æххæст+хуыз

Ирон фыссынад куы фæзынд, ууыл 200 азмæ æввахс цæуы, фæлæ абоны хуызæн тæссаг уавæры никуыма уыди нæ чиныг, не ’взаг. – Осетинская письменность появилась почти 200 лет тому назад, но никода за это время наша книга, наш язык не были в таком опасном положении как сейчас. (Хъодзаты Æ., Æмæ дзырд уыди Хуыцау)

Фæкомкоммæ ис Тепсыр раззаг лæджы цæсгоммæ. Цыма йæ кæмдæр федта, уый хуызæн æм фæкастис. – Тепсыр устремил взор на (шедшего) впереди мужчину. Ему показалось, как будто он его где-то видел. (Коцойты А., Дыууæ фембæлды)

Хъази <...> фæкомкоммæ, Дзыцца цы тыхтон æрбахаста, уымæ æмæ афарста йæ зæронд мады:... – Кази взглянул на принесенный Дзыцца сверток и спросил свою старую мать:... (Дзесты К., Чидæр)

Йæ сынтæгыл йæхи куы æруагъта, уæд фæкомкоммæ Джерджийы сынтæгмæ. – Опустившись на свою кровать, она направила взгляд на постель Джерджи. (Гуыцмæзты А., Дæ уды фарн)

номон хауæн (чи? цы?) – именительный падеж

гуырынон хауæн (кæй? цæй? кæм? цæм?) – родительный падеж

дæттынон хауæн (кæмæн? цæмæн?) – дательный падеж

арæзтон хауæн (кæмæ? цæмæ? кæдæм?) – направительный падеж

иртæстон хауæн (кæмæй? цæмæй? кæцæй?) – отложительный падеж

æддагбынатон хауæн (кæуыл? цæуыл?) – местный внешний падеж

цæдисон хауæн (кæимæ? цæимæ?) – совместный (союзный) падеж

хуызæнон хауæн (кæйау? цæйау? куыд?) – уподобительный падеж

цавæр у хуызæй – каков он собой? (на вид)

Сауджыны цæсгом сырх-сырхид дардта хæрзцæттæ помидоры хуызæн, йæ цъынд цæстытæ ноджы тынгдæр ныцъцъынд сты. – Лицо священника было красным-прекрасным как у зрелого помидора, его зажмуренные глаза еще сильней зажмурились. (Коцойты А., Джанаспи)

æнæххæст квадратон æмбæрцад – мат. неполное квадратное уравнение

æнæххæст хайон – мат. неполное частное

Бирæты æххæст нæ уырныдта, Хазби кæй фæзиан, уый. – Многие до конца не верили, что Хазби умер. (Джиоты Д., Иликъо)

Æххæст ма Хъуыдæберды куы фенин, кæдæппын дзы исты æрæвзæрид. – Заодно бы увидеть Кудаберда – авось из этого что-нибудь выйдет. (Хъороты Д., Æз нæ уыдтæн, гæды уыди)