-
21 тәртә
сущ.1) огло́бля; ды́шлотәртәгә бәйләү — привяза́ть к огло́блям
2) перен.; разг. слега́; дли́нная дуби́на•- тәртә башы
- тәртә каеру••тәртә башын чәйнәү — гры́зться, руга́ться, конфликтова́ть за́дним число́м ( когда всё уже решено)
тәртә пычрату — оплоша́ть; испо́ртить де́ло, за кото́рое взя́лся
тәртә сыну — вконе́ц расстро́иться, разла́диться ( о делах); вконе́ц испо́ртиться
тәртә төртсәң үсеп чыгарлык (китәрлек) — чрезвыча́йно плодоро́дный; плодоро́днейший (букв. тако́й, что воткнёшь ды́шло - вы́растет)
тәртә түбәнгә карау — (си́льно) ухудша́ться ( о делах), разла́диться; идти́/пойти́ к разва́лу
тәртәгә җигелү — см. җигелү 3)
- тәртә аша сикерүтәртәдән чыгу — устра́ивать/устро́ить эксце́ссы
- тәртә башлары орыну
- тәртә башлары сугылу
- тәртә буе
- тәртә буйлыгы
- тәртә сындыру
- тәртәгә аркылы килү
- тәртәгә тибү
- тәртәне бору
- тәртәне каеру
- тәртәне кирегә бору
- тәртәне кирегә каеру
- тәртәсе кыска җиректән -
22 үтү
I неперех.1) проходи́ть/пройти́, проезжа́ть/прое́хать, прошага́ть; отшага́ть || прохожде́ние, прохо́д, прое́зд (определённого расстояния, промежутка)ике чакрым җәяү үтү — прошага́ть два киломе́тра
зур гына авылны үтү — прое́хать че́рез дово́льно большу́ю дере́вню
2) проходи́ть/пройти́, проше́ствовать ми́мо (кого, чего)университет яныннан үтү — проходи́ть ми́мо университе́та
кыз безнең яныбыздан вәкарь белән үтте — де́вушка го́рдо проше́ствовала ми́мо нас
3) проходи́ть/пройти́, проезжа́ть/прое́хать, минова́ть/ми́нуть; оставля́ть/оста́вить позади́ ( в стороне), проска́кивать/проскочи́тьАрзамасны үтү — прое́хать Арзама́с
урманны күптән үттек — лес давно́ ми́нули
өебезне үтмәдекме әле? — мы не проскочи́ли наш дом?
4) переправля́ться/перепра́виться, перее́хать, перейти́; проходи́ть/пройти́, пробива́ться/проби́ться, продвига́ться/продви́нуться (через что-л.) сквозь (что-л.) || прохо́д, продвиже́ниетаулар аша үтү — перейти́ че́рез го́ры
чик аша үтү — перепра́виться че́рез грани́цу
халык төркеме арасыннан үтү — пройти́ сквозь толпу́
куаклыклар арасыннан үтү — пробива́ться сквозь кусты́
5) проска́кивать/проскочи́ть, проска́льзывать/проскользну́ть, проника́ть/прони́кнуть, проса́чиваться/просочи́ться, пробира́ться/пробра́тьсяишектән үтү — проскользну́ть в дверь
отряд тарлавыктан үтте — отря́д проскочи́л че́рез уще́лье
6) проходи́ть/пройти́, входи́ть/войти́, вступа́ть/вступи́ть, пресле́довать книжн. || прохожде́ние, вхожде́ние, просле́дование ( куда)эчке бүлмәгә үтү — пройти́ в да́льнюю ко́мнату
7) проходи́ть/пройти́, проса́чиваться/просочи́ться, проника́ть/прони́кнуть, протека́ть/проте́чь || проса́чивание, проника́ние, проникнове́ние, проте́чкатүбәдән су үтә — кры́ша протека́ет
көймәгә су үтте — в ло́дку просочи́лась вода́
8) проходи́ть/пройти́, идти́, пролега́ть/проле́чь, протя́гиваться/протяну́ться (о дороге, тропинке и т. п.), протека́ть || прохо́д, протя́гиваниетимер юл авыл аркылы үтә — желе́зная доро́га пролега́ет че́рез дере́вню
елга авыл артыннан үтә — река́ протека́ет за дере́вней
9) проходи́ть/пройти́, принима́ться/приня́ться, зачисля́ться/зачи́слиться || прохо́д, приём, зачисле́ниештатка үтү — пройти́ в штат
тәкъдим бер тавыштан үтте — предложе́ние при́нято единогла́сно
конкурстан үтү — пройти́ по ко́нкурсу
10) перен. проходи́ть/пройти́, появля́ться/появи́ться ( на короткое время), проска́льзывать/проскользну́ть, проме́лькивать/промелькну́тьйөзеннән мыскыллы елмаю үтте — по лицу́ прошла́ (промелькну́ла) ехи́дная улы́бка
карашында икеләнү чагылып үтте — проскользну́ло сомне́ние во взгля́де
11) проходи́ть/пройти́, подверга́ться/подве́ргнуться (чему-л.)материаллар редактор аша үтә — материа́лы прохо́дят че́рез реда́ктора
цензура аша үтү — подверга́ться цензу́ре
12) проходи́ть/пройти́, истека́ть/исте́чь || прохожде́ние, истече́ниебарлык сроклар күптән үтте — все сро́ки давно́ прошли́
13) проходи́ть/пройти́, идти́, протека́ть/проте́чь, минова́ть, проска́кивать/проскочи́ть, пронести́сьгомер бик тиз үтә — жизнь о́чень бы́стро прохо́дит
берничә ел үтте — ми́нуло не́сколько лет
14) перен. проходи́ть/пройти́, протека́ть/проте́чьҗыелыш тыныч үтте — собра́ние прошло́ споко́йно
әңгәмә җанлы үтте — бесе́да прошла́ оживлённо
15)а) проходи́ть/пройти́, заверша́ть/заверши́ть, зака́нчивать/зако́нчить срок (обучения, лечения и т. п.)мәктәптә практика үтү — пройти́ пра́ктику в шко́ле
дәвалану курсын үтү — зако́нчить курс лече́ния
б) разг. проходи́ть/пройти́, изуча́ть/изучи́ть (что-л.) || прохожде́ние, изуче́ние"Фигыль" темасын үтү — проходи́ть те́му "Глаго́л"
16) проходи́ть/пройти́, минова́ть; прекраща́ться/прекрати́ться || прекраще́ниекыш үтте — зима́ прошла́
яңгыр үтте — дождь прекрати́лся
баш авыртуы үтте — прошла́ головна́я боль
аяк сызлавы үтте — прекрати́лась ломо́та ноги́
17) перен. пронима́ть/проня́ть, проника́ть/прони́кнуть, пробира́ть/пробра́ть, прохва́тывать/прохвати́ть, прони́зывать/прониза́ть (о морозе, холоде, ветре и т. п.)салкын җелеккә үтте — моро́з проня́л наскво́зь
салкын эчкә үтте — хо́лод прони́к в ду́шу
18) перен. доходи́ть/дойти́, де́йствовать, поде́йствовать; производи́ть/произвести́ впечатле́ние на (кого-л.)җыр йөрәккә үтте — пе́сня дошла́ до се́рдца
безнең киңәшләр аңа үтмәде — на́ши сове́ты на него́ не поде́йствовали
19) идти́; проходи́ть/пройти́ ( о еде и съеденном)үткәндә- аша — пока́ идёт- ку́шай
аш үтми — органи́зм не принима́ет пи́щу; не прохо́дит пи́ща
20) эвф. умира́ть/умере́ть, сконча́ться || смерть, кончи́наәни дөньядан үтте — ма́ма умерла́
21) в отриц. ф. ограни́чиваться/ограни́читься || ограниче́ниеярдәм коры вәгъдәдән үтмәде — по́мощь ограни́чилась одни́м обеща́нием
22) в знач. нареч. үтеп мину́я, обойдя́мөдирне үтеп, директорга керү — мину́я заве́дующего, побыва́ть у дире́ктора
23) в функ. служебн. гл.; соотв. русской приставке по-сөйләп үтү — порассказа́ть
күрсәтеп үтү — показа́ть
тәнкыйтьләп үтү — покритикова́ть
•- үтеп бару
- үтеп барышлый
- үтеп йөрерлек
- үтеп йөри торган
- үтеп керү
- үтеп китү
- үтеп чыгу
- үтү сәләте
- үтү юлы II неперех.име́ть спрос, име́ть сбыт; идти́ ( о товаре)III неперех.хәзер җиләк-җимеш яхшы үтә — тепе́рь на я́годы хоро́ший спрос
быть о́стрым, хорошо́ ре́зать ( о режущих предметах)пычак яхшы үтә — нож хорошо́ ре́жет
- 1
- 2
См. также в других словарях:
аркылы — I. 1. рәв. Нәр. б. иңе, киңлеге буенча; буйны иңгә кисеп үтә торган юнәлештә 2. с. Буйны иңгә кисеп үтә торган юнәлештә беркетелгән, куелган, эшләнгән. и. Иң, киңлек аркылысы буена тиң. АРКЫЛЫ БАЛТА – Балта эшендә ырмау ясау өчен кулл. тор. корал … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аркылау — сир. Нәр. б. аркылы чыгу, үтү юлны аркыладылар да, ары киттеләр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
узу — ф. 1. Атлап барып бер урыннан икенче урынга күчү, хәрәкәт итү моннан кем узган?. Хәрәкәт итеп нин. б. ара, юл үтү, берәр урын аша хәрәкәт итү ишегалдын узу 2. Нин. б. юнәлештә хәрәкәт иткәндә, барганда берәр нәрсә артта калу, аны үтеп китү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үтү — ф. 1. Узу, кичү (җәяү, атта, машинада һ. б. ш.). күч. Нин. б. юлны, зур араны йөреп чыгу. күч. Нәр. б. күз алдында барган, күчкән сыман булу 2. Кемнең яки нәр. б. яныннан китү. Хәрәкәт итеп, кая да булса юнәлеп, артыңда калдыру 3. Берәр нәрсә аша … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
коръән — Мөселман динен тотучыларның изге китабы, Мөхәммәт пәйгамбәр аркылы күктән, Алладан иңдерелгән дип санала. КОРЪӘН ЧЫГУ – Коръәнне тулысынча укып чыгу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аймылышу — 1. Аймылыш булу 2. Аркылы торкылы булу 3. күч. Юлдан чыгу, читкә китү 4. Саташу, зиһен чуалу, буталу ни сөйлисең, әллә аймылыша башладыңмы? … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аркылу — 1. Күп булып сибелү, берьюлы күп булып агылу (яктылык, һава дулкыны һ. б. ш. тур.) 2. Тулып, аркылы ташып чыгу (сыеклык, сибелүчән нәрсә һ. б. ш. тур. ) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аша — бәйл. 1. Аркылы (II,1 7) 2. Аралаш (2) 3. биш урын аша сикереп беренчелеккә чыгу 4. зур кыенлыклар аша теләккә ирешү. АША КИТҮ (УЗУ) – Нәр. б. нормаль хәлдән артып китүе турында бу эшләр инде аның башыннан аша китте … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кичерү — I. 1. Ярдәм итеп чыгару, күчерү, үткәрү (мәс. елга аркылы) 2. Күрү, тату, баштан үткәрү. Нин. б. киеренке хәл эчендә булу, яшәү 3. Берәр нәрсәгә дучар булып, юлыгып, аны җиңеп чыгу; шуңа түзү, чыдау 4. Искә төшерү 5. сир. Кичереш. II. КИЧЕРҮ – 1 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сарку — 1. Берәр нәрсә аркылы әз генә үтеп чыгу; әз әзләп кенә агып чыгып тору 2 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үтәдән-үтә — рәв. Нәр. б. бөтен калынлыгы аша, бер ягыннан икенче ягына үтәдән үтә тишеп чыгу. с. Нәр. б. бөтен калынлыгы аша, аркылы үтеп чыга торган үтәдән үтә яра … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге