-
1 за
1. предлогс вин. п.при указании на направление движения за пределы чего-л.аръяғына, артына, тышына, ситенә2. предлогс вин. п.при указании цели действия, предмета, лица, в защиту которого совершается действиеөсөн3. предлогс вин. п.при обозначении цены-ға/-гә, өсөн4. предлогс вин. п.при указании лица, вместо которого кто-л. действуетөсөн, урынына5. предлогс вин. п.указывает на лицо, предмет, на который направлено действие-дан/-дән6. предлогс вин. п.при обозначении лица, предмета, который вызывает какое-л. чувствоөсөн7. предлогс вин. п.при указании на то, в каком качестве воспринимается кто-что-л.итеп, тип8. предлогс твор. п.при указании на предмет, место, позади которого происходит действиеартында, ситендә9. предлог.с твор. п.при указании на место вокруг, около чего-л., рядом с чем-л., где происходит действиеартында, эргәһендә, янында10. предлог.с твор. п.при обозначении движения, следования за кем-чем-л.артынан, арттан11. предлогс твор. п.при указании на непрерывность следования одного за другимартынан, һуңынан, бер-бер артлыодин за другим — береһе артынан икенсеһе, бер-бер артлы
12. предлогс вин. п.при указании предмета, места, лица, по другую сторону которого что-л. помещено-ға/-гә, эсенә, артына13. предлогс твор. п.при указании на причинусәбәпле14. предлогс твор. п.при указании лица, предмета, ради получения которого совершается действиеартынан, маҡсатынан сығып, -ға/-гә15. предлогс твор. п.при указании на лицо, предмет, который является объектом действия-ды/-де16. предлогс твор. п.при указании на лицо, предмет, от которого зависит наступление какого-л. действия-да/-дәочередь за мной — сират миндә, минең сират
17. предлогс твор. п.при указании на лицо, предмет, которому присущи те или иные свойства-ды/-де18. предлогс твор. п.при указании на номер, подпись и т.п. внешние признаки документа-лы/-ле, булған, менән19. предлогв знач. сказ.ыңғайвсе за, он один против — бөтәһе ыңғай, ул бер үҙе ҡаршы
20. предлогс вин. п.при указании на место вокруг, около чего-л., рядом с чем-л.артына, янына, эргәһенә21. предлогс вин. п.при указании на начало действия, обычно с глаголом-ға/-гә22. предлогс вин. п.при указании на промежуток времени, в течение которого совершается что-л.-да/-дә, эсендә, буйындасделать за два часа что-л. — нимәнелер ике сәғәт эсендә эшләү
23. предлог.с вин. п.при указании на время, отделяющее одно событие от другогоалда(н), элек, элгәре24. предлогс вин. п.при указании на превышение предела, меры-дан/-дән ашыу (артыу)25. предлогс вин. п.при указании на расстояниеарала, алыҫлыҡта, ерҙә26. предлогс вин. п.при указании причиныөсөн -
2 увязаться
1. сов. прост.упаковатьсятөйнәнеү, төрнәкләнеү2. сов.за кем, с кем; перен., разг.эйәреү, тағылыу, арттан ҡалмау3. сов. с чем; перен.ярашыу, тура килеү -
3 глаз
1. мкүҙ2. м перен., разг.присмотр, надзоркүҙ-ҡолаҡ булыу, ҡарау, бағыув глаза (говорить, бранить и т.п.) — бәреп әйтеү (әрләү һ.б.)
за глаза: — 1) (говорить, ругать и т.д.) арттан әйтеү (әрләү һ.б.)
2) -
4 гнаться
1. несов.за кем-чем; разг.ҡыуыу, артынан ҡыуыу, баҫтырыу, ҡыуып (баҫтырып) барыу2. несов.ынтылыу, ҡыуыу3. несов. страд. от гнать 1, 2, 4 -
5 замыкающий
-
6 капать
1. несов.тамыу, тамсылау2. несов. что, чем и без доп.тамыҙыу3. несов.на кого и без доп.; перен., прост.ошаҡлау, әләкләүне каплет над кем — таш яумай, арттан ҡыуып килмәйҙәр (ашығыс эш юҡ әле мәғәнәһендә)
-
7 обоз
1. мгруппа повозокылау2. м спец.ылау, обозтянуться (быть, плестись) в обозе — артта барыу, арттан һөйрәлеү
-
8 поравняться
сов. с кем-чемтигеҙләнеү, йәнәшләү, арттан килеп етеү -
9 потянуться
-
10 спина
жарҡа, һыртза спиной — артта, арттан
на собственной спине (испытать, почувствовать) — үҙ елкәңдә (татыу)
не разгибая спины (работать, трудиться) — алһыҙ-ялһыҙ (эшләү), бил яҙмай (эшләү)
повернуться спиной — арҡа менән боролоу, иғтибар итмәү
показать спину — арҡа биреү, арт менән әйләнеү
-
11 угол
1. м мат., спец.мөйөш2. ммөйөш, сат3. мжилищемөйөш, баш терәр, һыйыныр урын4. м перен.мөйөш, урыниз-за угла — аҫтыртын, арттан, һырттан, аңғармаҫтан
прижать (припереть) в угол — мөйөшкә ҡыҫыу, ауыр хәлгә ҡуйыу, ҡыҫымға алыу
-
12 шлейф
1. мшлейфҡатын-ҡыҙ күлдәгенең арттан һөйрәлгән итәге2. м с.-х.һөйрәтке -
13 лука
См. также в других словарях:
бастыру — 1. (Басу (II) ) 2. Басып торган хәлгә китерү. Озынча яки аяклы нәрсәне вертикаль торышка кую 3. Җиңел нәрсә таралып яки очып китмәсен өчен, өстенә авыр әйбер салып кую, бастырыклау. Өстенә авыр әйбер кую 4. иск. Таптату, бөртекле ашлыкны башак… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җиткезү — 1. Нин. б. бер чиккә якынайту, шул чиккә кадәр сузу (озынча әйбернең бер башы тур.). Билгеле бер күләмгә тутыру. Нин. б. бер халәткә китерү, күңелсез хәлгә кую, авыр кичерешләргә тарыту үләр хәлгә җ. 2. Билгеле бер срокка сузу, бетерми саклап… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җиткерү — 1. Нин. б. бер чиккә якынайту, шул чиккә кадәр сузу (озынча әйбернең бер башы тур.). Билгеле бер күләмгә тутыру. Нин. б. бер халәткә китерү, күңелсез хәлгә кую, авыр кичерешләргә тарыту үләр хәлгә җ. 2. Билгеле бер срокка сузу, бетерми саклап… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ияртү — 1. (Ияртү (1 3) ) 2. Үзең белән алу, үзеңнән калдырмау 3. юкл. Арттан җиткермәү ат белән куалар, ә ул ияртми дә 4. Кызның ата анасы ризалыгыннан башка өйләнү; ябыштырып чыгару … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
озату — I. 1. Аерылышканда, саубуллашканда китүче белән бераз вакыт бергә бару. Саубуллашу, хушлашу. Арттан ияреп барган кебек булу (җансыз әйберләр тур.) 2. Кая да булса илтү, алып бару (юл күрсәтеп, ярдәм итеп, саклап, күзәтеп). Барырга булышу. Кая да… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шлейф — I. Хатын кыз күлмәгендә: арттан сөйрәлеп йөри торган озын итәк төре. II. ШЛЕЙФ – Эшкәртелгән җир (туфрак) өстен тигезләү өчен кулл. тор. җайланма … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
югыйсә — терк. 1. Кушма җөмләдәге сәбәп яки нәтиҗә җөмләне баш җөмләгә бәйләү, теркәү өчен – димәк, күрәсең сүзләре белән кулланыла акылы да җитенкерәми күрәсең, югыйсә начар малай түгел 2. Ихтимал булган сәбәпләрнең юклыгын белдергән җөмләне гаҗәпләнү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ябык — I. с. 1. Тире астында май катламы булмаган; көр түгел, арык; киресе: симез 2. Һава торышы начар булу сәбәпле, игеннәр уңмаган, азыкка мохтаҗлык зур булган (ел) заманалар авыр, еллар ябык. ЯБЫК ТУФРАК – Кирәкле тозларга, ашламага ярлы туфрак. II.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
құйрық жеу соғысы — (көне.) кетіп бара жатқан жаудың ең ақырғы қосынының артынан, екі бүйірінен тию. Жаудың алғашқы беті алда, сондықтан тыныштықпен өткен жерден, арттан жау күтпейді. Арттағылардың алдыңғы қолға хабар беруіне мұршасы болмайды … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
арт — I зат. Тоғызқұмалақ тақтасындағы солдан оңға қарай санағандағы бірінші отаудың аты. Әр ойыншының отаулары солдан оңға қарай: А р т, Тектұрмас, Атөтпес, Атсыратар, Бел, Белбасар, Қандықақпан, Көкмойын, Маңдай деп аталады (Ә. Ақшораев, Тоғызқұмалақ … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі