-
1 φείδομαι
φείδομαι, fut. φείσομαι, später auch φειδήσομαι, ep. πεφιδήσομαι, aor. ep. πεφιδόμην, πεφιδέσϑαι, πεφιδοίμην, aber Il. 24, 236 auch aor. I. φείσατο, – schonen, verschonen; mit dem gen., ἵππων, λαῶν, u. vgl., Il. 5, 202. 15, 215. 21, 101. 24, 158 Od. 9, 277. 22, 54; οὐ φείσατο χερσὶν νευρᾶς Pind. I. 5, 33; κελεύϑου N. 9, 20; ἐφείσατό τινος Aesch. Spt. 394; μὴ φείσῃ βίου Soph. Phil. 739, u. öfter, wie Eur. u. Ar.; φείδεο τῶν νεῶν, μηδὲ ναυμαχίην ποιέο Her. 8, 68, 1; – bes. vom Vermögen, sparen, sparsam sein; spärlich, selten reichen; Il. 24, 236; σίτου Hes. O. 606, vgl. 371; οἱ γεωργοῦντες καὶ φειδόμενοι Dem. 24, 172; vgl. noch φειδομένῳ βλέμματι ἰδεῖν Agath. 4 (V, 210); φειδομένοις ὄμμασι νεύειν Strat. 16 (XII, 71); φειδομένῳ χείλει φιλεῖν Agath. 11 (V, 269); φειδομένῃ ὁρμῇ Ep. ad. 301 ( Plan. 140). – Dah. sich enthalten, vermeiden, sich entziehen, τοῦ κινδύνου, τοῦ λέγειν, Xen. Cyr. 4, 6,19. 5, 5,18; – auch c. inf., ablassen, unterlassen, Eur. Or. 393; ἆρ' εὐλαβηϑείη ἂν καὶ φείσαιτο μή τι δρᾶσαι τῶν τυραννικῶν Plat. Rep. IX, 574 b; μὴ φείδου διδάσκειν Xen. Cyr. 1, 6,35; u. öfter in der Anth., φείδεο κόπτειν, αἰτῆσαι, Zonas 5 Philodem. 10 (IX, 312. V, 121); αἱμάξαι Strat. 63 (XII, 221).
-
2 προς-ιζάνω
προς-ιζάνω (s. ἱζάνω), dabei sitzen, dran hangen, haften; πρὸς ἄλλοτ' ἄλλον πημονὴ προςιζάνει, Aesch. Prom. 276; Ἀρὰ – ὄμμασι, Spt. 677; κείνῃ μῶμος οὐ προςιζάνει, an ihr haftet kein Tadel, Simonds. Amorg. 84; u. in sp. Prosa, Luc. hist. scrib. 10.
-
3 πηγάζω
πηγάζω, 1) quellen, aufquellen, zum Quell werden, πηγάζει τὸ διαυγὲς ἐν ὄμμασι, Damochar. 4 ( Plan. 310). – 2) trans., quellen lassen, wie eine Quelle fließen lassen, νᾶμα πηγάζει μέλισσα, Antiph. 29 (IX, 404) u. a. Sp., wie Nonn.; Hesych. erkl. ἀναβλύζω.
-
4 πίστις
πίστις, ἡ, Tre ueu. Glauben, Vertrauen, Zutrauen; πίστεις καὶ ἀπιστίαι ὤλεσαν ἄνδρας, Hes. O. 370; ἐν ὄμμασι ϑέσϑαι πίστιν, Pind. N. 8, 44; Aesch. Pers. 435; ϑνήσκει δὲ πίστις, βλαστάνει δ' ἀπιστία, Soph. O. C. 617; εἴ τίς ἐστι πίστις ἐν τοῖς δρωμένοις, Tr. 585; νῦν γ' ἂν τῷ ϑεῷ πίστιν φέροις, O. R. 1445; ὅρκων φρού-δη πίστις, Eur. Med. 492; τὰν πίστιν σμικρὰν παρ' ἐμοί γ' ἔχει, El. 737; οἷσιν οὔτε πίστις μένει, Ar. Ach. 289; Her. 8, 105; πίστει χρήσασϑαι μονίμῳ, Plat. Rep. VI, 505 e; δόξαι καὶ πίστεις γίγνονται βέβαιοι καὶ ἀληϑεῖς, Tim. 37 b; διασώζειν τι ἐν πίστει, Xen. Cyr. 1, 6, 19; Folgde; Kredit, Dem. 36, 57, vgl. 44; εἰς πίστιν διδόναι, 32, 16. – Beweis, Unterpfand der Treue, Versicherungs-, Ueberzeugungsmittel, auch Bürgschaft, Zusicherung, ἔμβαλλε χειρὸς πίστιν, Soph. Phil. 802, vgl. O. C. 1628; πίστιν ἐπιτιϑέναι κατὰ τῶν ἱερῶν, Is. 7, 16; πίστιν καὶ ὅρκια ποιεῖσϑαι, einen Vertrag, ein Bündniß machen, Her. 9, 32; auch im plur., τὰς πίστις ποιεῖσϑαι, 3, 8; πίστι λαβεῖν, καταλαβεῖν τινα, Einen nach gegebener Bürgschaft zum Freunde annehmen, 3, 74. 9, 106; πρός τινα, Thuc. 4, 51; ὅρκων καὶ πίστεων, Plat. Legg. III, 701 c; πίστεις τὰς μεγίστας ἡγουμένω ἀλλήλοιν δεδωκέναι καὶ δεδέχϑαι, Phaedr. 256 d; πίστεις ποιεῖσϑαι ἀλλήλοις, Xen. Hell. 1, 3, 12; πίστιν δοῠναι, Ar. Lys. 1185; καὶ λαβεῖν, Xen. oft; vgl. τὴν ἑαυτῷ πρὸς ὑμᾶς γεγενημένην πίστιν ἀνεῖλε, Din. 3, 18; Pol. oft, auch πίστεις ϑέσϑαι, 3, 67, 7; er braucht es auch für das anvertraute Geschäft, 6, 35, 8 u. sonst; – Arist. rhet. 1, 1 führt die πίστεις als künstliche Beweismittel an; πίστεσιν, αἷς ἄλλους πείϑομεν, βουλευώμεϑα, Isocr. 3, 8; vgl. noch Plat. παραμυϑίας δεῖται καὶ πίστεως, Phaed. 70 b; auch = Versprechen, Verheißung, πίστεσιν ἐξαπατηϑέντες, Xen. Cyr. 8, 8, 3.
-
5 σκαρδαμύσσω
σκαρδαμύσσω, att. - ττω, blinzeln, mit den Augen zwicken, τὸ πυκνῶς καταμύττειν καὶ ἀναβλέπειν τοῖς ὄμμασι, lat. nictare, dem starr und unverwandt Blicken entgeggstzt; Eur. Cycl. 622; Xen. Cyr. 1, 4, 28 Conv. 4, 25, wo es dem λιϑίνως βλέπειν u. ἀτενίζειν entgeggstzt ist (nicht mit μύω zusammengesetzt, sondern von σκαίρω).
-
6 τροπαῖος
τροπαῖος, 1) zur Wendung, zum Wechsel, zur Veränderung gehörig. – Bes. zur Umkehr, zur Flucht gehörig, ἐχϑρῶν ϑύειν τροπαῖα sc. ἱερά, Eur. Heracl. 402; dah. ϑεοὶ τροπαῖοι, die Götter, die den Feind in die Flucht gewendet u. Sieg verliehen haben, bes. Ζεύς (Soph. Ant. 143 Eur. Heracl. 867), Ποσειδῶν u. Ἥρα. – Auch wie ἀποτρόπαιος, Abwender, Ζεύς Soph. Trach. 303. – 2) pass., abgewendet, Ἕκτορος ὄμμασι τροπαῖοι, mit den Blicken von Hektor abgewendet, Eur. El. 467.
-
7 τακερός
τακερός, 1) geschmolzen, weich; κύαμοι u. ἐρέβινϑοι, Ar. u. Pherecr. bei Ath. IX, 366 e, der es = τρυφερός erkl.; u. so bes. übertr., schmelzend, schmachtend, zärtlich, bes. vom feuchten Schimmer sehnsüchtiger Augen, τακερὰ δέρκομαι, Ibyc. 2; vgl. Schol. Ap. Rh. 3, 120; so τακερὸν βλέπειν, Alciphr. 1, 28; τακεραῖς κόραις λεύσσειν, Thess. 32 (IX, 567), u. A.; τακερόν τι ἐν τοῖς ὄμμασι πάϑος ἀνυγραίνων, Luc. amor. 14; adv., ib. 3. – Vom Gesange, Ael. H. A. 5, 38. – 2) akt. zum Schmelzen dienend, ὕδατα τακερώτατα, Hippocr.
-
8 φίλιος
φίλιος, bei den Att. häufig auch 2 Endgn, freundschaftlich, freundlich gesinnt, befreundet; ὦ Νὺξ φιλία Aesch. Ag. 346; φιλίοις ὄμμασι Ch. 798; ὕμνος Pind. P. 1, 60; ἔπη P. 4, 29; δῶρα Ol. 1, 75; ὦ φιλία γενέϑλα Soph. El. 219; ἄλοχος Eur. Alc. 879; βρέφη Troad. 557, was auch geliebt übersetzt werden kann; Beiname des Zeus, Ar. Ach. 695, wie εἰπὲ πρὸς Διὸς φιλίου Plat. Phaedr. 234 e, u. öfter Zeus, der Beschützer der Freundschaft; auch ohne den Zusatz Ζεύς, Pherecrat. bei Poll. 2, 127; vgl. εἰπὲ πρὸς φιλίου Plat. Gorg. 519 e Euthyphr. 6 b u. Ruhnk. zu Tim. p. 193; πόλις φιλιωτέρη, Her. 7, 151; λόγοι 7, 163. 8, 106; γνῶμαι 9, 4; bes. Ggstz von πολέμιος, es im Kriege mit Einem haltend, ἠρέμα παρασκοπῶν καὶ τοὺς φιλίους καὶ τοὺς πολεμίους Plat. Conv. 221 b, wie Pol. 16, 19, 3 u. sonst; dah. ἡ φιλία, mit u. ohne χώρα, Freundesland, im Ggstz von ἡ πολεμία, Xen. Cyr. 4, 5,13, wie φρούριον 5, 3,23; πάντα ἀλλήλοις τά γε τῆς ἀρετῆς μόρια λέγεταί που φίλια Plat. Polit. 306 c; τὰ χρήματα μὴ φίλια εἶναι, für feindlich, dah. für gute Prise erklären, Dem. 24, 12; Sp. – Adv.; φιλίως εἴρηκας Plat. Legg. III, 698 d; Folgde.
-
9 νόησις
νόησις, ἡ, das Wahrnehmen, bes. geistiges, Begreifen, Denken; νοήσει, ἀλλ' οὐκ ὄμμασι ϑεωρεῖν, Plat. Rep. VII, 529 b; καὶ λογισμός, 524 b; 534 b umfaßt er damit ἐπιστήμη u. διάνοια; τὸ νοήσει μετὰ λόγου περιληπτόν, Tim. 28 a; Plut.
-
10 νεύω
νεύω ( nuo), nicken, winken; um ein Zeichen zu geben, νεύσω μέν τοι ἐγὼ κεφαλῇ, Od. 16, 283, u. so allein, νεὖσ' Αἴας Φοίνικι, Il. 9, 223, vgl. Od. 17, 330; auch mit folgdm accus. c. int., νεῠσε δέ οἱ λαὸν σόον ἔμμεναι, Il. 8, 246, er sicherte es ihm zu; εἴς τινα, H. h. 6, 9; als Ausdruck der Bejahung, Genehmigung, Zusicherung, ὀφρύσι, κεφαλῇ, Il. 1, 528. 17, 209 Od. 16, 164 u. sonst; ἐπ' ὀφρύσι νεύειν, mit den Augen dazu nicken, oft (vgl. Pind. ἐπὶ γλεφάροις νεῦσαν, I. 7, 45); auch mit dem bloßen accus., zugestehen, bewilligen, νεῦσέ οἱ κούρην, H. h. Cer. 445. 463; χάριν, Soph. O. C. 248; vgl. ὅρκος βέβαιός ἐστιν, ἢν νεύσω μόνον, Aesch. frg. 282; Ζεὺς ὅ τι νεύσῃ, τελευτᾷ, Eur. Alc. 981; sp. D., νεῦσε δ' ὅγ' αὐτῇ δωσέμεναι, Ap. Rh. 2, 249. – Auch = sich neigen, senken, vorbiegen; ἱππόκομοι κόρυϑες λαμπροῖσι φάλοισιν νευόντων, Il. 13, 133. 16, 217, u. δεινὸν δὲ λόφος καϑύπερϑεν ἔνευεν, 3, 337, u. oft von niederwallendem Helmbusch; νεύειν κεφαλάς, die Köpfe senken, hangen lassen, als Zeichen der Demüthigung, des Ueberwundenseins, Od. 18, 237; vgl. Soph. ὃς πάντας ἐς πέδον κάρα νεῦσαι φόβῳ προὔτρεψεν, Ant. 270; τοῦ νεύοντος κάτω, Eur. El. 839; νεύειν εἰς τὴν γῆν, Ar. Vesp. 1110; στὰν δὲ κάτω νεύσαντες ἐπὶ χϑονός, Ap. Rh. 2, 683; von vollen Aehren, Hes. O. 575; auch in Prosa, Her. 2, 48; Plat. winken, ἔνευσε τῷ παιδί, Phaed. 117 a; sich wohin neigen, οὐκ εἰς ταὐτὸν ἔτι νεύουσαι, Legg. XII, 945 d; Thuc. 4, 100; u. bes. bei Sp. νεύειν εἰς δύσεις, πρὸς μεσημβρίαν, Pol. 1, 42, 4. 6, wie vergere, von dem sich nach einer Himmelsgegend hin Erstrecken; so auch ἐπὶ τὰ πεδία, 1, 15, 8; u. übertr., μηδαμοῦ νεύειν, πρὸς ἕνα σκοπὸν νεύειν, 1, 4, 1. 6, 10, 7; vgl. εἰ δ' ἄλλως νεύσαις, Theocr. 7, 109.
-
11 δι-αυγής
δι-αυγής, ές, durchglänzend; ἄστρα Ap. Rh. 2, 1104; πτέρυγας χρυσείαις φολίδεσσι διαυγέας 1, 221; durchsichtig, ἅλμη Bian. 3 (IX, 227); νᾶμα Antiphil. 31 (IX, 277); ἀμέϑυστος ad. 113 (v, 205); πηγάζει τὸ διαυγὲς ἐν ὄμμασι Damochar. 4 ( Plan. 310); öfter ποταμός, ὕδωρ, Themist.; vgl. Luc. D. Mar. 3, 2; dah. χαλκός, Spiegel, Callim. Lav. Pall. 21.
-
12 ξηρός
ξηρός (vgl. ξερός, σχερός, χέρσος), trocken, dürr; γαῖα, Eur. Phoen. 1159, u. so oft vom Lande; ξηροῖς ἀκλαύστοις ὄμμασι, Aesch. Spt. 678; κομίζων ξηρὸν ἐκ πόντου πόδα, Eur. Andr. 1260; ἄνεμος, Ar. Nubb. 403 (vgl. Her. 2, 26); übertr., τρόποι, Vesp. 1452; von einem ausgetrockneten Flusse, Her. 5, 45; τὸ ξηρὸν τοῦ ποταμοῠ, eine trockne Stelle im Flusse, Xen. Cyr. 7, 5, 18; ἐξέωσαν εἰς τὸ ξηρὸν τὰς ναῦς, Thuc. 8, 105; Ggstz ὑγρός, Plat. Phaed. 86 b u. öfter; ὕλη αὔη καὶ ξηρά, Legg. VI, 761 c; ξηρότερον, Phil. 25 c; Folgde; ἡ ξηρά, sc. γῆ, das trockne, feste Land, Xen. Oec. 19, 7; N. T. u. a. Sp. – Von der Stimme, rauh, heiser, Sp. – Uebh. leer, nichtig, trocken; πικροὶ καὶ ξηροὶ πρόκυνες heißen die Grammatiker Antiphan. 5 (XI, 322); ἐπὶ ξηροῖς καϑίζειν τινά, aufs Trockne setzen, ihn um alles das Seinige bringen, Theocr. 1, 51; erschöpft, 24, 60.
-
13 βλέφαρον
βλέφαρον, τό (βλέπω), 1) Augenlid, gew. im plur., Hom. oft, z. B. Odyss. 2, 398 ἐπεί σφισιν ὕπνος ἐπὶ βλεφάροισιν ἔπιπτεν, 20, 54 καί ῥά οἱ ὕπνον ἐπὶ βλεφάροισιν ἔχευεν, 5, 493 ὕπνον ἐπ' ὄμμασι χεῦ', ἵνα μιν παύσειε καμάτοιο, φίλα βλέφαρ' ἀμφικαλύψας, Iliad. 14, 165 τῷ δ' ὕπνον χεύῃ ἐπὶ βλεφάροισιν ἰδὲ φρεσὶ πευκαλίμῃσιν, 17, 438 δάκρυα δέ σφινϑερμὰ κατὰ βλεφάρων χαμάδις ῥέε, Odyss. 23, 33 βλεφάρων δ' ἀπὸ δάκρυονἧκεν; dual. βλεφάροιιν Iliad. 10, 187 Odyss. 17, 490; – βλέφαρα κοιμῶν ὕπνῳ Aesch. Ag. 15; συμβαλεῖν ὕπνῳ Spt. 3; ἄϋπνον βλέφαρον Eur. Or. 302. Seltener in Prosa, Plat. Tim. 45 d. – 2) übertr., das Auge, Hes. Sc. 7, wo aber der Zusatz κυανεάων, den die alten Gramm. als ion. für κυανέων erkl., auf eine Form βλεφάρη hindeutet; βλέφαρα λύειν, die Augen brechen, sterben, Soph. Ant. 1301; die Sonne heißt ἁμέρας βλ. ibd. 104; vgl. Eur. Phoen. 546.
-
14 λεύσσω
λεύσσω (vgl. λευκός, γλαύσσω), nur praes. u. impf., seh en, erblicken, wahrnehmen, Il. 1, 120. 16, 70 u. öfter; auch ohne den accus., sehen, blicken, ἅμα πρόσσω καὶ ὀπίσσω λεύσσει, Il. 3, 110; ἐπὶ πόντον, auf das Meer hinschauen, ἐς γαῖαν, 5, 771 Od. 9, 166; ἀϑάνατοι λεύσσουσι ὅσοι σκολιῇσι δίκῃσιν ἀλλήλους τρίβουσιν, Hes. O. 252; σϑένος ἀελίοιο λεύσσομεν Pind. P. 4, 145; Tragg. öfter, εἰ μὴ πέλας Ὀδυσσέα στείχοντα λεύσσομεν Soph. Phil. 1205; εἴς τινα, O. R. 1254, wie Od. 8, 171 u. Eur. Phoen. 396; ὁ μὴ λεύσσων, der Todte, Soph. Tr. 825, wie εἰ λεύσσει φάος, wenn er lebt, Eur. Phoen. 1084; κυάνεον δ' ὄμμασι λεύσσων φονίου δέργμα δράκοντος Aesch. Pers. 80, vgl. φόνον λεύσσοντε προσώπῳ Theocr. 25, 137. Die Gramm. führen das fut. λεύσω, aor. ἔλευσα an; ἔλευσας ist alte Lesart Aesch. Pers. 696, wie λεύσσατε Soph. O. C. 121.
-
15 θεάομαι
θεάομαι (vgl. ϑάομαι, ϑηέομαι), sehen, schauen, betrachten; ϑεᾶσϑε πάντες ἄϑλιον δέμας Soph. Tr. 1068; πάντα ϑεᾶσϑ' ὄμμασι Eur. Ion 232; ϑεάσομαι Hipp. 661; bes. ein Schauspiel mit ansehen, dah. οἱ ϑεώμενοι, die Zuschauer, Ar. Nubb. 510 Plut. 798; ζητεῖ τὸ κακὸν τεϑεᾶσϑαι Th. 797; ὅκως ἐκείνην ϑεήσεαι γυμνήν Her. 1, 8; πόλεμον, den Krieg mit ansehen, 8, 116; πάντες ὥςπερ ἄγαλμα ἐϑεῶντο αὐτόν Plat. Charm. 154 c; übertr., geistig betrachten, τὰ ὀνόματα Crat. 411 a, τὸ ἀληϑὲς καὶ τὸ ϑεῖον Phaed. 84 a; ϑεῶ δὴ καὶ τὸ μετὰ ταῦτα ἑπόμενον Polit. 298 e; ϑεα-σάμενος, ὅτι οὕτως ἔχεις πρὸς τὸ ἀγαϑόν Prot. 352 a. – Τὸ ϑεαϑέν, das Gesehene, Thuc. 3, 38, ist f. l. für δρασϑέν. – Bei Sp. finden sich einzelne Formen des Activs, bes. ϑέα, siehe. Die dor. Form s. unter ϑάομαι.
-
16 θέᾱμα
θέᾱμα, τό, Anblick, Schauspiel; δυςϑέατον ὄμμασι Aesch. Prom. 69; Soph. Ai. 992; Eur. Suppl. 803. Eben so in Prosa, Plat. Rep. IV, 440 a Isocr. 4, 45 u. A.; τὰ ἑπτὰ ϑεάματα, die sieben Wunderwerke, Strab. XIV, 652.
-
17 θῡμαίνω
-
18 ἀστράπτω
ἀστράπτω, Blitze schleudern, blitzen, Hom. vom Zeus Iliad. 2, 353. 9, 237. 10, 5. 17, 595; Arist. ἀστράπτει, es blitzt; Glanz ausstrahlen, ἵμερον ἀπ' ὀμμάτων ἀστράπτουσα Asclep. 12 (XII, 161); Κελτοῖς πουλὺν ἐνυάλιον Crinag. 28 (IX, 283); σέλας ἐξ ὀμμάτων Aesch. Prom. 356; intrans. glänzen, bes. von Augen, τοῖς ὄμμασι Xen. Cyn. 6, 15; ὄψις ἀστράπτουσα Plat. Phaedr. 254 b; γλῆναι ἀστράπτουσαι Sosip. 3 (V, 56); vgl. Opp. C. 1, 360; vom Metallglanz, χαλινὸς ἀστρ. Soph. O. C. 1069; ἤστραπτε χαλκῷ Xen. Cyr. 6, 4, 1; beleuchten, εὐνήν Mus. 276.
-
19 ἀντ-ίσχω
-
20 ἀκρῑβής
ἀκρῑβής, ές ( ἄκρος, scheint leine Zstzg), genau, sorgfältig, in der ganzen Prosa häufig, selten bei Dichtern, mit Eur. El. 365 οὐκ ἔστ' ἀκριβὲς οὐδὲν εἰς εὐανδρίαν, es giebt kein genaues Kennzeichen der Männerwürde; Λυγκεὺς ἀκριβὴς ὄμμασι, der scharfsehende, Theocr. 22, 194; – Thuc. 6, 18 stellt neben einander τὸ φαῦλον καὶ τὸ μέσον καὶ τὸ ἀκριβές. Plato nennt so ἰατρός, κυβερνή-της, Rep. I, 342 d; νομοϑέτης Legg. I, 628 d, die in ihrer Art vollkommen sind; öfter λόγος, dem ὡς ἔπος εἰπεῖν entggstzt, Rep. I, 431 b (Ar. Nub. 131 ἀκριβεῖς λόγοι, spitzfindige Reden); ἀλήϑεια, ἐπιστήμη ἀκριβεστάτη Phil. 59 a Parm. 134 c; δικαστής Thuc. 3, 46, streng; ϑώρακες Xen. Mem. 3, 10, 15, genau anschließende. Genau, dürftig, sparsam, τὸ ἀκρ. εἶδος τῶν διαλόγων, τὸ κατὰ βραχὺ λίαν Prot. 338 a; ταμίας Plut. Cat. mai. 3; vgl. Luc. Tim. 13; – τὸ ἀκριβές, oft allein die Genauigkeit, Strenge, τὸ μὲν ἀκριβές, streng genommen, Isaeus; ἐντὸς τοῦ ἀκριβοῦς, nicht nach strengem Rechte, Thuc. 5, 90; τὸ τῆς συντάξεως τῶν Ῥωμαίων ἀκριβές, die strenge Ordnung der Römer, Pol. 15, 13; Luc. Anach. 21; – ἐς τὸ ἀκριβές, genau, εἰπεῖν Thuc. 6, 82. – Adv. ἀκριβῶς, genau, streng, in denselben Vbdgn; sparsam, Isocr. 2, 19; ἀκ. καὶ μόλις, kaum, Plut. Alex. 16.
- 1
- 2