-
1 первородящая
аввалин дафъа зоянда // в знач. сущ. первородящая ж зани аввалин дафъа зоянда -
2 первый
1. числ. якум, якумин, аввал, аввалин; первый курс курси якум; первый том ҷилди якум; в первых числах января дар аввалҳои январь; в первых рядах дар қаторҳои аввал2. аввала, пештара, нахустин; первые впечатления таассуроти нахустин; первый сон рӯъёи нахуст; при первой возможности ҳамин ки имконият даст дод; первые заморозки аёси аввалини тирамоҳ3. якумин, аввадин, нахустин; первая любовь ишқи аввал4. беҳтарин, аъло, якум; первый ученик талабаи якум (беҳтарин); первая красавица хуби хубон, маликаи ҳусн; первая премия мукофоти якум; шахматист первой категории шоҳмотбози дараҷаи якум5. якум, якумин, муҳимтарин, асосӣ; играть первые роли нақшҳои асосиро бозӣ кардан; предметы первой необходимости лавозимоти асосӣ // муз. якум; первая скрипка в оркестре скрипкачии якуми оркестр ҳар кадом, ҳар як, ҳар кас; первый встречный ҳар роҳгузаре, ҳар каси бегона7. в знач. сущ. первое с таоми якум (шӯрбо, карамшӯрбо ва ғ.)8. в знач. вводн. сл. первое уст. и прост. аввалан, якум ин ки… <> первое дело прост. 1) дар навбати аввал, аз ҳама пеш, аввал 2) в знач. сказ. аз ҳама хубтар, аз ҳама беҳтар; первым делом дар навбати аввал, даставвал; первым долгом пеш аз ҳама, дар навбати аввал; первая ласточка 1) падидаи нахуст 2) аввали кор; первая помощь ёрии аввалин; первый попавшийся 1 (такой, который ближе всего) ҳар чизи ба даст афтода, ҳар чизи тасодуфӣ 2) (случайный) ҳар касе, ки рост ояд, касе, ки вохӯрад; первое слово 1) сароғоз, ибтидо 2) асл, моҳият; первый сорт в знач. сказ. беҳтарин, аъло; первые шагй, первый шаг қадамҳои аввалин, ибтидои кор; в первую голову дар навбати якум, сараввал; в первую очередь дар навбати аввал, пеш аз ҳама; из первых рук (узнать, получить) аз сарманбаъ (фаҳмидан, гирифтан; на перв ый взгляд ба назари аввал; на первых порах дар ибтидо; не первой молодости солхӯрда, миёнсол; не первой свежести тару тоза не; кӯҳна, кӯҳнашуда; влетит тебе по первое число ту ҷазои сахт мебинӣ; с первого взгляда, по первому взгляду 1) бо як дидан, якбора 2) ба назари аввал, аз таассуроти аввал; с первого знакомства бо як дидан; с первого слова аз оғози сухан; играть первую скрипку сардорӣ кардан, мавқеи асосӣ доштан; \первыйый блин ко-мом погов. \первый сари кор сар кафонад, қадами аввал - лӯкка -
3 первенец
м1. фарзанди якумин (нахустин)2. перен. аввалин,.якумин, нахустин; этот завод -новостроек ин аввалин заводест аз сохтмонҳои нав -
4 перво*
қисми аввали калимаҳои мураккаб ба маънои «якум», «якумин», «аввалин», «нахустин»: первоисточник манбаи аввалин, сарманбаъ; первокурсник талабаи курси якум; первомайский …и иди Якуми Май, …и Якуми Май -
5 первоначальный
1. аввала, аввалин, якумин, нахустин; первоначальный проект лоиҳаи аввала2. ибтидоӣ, аввалин; первоначальные сведения по грамматике маълумоти ибтидоӣ аз грамматика; первоначальное обучение таълими ибтидоӣ -
6 первообразный
книжн. аввала, аввалин, ибтидоӣ; первообразная форма шакли аввалин -
7 черновой
1. мусаввада, сиёҳнавис; черновыезаписи мусавввада, кайдҳои сиёхнавис, хомнавис2. в знач. сущ. черновая ж уст. (черновик) мусаввада3. хомакӣ; аввал, аввалин; черновая репетиция машқи аввалин4. разг. иловагӣ, ёрирасон; черновой труд корҳои ёрирасон5. тех. …и коркарди хомакӣ6. тех. (с примесью - о металлах) омехта, омехтадор; черновая медь миси омехтадор -
8 шаг
м1. кадам; медленные шагй қадамхои оҳиста (суст); тяжёлые шагй кадамҳои вазнин; большими шагами бо қадамҳои калон-калон; одним шагом бо як қадам; шум шагов шарфаи пой; садои пой; замедлить шаг қадамро суст кардан; ускорить шаг, прибавить шагу қадамро тезондан; вольный шаг воен. қадамҳои озод; два шага вперёд! ду қадам ба пеш!; шириной в дёсять шагов бараш даҳ қадам2. перен. иқдом; дипломатический шаг иқдоми дипломатӣ; ложный шаг- икдоми барғалат; необдуманный шаг иқдоми бемулоҳиза; решительный шаг иқдош қатъӣ; дальнейшие шагй иқдоми минбаъда3. тех. як тоб, як печ; шаг резьбы як печп рахапеч; шаг винта як печи винт; шаг зубчатого колеса як тоби чархи дандонадор <> гигантские шагй спорт. сутуни чархзанӣ; конкрётные шагй иқдомҳои аниқ первый шаг, первые шагй қадамҳои аввалин, ибтидои кор; в нескольких шагах, в двух, трёх шагах як (ду-се) қадам онсӯтар; на каждом шагу дар сари ҳар қадам, дар ҳама ҷо, ҳамеша, доимо; шаг вперёд қадаме ба пеш; шаг назад кадаме ба пас; шаг за шагом 1) (постепенно) оҳиста-оҳиста, батадриҷ; 2) (последовательно) кадам ба кадам; выровнять шаг ҳамқадами дигарон шудан; двигаться (идти) гигантскими шагами бо кадамҳои азим пеш рафтан; двигаться (идти) черепашьим шагом сангпушт барин роҳ рафтан, мўрчавор роҳ гаштан; идти шаг в шаг с кем инон ба инон рафтан; не отходить (не отступать) ни на шаг як қадам ҳам дур нарафтан; қадаме хам ақиб нанишастан; не продвинуться ни на шаг як қадам ҳам пеш нарафтан; ни шагу назад аз ҷой наҷунбед!; отбивать (чеканить, печатать) шаг воен. низомиёна қадам задан; сбиться с шага воен. қадаммониро вайрон кардан; сделать первый шаг к чему қадами аввалин ниҳодан; шагу (лишнего) не сделать ягон ҳаракати зиёд накардан; \шаг-у нельзя ступить (сделать) коре карда наметавонад, ҳеҷ намемонанд коре кунад -
9 впервые
нахустин бор, аввалин бор, якумин бор, дафъаи якум -
10 набросок
қайдҳои хомакӣ, лоиҳаи аввалин, мусаввада -
11 начальный
аввал, аввала, аввалин -
12 первичность
аввалин будан, аввалият, ибтидоӣ будан -
13 первичный
аввал, аввалин, ибтидоӣ -
14 первоисточник
манбаи аввалин, сарманбаъ, сармаъхаз -
15 первоначальный
аввала, аввалин, якумин, нахустин -
16 первообраз
намуна, ибрат, тимсоли аввалин -
17 первообразный
аввала, аввалин, ибтидоӣ -
18 первооснова
асоси якумин, зоти аввалин, бунёди нахустин -
19 первопричина
сабаби асосӣ, сабаби аввалин -
20 первородный
аввалин, нахустин
См. также в других словарях:
аввалин — [اولين] нахустин, якумин, аз ҳама нахуст … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
нав — [نو] 1. он чи, пеш аз ин мавҷуд набуд, аввалин бор сохташуда ё таҳияшуда; ҷадидан ихтироъгардида; тоза, ҷадид; муқоб. кӯҳна; расму оини нав, ҳаёти нав, ҳодисаи нав; бинои нав иморати тозабунёд, бинои навсохт; либоси нав сарутани тозадӯхт, либоси… … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
нахустин — [نخستين] 1. аввалин, якумин: мулоқоти нахустин, фарзанди нахустин 2. аввало; аввалан; нахустин бор аввалин бор … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
якумин — [يکمين] 1. нахустин, аввалин: якумин бор; якумин шуда аввалин шуда, нахустин шуда 2. аз ҳама беҳтар, аз ҳама хубтарин: якумашро интихоб кардан … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
арӯсбинон — (арӯсбинӣ) [عروسبينان // عروسبيني] маросими аввалин бор ба дидани арӯс омадани хешон ва наздикон пас аз тӯйи никоҳ … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
бор — I [بار] 1. асоси замони ҳозира аз боридан 2. ҷузъи пасини калимаҳои мураккаб ба маънии боранда, резанда, пошанда ва маънои зиёдии чизе: мушкбор, нурбор, ашкбор, рӯдбор, дарёбор, ҷӯйбор ва ғ. II [بار] 1. он чи ба дӯш ё пушти инсон, чорпо ё болои… … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
гаҳворабандон — [گهواره بندان] маросими аввалин бор ба гаҳвора бастани тифли навзод … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
ғариб — [غريب] а 1. аҷиб, бадеъ, ғалатӣ; чизи нав ва нодир; аҷибу ғариб шигифтовар, аҷоиб 2. мусофир; дурафтода аз ватан, аз хонумон ҷудо, бе ёру диёр 3. маҷ. бекас; бечора ◊ шоми ғарибон а) кит. аввалин шаби мотам баъди дафн; б) шаби пурғаму андӯҳи… … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
дарс — [درس] а 1. машғулияте, ки ҳамчун шакли асосии ташкили кори таълиму тарбияи мактабӣ аз тарафи омӯзгор дар синф бо хонандагон аз рӯи ҷадвали дарсҳо гузаронида мешавад: дарси аввалин, дарси адабиёт, дарси забони модарӣ, ба дарс ҳозир шудан 2. он чи… … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
дастлоф — [دست لاف] [аслаш дастфол] савдои аввалин (ки гӯё барори савдо ба он вобаста аст), байъи аввал; аввали ҳар кор; шугун … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
дебют — [ديبيوت] фр 1. нахустин ҳунарнамоӣ дар саҳна; умуман аввалин ҳунарнамоӣ ё озмоиши қувва дар кори эҷодӣ 2. варз. ибтидои бозӣ … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
