çırpınmaq

1. биться, метаться:

1) содрогаться, трепетать. Xəstə qızdırma içərisində çırpınırdı больной метался в лихорадке; quşcuğaz qəfəsdə çırpınırdı птичка билась в клетке

2) ударяться, колотиться обо что-л. Dalğalar sahilə çırpınırdı волны бились о берег

2. трепетать:

1) биться, содрагаться всем телом. Balıq çırpınır рыба трепещет

2) биться часто и напряжённо (о сердце). Ürəyi çırpınır kimin трепещет сердце чьё

3. барахтаться (делать беспорядочные быстрые движения всем телом, руками, ногами – обычно стараясь освободиться, подняться, выплыть и т.п.). Quş suda çırpınırdı птица барахталась в воде

4. стряхивать с себя пыль, снег и т.п.; встряхиваться, встряхнуться (быстрым движением тела скинуть с себя что-л.). Qardan çırpınmaq встряхнуться от снега

I

1. сердце:

1) центральный орган кровообращения, находящийся у человека в левой стороне грудной полости. Uşağın ürəyi сердце ребенка, idmançı ürəyi сердце спортсмена, sağlam ürək здоровое сердце, süni ürək искусственное сердце, ürəyin tonları тоны сердца, ürək qüsuru порок сердца, ürəyin piylənməsi ожирение сердца, ürək ağrıları боли в сердце

2) место на груди, где находится этот орган. Ürəyini tutmaq держаться за сердце

3) перен. этот орган как символ средоточия чувств, переживаний, настроений человека. Təmiz ürək чистое сердце, sadə ürək простое сердце, alovlu ürək пламенное сердце, sevən ürək любящее сердце; ürəyi ilə hiss eləmək чувствовать сердцем

4) перен. душевный мир человека, его переживания, настроения, чувства. Ürəyini həyəcanlandırmaq kimin растревожить сердце чьё, кого, ürəkləri fəth eləmək покорить сердца, ürəyini sındırmaq разбить сердце

5) перен. центр, главная часть; средоточие чего-л. Bakı Azərbaycanın ürəyidir Баку – сердце Азербайджана

2. душа:

1) внутренний, психический мир человека, его переживания, настроения, чувства и т.п. Ürək sevinir душа радуется; başqasının ürəyini bilmək olmaz чужая душа – пот ёмки

2) совокупность характерных черт, присущих личности. Qaynar ürək горячая душа

3) перен. вдохновитель чего-л., главное лицо где-л. Kollektivin ürəyi душа коллектива

3. перен. отвага, мужество. Bu iş böyük ürək tələb edir это дело требует большого мужества

II

1. сердечный:

1) относящийся к сердцу как органу кровообращения. Ürək əzələsi сердечная мышца, ürək xəstəliyi сердечная болезнь

2) связанный с болезнями сердца. Ürək dərmanları сердечные лекарства

3) близкий, связанный с любовью. Ürək dostu сердечный друг; ürək yaxınlığı сердечная близость

2. душевный:

1) связанный с внутренним миром человека, его психическим состоянием. Ürək sarsıntısı душевное потрясение, ürək cöşqunluğu душевный подъём

2) искренний, откровенный, сердечный. Ürək söhbəti душевный разговор

◊ ürək ağrısı ilə с болью в сердце, с душевной болью; ürək bağlamaq kimə полюбить кого; ürək bulandırmaq вызывать, вызвать отвращение в ком-л.; ürək vermək kimə:

1. любить, полюбить кого

2. подбадривать, подбодрить кого; внушать уверенность; ürək qalmamaq kimdə лишиться сил от страха, от душевных переживаний; ürək qoymamaq kimdə сильно испугать, напугать кого; ürək qızdırmaq kimə доверяться, довериться кому; ürək eləmək отваживаться, отважиться на что-л.; ürək eləmədi kim духу не хватило у кого (не отважился, не решился на что-л.); ürək yanğısı ilə с душой, с сердцем; ürək yandırmaq: 1. kimə с душой относиться к кому; 2. nəyə вкладывать, вложить душу во что; ürək sındırmaq обижать, обидеть кого-л., ürəyini çəkmək вытягивать, вытянуть душу из кого-л.; ürək çırpıntısı ilə с сердечным трепетом; ürək çürütmək выматывать, вымотать душу; ürəkdən gəlmək идти от души; ürəyə yatmaq быть по душе, быть по сердцу; ürəklərini birbirinə boşaltmaq изливать, излить душу друг другу; ürəyi ağzına gəldi: 1. чуть его не вырвало; 2. сердце ёкнуло, чуть сердце не оборвалось; ürəyi ağrımaq kimə, nəyə испытывать жалость к кому, к чему; ürəyi ayağının altına duşmək сильно испугаться, перепугаться; ürəyi alışıb yanmaq: 1. чувствовать сильную жажду; 2. испытывать чувство жалости к кому-л.; ürəyi atmaq, ürəyi atlanmaq: 1. жаждать, сильно желать, хотеть кого-л., чего-л.; 2. сильно биться, стучать (о сердце); ürəyi açılmaq повеселеть, развеселиться (после долгих переживаний, грусти); ürəyi aşıb-daşmaq (fərəhdən, sevincdən və s.) быть на седьмом небе (от радости); ürəyi bir təhər olmaq почувствовать себя плохо; ürəyi bir tikə olmaq kim üçün скучать, соскучиться по к ом; ürəyi boşaldı излив душу, успокоился; ürəyi böyüdü сердце переполнилось (от радости, гордости); ürəyi buz kimi olmaq быть очень спокойным; ürəyi bulanmaq: 1. почувствовать тошноту; 2. почувствовать отвращение к кому-л., чему-л.; ürəyi qana dönur kimin сердце чьё, кого обливается кровью; ürəyi qanla dolur см. ürəyi qana dönür; ürəyi qalxmaq почувствовать тошноту; ürəyi qəfəsə salınmış quş kimi çırpınır сердце бьётся как птица в клетке; ürəyi qızmaq kimə доверяться кому; ürəyi qızmamaq kimə не верить, не доверяться кому; ürəyi qızınmaq почувствовать душевную теплоту; ürəyi qıldan (tükdən) asılı olmaq еле держаться (о человеке с больным сердцем), ürəyi qısıldı kimin стало плохо, дурно стало кому; ürəyi qopdu kimin сильно испугался, перепугался; вздрогнул; ürəyi qubarlanmaq лечь свинцом на сердце; ürəyi quş kimi çırpınmaq трепетать, затрепетать сердцем, приходить, прийти в волнение; ürəyi dağa döndü (iftixar hissi ilə doldu) сердце переполнилось гордостью; ürəyi dağ boyda oldu см. ürəyi dağa döndü; ürəyi dağlanmaq испытывать тяжелую душевную скорбь, печаль; ürəyi ayağının altına düşdü сердце ушло в пятки; ürəyi darıxdı сердце сжалось; ürəyi daşa dönüb сердце обросло мохом; ürəyi dəmirdəndir у него не сердце, а камень; ürəyi dolub у него накипело на сердце; ürəyi dilində что на сердце, то на языке; ürəyi dolu с переполненной душой; ürəyi düşdü сердце в пятки ушло, сердце упало, сердце оборвалось; ürəyi əriyib зачах от горя; ürəyi əsmək: 1. дрожать от страха; 2. kim üçün сильно желать кого-л.; ürəyi (ürəyin) istədiyi qədər сколько душе угодно; ürəyi (ürəyin) istədiyi kimi как душе угодно; ürəyi (ürəyin) istəyəni что душе угодно, ürəyi içinə düşmək см. ürəyi düşmək; ürəyi yanmaq: 1. kimə жалеть, испытывать сострадание к кому; 2. kimə, nəyə болеть душой за кого, за что; 3. испытывать жажду, хотеть пить; ürəyi yaralanıb душа ранена; ürəyini yaralamaq kimin ранить душу кому; ürəyi yaralı с раненой душой; ürəyi yarpaq kimi əsmək дрожать как осиновый лист; ürəyinə yatmaq быть по сердцу (по душе); ürəyi yerində deyil сердце не на месте; ürəyi yerindən qopdu сердце оборвалось; ürəyi yerindən oynadı сердце дрогнуло; ürəyi yerinə gəldi отлегло от сердца; ürəyi yumşaldı сменил гнев на милость; ürəyi yuxalmaq расчувствоваться, растрогаться (приходить, прийти в умиление); ürəyi göbəyinə düşdü сердце упало; ürəyi kövrəlmək см. ürəyi yuxalmaq; ürəyi köksünə sığmır сердце не вмещается в грудь (от гордости); ürəyi getmək: 1. падать, упасть в обморок; 2. kimdən, nədən ötrü души не чаять в ком, в ч ем; 3. сильно хотеть есть; ürəyi gəlmir: 1. душа не позволяет; 2. никак не может отважиться; ürəyi götürmür душа не приемлет, душа не принимает; ürəyi gurp elədi сердце ёкнуло; ürəyi nanə yarpa‹ı kimi əsmək дрожать как осиновый лист; ürəyi od tutub yanmaq сильно переживать; ürəyi olmaq kimə, nəyə иметь благосклонность к кому, к чему; ürəyi oxşayır nə ласкает сердце что; ürəyi partlayır сердце разрывается; ürəyi partlamaq получать, получить разрыв сердца; ürəyi parçalanır (parça-parça olur) душа разрывается, душа разрывается на части; ürəyi sakitləşmək успокоиться; ürəyi səksəkədə olmaq томиться в тревоге; ürəyi sərinlədi отлегло от сердца; ürəyi sızıldayır сердце ноет; ürəyi sınmaq обидеться, быть в обиде на кого-л; ürəyi sıxılır щемит сердце, ürəyi soğan qabığı kimi soyuldu сердце перевернулось; ürəyi soyudu: 1. утолил жажду; 2. kimdən охладел к кому; 3. nədən успокоился, испытал успокоение; ürəyi soyumur: 1. жажда не проходит; 2. kimdən не перестаёт любить; 3. не успокаивается; не испытывает успокоения, удовлетворения, даже отомстив кому-л за кого -, что-л.; ürəyi tel-tel olur сердце приходит в умиление; ürəyi tir-tir əsir сердце трепещет; ürəyi titrəyir см. ürəyi əsir; ürəyi tutub: 1. kimin начался сердечный приступ у кого; 2. kimi, nəyi пришёлся (-лось) по душе кто, что; ürəyi tükdən nazik добродушный, мягкосердечный; ürəyi uçdu обрадовался; ürəyi uçundu затрепетало сердце, ürəyi üzüldü истомился; ürəyini üzmək истомить кого; ürəyini üzmə не убивайся, не убивай себя; ürəyi üstündə durmur сердце не на месте; ürəyi üstünə gəldi отлегло от сердца; ürəyi xarab oldu kimin сделалось дурно кому; ürəyi çatlayır сердце разрывается у кого-л. от чего-л.; ürəyi çatlamaq получать, получить разрыв сердца; ürəyi çəkilmək измориться (утомиться, устать); ürəyimi çəkmə не тяни душу; ürəyi çəkmir nəyi душа не принимает; ürəyi çırpınmaq см. ürəyi atlanmaq; ürəyi sızıldamaq см. ürəyi yanmaq; ürəyi şam kimi ərimək см. ürəyi ərimək; ürəyi şan-şan olmaq см. ürəyi parça-parça olmaq; ürəyi şişib от чего-л. стало невмоготу кому-л.; ürəyində qaldı: 1. (арзусу, məqsədi, niyyəti və s.) не осуществилось, осталось неосуществленным; не суждено было сбыться (мечте, желанию и т.п.); 2. (sözü, fikri və s.) осталось невысказанным, невыраженным; ürəyində daş bağladı см. ürəyində qaldı; ürəyində yağ qalmadı см. ürəyi əridi; ürəyində yer eləmək (ürəyində kök salmaq) пустить корни, глубоко осесть; ürəyində gizlətmək держать в тайне, держать на сердце; ürəyindən qara qanlar axır сердце кровью обливается; ürəyindən qoparıb (silib, çıxarıb) atmaq kimi выбросить из сердца кого; ürəyindən keçir kim, nə желает кого, чего; ürəyindən oldu оказалось по душе; ürəyindən tikan çıxarmaq доставить удовольствие кому-л. (своим действием, поступком, словом и т.п.) назло кому-л.; ürəyindən xəbər vermək: 1. предугадывать, предугадать мысли, желания чьи-л.; 2. доставлять кому-л. приятное ощущение; ürəyindən çıxarmaq kimi, nəyi выбросить из сердца кого, что; ürəyimə qara-qura gəlir закрадывается в душу; ürəyimə damıb предчувствую; ürəyinə dəymək: 1. обижать, обидеть кого-л.; 2. задевать, задеть кого-л.; ürəyinə dərd eləmək принимать близко к сердцу; ürəyinə düşmək см. ürəyinə dammaq; ürəyinə işləmək растрогаться; ürəyinə yağ kimi (yayılmaq) словно маслом по сердцу; ürəyinə yatmaq быть по душе; ürəyinə yol tapmaq найти дорогу к сердцу кого-л.; заслужить чьё-л. внимание, уважение; ürəyinə gəlmək закрадываться в сердце; ürəyinə gətirmək допускать в мыслях, предполагать; ürəyinə girmək kimin лезть, влезать в душу чью; ürəyinə güllə dəysin! чтобы пулей сразило! (тебя, его); ürəyinə ləkə (xal) düşdü закралось в душу сомнение; ürəyinə ləkə (xal) salmaq kimin вызвать подозрение у кого; ürəyinə od düşmək см. ürəyi od tutub yanmaq; ürəyinə od salmaq kimin потрясать, потрясти до глубины души; ürəyinə ox batsın! чтобы стрелой сразило (тебя, его); ürəyinə ox sancılsın! см. ürəyinə ox batsın!; ürəyinə salmaq близко принимать (брать) к сердцу; ürəyinə soyuq su səpmək унять волнение, успокоить; ürəyinə toxunmaq см. ürəyinə dəymək, ürəyini ağrıtmaq kimin ранить сердце кому; ürəyini almaq kimin успокаивать, успокоить кого; ürəyini açıb tökmək как на духу выложить всё; ürəyini açmaq: 1. kimə открывать, открыть душу кому; 2. kimin веселить, развеселить, обрадовать кого; ürəyini bilmək istəmək kimin узнать, что на душе у кого; ürəyini boşaltmaq изливать, излить душу, отводить, отвести душу; ürəyini buz kimi saxlamaq быть совершенно спокойным, хладнокровно относиться к чему-л.; ürəyini vermək отдать сердце кому-л., отдаться всем сердцем; ürəyini qana döndərmək терзать душу; ürəyini açmaq kimə доверяться, довериться кому; ürəyini qoparıb vermək kimə души не чаять в ком; ürəyini qubarlatmaq kimin причинить боль, горе кому; ürəyini qurd yeyir червь точит сердце; ürəyini dəlmək (deşmək) пронзить душу; ürəyini dindirmək ласкать сердце; ürəyini düşürmək см. ürəyini qoparmaq; ürəyini ələ almaq kimin завоевать чье-л. сердце, завладеть чьим-л. сердцем; ürəyini əritmək глубоко переживать за кого-л., что-л.; ürəyini zorlamaq заставлять, заставить себя, насиловать себя; ürəyini incitmək kimin обижать, обидеть кого; ürəyini yaralamaq kimin ранить сердце к ому; ürəyini yarmaq kimin перепугать кого; ürəyini yeyə-yeyə qalmaq (oturmaq) находиться в состоянии тревоги, тревожиться за кого-л., что-л.; ürəyini yemək испытывать сильную тревогу в ожидании чего-л. страшного, неприятного; ürəyini yerindən oynatmaq сильно испугать, напугать; ürəyini yumşaltmaq kimin склонить к милости, милосердию кого, смягчить сердце кому; ürəyini gen saxlamaq нисколько не сомневаться в своём успехе, правоте; ürəyini gəmirmək терзать себя; ürəyini gizlətmək скрывать свои мысли, намерения; ürəyini ovlamaq kimin овладеть чьим-л. сердцем; ürəyini ovuşdurmaq сильно переживать в поисках выхода из трудного положения; ürəyini oxumaq читать мысли чьи-л.; ürəyini oxşamaq ласкать душу кому-л.; ürəyini partlatmaq (parçalamaq) разорвать душу кому; ürəyini salmaq см. ürəyini qoparmaq; ürəyini sərinləşdirmək kimin успокоить душу к ому; ürəyini sındırmaq kimin обижать, обидеть кого; ürəyini sıxmaq терзать себя; ürəyini soyutmaq успокоить себя, отомстив за что-л.; ürəyini əzmək см. ürəyini çəkmək; ürəyini çalmaq см. ürəyini ovlamaq; ürəyini çəkmək тянуть, вытягивать, вытянуть душу; ürəyini şan-şan etmək см. ürəyini parçalamaq; ürəyimin başı ağrıyır (yanır, sızıldayır) душа болит, сердце болит; ürəyimin başı sökülür см. ürəyimin başı ağrıyır; ürəyinin başına ox dəysin! чтобы сразило тебя (его) в самое сердце!; ürəyinin qanı ilə кровью сердца; ürəyinin qurdunu öldürmək хоть малость добиться своего; ürəyinin quşu uçub см. ürəyi üçüb; ürəyinin dərin guşəsində в глубине души; ürəyinin içini yemək см. ürəyini yemək; ürəyinin yağı (piyi) ərimək см. ürəyi ərimək; ürəyinin yağını (piyini) əritmək томиться в ожидании чего-л.; ürəyinin yağını (piyini) yedirtmək души не чаять в ком-л.; ürəyinin yağını (piyini) yemək см. ürəyini yemək; ürəyinin yanğısını söndürmək утолить жажду; ürəyinin odu пыл души; ürəyinin telləri əsmək см. ürəyi əsmək

глаг. см. çırpınmaq

1. яростно бить, ударять что-л.; с силой удариться на что-л., столкнувшись с чем-л., получить удар, разбиваться

2. наскакивать, наскочить; набегать, набежать (натолкнуться с разбега) на кого-л., что-л. Sahil qayalarına çarpmaq биться, разбиваться о прибрежные скалы, dalğalar qayalara çarpırdı волны ударялись (бились) о скалы

3. см. çırpınmaq; биться, трепетать ( о сердце); gözə çarpmaq показываться, бросаться в глаза; nəzərə çarpmaq замечаться, быть заметным

сущ. от глаг. çırpınmaq; биение ( сердца). Ürəyin çırpınması биение сердца

I

сущ. истерия (нервно-психическое заболевание, проявляющееся в слезах, смехе, криках, судорогах и т.п.). İsteriyada çırpınmaq биться в истерии

II

прил. истерический. İsteriya qanqreni истерическая гангрена, isteriya tutması истерический припадок