калынаеп киткән икенче яртысында махсус киртләче булган кыска корыч чыбык (тегү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Шабаев, Марс Садриевич — Марс Шабаев Марс Садри улы Шабаев писатель Дата рождения: 14 июля 1933(1933 07 14) Место рождения … Википедия
алда — рәв. 1. Каршыда, ал якта. бәйл. Каршыда минем алда хәрбиләрчә тор 2. Киләчәктә 3. Кемнән яки нәр. б. элек 4. Беренче булып, сафның, төркемнең башында. с. Эштә кемнән дә булса өстен, алдынгы 5. хәб. Алга киткән сәгать 10 минут алда … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ампир — и. иск. 19 йөз башында Франциядә антик үрнәкләр нигезендә барлыкка килгән сәнгать стиле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге